ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ

Συνέντευξη-επιμέλεια: Αγγελική Λάλου //

Αναδημοσίευση από το ηλεκτρονικό περιοδικό Φράκταλ:

Φράκταλ
Μιαενδιαφέρουσα συζήτηση με την Ασημίνα Ξηρογιάννη με αφορμή την πρόσφατη έκδοση της Ανθολογίας «Το θέατρο στην ποίηση»
-Τι σε έκανε από την Κλασική Φιλολογία να συνεχίσεις σπουδές Θεατρολογίας;Ήταν προγραμματισμένες οι θεατρικές σπουδές! Απλώς δεν μπορούσαν να γίνουν όλα μαζί. Όταν σπούδαζα Φιλολογία συμμετείχα παράλληλα σε διάφορες θεατρικές (κυρίως χοροθεατρικές) ομάδες και συνέχιζα και τα μαθήματα μπαλέτου και σύγχρονου χορού που τα είχα ξεκινήσει απ’ όταν ήμουν πέντε ετών. Με το που πήρα το πτυχίο μου, αμέσως πήρα την ύλη και άρχισα πυρετωδώς να διαβάζω για τις κατατακτήριες στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών όπου και πέρασα τελικά. Είχα την τύχη εκεί να έχω σημαντικούς δασκάλους από το χώρο του θεάτρου ,όπως τον Πλωρίτη, τον Ευαγγελάτο, την Μπακονικόλα, τον Γεωργουσόπουλο και άλλους! Κατόπιν φοίτησα στη δραματική σχολή Θέατρο -Εργαστήριο, το «παλιό» Εμπρός που άνοιξε για λίγο και ξανάκλεισε πάλι μετά. Και κει ήταν τα πιο όμορφά μου χρόνια, μια εποχή που έκανα τις πιο βαθιές και ουσιαστικές ενδοσκοπήσεις, που μου ανοίχτηκαν πνευματικοί δρόμοι μέσα από τη δουλειά μου στο εργαστήριο, τα σεμινάρια, τις πρόβες, τη συναναστροφή με λαμπρούς διδάσκοντες όπως οι Τάσος Μπαντής, Άννα η Μακράκη, Θωμάς Μοσχόπουλος, Ταμίλα Κουλίεβα, Δημήτρης Καταλειφός και τόσους άλλους ανθρώπους που είχαν κάτι να μου πουν και να μου δείξουν!

-Ποιες από τις δύο σπουδές σε επηρεάζει περισσότερο στο ποιητικό σου έργο;Έχω σπουδάσει πράγματα που αγαπώ και εδώ βρίσκεται η ουσία των πραγμάτων. Ό,τι έχω σπουδάσει, τα διαβάσματα, οι συναναστροφές και οι επιρροές μου, έχουν επηρεάσει το λογοτεχνικό μου έργο γενικά, όχι μονάχα το ποιητικό .Να πω πως έχω γράψει ποιήματα με θέμα το θέατρο, να πω πως έχω εκδώσει το 2015 και ένα σπονδυλωτό μονόπρακτο με τίτλο «Οντισιόν», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Vakxikon.gr. Γράφω επίσης συχνά άρθρα για το θέατρο γενικά, κριτικές για παραστάσεις και συνεργαζόμουν χρόνια ως συντάκτρια στο έντυπο που εξέδιδε ο Πανελλήνιος Επιστημονικός Σύλλογος Θεατρολόγων του οποίου είμαι ενεργό μέλος!

-Με το τελευταίο σου έργο που μόλις εκδόθηκε συνδυάζεις αρμονικά και τις δύο αυτές μεγάλες σου αγάπες, την ποίηση και το θέατρο, μίλησέ μας λίγο περισσότερο γι’ αυτή τη δουλειά.Ναι, η ιστορία ξεκινάει από τότε που ήμουν φοιτήτρια στη δραματική σχολή. Μπαίνοντας στη διαδικασία να δραματοποιήσω κάποια ποιήματα για τις ανάγκες του μαθήματος της υποκριτικής, μού γεννήθηκε η επιθυμία να διερευνήσω τη σχέση ανάμεσα στις δύο τέχνες, το θέατρο και την ποίηση. Έτσι μετά από λίγα χρόνια από την αποφοίτησή μου, ξεκίνησα να συλλέγω ποιήματα Ελλήνων και ξένων ποιητών, ζώντων και τεθνεώτων. Άλλα ποιήματα είχαν άμεση αναφορά στην τέχνη του θεάτρου και τα στοιχεία του. Άλλα πάλι δεν είχαν άμεση ή έμμεση αναφορά στην τέχνη του θεάτρου, όμως αποτελούσαν τα ίδια εξαίσιους μονολόγους ή διαλόγους ,έτοιμους να παρασταταθούν στη σκηνή και να αποτελέσουν το αντικείμενο κάποιας θεατρικής παράστασης. Το υλικό τεράστιο, και η αγωνία μεγάλη πώς κάποτε αυτό θα μπορέσει να εκδοθεί. Φίλοι με θυμούνται να αναρωτιέμαι και να αγωνιώ. Ώσπου τελικά το project μου αγκαλιάστηκε από τις εκδόσεις Μomentum μετά την επαφή μου με την ομότεχνή μου Αγγέλα Γαβρίλη, στην οποία πήγα το υλικό που είχα συλλέξει, της μίλησα για το όνειρό μου να εκδώσω μια ανθολογία με θέμα το θέατρο. Εκείνη ενθουσιάστηκε με την πρότασή μου και με στήριξε! Μάλιστα συνεργαστήκαμε για την επιμέλεια του βιβλίου! Όμως, πρόκειται εδώ για την έκδοση του Α’ τόμου που αφορά τους σύγχρονους Έλληνες ποιητές και τα ποιήματά τους για το θέατρο. Η υπόλοιπη εργασία μου για τους τεθνεώτες έλληνες και ξένους ποιητές δεν ξέρω πότε θα εκδοθεί και από ποιον εκδοτικό. Οπότε κυκλοφορεί προς το παρόν η Ανθολογία με τίτλο «Το θέατρο στην ποίηση» και υπότιτλο «Ανθολογία 55 σύγχρονων νέων ποιητών». Διαφορετικές γενιές, διαφορετικές οπτικές, σχολές και τάσεις και αυτό έχει τεράστιο ενδιαφέρον! Το εξώφυλλο του βιβλίου φιλοτέχνησε με αγάπη ο σκιτσογράφος -εικονογράφος Κυριάκος Γουνελάς και ταιριάζει με το πνεύμα της ανθολογίας. Να σημειώσω εδώ ότι η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στο ΜΟΝΚ στις 15 Ιουνίου και είστε όλοι καλεσμένοι.

-Γιατί διάλεξες αυτόν τον τίτλο για την Ανθολογία;Γιατί είναι ευρύς και ανοιχτός και περιλαμβάνει όλον τον σχετικό προβληματισμό μου, αλλά και γιατί με αυτόν τον τίτλο είχα προαναγγείλει την ανθολογία στο varelaki το 2013. Αρχικά είχα σκεφτεί να την κάνω διαδικτυακή, δεν σου κρύβω, γι΄αυτό και τροφοδοτούσα με υλικό το varelaki, αλλά μετά άλλαξα γνώμη, επειδή θεώρησα ότι θα άξιζε να γίνει έντυπη μια τέτοια ανθολογία που θα αφορά πολύ κόσμο: φιλολόγους, ποιητές, θεατρολόγους, σκηνοθέτες και κάθε μελετητή της λογοτεχνίας γενικότερα.

-Νουβέλα, ποιητικές συλλογές, θεατρικά κείμενα, σε ποιο είδος γραφής νιώθεις πιο κοντά και σε ποιο πιο ελεύθερη;Έχω αγάπη για την τέχνη του λόγου από μικρό παιδί, από τότε που άρχισα να καταλαβαίνω τον κόσμο. Για όλες τις μορφές της λογοτεχνίας καθώς και για την Ιστορία και την θεωρία της Λογοτεχνίας. Εδώ είχα την τύχη να μαθητεύσω κοντά στον Νάσο Βαγενά και την Άννα Τζούμα. Δεν έχανα παράδοσή τους στο Πανεπιστήμιο. Θαρρώ όμως πως η μεγαλύτερη αγάπη μου είναι η Ποίηση.

–Ως μαμά δύο μικρών κοριτσιών, είδες την οπτική σου να αλλάζει από τη στιγμή που έγινες μαμά; Κι αν ναι έχει περάσει αυτό στη γραφή σου;Ναι, σαφώς και άλλαξε η οπτική μου! Έγινα καλύτερος άνθρωπος και πιο ανθεκτικός. Έμαθα να εκτιμώ αλλιώς τη ζωή, να ζυγίζω αλλιώς τα πράγματα. Έγραψα και πολλά ποιήματα για τις κόρες μου και τη ζωή μου με αυτές. Και θα γράψω κι άλλα, πιστεύω. Μάλιστα την Ανθολογία με θέμα «Το θέατρο στην ποίηση» την αφιερώνω στην Αριάδνη και τη Γαλήνη!

-Έχεις γράψει ποιήματα προς τη μαμά σου ή με αφορμή τη μητρότητα και τη σχέση σου με τις κόρες σου;Ενώ όπως σου προανέφερα έχω γράψει ποιήματα για τις μικρές ,δεν έχω γράψει κανένα απολύτως ποίημα για τους γονείς μου. Ο πατέρας μου αν και συχνά δεν συμφωνούσε με τα σχέδια ,τα όνειρα και τις επιλογές μου, παρ’ όλα αυτά πάντα με βοηθούσε να τα πραγματοποιήσω και ήταν πάντα κοντά μου. Το ίδιο συνέβαινε και με την μητέρα μου! Πράγμα παράξενο στ’ αλήθεια, αλλά ωραίο. Σκέφτομαι να τους αφιερώσω την επόμενη ποιητική συλλογή μου τιμής ένεκεν!

-Πέρα από το πλούσιο λογοτεχνικό συγγραφικό σου έργο τα τελευταία χρόνια έχεις προσφέρει σημαντικό υλικό με κριτικές, συνεντεύξεις, παρουσιάσεις. Μίλησέ μας λίγο για το varelaki.To varelaki είναι ένα λογοτεχνικό σημειωματάριο, μπήκε σε λειτουργία το 2009, έχει την ηλικία της Αριάδνης. Σελίδες τέχνης και πολιτισμού, στήλες με συνεντεύξεις, εκτενή κριτικά κείμενα, παρουσιάσεις βιβλίων, ανακοινώσεις, αλλά και μια διαρκής ανθολογία ποίησης της νέας ελληνικής παραγωγής και όχι μόνο. Γνωστές και πολυδιαβασμένες οι στήλες «Τhe artmaniacs» και «Λογοτεχνικό Αρχείο»! Χειροποίητο το varelaki! Με την έννοια ότι δεν υπάρχει κάποια συντακτική επιτροπή, όλα περνούν από μένα. Πολλοί και σημαντικοί άνθρωποι συνεργάζονται με κείμενα που στέλνουν και αυτό με τιμά. Με τιμά ακόμα το γεγονός ότι οι ομότεχνοί μου όλων των γενεών μού στέλνουν πάρα πολλά βιβλία, νέες αλλά και παλαιότερες κυκλοφορίες. Τα θέματα που φιλοξενώ είναι σχετικά με κάθε μορφή τέχνης, δεν διστάζω να κάνω αναδημοσιεύσεις κειμένων που θεωρώ ότι αξίζει να διαβαστούν από περισσότερους ανθρώπους αναφέροντας πάντα την πηγή. Χαρακτηριστικό πια στο varelaki το ένθετο λογοτεχνικό notationes που «βγαίνει» περίπου κάθε 3-4 μήνες. Φίλοι με προτρέπουν να βγάλω έντυπο varelaki (έναν τόμο ας πούμε) κάνοντας ανθολόγηση σημαντικών κειμένων, ώστε αυτά να μη χαθούν μέσα στη θάλασσα του διαδικτύου. Το σκέφτομαι σοβαρά! Να σημειώσω ότι με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης 2017 και με αφορμή τις δράσεις που συμμετείχε στο Varelaki στο Δήμο Αθηναίων, βγήκε το πρώτο έντυπο μονόφυλλο με ποιήματα σύγχρονων Ελλήνων ποιητών που συμμετείχαν στις δράσεις αυτές!

-Πώς είναι να δουλεύεις με μικρά παιδιά; Από την προσωπική σου εμπειρία τι προτιμάνε τα παιδιά, να βλέπουν ή να παίζουν θέατρο.Δουλεύω στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση ώς Θεατρολόγος 15 συναπτά έτη. Παράλληλα, έχω και ομάδες παιδιών και εφήβων! Είναι εμπειρία ζωής να δουλεύεις με παιδιά! Μαθαίνεις πολλά πράγματα από αυτά. Δεν είναι εύκολο καθόλου, όμως είναι στ’ αλήθεια μεγάλο σχολείο. Συνηθίζω να ανεβάζω ρεπερτόριο στο σχολείο και με τις ομάδες μου. Παίρνω κλασικά έργα, τα διασκευάζω και τα προσαρμόζω στις ανάγκες του σήμερα, τα φέρνω πιο κοντά στα παιδιά και όποτε βλέπω πρόσφορο το έδαφος τους δίνω την ευκαιρία να αυτοσχεδιάσουν κιόλας. Πέντε φορές έχω ανεβάσει τον Πλούτο του Αριστοφάνη, τέσσερις την Ειρήνη, μια φορά τον Ρωμαίο και Ιουλιέτα, και άλλα πολλά, κάποια από τα οποία δικά μου. Συχνά οργανώνω και θεατρο-ποιητικά δρώμενα στο σχολείο. Τα αποτελέσματα είναι υπέροχα πάντα. Τα παιδιά αγαπούν και να βλέπουν και να παίζουν θέατρο, λατρεύουν το μάθημα της θεατρικής αγωγής, ένα μάθημα που πολύ έχει ταλαιπωρηθεί από τους εκάστοτε κυβερνώντες. Σε μια χώρα που γέννησε το θέατρο δυστυχώς το έχουν αφαιρέσει φέτος από την πέμπτη και έκτη δημοτικού. Επίσης, θεωρώ αδιανόητο να μην υπάρχει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

-Διαβάζεις ποίηση στις μικρές σου;Ναι, τους διαβάζω όσο μπορώ! Τους μιλώ για ποιητές, τους αναφέρω ονόματα και στίχους. Μάλιστα, με έχουν εμπνεύσει και έχω γράψει και μερικά ποιήματα που αναφέρονται σε παιδιά!

-«Εποχή μου είναι η ποίηση» ποια είναι η μεγαλύτερή σου αγωνία που έχεις προσπαθήσει να εκφράσεις με την ποίησή σου;Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε το 2013 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης και μεταφράστηκε πέρσι ολόκληρο στα γαλλικά από τον εξαίσιο μεταφραστή Μισέλ Βόλκοβιτς. Η τιμή μεγάλη να με έχει μεταφράσει ένας τόσο σημαντικός μεταφραστής. Όλα ξεκίνησαν από τη στιγμή που μετέφρασε 2 ποιήματα για τις ανάγκες μιας εκδήλωσης στη Γαλλία και όλα έπειτα πήραν το δρόμο τους. Το ίδιο βιβλίο περιλαμβάνεται στη διδακτορική διατριβή γαλλίδας φοιτήτριας που έχει ώς θέμα της την λογοτεχνία στην Ελλάδα την εποχή της κρίσης. Ένα βιβλίο που αναφέρεται στη σχέση της ποίησης με την εποχή. Μπορούν όλες οι εποχές να παράγουν ποίηση; Πώς ο καλλιτέχνης επηρεάζεται από το ιστορικο-κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει, από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα; Kαι ο έρωτας πού είναι μέσα σε όλα αυτά;

-Από τους ποιητές/ποιήματα που έχεις μεταφράσει, ποιο είναι το πιο αγαπημένο σου;

Έχω μεταφράσει ποιήματα των: Ντέρεκ Γουόλκοτ, Τεντ Χιουζ, Ρέιμοντ Κάρβερ, Μάγιας Αγγέλου, Τσέσλαβ Μίλοζ, Πατ Μόρα, Ριτσαρντ Μέρφυ, Κάρολ Αν Ντάφυ και άλλων. Κυρίως, όμως, τα τρία τελευταία χρόνια μελετώ και μεταφράζω, ως γνωστόν, το έργο του τιμημένου με Πούλιτζερ, Μαρκ Στραντ.

-Ένας στίχος ή ποίημα που σε έχει «στοιχειώσει»;Αγαπώ πολλούς ποιητές και τους αγαπώ συνολικά για το νέο που εισάγουν στην ποίηση. Οπότε με «στοιχειώνουν» στίχοι κάθε λίγο και λιγάκι. Θα σου πω έναν δικό μου στίχο που έχω και ως οδηγό συχνά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποφεύγω να ζω. Μάλλον σου παραθέτω εδώ όλο το ποίημα, που είναι από το εξαντλημένο μου βιβλίο «Η προφητεία του ανέμου», Δωδώνη, 2009.

Τα ωραιότερα ταξίδια είναι το μυαλού.

Να σε πηγαίνει η σκέψη σε ό,τι αγαπάς και σου αρέσει.

Και να μην είναι ανάγκη να επιστρέψεις

Αυτά κοντά σου πάντα είναι

Μέσα σου εικόνες αληθινές

Σαν να πήγες…

Αναμνήσεις χωρίς χρονικότητα

Σαν να πήγες…

Σα να γύρισες…

-Ποιο θεατρικό έργο σε συγκινεί όλο και περισσότερο και είδες πρόσφατα κάποια θεατρική παράσταση που σε ενθουσίασε;

Με συγκινεί πάντα ο Ίψεν, ο Σαίξπηρ και ο Τσέχωφ, είναι διαχρονικοί και ατελείωτοι! Έχω γράψει ήδη κριτική για μια παιδική παράσταση που είδα με τους μαθητές μου στο «Θέατρο Πόρτα »,τον «Γύρο του Κόσμου σε ογδόντα μέρες». Δεν ήταν μόνο για μικρούς, αλλά και για μεγάλους. Άμεση, ελκυστική, με λειτουργική σκηνοθεσία, με εύκαμπτους και ταλαντούχους ηθοποιούς που μας ενθουσίασε με την αλήθεια της!

-Ως προς το θέατρο θα ήθελες να ασχοληθείς περισσότερο μαζί του και αν ναι με ποιον τρόπο;

Διδάσκω θέατρο, ανεβάζω παραστάσεις με τους μαθητές μου, κάνω θεατρικές διασκευές και θεατρικό παιχνίδι στις ομάδες, διαβάζω θέατρο γράφω θέατρο, ζω θεατρικά. Εκείνο που μου έχω καιρό να κάνω και μου λείπει είναι να συμμετέχω πάλι σε μια παράσταση ως ηθοποιός, όπως παλιότερα που ήμουν σε ομάδες!

-Ποια είναι η επόμενη δουλειά σου που ετοιμάζεις ή θα ήθελες να ετοιμάσεις;

Μέλημα μου τώρα να συστήσω την Ανθολογία με θέμα το θέατρο στο κοινό και εύχομαι να την αγαπήσει. Όπως γράφω και στην εισαγωγή του βιβλίου, θα ήθελα να δημιουργηθεί μια παράσταση σχετικά με αυτό, τα ποιήματα να ανέβουν στη σκηνή, να σκηνοθετηθούν! Ίδωμεν!