ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ
Πρωτοσυνάντησα τον ποιητή στα φοιτητικά μου χρόνια,τότε που γίνονταν οι όμορφες πνευματικές ζυμώσεις,τότε που άρχιζα δειλά δειλά να λαμβάνω μέρος σε διάφορους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.Ήταν στο σπίτι μιας φίλης,όπου, ξεφυλλίζοντας βιβλία,έπεσα πάνω στο ποίημα που είχε γράψει για τον Καβάφη:
Nύχτες ακόλαστες,πιοτά,σφοδρά συμπλέγματα,γιγάντιες,
σα θόλοι ναού ηδονές.Κι άγνωστες,περ΄από κάθε πρόσχημα,
τραχιές,σα νίκες,αμαρτίες.
Και το πρωί επέστρεφε μόνος κι εξαντλημένος κι ώριμος
κομίζοντας,σα μια καινούργια αγνότητα,το νέο αμαρτωλό
του ποίημα.
Ενθουσιάστηκα μ΄αυτό.Ως φοιτήτρια φιλολογίας τότε μελετούσα πολύ ποίηση και ο Καβάφης είχε τα πρωτεία στις μελέτες μου και με γοήτευε η γραφή του.Αρα,συναντούσα για πρώτη φορά έναν ποιητή,το Λειβαδίτη που ΄χε γραψει ένα υπέροχο ποίημα για τον δικό μου αγαπημενο ποιητή.Και μάλιστα υφολογικά εκείνο το ποίημα έμοιαζε με τα ποιήματα του Καβάφη.Αυτό ήταν!Από τότε ξεκίνησα να διαβάζω Λειβαδίτη και ,όσο ήμουν φοιτήτρια περίμενα εναγωνίως κάτι να ακούσω γι΄αυτόν από τους καθηγητές μας στο μάθημα της Λογοτεχνίας,αλλά δεν άκουσα ποτέ τίποτα.Ούτε λέξη.Και το λέω με παράπονο αυτό.
Από τότε ως σήμερα δεν έπαψα να επιστρέφω στο έργο του Λειβαδίτη.Απλά γιατί δεν μπορείς να μην επιστρέφεις στην ομορφιά.
Όμως,τί σημαίνει για μένα αυτή η ποίηση και γιατί με αφορά...Είναι μια ποίηση που νιώθω κάθε φορά ότι με κοιτά βαθιά μέσα στα μάτια.Μια ποίηση που με ξεγυμνώνει και με αναγκάζει να βλέπω μέσα μου Παλεύοντας και γω όλα τα χρόνια με την τέχνη του λόγου,έχοντας την αγωνία της γραφής,προσπαθώντας να βρω τη δική μου φωνή,και ερχόμενη σε επαφή με διάφορους ποιητές,φτάνω να πω ότι ο Λειβαδίτης μου δίνει μαθήματα ποιητικής τέχνης:απλότητα,διαύγεια,καθαρότητα.
Ποίηση χωρίς περιττά στολίδια,εύστοχη,δεόντως υπαινικτική και διεισδυτική.Ποίηση που στοχεύει στο καθολικό,που μετατρέπει το ατομικό βίωμα σε καθολικό.Η απλότητα είναι πάντα ζητούμενο του ποιητή
Παραθέτω στίχους από το αυτοαναφορικό ποίημα Απλή Κουβέντα:
Θα θελα να μιλήσω απλά
όπως ξεκουμπώνει κανείς
το πουκάμισό του και
δείχνει ένα παλιό σημάδι.
Και στο τέλος του ποιήματος:
Μας φτάνει να μιλήσουμε απλά
όπως πεινάει κανείς απλά
όπως αγαπάει
όπως πεθαίνουμε απλά.
Υπάρχει μάλιστα και ποίημα με τίτλο:<Απλοί στίχοι>:
'Eνα σπίτι για να γεννηθείς
ένα δέντρο για ν΄ανασάνεις
ένας στίχος για να κρυφτείς
κι ο κόσμος για να πεθάνεις.
Ειλικρινής,ατόφιος ,άμεσος...κυρίως στα ολιγόστιχα ποιήματά του.
Συχνά αυτοαναφορικός:
<Εκοψα μικρά μικρά κομματάκια τον εαυτό μου
και τον μοίρασα στα σκυλιά.Τώρα κάθομαι μές στη νύχτα
και σκέφτομαι πως ίσως πια μπορώ να γράψω ένα στίχο αληθινό>.
<Κι η ποίηση είναι ένα θανάσιμο παιχνίδι που τα χάνεις όλα>,
λέει στο θανάσιμο παιχνίδι του>
Κι αλλού: Κι η ποίηση είναι μια μεγάλη αλήθεια που την ανακαλύπτεις
ύστερα από χρόνια όταν δεν μπορεί να σου χρησιμεύσει πια σε τίποτα
Στον <'Ανθρωπο με το Ταμπούρλο>[ένα κείμενο που ονειρεύομαι κάποτε
να δραματοποιήσω] μιλάει για το ρόλο και την αποστολή του ποιητή.
Το δεύτερο στοιχείο που σημειώνω είναι οι ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΙΧΟΙ του,όπως τους αποκαλώ,και εξηγούμαι αμέσως.Στίχοι που προκαλούν σοκ,στίχοι που λειτουργούν ως μικρά πυροτεχνήματα/μικρές βόμβες και τους συναντούμε στο τέλος των ποιημάτων.Εκεί που΄χω βολευτεί μέσα στο ποίημα,έρχεται και μού ταράζει τα νερά,με ξεβολεύει ,με ανατρέπει εν τέλει.Μπορεί να μην θυμάμαι καλά ολόκληρο το ποίημα,όμως κάποιοι στίχοι παντού και πάντα με συντροφεύουν :
*Κύριε,αδίκησες τους ποιητές δίνοντάς τους μόνο έναν κόσμο
*Μια μέρα θα βρέχει και θα πεθάνω από νοσταλγία. *Κι ίσως θα πρέπει να χαθείς ολότελα για να μάθεις κάποτε ποιος είσαι *Ω εσείς που ναυαγήσατε σε θάλασσες που δεν ταξιδέψατε ποτέ. *Ο κόσμος μόνο όταν τον μοιράζεσαι υπάρχει. *Μόνο αφήστε με μες στο όνειρο,γιατί εκεί κανείς δεν πεθαίνει *.Κι η ποίηση είναι η λέξη που αποσιωπήθηκε για να μας οδηγεί σε ουράνιες
παρανοήσεις.
*Τα πιο ωραία ποιήματα δεν θα γραφτούν ποτέ.
Το τρίτο στοιχείο που με γοητεύει στο εργο του είναι το κοινωνικό πρόσωπο
της πολύπλευρης ποίησής του σε συνδυασμό με μια βαθιά ανθρωπιά και τρυφερότητα
που το διακατέχει.Πιστεύω ότι ο Λειβαδίτης αγαπά βαθιά τον άνθρωπο και τις πράξεις
του,γι΄αυτό και τον τοποθετεί στο κέντρο του ποιητικού του σύμπαντος.Kατανοεί και ερμηνεύει συχνά τους ήρωες των ποιημάτων του,θίγοντας πάντα τη υπαρξιακή τους αγωνία.
(Για να κάνω μια σύνδεση με το σήμερα,και επειδή ο ποιητής συνδιαλεγόταν διαρκώς με την εποχή του,ας αναλογιστούμε τώρα όλοι εδώ,δεδομένης,απ΄τη μια της κοινωνικής διάστασης της ποίησής του ,και απ΄την άλλη δεδομένης της εκρυθμης κοινωνικοπολιτικής κατάστασης που βιώνουμε,ΤΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΘΑ 'ΕΓΡΑΦΕ ο Λειβαδίτης αν ζουσε)
Διακρίνω μια ουμανιστική διάθεση στα έργα του.Και γράφει:
To βράδυ έχω βρει έναν τρόπο να κοιμάμαι/τους συγχωρώ όλους έναν έναν
Και από το ποίημα Μη σημαδέψεις τη καρδιά μου :
Και όταν σου πουν να με πυροβολήσεις
χτύπα με αλλού
μη σημαδέψεις την καρδιά μου
Κάπου βαθιά μέσα της ζει το παιδικό σου πρόσωπο
Δεν θα΄θελα να το λαβώσεις.
Ο Λειβαδίτης ,συνδιαλεγόμενος με την ταραγμένη εποχή του,την πραγματικότητα,αλλά
και το όνειρο,περιδιαβαίνει<ανυπεράσπιστος και ωραίος> μέσα στην ποίηση,και πιστεύω
ότι κάνει λέξεις το ανείπωτο τελικά και ας είναι αυτό που φοβάται.Το έργο του μου δίνει
την αίσθηση της ολότητας ...Όσο για το ύφος του...βαθιά εξομολογητικοί μονόλογοι και
αφηγήσεις γεμάτες αλήθεια.Εκτιμά ,ωστόσο και τη σιωπή:Ο λόγος είναι μάταιος αν δεν κρατά μέσα του τη σιωπή>,γράφει.Και αλλού:<Η σιωπή είναι η μόνη ελευθερία>Και για την γυναίκα μιλάει και για τον έρωτα μιλάει συνέχεια με ψυχή ανοιχτή και βλέμμα καθαρό.Οι Πολύτιμοι Στίχοι
του πολύτιμοι για μένα οδηγοί:<Αν δεν πεθαίνουμε ο ένας για τον άλλο,είμαστε κιόλας
νεκροί>
Κάπως έτσι αφουγκράζομαι τον Λειβαδίτη και τον φέρω μέσα μου αξία ακέραια.Και τολμώ να μιλήσω για εξανθρωπισμό των λέξεων.Πατώ στα ίχνη του ξέροντας ότι, αν και< θα πεθαίνω κάθε μερα>,
εγώ θα εξακολουθώ να γραφω στίχους.
Να!Τώρα δα γράφω στίχους απ΄τους στίχους του:
AN ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΛΕΓΕΣΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ,
ΑΛΛΑ ΚΙ ΑΝ ΕΥΕΛΠΙΣΤΕΙΣ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΠΟΙΗΤΗΣ
ΚΑΙ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙΣ ΚΑΠΟΤΕ ΕΝΑΝ ΣΤΙΧΟ ΑΛΗΘΙΝΟ,
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ ΤΑΣΟ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗ.
[Η ομιλία της Ασημίνας Ξηρογιάννη στα πλαίσια του δέκατου κύκλου της εκδήλωσης ΠΟΙΗΤΕΣ ΣΤΗ ΣΚΙΑ,αφιερωμένη στον Τάσο Λειβαδίτη ,που διοργάνωσαν οι εκδόσεις Γαβριηλίδη και η ΕΡΑ/5 ΑΠΡΊΛΗ 2012]
