http://bookstand.gr/2013/06/18/%CE%B7-%CE%BC%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B9-%CE%BF-%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%B5%CE%B1%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1/
'Οτι εχει σχέση με την Μάτση Χατζηλαζάρου , ειναι γνωστό στους ανθρώπους που γνωρίζουν τις λογοτεχικές μου αγάπες(και όχι μονο σε αυτους πια) ότι με συγκινεί,με αφορά ,με εμπνέει ,με δονεί!
Ενα νέο βιβλίο από τις εκδόσεις 'Αγρα που περιλαμβάνει τα γράμματα που έστελνε η Μάτση
από το Παρίσι στον Αντρέα Εμπειρίκο έλκει αυτή τη φορά το ενδιαφέρον μου!Το βιβλίο αυτό ακόμα περιλαμβάνει και άλλα ανέκδοτα και πεζά της της ίδιας αυτής περιόδου ,1946-1947.Καθώς και 3 γαλλικά ποιήματα του Εμπειρίκου της ίδιας περιόδου,καθώς και πλούσιο ακυκλοφόρητο φωτογραφικό υλικό ,όπου το ζευγάρι αλληλοφωτογραφίζεται (το 1940 και το 1945).Την εισαγωγή ,τον υπομνηματισμό και την επιμέλεια έχει κάνει ο Χρήστος Δανιήλ.
Στην εκτενή λοιπόν εισαγωγή του βιβλίου περιγράφεται πώς η Μάτση γνώρισε τον Αντρέα Εμπειρίκο και δίνεται ανάγλυφα όλη η πορεία της σχέσης τους!Αρχικά ήταν ο ψυχαναλυτής της ,όμως δεν άργησαν να συνάψουν ερωτικές σχέσεις και να παντρευτούν.Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και στον δάσκαλο και ψυχαναλυτή του Εμπειρίκου,τον Rene Laforgue,o οποίος είχε παντρευτεί αναλυόμενή του.Να σημειωθεί ότι σε συνέντευξη που είχε δώσει η Μάτση στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στον ψυχίατρο Θανάση Τζαβάρα είχε τονίσει ότι ''η μετάβαση από τη θέση της ψυχαναλυόμενης στη θέση της συζύγου έγινε,αφού είχε ήδη ολοκληρωθεί η θεραπευτική διαδικασία''.Ακόμα ,στην εισαγωγή συναντάμε αποσπάσματα ημερολογίου του Εμπειρίκου όπου μεταφέρει με ποιητικό τρόπο τις σκέψεις και τις εντυπώσεις του για την όλη κατασταση που αφορά στους δύο εραστές,καθώς και τον απόλυτο τρόπο που βιώνουν τον έρωτά τους!
Ήσουν σαν μια σιγή που την διαπερνά ο άνεμος
[...]
Στο γήπεδο της συναντήσεώς μας,που έγινε γήπεδο της αγάπης μας,
δεν γειτνιάζουν άλλοι
[...]
Το κέλυφος του παρελθόντος έσπασε και βγήκες εσύ,γιομάτη,οριστική και με βελούδο που άφηνε ημιγυμνο το στήθος σου.Γι' αυτό τούτο το γήπεδον,δεν θα το λησμονήσω ποτέ.Θα το αγοράσω και ποτέ δεν θα το πουλήσω.
[...]
Στη συνέχεια ,ο Δανιήλ μας δίνει εκτενείς πληροφορίες για τα κρίσιμα παιδικά και εφηβικά χρόνια της Μάτσης ,για το ποιόν της οικογενείας της, τους εθισμένους στην μορφίνη γονείς της, την πρώιμη ορφάνια της, τις σπουδές της ,για την έναρξη της ψυχανάλυσης της Μάτσης μετά τα μέσα του 1936 ή έστω στις αρχές του 1937.
Παρακάτω παίρνουμε μια γεύση από "Τα τεκταινόμενα'' του Εμπειρίκου,καθώς και από το ''Γραπτά'' του,στα οποία ,στην ουσία,μας δίνει ένα ολοκληρωμένο προρτρέτο της αγαπημένης του και για πρώτη φορά εκφράζει σε κείμενό του την άποψη /εκτίμησή του για την ποιητική της δημιουργία,η οποία εκείνη της εποχή(Ιανουάριος του 1942)δεν είχε ακόμα εκδηλωθεί δημόσια.
Η Μάτση.Είναι η Μαρία των''Τεκταινομένων''δηλαδή η γυναίκα μου.
[..]
Η ελκυστική και πολυτάλαντη αυτή κοπέλα στέκει και με κοιτάζει με το κεφάλι ελαφρά γερμένο
από την μία πλευρά.Ο άνεμος παίζει με τα μαλλιά της και με το φόρεμά της που αφήνει να διαφαίνονται κάτω από τι λεπτό ύφασμα τα στήθη της και άλλες αρμονικές καμπύλες και ωραία σχήματα του σώματός της,κατά τρόπον εντόνως λυρικόν.
[...]
Δράττομαι μάλιστα της ευκαιρίας να επαναλάβω εδώ, ότι η γυναίκα μου είναι κατά την γνώμην μου η μεγαλύτερη ποιήτρια της νεώτερης Ελλάδας.
Παρά το απόλυτον της σχέσης τους και του άκρως γοητευτικού τρόπου που κι από τους δύο ποιητικά δηλώθηκε,θα ερθει η μοιραία στιγμή του χωρισμού,το 1943 με πρωτοβουλία της Μάτσης.Όταν γνώρισε τον νεαρό ποιητή Αντρέα Καμπά,συνδέθηκε μαζί του ερωτικά και πήγε να μείνει μαζί του εγκαταλείποντας το σπίτι του Εμπειρικου.Κι εκείνος τέσσερα χρόνια αργότερα θα παντρευτεί την Βιβίκα Ζήση(κουμπάρος τους ο Οδυσσέας Ελύτης).Χωρισαν λίγο μετά την Κατοχή,αλλά ποτέ δεν έπαψαν να επικοινωνούν!.
Έτσι,ο Εμπειρίκος με τις ενέργειές του θα είναι ένα από τα πρόσωπα που θα συμβάλλει καθοριστικά στην μετάβαση της Μάτσης στο Παρίσι,για το οποίο αναχώρησε το 1945 ,με το θρυλικό πλοίο ''Ματαρόα'',μαζί με πολλόυς άλλους καλλιτέχνες συγγραφείς,στοχαστές και επιστήμονες ,με υποτροφία του γαλλικού κράτους.Και είχε στα χέρια της σημαντικές συστατικές επιστολές δοσμένες από τον πρώην 'αντρα της,ώστε να μπορέσει εύκολα να συναντήσει σημαντικές προσωπικότητες της εποχής,γάλλους υπερρεαλιστές καλλιτέχνες και ψυχαναλυτές. Ανάμεσα στους συνταξιδιώτες, ο τότε σύζυγός της Ανδρέας Καμπάς, ο μετέπειτα σύντροφός της Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Κώστας Αξελός, η Μιμίκα Κρανάκη, ο Νίκος Σβορώνος, ο Μέμος Μακρής, ο Αριστομένης Προβελέγγιος, ο Κώστας Κουλεντιανός, ο Μάνος Ζαχαρίας και δεκάδες άλλοι. Η Μάτση γράφει λοιπόν στον Αντρέα για την νέα της ζωή στο Παρίσι,για τις συναντήσεις της αυτές,για τα αισθήματα και τις εμπειρίες της.Μάλιστα του απευθύνεται τρυφερά πάντα,αποκαλώντας τον ''gougouchaki μου''και ρωτώντας συχνά για την γυναίκα του Βιβίκα,οποία πρέπει και αυτή να είχε προσωπική επικοινωνία με τη Μάτση,όπως διαβάζουμε:«Η Βιβίκα μού έγραψε ένα γλυκύτατο γράμμα. Είσαι τυχερός - και αυτή συνδυάζει έναν κόσμο τετραδίου μικρού κοριτσιού με μια Μεσόγεια ωριμότητα και μια ρέμβη εις το βλέμμα όπως του Σηκουάνα. Βλέπω ότι αυτή η τελευταία φράση για το βλέμμα της Βιβίκας θα με βοηθήσει να τελειώσω το ποίημά μου για τον Σηκουάνα, που μέρες τώρα με παιδεύει». Στο τέλος κάθε επιστολής υπάρχει πολύτιμο Υπόμνημα που φωτίζει την επιστολή,επεξηγώντας βασικά σημεία της.
(3η επιστολή)
Y.Γ.Πάλι αργοπόρησα το γράμμα σου-γιατί ήθελα να φύγει συγχρόνως με της Βιβίκας.Έν τω μεταξύ όμως έλαβα μέσω πρεσβείας την Ενδοχώρα.Μα τί ωραία που είναι Αντρέα μου.Είναι ποίηση.Δεν ξέρεις πόσο υπερηφανεύομαι ότι μου είναι αφιερωμένη η Ενδοχώρα.Ας την βλέπουνε οι νέοι την Ενδοχώρα κι ας μάθουμε ότι αξίζει κανείς να γράφει μονάχα αν έχει αυτό το ποιητικό περίσσευμα που ξεχειλάει στο χαρτί-και να μην γράφουνε από σαχλαμάρα,όπως θα λιμοκοντόριζαν με μια αλυσίδα στο δάχτυλο(και στον εαυτό μου τα λέω αυτά-μονάχα θέλω να πιστεύω ότι σε μένα ανάμεσα από τις γραμμές ίσως φαίνεται,ότι ίσως καμιά μέρα γράψω.)
ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ
Γράμματα από
το Παρίσι στον Ανδρέα Εμπειρίκο (1946-1947) Και άλλα ανέκδοτα ποιήματα
και πεζά της ίδιας περιόδου Μάτση Χατζηλαζάρου επιμέλεια: Χρήστος
Δανιήλ Άγρα, 2013
Γράμματα από
το Παρίσι στον Ανδρέα Εμπειρίκο (1946-1947) Και άλλα ανέκδοτα ποιήματα
και πεζά της ίδιας περιόδου Μάτση Χατζηλαζάρου επιμέλεια: Χρήστος
Δανιήλ Άγρα, 2013
Γράμματα από το Παρίσι στον Ανδρέα Εμπειρίκο (1946-1947)Και άλλα ανέκδοτα ποιήματα και πεζά της ίδιας περιόδου Μάτση Χατζηλαζάρου επιμέλεια: Χρήστος Δανιήλ |
'Οτι εχει σχέση με την Μάτση Χατζηλαζάρου , ειναι γνωστό στους ανθρώπους που γνωρίζουν τις λογοτεχικές μου αγάπες(και όχι μονο σε αυτους πια) ότι με συγκινεί,με αφορά ,με εμπνέει ,με δονεί!
Ενα νέο βιβλίο από τις εκδόσεις 'Αγρα που περιλαμβάνει τα γράμματα που έστελνε η Μάτση
από το Παρίσι στον Αντρέα Εμπειρίκο έλκει αυτή τη φορά το ενδιαφέρον μου!Το βιβλίο αυτό ακόμα περιλαμβάνει και άλλα ανέκδοτα και πεζά της της ίδιας αυτής περιόδου ,1946-1947.Καθώς και 3 γαλλικά ποιήματα του Εμπειρίκου της ίδιας περιόδου,καθώς και πλούσιο ακυκλοφόρητο φωτογραφικό υλικό ,όπου το ζευγάρι αλληλοφωτογραφίζεται (το 1940 και το 1945).Την εισαγωγή ,τον υπομνηματισμό και την επιμέλεια έχει κάνει ο Χρήστος Δανιήλ.
Στην εκτενή λοιπόν εισαγωγή του βιβλίου περιγράφεται πώς η Μάτση γνώρισε τον Αντρέα Εμπειρίκο και δίνεται ανάγλυφα όλη η πορεία της σχέσης τους!Αρχικά ήταν ο ψυχαναλυτής της ,όμως δεν άργησαν να συνάψουν ερωτικές σχέσεις και να παντρευτούν.Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και στον δάσκαλο και ψυχαναλυτή του Εμπειρίκου,τον Rene Laforgue,o οποίος είχε παντρευτεί αναλυόμενή του.Να σημειωθεί ότι σε συνέντευξη που είχε δώσει η Μάτση στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στον ψυχίατρο Θανάση Τζαβάρα είχε τονίσει ότι ''η μετάβαση από τη θέση της ψυχαναλυόμενης στη θέση της συζύγου έγινε,αφού είχε ήδη ολοκληρωθεί η θεραπευτική διαδικασία''.Ακόμα ,στην εισαγωγή συναντάμε αποσπάσματα ημερολογίου του Εμπειρίκου όπου μεταφέρει με ποιητικό τρόπο τις σκέψεις και τις εντυπώσεις του για την όλη κατασταση που αφορά στους δύο εραστές,καθώς και τον απόλυτο τρόπο που βιώνουν τον έρωτά τους!
Ήσουν σαν μια σιγή που την διαπερνά ο άνεμος
[...]
Στο γήπεδο της συναντήσεώς μας,που έγινε γήπεδο της αγάπης μας,
δεν γειτνιάζουν άλλοι
[...]
Το κέλυφος του παρελθόντος έσπασε και βγήκες εσύ,γιομάτη,οριστική και με βελούδο που άφηνε ημιγυμνο το στήθος σου.Γι' αυτό τούτο το γήπεδον,δεν θα το λησμονήσω ποτέ.Θα το αγοράσω και ποτέ δεν θα το πουλήσω.
[...]
Στη συνέχεια ,ο Δανιήλ μας δίνει εκτενείς πληροφορίες για τα κρίσιμα παιδικά και εφηβικά χρόνια της Μάτσης ,για το ποιόν της οικογενείας της, τους εθισμένους στην μορφίνη γονείς της, την πρώιμη ορφάνια της, τις σπουδές της ,για την έναρξη της ψυχανάλυσης της Μάτσης μετά τα μέσα του 1936 ή έστω στις αρχές του 1937.
Παρακάτω παίρνουμε μια γεύση από "Τα τεκταινόμενα'' του Εμπειρίκου,καθώς και από το ''Γραπτά'' του,στα οποία ,στην ουσία,μας δίνει ένα ολοκληρωμένο προρτρέτο της αγαπημένης του και για πρώτη φορά εκφράζει σε κείμενό του την άποψη /εκτίμησή του για την ποιητική της δημιουργία,η οποία εκείνη της εποχή(Ιανουάριος του 1942)δεν είχε ακόμα εκδηλωθεί δημόσια.
Η Μάτση.Είναι η Μαρία των''Τεκταινομένων''δηλαδή η γυναίκα μου.
[..]
Η ελκυστική και πολυτάλαντη αυτή κοπέλα στέκει και με κοιτάζει με το κεφάλι ελαφρά γερμένο
από την μία πλευρά.Ο άνεμος παίζει με τα μαλλιά της και με το φόρεμά της που αφήνει να διαφαίνονται κάτω από τι λεπτό ύφασμα τα στήθη της και άλλες αρμονικές καμπύλες και ωραία σχήματα του σώματός της,κατά τρόπον εντόνως λυρικόν.
[...]
Δράττομαι μάλιστα της ευκαιρίας να επαναλάβω εδώ, ότι η γυναίκα μου είναι κατά την γνώμην μου η μεγαλύτερη ποιήτρια της νεώτερης Ελλάδας.
Παρά το απόλυτον της σχέσης τους και του άκρως γοητευτικού τρόπου που κι από τους δύο ποιητικά δηλώθηκε,θα ερθει η μοιραία στιγμή του χωρισμού,το 1943 με πρωτοβουλία της Μάτσης.Όταν γνώρισε τον νεαρό ποιητή Αντρέα Καμπά,συνδέθηκε μαζί του ερωτικά και πήγε να μείνει μαζί του εγκαταλείποντας το σπίτι του Εμπειρικου.Κι εκείνος τέσσερα χρόνια αργότερα θα παντρευτεί την Βιβίκα Ζήση(κουμπάρος τους ο Οδυσσέας Ελύτης).Χωρισαν λίγο μετά την Κατοχή,αλλά ποτέ δεν έπαψαν να επικοινωνούν!.
Έτσι,ο Εμπειρίκος με τις ενέργειές του θα είναι ένα από τα πρόσωπα που θα συμβάλλει καθοριστικά στην μετάβαση της Μάτσης στο Παρίσι,για το οποίο αναχώρησε το 1945 ,με το θρυλικό πλοίο ''Ματαρόα'',μαζί με πολλόυς άλλους καλλιτέχνες συγγραφείς,στοχαστές και επιστήμονες ,με υποτροφία του γαλλικού κράτους.Και είχε στα χέρια της σημαντικές συστατικές επιστολές δοσμένες από τον πρώην 'αντρα της,ώστε να μπορέσει εύκολα να συναντήσει σημαντικές προσωπικότητες της εποχής,γάλλους υπερρεαλιστές καλλιτέχνες και ψυχαναλυτές. Ανάμεσα στους συνταξιδιώτες, ο τότε σύζυγός της Ανδρέας Καμπάς, ο μετέπειτα σύντροφός της Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Κώστας Αξελός, η Μιμίκα Κρανάκη, ο Νίκος Σβορώνος, ο Μέμος Μακρής, ο Αριστομένης Προβελέγγιος, ο Κώστας Κουλεντιανός, ο Μάνος Ζαχαρίας και δεκάδες άλλοι. Η Μάτση γράφει λοιπόν στον Αντρέα για την νέα της ζωή στο Παρίσι,για τις συναντήσεις της αυτές,για τα αισθήματα και τις εμπειρίες της.Μάλιστα του απευθύνεται τρυφερά πάντα,αποκαλώντας τον ''gougouchaki μου''και ρωτώντας συχνά για την γυναίκα του Βιβίκα,οποία πρέπει και αυτή να είχε προσωπική επικοινωνία με τη Μάτση,όπως διαβάζουμε:«Η Βιβίκα μού έγραψε ένα γλυκύτατο γράμμα. Είσαι τυχερός - και αυτή συνδυάζει έναν κόσμο τετραδίου μικρού κοριτσιού με μια Μεσόγεια ωριμότητα και μια ρέμβη εις το βλέμμα όπως του Σηκουάνα. Βλέπω ότι αυτή η τελευταία φράση για το βλέμμα της Βιβίκας θα με βοηθήσει να τελειώσω το ποίημά μου για τον Σηκουάνα, που μέρες τώρα με παιδεύει». Στο τέλος κάθε επιστολής υπάρχει πολύτιμο Υπόμνημα που φωτίζει την επιστολή,επεξηγώντας βασικά σημεία της.
(3η επιστολή)
Y.Γ.Πάλι αργοπόρησα το γράμμα σου-γιατί ήθελα να φύγει συγχρόνως με της Βιβίκας.Έν τω μεταξύ όμως έλαβα μέσω πρεσβείας την Ενδοχώρα.Μα τί ωραία που είναι Αντρέα μου.Είναι ποίηση.Δεν ξέρεις πόσο υπερηφανεύομαι ότι μου είναι αφιερωμένη η Ενδοχώρα.Ας την βλέπουνε οι νέοι την Ενδοχώρα κι ας μάθουμε ότι αξίζει κανείς να γράφει μονάχα αν έχει αυτό το ποιητικό περίσσευμα που ξεχειλάει στο χαρτί-και να μην γράφουνε από σαχλαμάρα,όπως θα λιμοκοντόριζαν με μια αλυσίδα στο δάχτυλο(και στον εαυτό μου τα λέω αυτά-μονάχα θέλω να πιστεύω ότι σε μένα ανάμεσα από τις γραμμές ίσως φαίνεται,ότι ίσως καμιά μέρα γράψω.)
ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου