Αναδημοσίευση από τη στήλη της συγγραφέως στο Culture book.
O Eυγένιος Γκλαντστοουν Ο΄Νηλ (1888-1953), που είναι ευρέως γνωστός ως Ευγένιος Ο΄Νηλ υπήρξε ένα από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα. Βραβεύθηκε πάνω από τρεις φορές με Βραβείο Πούλιτζερ, καθώς και με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1936. Έγραψε σε αμερικάνικη διάλεκτο που διέθετε ιδιωματισμούς. Χρησιμοποίησε και τεχνικές ρεαλισμού επηρεασμένος από Ευρωπαίους θεατρικούς συγγραφείς [1]
Eίναι ένας θεατρικός συγγραφέας που παραμένει διαχρονικός στη συνείδηση των εραστών του θεάτρου. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία γεμάτη πάθος και παλμό. Ο άνθρωπος πάντα βρίσκεται στο κέντρο των δραμάτων του, κάποια θέματά του συνδιαλέγονται με την αρχαία ελληνική τραγωδία. Οι ήρωές του συχνά περιθωριοποιημένοι, διεφθαρμένοι άλλοτε, και φιλόδοξοι συχνά, παλεύουν να ικανοποιήσουν τα όνειρά τους και τους στόχους τους. Ματαιώνονται όμως και φτάνουν μέχρι την απόγνωση.
Αλλάζει τεχνοτροπίες, κάνει τους πειραματισμούς του πάνω σε διάφορα είδη και ρεύματα. Δοκιμάζει ρεαλισμό, εξπρεσιονισμό, ιμπρεσιονισμό, φλερτάρει με τα δραματικά έργα του μεσαίωνα. Τα έργα του έχουν τη στόφα της τραγωδίας και είναι γεμάτα απαισιοδοξία και οδύνη. Έχει γράψει όμως και μια καλοσχεδιασμένη κωμωδία.[2]
Ο πατέρας του, ο Τζέημς Ο ΄ Νηλ ήταν ηθοποιός, και περιόδευε συχνά. Η ζωή του Ο Νηλ δεν ήταν εύκολη, τα πράγματα δεν ήταν ρόδινα γι’ αυτόν. Πολυτάραχος βίος, βγήκε στη θάλασσα, παντρεύτηκες τρεις γυναίκες, πάλεψε σκληρά με τον αλκοολισμό, την κατάθλιψη και την εγκεφαλική ατροφία. Πολλά θλιβερά αυτοβιογραφικά του στοιχεία, που φωτίζουν τη ζωή και την ιδιοσυγκρασία του περιέχονται στο έργο του Το μακρύ ταξίδι της μέρας μέσα στη νύχτα, που έχει παρασταθεί αρκετές φορές στις ελληνικές θεατρικές σκηνές. Μέσα σε αυτό αναφέρεται σε γεγονότα που του δημιούργησαν τραύματα κατά την εφηβεία του και σημάδεψαν τη μετέπειτα ζωή του.
Η μητέρα του έκανε χρήση ουσιών για να ξεφεύγει από τα πολλαπλά οικογενειακά προβλήματα. Ο ηθοποιός πατέρας του νοιαζόταν μόνο για το χρήμα, ήταν εγωιστής. Ήταν ουσιαστικά αδιάφορος για την υγεία, την προστασία και τη μόρφωση, των δύο γιων του. Ο πρωτότοκος γιος, έβρισκε παρηγοριά στο αλκοόλ και τις πόρνες, δύο πάθη στα οποία ώθησε και τον αδερφό του,(Έντμοντ, στο έργο) και είχε αυτοκαταστροφική μανία.[3]
Πολύ σημαντική η τριλογία του με τίτλο Το Πένθος ταιριάζει την Ηλέκτρα. Αυτή μας αποδεικνύει την ικανότητά του στη γραφή, καθώς μέσα σε αυτήν έχει η δύναμη να ξετυλίγει τα δράματα με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Πρόκειται για τρία έργα, τρία θεατρικά κείμενα που το καθένα απoτελείται από τέσσερις ή πέντε πράξεις. Τα έργα αυτά: “Επιστροφή”, “Οι Κυνηγημένοι” και “Οι Στοιχειωμένοι”- έχουν αντιστοιχίες με τα μέρη της Ορέστειας.[4] Ο Ο Νηλ αφαιρεί από την πλοκή του τους θεούς και τις δυνάμεις που αυτοί ασκούν. Προβάλλει όμως το Πεπρωμένο και πώς αυτό επιδρά σε ό,τι αφορά στην ικανοποίηση επιθυμιών, αλλά και στη σύναψη παράξενων (μέχρι και αιμομικτικών σχέσεων). Ακόμα εμπλέκει μάλλον περισσότερο φρουιδικές θεωρίες και προσεγγίσεις. Σε καμία περίπτωση μέσα στο Πένθος δεν κυριαρχεί η φθηνή αισθηματολογία ή το μελόδραμα, όπως τον κατηγόρησαν κάποιοι. Ακόμα κι αν λίγο χαθεί το μέτρο, αμέσως εκείνος το ξαναβρίσκει. Κομψά επανέρχεται στην ένταση, τη σύγκρουση που υποβόσκει, τις αντιθέσεις που δημιουργεί και πετυχαίνει να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών.
‘Eνα άλλο εμβληματικό έργο του Ο΄Νηλ είναι το Οι Πόθοι κάτω από τις λεύκες, όπου ο συγγραφέας επικεντρώνεται στον δυναμικό και σκληρό κόσμο των αγροτών στη Νέα Αγγλία. Ο ήρωας του έργου, σε μεγάλη ηλικία, παντρεμένος με μια πολύ νέα γυναίκα. Αυτή συγκρούεται συνεχώς με τον γιο του, μέχρι που καταφέρνει να γίνει ερωμένη του. Τα οικεία κακά δεν έχουν τελειωμό, το ακραίο ερωτικό πάθος κυριαρχεί, η επιβολή στις συνειδήσεις των ηρώων μιας βασανιστικής σεξουαλικότητας είναι δεδομένη, ενώ εμπεριέχεται μέχρι και η παιδοκτονία ως στοιχείο τρομαχτικό που αντιτίθεται σε κάθε θρησκευτική ατμόσφαιρα. Αλλά και στα πιο πολλά έργα του συναντάμε την δαιμονική ανατροπή στα πλαίσια μάλιστα του ρεύματος του νατουραλισμού.
Συναντάμε, όπως προαναφέρθηκε, και την επίδραση του Φρόυντ στην πένα του Ο, Νhλ. Ισχυρή ψυχαναλυτική διάσταση έχει και το Παράξενο Ιντερμέτζο του, είναι εκτενές έργο, που είναι δύσκολο να το ανεβάσει κανείς, παρέχοντας μια ικανοποιητική σκηνοθεσία. Η ηρωίδα του έργου είναι η Νίνα Ληντς, που έχοντας χάσει τον άντρα της στον πόλεμο και προσπαθώντας να ικανοποιήσει τη γυναικεία της φύση, εμπλέκεται ερωτικά με πολλούς άντρες και περιπλέκει τη δική της ζωή, αλλά και των άλλων. [5]
Κλείνω τούτο το σημείωμα με ένα έργο του Ο Νηλ που θα έλεγε κανείς πως η κριτική δεν θεωρεί και πολύ πετυχημένο από άποψη δραματουργίας, αλλά και οικονομίας. Πρόκειται για το έργο Ο Παγοπώλης έρχεται. Ένα έργο μακρύ, φλύαρο, καθόλου σωστά σχεδιασμένο, με μπερδεμένες ιδέες και μη ρεαλιστικά στοιχεία που στο τέλος του υπάρχει μια αλλόκοτη και παράξενη ανατροπή, που ακυρώνει κατά κάποιο τρόπο ό,τι έχει προηγηθεί. Ποιος είναι τελικά ο κεντρικός ήρωας, ο Χίκι, τι αντιπροσωπεύει και τι πρεσβεύει; ‘ Ενα έργο αγκάθι στη δραματουργική καριέρα του Ο Νηλ.
Ο ΟʼΝηλ είχε συνταιριάξει το πάθος με τον ρεαλισμό και τον πόνο για τον συνάνθρωπο. Ήταν φιλάσθενος, μια δυστυχισμένη ύπαρξη, που όμως μέσα από τις προσωπικές του πληγές κατόρθωσε να φτάσει στην πηγή της δημιουργίας. Πολλοί επικριτές του είπαν πως δεν έπλασε ήρωες στιβαρούς, ηθικά ακέραιους, δυνατούς ψυχοσωματικά και υγιείς. Μα αυτό ακριβώς είναι το ίδιον της γραφής του, η απεικόνιση του εύθραυστου της ανθρώπινης φύσης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Συγγραφείς όπως ο‘Αντον Τσέχωφ, Ερρίκος Ίψεν και ο ‘Αουγκουστ Στρίντμπεργκ.
[2] Η κωμωδία του έχει τον τίτλο Ω, ερημιά!(Ah, Wilderness).
[3]Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα(αγγλικά:Long Day’s Journey into Night)
Γράφτηκε το 1912, αλλά ο συγγραφέας ζήτησε να παιχτεί 25 χρόνια μετά τον θάνατό του, κερδίζοντας το 4ο του βραβείο Πούλιτζερ για το έργο αυτό, μεταθανάτια το 1957 -είχε πεθάνει το 1953-.
[4] Τα ονόματα των προσώπων έχουν αλλάξει, παραπέμποντας ηχητικά στα πρωτότυπα: ο Αγαμέμνων έγινε Έζρα Μάνον, η Κλυταιμνήστρα Κριστίν, η Ηλέκτρα Λαβίνια, ο Ορέστης Όριν, ο Πυλάδης Πίτερ Νάιλς, ο Αίγισθος Άνταμ Μπραντ, ενώ διατηρείται η χρήση του “χορού” με τη μορφή μιας ομάδας συμπολιτών τους.
[5] Αλλαρντάυς Νίκολ, Παγκόσμια Ιστορία Θεάτρου,Τόμος Ε’ σελ. 228
*Η φωτογραφία είναι παρμένη από https://www.imerodromos.gr/eugenios-onhl-o-theatrikos-suggrafeas-pou-gennhthhke-kai-pethane-se-xenodocheio/
