ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΥΣΑ ΣΠΗΛΙΩΤΗ ΣΤΟΝ Π.Ε.ΣΥ.Θ.

 

 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ

Ποιοι μπορεί να είναι οι κανόνες της δόμησης ενός θεατρικού έργου;

Σ’ ένα φαινομενικά άναρχο σύγχρονο θεατρικό έργο υπάρχουν κανόνες και ποιοι μπορεί να είναι αυτοί;

Είναι ζήτημα έμπνευσης ή κατασκευής η δημιουργία ενός έργου;

Τι δανείζεται σήμερα το θέατρο απ’ την πεζογραφία, την ποίηση, τον κινηματογράφο;

Πόση ελευθερία υπάρχει στις σύγχρονες φόρμες κι ως πού μπορεί να φτάσει αυτή;

Ποιες είναι οι επικρατέστερες τάσεις στο ευρωπαϊκό θέατρο;

Ποιοι είναι οι σύγχρονοι θεματολογικοί άξονες που μας απασχολούν;

Μπορεί κάτι πολύ προσωπικό να ενδιαφέρει το κοινό;

Υπάρχουν βοηθήματα και μέθοδοι για να μάθει κανείς να γράφει;

Τι χρειάζεται κανείς να ξέρει για να αποπειραθεί να γράψει το δικό του θεατρικό έργο;

Το θέατρο είναι ένα ιδιάζον λογοτεχνικό είδος που αν και δανείζεται στοιχεία απ’ όλες τις άλλες αφηγηματικές τέχνες (Πεζογραφία, ποίηση, κινηματογράφο, ντοκιμαντέρ κλ.π.) εντούτοις έχει ως απαραίτητο συστατικό του τη ζωντανή δράση ενώπιον κοινού, που το διαφοροποιεί απ’ όλα τα άλλα είδη.

Έτσι χρειάζεται άλλη προσέγγιση κι εμπερικλείει διαφορετικούς κανόνες και μυστικά.

Όλα αυτά, είναι ήδη πολύ γνωστά σε ανθρώπους που σπουδάζουν θέατρο και μάλιστα θεατρολογία. Η θεατρολογία βέβαια ασχολείται με την θεωρία κι όχι με την πράξη. Άλλο η ανάλυση κι άλλο η δημιουργία ενός θεατρικού κειμένου. Αυτό ακριβώς είναι συχνά και η τροχοπέδη όσων θεωρητικών έχουν την κρυφή επιθυμία να περάσουν στη δημιουργία. Τα στερεότυπα ακινητοποιούν.

Άλλωστε η συγγραφή φαντάζει πολύ δύσκολη υπόθεση, ειδικά για όσους γνωρίζουν θεωρητικά τους περίπλοκους μηχανισμούς της.

Κι όμως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο στην πράξη. Η γραφή είναι κατ’ αρχάς παιχνίδι, όπως ακριβώς και η ηθοποιία. Όπως όλοι έχουμε παίξει πολλούς διαφορετικούς ρόλους στα παιδικά μας παιχνίδια, αντίστοιχα έχουμε επινοήσει πολλές ιστορίες στη ζωή μας. Ο Αριστοτέλης πάντως στις θεωρίες του οποίου στηριζόμαστε ακόμα και σήμερα για να γράψουμε θέατρο, έλεγε πως η μίμηση είναι στη φύση του ανθρώπου. Το να μπορούμε να υποδυόμαστε άλλα πρόσωπα και κατ’ επέκταση να μπορούμε να γράφουμε γι’  αυτά.

Άλλωστε ο ρόλος των σεμιναρίων είναι να φωτίσει τη δυσκολία και να κάνει κατανοητή τη διαδικασία της γραφής ξεκινώντας απ’ τα αρχικά στάδια και συνεχίζοντας βήμα-βήμα.

Σαν πρωταρχικό βήμα, θεωρώ την απόφαση να γράψει κάποιος χωρίς καμία αναστολή. Χωρίς φόβο για τη δυσκολία, χωρίς ντροπές ότι μπορεί να ρεζιλευτεί, να εκτεθεί, χωρίς ωραιοποιήσεις, χωρίς καθωσπρεπισμούς, χωρίς, χωρίς. Απλώς να γράψει. Τι; Θα μου πείτε. Μα αυτό που τον απασχολεί. Αυτό που τον καίει, που τον ενδιαφέρει ή ακόμα ότι τον φοβίζει. Αυτό μπορεί να είναι το θέμα του, η ιδέα  του θεατρικού του. Μετά έρχεται η σειρά των προσώπων κι έπειτα της πλοκής. Αλλά επειδή δεν πρόκειται για ασκήσεις επί χάρτου, όλα αυτά θα αναλυθούν λεπτομερώς από κοντά.

Πάντως καλό θα ήταν να προετοιμαστεί κανείς σκεπτόμενος και καταγράφοντας ποια είναι τα θέματα που θα τον ενδιέφεραν να ασχοληθεί. Προσωπικά, σχέσεων, κοινωνικά; Καθώς επίσης και με ποιο τρόπο;

Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να σας θυμίσω, αυτό που ήδη οι θεατρολόγοι απ’ τις σπουδές τους πολύ καλά γνωρίζουν, πως υπάρχουν δυο βασικοί τρόποι προσέγγισης της θεατρικής γραφής. Ο ένας είναι λίγο πολύ (στην εξελιγμένη σημερινή του εκδοχή φυσικά), αυτός που μας παραδόθηκε απ’ τον Αριστοτέλη, το καλά δομημένο έργο, το αρχιτεκτονικά φτιαγμένο ή με πολύ απλά λόγια το...αρχή, μέση, τέλος. Και ο άλλος είναι ο άναρχος τρόπος της μεταμοντέρνας γραφής, όπου κανείς δυσκολεύεται να ορίσει κανόνες. Θα έχει ενδιαφέρον να ανιχνεύσουμε και τους δύο τρόπους.

Σε όσους φαντάζει και πάλι πολύ δύσκολο θα έφερνα ένα παράδειγμα απ’ τη ζωγραφική. Αν σας ζητούσα να ζωγραφίσετε σ’ ένα χαρτί μια εικόνα «οικειότητας» πιθανόν πολλοί από σας να ζωγράφιζαν ένα ζεστό σπιτάκι με αυλή, παιδιά, γάτα και σκύλο. Ωραία. Θα μπορούσα όμως να σας ζητήσω να ζωγραφίσετε μια «αίσθηση οικειότητας» χωρίς να χρησιμοποιήσετε φόρμες κι έτσι να επιτρέψετε στον εαυτό σας να βγάλει μια βαθύτερη προσωπική αίσθηση για την οικειότητα κι είναι σίγουρο πως θα το κάνατε. Κάτι αντίστοιχο, μπορούμε να κάνουμε και με τον λόγο. Όμως για όλα αυτά είναι σημαντικό να ξεχάσουμε για λίγο τη θεωρία και να ριχτούμε στη δράση.

Επίσης θα ήθελα να σας πω, πως αν και ο χρόνος του σεμιναρίου δεν είναι μακρύς παρ’ όλα αυτά είναι κατά τη γνώμη μου αρκετός για την συγγραφή αντί ανεξάρτητων σκηνών (όπως συνήθως συμβαίνει σε αντίστοιχα σεμινάρια) ενός ολόκληρου συλλογικού έργου.

Κι εξηγούμαι.

Ας πούμε πως οι συμμετέχοντες, συναποφασίζουν να γραφτεί απ’ όλους μαζί ένα έργο που αφορά κάποιο ζήτημα επικαιρότητας. Δράττομαι π.χ. απ’ το τραγικό πρόσφατο γεγονός, όπου ένας νεαρός μοτοσικλετιστής παρέσυρε μία μητέρα με τα δυο δίδυμα επτάχρονα παιδιά της κι εξαφανίστηκε. Η ομάδα των συγγραφέων καλείται να μετατρέψει αυτό το γεγονός σε θεατρικό έργο. Κάθε συγγραφέας, αναλαμβάνει ένα κομμάτι του παζλ αυτής της ιστορίας.

Το έργο μας ας πούμε πως ξεκινάει απ’ τη γνωστοποίηση του ατυχήματος.

Ένας συγγραφέας αναλαμβάνει να γράψει το πρώτο κομμάτι, όπου ένας αυτόπτης μάρτυς στο δρόμο βλέπει το συμβάν και μας το περιγράφει (σε θεατρική δομή, χρησιμοποιώντας διαλόγους με περαστικούς).

Ένας δεύτερος συγγραφέας αναλαμβάνει να γράψει το πώς πληροφορείται η οικογένεια του μοτοσικλετιστή, το γεγονός πως η ταυτότητα του δράστη είναι ήδη γνωστή απ’ την αστυνομία και πως ο νεαρός καταζητείται.

Ένας τρίτος συγγραφέας, γράφει τον μονόλογο του μοτοσικλετιστή που όσο περνάει η ώρα, κατατρύχεται από τύψεις και ενοχές που εγκατέλειψε τρεις ανθρώπους αβοήθητους, μέχρι που του τηλεφωνεί ο πατέρας του, ζητώντας του να παραδοθεί. Παίρνει την απόφαση να παρουσιαστεί στην αστυνομία και να ομολογήσει, αλλά ένα γεγονός τον εμποδίζει ξαφνικά.

Ποιο είναι αυτό το γεγονός; Ένας άλλος συγγραφέας καλείται να δώσει την απάντηση και να προχωρήσει το έργο προς άλλη απρόσμενη κατεύθυνση.

Μέσα από έναν διασκεδαστικό και συνεργατικό τρόπο, ανακαλύπτουμε πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο θεατρικό έργο στην πράξη. Ποιοι είναι οι μηχανισμοί του, πώς πλάθεται σε κάθε στάδιό του, ώστε να έχει συνέχεια, συνοχή, εκπλήξεις, ανατροπές και κορύφωση.

Ή αντίστοιχα επιχειρούμε να δημιουργήσουμε ένα και πάλι συλλογικό έργο πολύ πιο ελεύθερης δομής όμως, σε επεισόδια που μοιράζονται οι συμμετέχοντες, με πυξίδα μόνο το γενικό θέμα, τον στόχο και τους μηχανισμούς που μπορούμε να αντλήσουμε απ’ το ασυνείδητό μας, χρησιμοποιώντας τους ελεύθερους συνειρμούς, ακόμα και την αυτόματη γραφή.

Και στις δύο περιπτώσεις συγγραφής έργου, είναι απαραίτητη η αρχική εξοικείωση  των συμμετεχόντων, με διάφορες πρωταρχικές ασκήσεις γραφής.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΧΡΥΣΑΣ ΣΠΗΛΙΩΤΗ

  Η  Χρύσα Σπηλιώτη είναι απόφοιτος του Εθνικού Θεάτρου, και εργάστηκε για χρόνια σαν ηθοποιός. Συνεργάστηκε με το «Ανοιχτό θέατρο», το «Αμόρε», το «Εθνικό», το «θέατρο της οδού Κεφαλληνίας», το «θέατρο της Άνοιξης» κ.α., σε σκηνοθεσίες Γ. Σεβαστίκογλου, Μίνου Βολονάκη, Γ. Μιχαηλίδη, Γ. Χουβαρδά, Β. Θεοδωρόπουλου, Γ. Μαργαρίτη, Ν. Κοντούρη κ.α.

Το 1997 παίχτηκε το πρώτο της θεατρικό έργο «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική;» (Θέατρο Αμόρε) που στη συνέχεια ανέβηκε σε πολλές διαφορετικές παραγωγές έχοντας παιχτεί σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, καθώς επίσης στην Κύπρο, την Κροατία, (εκπροσωπώντας την Ελλάδα με το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου) και τη Ν. Υόρκη. Έχει μεταφραστεί σε έξι γλώσσες. (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Πολωνικά, Πορτογαλικά, Κροατικά).Έχει εκδοθεί στα Πολωνικά στην ανθολογία ελληνικών κειμένων Ζ Parnasu i Olimpu. Το «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική;» έχει εκδοθεί απ’ τη «Δωδώνη» και επανεκδοθεί απ’ τις εκδόσεις «Σοκόλη-Κουλεδάκη». Απ’ τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί το «Φωτιά και Νερό», και «Ποιος κοιμάται απόψε;» το «Αγκά-σφί και φί» απ’ τις εκδόσεις «Καστανιώτη». Απ’ τις εκδόσεις «Κέδρος» η συλλογή διηγημάτων της «Χαμένο δίκιο».

Άλλα έργα της που έχουν ανέβει σε θεατρικές σκηνές είναι «Σκοτσέζικο Ντους», «Αγκά-σφί και φί», «Με διαφορά στήθους», «Φωτιά και Νερό»,«Ποιος κοιμάται απόψε;»

 Το «Φωτιά και νερό», παρουσιάστηκε επίσης στο Tristan Bates theatre στο Λονδίνο.

 Έχει συνεργαστεί με το I.T.I και το «Θέατρο των Αλλαγών», παραδίδοντας σεμινάρια θεατρικής γραφής. Τα τελευταία χρόνια, συνεργάζεται με το «Ανοιχτό Θέατρο» στη Λευκωσία, όπου έχουν παρασταθεί ήδη, δεκατρία ολοκληρωμένα θεατρικά έργα νέων Κυπρίων δημιουργών σαν αποτέλεσμα των σεμιναρίων.

Επίσης έχει εργαστεί για χρόνια στο ραδιόφωνο σαν παραγωγός εκπομπών και κειμενογράφος, καθώς και στην τηλεόραση με κείμενα για εκπομπές και γράφοντας το σενάριο σε τηλεοπτικές σειρές. «Φώτα παρακαλώ», «Την κατάλληλη στιγμή» κ.ά.

Έναρξη σεμιναρίου: Οκτώβριος 2012

Διάρκεια: 8 εβδομάδες

Κόστος: 80€ για τα μέλη του Π.Ε.ΣΥ.Θ

   100€ για μη μέλη Π.Ε.ΣΥ.Θ.

Πληροφορίες: Δευτέρα, Τετάρτη & Πέμπτη, 17.00 – 21.00,

Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 52 29 990

Δηλώσεις Συμμετοχής: pesyth@pesyth.gr

Γραμματεία Π.Ε.ΣΥ.Θ.

Δευτέρα, Τετάρτη & Πέμπτη, 17.00-21.00

Νευροκοπίου 18, 11855, Βοτανικός

Τηλ & Φαξ: 210 5229990

Ε: pesyth@pesyth.gr

W: www.pesyth.gr