Απαγορευμένη πατρίδα
Ελένη Λόππα
Μπατσιούλας Ν. & Σ., 2015
188 σελ.
****
Γράφει η Ελένη Λόππα
Το βιβλίο αυτό αποτελεί το τρίτο, αυτοτελές μέρος μιας τριλογίας, που ξεκίνησε με Τ' άσπρο χαρτί σκληρός καθρέφτης (εκδ. Γαβριηλίδης, 2011), συνεχίστηκε με τους Εμιγκρέ. Ιστορίες ανθρώπων (εκδ. Γαβριηλίδης, 2013) και ολοκληρώθηκε με την Απαγορευμένη πατρίδα.
Μέσα
από την πολυτάραχη ζωή της ηρωίδας, της Φανής, περνούν όλα σχεδόν τα
δραματικά γεγονότα του Εμφυλίου, αλλά και οι αιματηρές εξεγέρσεις στην
Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία κατά του σταλινικού
καθεστώτος. Η Φανή, που ακολούθησε τον αντάρτη εραστή της σε χώρα του
πρώην ανατολικού μπλοκ, ζει στη δίνη αυτών των γεγονότων,
αντιμετωπίζοντας το καθεστώς με κριτική ματιά, ενώ παράλληλα την πνίγει η
νοσταλγία για την επιστροφή στην πατρίδα, για την οποία μάταια
αγωνίζεται μια ολόκληρη ζωή, πληρώνοντας έτσι το βαρύ τίμημα της
απόφασής της να την εγκαταλείψει.
Η ιστορία της είναι
σχεδόν αυθεντική - και με κάποια μυθοπλαστικά στοιχεία φυσικά- μια και η
Φανή είναι υπαρκτό πρόσωπο, που πέρασε ένα μικρό διάστημα από το
πατρικό μου σπίτι. Το σύντομο όμως πέρασμά της ήταν καθοριστικό, αφού
σημάδεψε τα πρώιμα παιδικά μου χρόνια. Έπειτα, όσα μαθαίναμε
αποσπασματικά και σταδιακά για τη ζωή της στην Τσεχοσλοβακία, αύξαναν
το ενδιαφέρον μου και μεγάλωναν τη συγκίνησή μου για την ιστορία της.
Όταν ασχολήθηκα με το γράψιμο, ήταν σαν να μου έκαναν εκκλήσεις τα
πρόσωπα των βιβλίων μου -που όλα είναι υπαρκτά- να αφηγηθώ τη ζωή τους.
Επειδή όμως η Ιστορία παίζει πάντα στα βιβλία μου σημαντικό ρόλο στις
μικροιστορίες των ηρώων, έπρεπε κάθε φορά να ανατρέξω σε ιστορικές
πηγές, άρθρα, ντοκιμαντέρ, φωτογραφίες, αυθεντικό υλικό αφηγήσεων
ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα, ώστε να αναπλάσω με όσο το δυνατόν
μεγαλύτερη ακρίβεια και αληθοφάνεια το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, μέσα
στο οποίο δρουν και κινούνται οι ήρωες. Στην περίπτωση της
Απαγορευμένης πατρίδας, το θέμα ήταν ιδιαίτερα λεπτό, αφού αναφέρεται
στον Εμφύλιο, θέμα που θεωρείται σχεδόν μέχρι σήμερα ταμπού, γιατί
υπάρχουν ακόμη επιζώντες, άνθρωποι με πληγές ανεπούλωτες και από τις δύο
πλευρές. Χρειαζόταν, λοιπόν, από τη μεριά μου μια διακριτική και όσο το
δυνατόν πιο αμερόληπτη διαχείριση. Μια αντιμετώπιση εξαιρετικά δύσκολη,
αφού ασυνείδητα κλείνει κανείς περισσότερο από τη μια ή την άλλη
μεριά. Ωστόσο, θεωρώ ότι κράτησα τις λεπτές ισορροπίες. Και στα τρία
βιβλία τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα συνδέονται μεταξύ τους και οι ζωές τους
διαπλέκονται απροσδόκητα σε κάποιες σημαδιακές χρονικές στιγμές. Ζωές
ρημαγμένες, που ωστόσο αγωνίζονται πεισματικά και καταφέρνουν να σταθούν
όρθιες. Κάθε φορά, έχεις την αίσθηση ότι το ιστορικό πλαίσιο στο οποίο
εντάσσονται και τα δραματικά γεγονότα της εποχής καθορίζουν, ορίζουν και
ρυθμίζουν τη ζωή τους, σαν ένας δεξιοτέχνης, αόρατος και, τελικά,
μοιραίος σκηνοθέτης.
