Φραντζέσκα Άβερμπαχ /// Ποιήματα

Τ' αηδόνια ξέρουν να σωπαίνουν



Σε άκουσα, βγήκα τραυματισμένη
έξω απ' το άσπρο μου δωμάτιο
μου φίλησες τις πέτρες
που είχα ξεχασμένες στο λαιμό.

Κοιτούσα την ερημιά στο δρόμο,
κι ουρλιάζανε τ' αηδόνια
γι' αυτό πιστεύω πως σε άφηνα:
για να μάθεις το καλύτερο.

Είπα,
θα φύγω νωρίς τ' απόγευμα
να μην κουράζονται τα χέρια και η αναπνοή σου
αλλά στον εαυτό μου βλέπω φαντάσματα.

Μου' φερνες –τί νύχτα ήταν στ' αλήθεια-
καινούργια λόγια,
και εκεί που κοιμόσουν
ως συνήθως κοντά στην απουσία,
έφυγα,
γι' αυτό πιστεύω πως σε άφηνα:
για να μάθεις το καλύτερο.

***

Ούτε δάκρυ τώρα πια 

Θυσία είναι να μην διανοείσαι,
ν' αφήνεσαι ολόκληρος 
ενώ ήδη υπάρχεις ματωμένος.
Με τις τύψεις εμείς τελειώσαμε.
Ούτε η κραυγή σου δεν έχει
την χαραυγή που θέλησες.
Τα μάτια δεν βλέπουν 
ότι πρωτίστως έχουν αισθανθεί.
Ρε ηλίθιοι,
η επιστροφή στον κόσμο θέλει όραμα: 
να έχεις εντρυφήσεις το αίνιγμα
χιλιάδες φορές
και να μοιάζει καινούριο.

Μέχρι τότε καλά θα τα λέμε. 
Θα τ' αρνιόμαστε όλα.
Μέχρι να ζήσουμε το τραύμα
στην σπουδαιότητά του. 

***

Φθινοπωρινό 

Τώρα που φωτίζει κάτι 

εκεί πέρα

το νιώθω σαν χειρότερο.

Φαίνεται 

δεν βοηθάμε κανέναν.

  [τη σκιά του μόνο να τη θυμηθεί]

Δεν λυπήθηκες. 

****

Ύμνος στην παιδική ηλικία

Αόρατο παιδί 
προσπερνάει τους τοίχους του νηπιαγωγείου 
βγάζει ως ήχο το σχήμα του ελαφιού
που κατασπαράζει τη μητέρα.

ύποπτος άνεμος
που καταφεύγει στην ιδέα για τη λύτρωση.

Αόρατο παιδί 
σκαρφαλώνει το λίθο του Σύσιφου 
φυτρώνει ένα όπλο σκοτώνοντας τις ανώτερες εντολές.
Κουνάει το σώμα νωχελικά,
και είναι πρηνής εμπρός τους.

Κοιτάζει την κορυφή του βουνού,
τον ουρανό της μελλοντικής του ανακάλυψης.

Εφιάλτης αιωνίως αγεφύρωτος.

Και είμαι ο υπαίτιος.
Και είσαι ο υπαίτιος.
Επιμελείς στην υπαιτιότητα.

Υπ' όψιν: είμαστε τρομοκρατημένοι
πως θα ζήσουμε -δίχως λόγο-
μέσα στην ησυχία τους
και δεν θα έχουμε προλάβει να σώσουμε κανέναν.

Το αυλακώνει η μέρα το παιδί.
Απελπιστικό.

      Απώλειες, Θράκα, 2019

ΘΕΑΤΡΟ /// ΞΕΝΙΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ /// Ο ΣΑΙΞΠΗΡ ΟΡΙΖΟΝΤΙΩΣ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΩΣ /// Εκδόσεις Αιγόκερως

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη

Αναδημοσίευση απότο ηλεκτρονικό Φράκταλ

Κρατώ στα χέρια μου το βιβλίο της Ξένιας Γεωργοπούλου, Επίκουρης Καθηγήτριας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, που φέρει τον εντυπωσιακό τίτλο «Ο Σαίξπηρ οριζοντίως και καθέτως». Στο θέατρο και τον κινηματογράφο! Αποτελείται ως επί το πλείστον από κείμενα που αρχικά δημοσιεύτηκαν ή παρουσιάστηκαν στα αγγλικά, κυρίως στο εξωτερικό. Στο τέλος υπάρχει και παράρτημα με θεατρικές κριτικές έργων του Σαίξπηρ που ανέβηκαν στο διάστημα 2005 έως 2019 .1

Πώς παίρνουν σάρκα και οστά τα έργα του μεγάλου ελισαβετιανού δραματουργού στο οριζόντιο επίπεδο της θεατρικής σκηνής και στο κάθετο της κινηματογραφικής οθόνης; Η έρευνα της Γεωργοπούλου, γενικότερα , επικεντρώνεται κυρίως στον Σαίξπηρ, και ειδικότερα σε θέματα όπως τα φύλα και η ετερότητα, οι διασκευές σαιξπηρικών έργων και οι σαιξπηρικές αναφορές στη σύγχρονη λαϊκή κουλτούρα. Μάλιστα προηγούμενα βιβλίο της φέρουν τους σχετικούς με αυτά τα θέματα τίτλους: «Ζητήματα φύλου στο θέατρο του Σαίξπηρ και της Αναγέννησης» (εκδόσεις Παπαζήσης 2010) και “The Body as Text in Shakespeare’s Plays. The Fashioning of the Sexes” (Mellen, 2011)

Στο βιβλίο που εξετάζουμε στο εντυπωσιακό και συνάμα παιχνιδιάρικο εξώφυλλο παρουσιάζεται ο μεγάλος Ελισαβετιανός ως ζητούμενο σε σταυρόλεξο. Ο Σαίξπηρ είναι πολύπλευρος, πλουραλιστικός, πολυσήμαντος, οπότε πρέπει να ναι κανείς δυνατός λύτης, ούτως ή άλλως και να έχει επιμονή και υπομονή στην εξερεύνησή του που ποτέ δεν τελειώνει.

Ποια αλήθεια η σχέση του Σαίξπηρ με την πολιτική στη νεοελληνική σκηνή; Πώς μπορεί να σχετιστεί το σαιξπηρικό δράμα με την νεώτερη πολιτική ιστορία της Ελλάδας ; Ακόμα, στον 21ο αιώνα ποια η θέση του σπουδαίου αυτού ανθρώπου στην ελληνική σκηνή; Ζητήματα που τίθενται, σημεία που θίγονται και ερεθίζουν τη σκέψη του υποψιασμένου αναγνώστη. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται λόγος για το πολύ ιδιαίτερο και αινιγματικό έργο του Σαίξπηρ Τίμων ο Αθηναίος, που χαρακτηρίστηκε μεν τραγωδία , όμως δεν ήταν μια πετυχημένη τραγωδία κατά τους μελετητές. Η Γεωργοπούλου τον συσχετίζει με την πρόσφατη ελληνική και οικονομική κρίση των τελευταίων 10 χρόνων και τον θεωρεί πιο επίκαιρο από ποτέ. Κατά την μελετήτρια υπάρχει εμφανής σχέση ανάμεσα και την συνθήκη του έργου και την σαθρή πραγματικότητα της Κρίσης (ξεκίνησε το 2008 και σταθερά εξελίχθηκε σε επόμενα χρόνια, δημιουργώντας κλίμα δυστοπίας). Στη σελίδα 43 του βιβλίου αναφέρει τον Scott Hamilton πoυ είδε έναν Τίμωνα σε κάθε Έλληνα άστεγο και γράφει χαρακτηριστικά: «Υπάρχουν πολλοί Τίμωνες στην Ελλάδα του σήμερα. Οι άντρες και οι γυναίκες που κοιμούνται στην ύπαιθρο, στα άλση της Ακαδημίας είναι μόνο μερικοί από τους εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες που φτωχοποιήθηκαν από την Κρίση που ξεκίνησε το 2008»2 Σχολιάζει ιδιαίτερα την παράσταση του Λιβαθινού και θέτει το θέμα και των σκηνικών της Ελένης Μανωλοπούλου που είναι γεμάτα με συμβολικές αναφορές .

 

Σε επόμενο κεφάλαιο με τίτλο «Επαναπροσδιορίζοντας το φύλο των σαιξπηρικών ηρώων στην αθηναϊκή σκηνή» εστιάζει στο σαιξπηρικό ρεπερτόριο των τελευταίων χρόνων για να διερευνήσει πιο πολλά ζητήματα που σχετίζονται με το φύλο και αναφορικά με το κείμενο και τη σκηνή. Σημειωτέον ότι ηθοποιοί σε ρόλους του άλλου φύλου είναι πλέον ένα μάλλον σύνηθες φαινόμενο στην Ελλάδα και αυτοί καλούνται να ερμηνεύσουν εμβληματικούς χαρακτήρες. Συχνά, όταν ο σκηνοθέτης αλλάζει το φύλο ενός χαρακτήρα αυτό αποβαίνει ενδιαφέρον και λειτουργικό, αφού συμβάλλει στον επαναπροσδιορισμό του χαρακτήρα, αλλά και στον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων ανάμεσα στους χαρακτήρες του έργου. Δίνεται μία νέα οπτική στην σκηνοθεσία, τη σκηνογραφία και την υποκριτική ανανεώνοντας τη σκέψη πάνω στον Σαίξπηρ και την δραματουργία του.

Ένα ουσιαστικό βιβλίο, εμπνευσμένο, σε ωραία και προσεγμένη έκδοση των πάντα ενημερωμένων εκδόσεων «Αιγόκερως» που πρέπει να βρίσκεται στην βιβλιοθήκη κάθε λάτρη του Σαίξπηρ, αλλά και κάθε απαιτητικού αναγνώστη.

 ------------

1 Παραθέτω τους τίτλους των κεφαλαίων (σελ 139 ως 228): « Βασιλιάς Ιωάννης, Με το ίδιο μέτρο, Τρωίλος και Χρυσηίδα ,Πλάνο πρώτο (2004 -2005) , « Σαιξπηρικές προκλησεις στην Αθηνα ική σχολή (2006-2007) », Παιχνίδια φύλου στην αθηνα ική σκηνή (2008- 2009) ,« Ο Άμλετ στους δρόμους της Αθήνας και πάνω στη σκηνή (2011) / Ο Άμλετ αυτοκτόνησε .Από την ομάδα Minus [ two] » , « Αμήχανος Μακμπέθ στη Στέγη (2012) » ,«Το Όνειρο και ο Καίσαρας σε μια άδεια σκηνή (2012-2013) ». « Ρωμαίος και Ιουλιέτα για δύο (2013)» , « Άμλετ ή το μικρό σπίτι στη Στέγη (2015) », « Μακμπέθ .Η Βίβλος του Σκότους .( 2015) » ,« Ηamlet and Punk (2015) », « Ο Κυμβελίνος στα σίξτις ( 2016 ) »,  « Οίκος ΜΑΚ- ΜΠΕΘ ( 2017)» ,« Βασιλιάς Ιωάννης για τέσσερις ( 2018) » και « Ένας τραγικωμικός Οθέλλος με έναν λευκό μαύρο και ένα καλάθι λεμόνια (2019 ) »

2 Απόσπασμα από το άρθρο του Ηamilton με τίτλο « Ο Σαίξπηρ και η ελληνική τραγωδία του καπιταλισμού», που δημοσίευσε στο Blog τον Φεβρουάριο του 2013

ΤΣΑΡΛΣ ΜΠΟΥΚΟΒΣΚΙ /// ΠΟΙΗΜΑΤΑ

δικιά μου 

Ξαπλώνει σαν βόδι.

Νιώθω το τεράστιο αδειο βουνό

στο κεφάλι της

μα είναι ζωντανή.Χασμουριέται και 

ξύνει τη μύτη της και 

ανεβάζει τα σκεπάσματα.

Θα τη φιλήσω σε λίγο για καληνύχτα

και θα κοιμηθούμε.

Και πέρα μακριά είναι η Σκοτία

και κάτω άπ΄το έδαφος 

τρέχουν τρωκτικά.

Ακούω μηχανές μες στη νύχτα

κι ένα λευκό χέρι στροβιλίζεται

στον ουρανό:

καληνύχτα, αγαπημένη, καληνύχτα.

***

Κάρσον ΜακΚάλλερς

πέθανε από αλκοολισμό

τυλιγμένη σε μια κουβέρτα

στο κατάστρωμα

ενός υπερατλαντικού 

ατμόπλοιου

όλα τα βιβλία της με θέμα την 

τρομακτική μοναξιά

όλα τα βιβλία της για

τη σκληρότητα

του άκαρδου εραστή

ήταν τα μόνα που απέμειναν 

από εκείνη

όταν ο ταξιδιώτης που βόλταρε 

ανακάλυψε το κορμί της

ειδοποίησε τον καπετάνιο

και την ξαποστείλανε 

κάπου αλλού

πάνω στο πλοίο

όσο όλα τα υπόλοιπα

συνέχιζαν 

όπως 

τα είχε γράψει.

***

ερωτικό ποίημα

πουθενά και μισή

στον ετοιμόρροπο 

πύργο

άσε τα σκουλήκια να πάρουν 

τη δόξα

σκοτεινά  

μες στο σκοτάδι

το τελευταίο τζογάρισμα

χαμένο

ψάχνοντας 

για

τη σιωπή

των οστών

***

μια απάντηση σε μια δήθεν κριτικό

μια κυρία μπορεί να γνωρίσει έναν άντρα

χάρη στον τρόπο που αυτός γράφει

και σύντομα η κυρία μπορεί να προτείνει

έναν άλλο τρόπο γραφής.

μα αν ο άντρας αγαπά την κυρία

θα συνεχίσει να γράφει με τον τρόπο που το κάνει

κι αν ο άντρας αγαπά το ποίημα

θα συνεχίσει να γράφει με τον τρόπο που πρέπει

κι αν ο άντρας αγαπά την κυρία και το ποίημα

ξέρει τι πάει να πει αγάπη

δυο φορές όσο το ξέρει κάθε άλλος άντρας

ξέρω τι πάει να πει αγάπη.

το ποίημα αυτό υπάρχει για να το πει στην κυρία.

***

απόψε

« τα ποιήματά σου για τα κορίτσια θα υπάρχουν ακόμα και σε

50 χρόνια από τώρα όταν τα κορίτσια θα έχουν φύγει »

μου λέει στο τηλέφωνο ο εκδότης μου.

αγαπητέ εκδότη:

φαίνεται πως τα κορίτσια έχουν φύγει 

ήδη

ξέρω τι εννοείς

δώσε μου όμως μια ολοζώντανη γυναίκα 

απόψε

που να έρχεται προς το μέρος μου

και πάρε όλα τα ποιήματα

τα καλά

τα κακά

ή οποιοδήποτε μπορεί να γράψω

μετά απ΄αυτό εδώ.

εγώ ξέρω τι εννοείς.

εσύ ξέρεις τι εννοώ;

***

2η οδός , κοντά στο Χόλλιστερ , στη Σάντα Μόνικα

η κόρη μου είναι 13 ετών

και τις προάλλες το μεσημέρι

έφτασα με τ΄αμάξι στην αυλή της για να την πάρω 

να πάμε για φαγητό

και μια όμορφη γυναίκα

καθόταν στη βεράντα

και σκέφτηκα, ε λοιπόν,θα σηκωθεί

και θα πει στη Μαρίνα πως

έχω ερθει.

και η όμορφη γυναίκα σηκώθηκε

και περπάτησε προς το μέρος μου.

ήταν η κόρη μου.

είπε « Γεια!»

εγώ απάντησα λες κι όλα ήταν

συνηθισμένα και φύγαμε με τ΄αμάξι 

παρέα.

Από το βιβλίο ΤΣΑΡΛΣ  ΜΠΟΥΚΟΒΣΚΙ / ΓΙΑ ΤΟΝ ΈΡΩΤΑ , Πατάκης, Αθήνα , Iούλιος 2019 , 

Mετάφραση Γιώργος Λαμπράκος

Επιλογή ποιημάτων : Ασημίνα Ξηρογιάννη

Η φωτό είναι παρμένη από εδώ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΚΑΝΕΛΗΣ /// ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

TO KHTOΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ

Περί τα τέλη του φωτός

έκλεισα τα παντζούρια

η νύχτα δε μεγαλώνει

είναι πια έτοιμο θηρίο

Η λύπη μονάχα αυξάνει

κοτζάμ σιδηρόδρομος

κι ακόμη είναι έντεκα

Κι αν δεις τις παρενθέσεις

που πέταξα στο πάτωμα

ο φόβος φταίει-άκουσε

έτσι εγώ ξαλαφρώνω

***

ΚΡΙΣΗ ΗΛΙΚΙΑΣ

Δεν αντέχω άλλο μουγκρητό

εντός μου ψήνεται το τέρας

τρίποδο και εξαδάκτυλο

ας πάει κάποιος να του πει

ότι τέρμα οι παρεξηγήσεις

Άλλωστε πια μεγαλώσαμε 

για να είμαστε τόσο εγωιστές

***

ΕΝΙΟΤΕ ΤΥΧΕΡΟΙ

Ευτυχώς που λύσαμε 

τον γόρδιο δεσμό

και φράξαμε την άβυσσο

Φαντάζεστε να καπνίζαμε

κάτι στριφτά σύννεφα

να βοσκάμε την άνοιξη 

σε ξυρισμένα λιβάδια

να τρώγαμε την αθανασία

χωρίς αλατοπίπερο

Ευτυχώς πεθάναμε νέοι

κι επομένως καθαροί

Από Το ημιτελές τελεσίγραφο , στίξις  , Ιούνιος 2020

Επιλογή ποιημάτων : Ασημίνα Ξηρογιάννη

***

Ο πίνακας είναι του Wislow Homer: “Moonlight” και είναι παρμένος από εδώ

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ, ΑΠΟ ΑΩ ΕΚΔΟΣΕΙΣ