«Παρών, Δυστοπία και Αποσύνθεση ή Μέλλον, Ουτοπία και Σύνθεση;»
O IΟΣ, 19 ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΥ, εκδόσεις Βακχικόν
Γράφει η Τσιοτινού Αθανασία, Φιλόλογος-Θεατρολόγος, Μed
O «Ιός», δεκαεννέα διηγήματα λογοτεχνικού εγκλεισμού, δεκαεννέα ιστορίες, όπως και το νούμερο που συνοδεύει το όνομα του ιού που μας ταλαιπωρεί εδώ και καιρό, του Covid 19, δεκαεννέα ιστορίες που παραπέμπουν και στη χρονολογία 2019. Ας μην ξεχνάμε ότι το Δεκέμβρη του 2019 «συναντηθήκαμε» πρώτη φορά με τον ιό, όταν έκανε θριαμβευτική «πρεμιέρα» στην Κίνα, στην πόλη Γιουχάν.
Το περιοδικό Cartel ανέλαβε την πρωτοβουλία να διοργανώσει διαγωνισμό με διηγήματα εμπνευσμένα από τη νέα πραγματικότητα που δημιουργήθηκε μετά την επέλαση του κορονοϊού στη χώρα μας και στη ζωή μας. Αποτέλεσμα του διαγωνισμού το βιβλίο που περιλαμβάνει τα διηγήματα που ξεχώρισαν ανάμεσα σε πολλά άλλα και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν τον Ιούλιο του 2020.
Όπως γράφει στον πρόλογο ο Αχιλλέας Σωτηρέλλος, οι συνεργάτες του περιοδικού επιδίωξαν με αυτά τα διηγήματα την καταγραφή της «νέας πραγματικότητας, όχι για να διεκδικήσουν δάφνες πρωτοτυπίας», αλλά για να συμβάλουν με το δικό τους λιθαράκι στην ιστορική αυτή ανατροπή.
Κι όντως πρόκειται για ιστορική ανατροπή. Επτά μήνες μετά τα πρώτα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση για την καταπολέμηση του κορονοϊού και το γενικό lockdown που επιβλήθηκε στις 14 Μαρτίου 2020 η κατάσταση δείχνει να είναι πιο ζοφερή παρά ποτέ. Στην αρχή κλειστήκαμε στο σπίτι και πιστέψαμε, μένοντας σπίτι, ότι θα εξορκίσουμε το κακό. Ελπίζαμε και ήμαστε αισιόδοξοι ότι αν προσέχαμε ο ιός θα μας έκανε τη χάρη και θα μας εγκατέλειπε! Επτά μήνες μετά, αφού ζήσαμε μία άνοιξη διαφορετική και ένα δύσκολο ομολογουμένως καλοκαίρι, φτάνοντας στα μέσα του Οκτώβρη διαπιστώσαμε ότι τίποτα δεν έχει τελειώσει. Σίγουρα δεν είμαστε στην αρχή, αλλά ακόμη δεν ξέρουμε αν είμαστε στη μέση της διαδρομής προς την έξοδο από τη σκοτεινή πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Μήπως παρακολουθούμε το τρέιλερ όσων έπονται;
Ανεργία, φτώχεια, ανέχεια, φόβος τα παρεπόμενα του ιού στη ζωή μας και στη ζωή των κρατών. Ωστόσο, δεν απειλείται μόνο η οικονομία της χώρας μας και ολόκληρου του πλανήτη, απειλείται και η ίδια η ψυχική μας υγεία και η εσωτερική μας αρμονία. Το άγχος κατακλύζει τη ζωή μας, οι ισορροπίες ανατρέπονται κι εμείς νιώθουμε αδύναμοι να σταματήσουμε τη ροή των πραγμάτων, «δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι αντάμα, προσμένουμε ίσως κάποιο θαύμα», -όπως λέει και ο ποιητής μας, ο Βάρναλης- το οποίο θα μας σώσει από τη φρίκη και τον καθημερινό τρόμο που βιώνουμε.
Η ζωή ξεπερνάει και την πιο τρελή φαντασία. Εφιαλτικά σενάρια, που μόνο στο σινεμά μπορούσαμε να δούμε και σε βιβλία επιστημονικής φαντασίας μπορούσαμε να διαβάσουμε, τώρα όχι απλά τα ζούμε αλλά γίναμε και οι πρωταγωνιστές των γεγονότων και μάλιστα χωρίς την άδειά μας, χωρίς να προλάβουμε να το συνειδητοποιήσουμε!
Υποδυόμαστε ρόλους για τους οποίους δεν θα πληρωθούμε ποτέ! Απεναντίας, μπορεί να πληρώσουμε με την ίδια μας τη ζωή, στην καλύτερη περίπτωση με συνέπειες στην ψυχική και συναισθηματική μας υγεία.
Τα διηγήματα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Παρών, Δυστοπία και Αποσύνθεση.
Στην κατηγορία «Παρών» έχουμε επτά διηγήματα που τοποθετούνται στο «τώρα» και στον τρόπο με τον οποίο οι ήρωες των διηγημάτων βιώνουν τη «νέα» κατάσταση που διαμορφώθηκε λόγω του ιού.
Στο «Ημερολόγιο καταστρώματος» του Άγγελου Χαριάτη παρακολουθούμε την πορεία προς το θάνατο ενός βορειοηπειρώτη που πέρασε τα αλβανικά σύνορα πριν τριάντα χρόνια για να έρθει στην Ελλάδα για μια καλύτερη ζωή. Η καλύτερη ζωή γι’ αυτόν τελειώνει τη δέκατη τέταρτη μετά την προσβολή του από τον ιό, δεκατέσσερις μέρες αφότου ο ιός εισχώρησε στο σώμα του και του έκλεψε τον αέρα.
Η Κάτια Τζανεττή μας μιλάει για ένα ναυτικό μαθημένο σε καραντίνες στην ανοιχτή θάλασσα, ο οποίος προτιμάει την καραντίνα που επιβλήθηκε εξαιτίας του ιού, ακόμη και μετά τη λήξη της, επιλέγοντας την απομόνωση αντί της κανονικής ζωής που τον έχει εγκαταλείψει. Συνομιλεί με τον Καββαδία -ακόμη και την κατσαρίδα που τριγυρνάει στο σπίτι του την αποκαλεί Γιουδήθ-, γίνεται ένας από «του Κολόμβου τους πέντε κολασμένους» και πεθαίνει.
Ο Ιωάννης Μπάχας με τη «Λέξη ασφαλείας» μας συστήνει το Γεράσιμο, ένα δικηγόρο που αναλαμβάνει το σύμφωνο συμβίωσης του Ισίδωρου και του τζογαδόρου Μάρκου, ο οποίος παντρεύεται τον Ισίδωρο για τα λεφτά του. Ο Ισίδωρος πεθαίνει σε μια στιγμή ερωτικού «παροξυσμού», ο Μάρκος καλεί το Γεράσιμο για βοήθεια και αποφασίζουν πως ο ιός θα τους σώσει! Ο Μάρκος επιδιώκει να κολλήσει ιό για να μην χρεωθεί το θάνατο του Ισιδώρου, αλλά ο ιός του φέρεται αλύπητα! Πόσο εύκολα οι 201 νεκροί γίνονται 202 με την προσθήκη του δικού του θανάτου!
Στο «BSL-4» του Γιώργου-Νεκτάριου Παναγιωτίδη πρωταγωνιστεί ο Τηλέμαχος Αθαναηλίδης, καριερίστας, πετυχημένος οικογενειάρχης, κάτοχος μεζονέτας κι εξοχικού. Ακολουθώντας τον οδηγούμαστε σε μια μεταλλική πόρτα, όπου αναγράφεται κάτι κωδικοποιημένο, το BSL-4. Ο Τηλέμαχος μας αποκαλύπτει τη συνωμοσία εις βάρος της Ελλάδας, αφού βασικός σκοπός του ιού είναι η καταστροφή της πατρίδας μας!
Η Ελπίδα Πέτροβα με την «Τερέζα» μας μεταφέρει σε ένα εφιαλτικό σκηνικό όπου εκατομμύρια κόσμος αποδεκατίζεται από τον ιό και ο στρατός καίει ό,τι απομένει! Η ηρωίδα Τερέζα έχει ανοσία στον ιό, είναι καθαρή. Οι «μολυσμένοι» μεταφέρονται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η μυρωδιά της καμένης σάρκας επικρατεί παντού. Ωστόσο, υπάρχει ελπίδα. Η Τερέζα ονειρεύεται ένα Λευκό πάνθηρα! Ξυπνάει και το εμβόλιο έχει βρεθεί. Στα πρόσωπα όλων αποτυπώνεται η ελπίδα!
O Σίμος, ο ήρωας του «Μικρόκοσμου» του Θοδωρή Καρανικόλα απολύεται λόγω κορονοϊού και απομονώνεται στο σπίτι του για δεκαπέντε μέρες παρέα με τη Sade, τον Σπάρτακο και τον Μπέντζαμιν το γαϊδουράκι από τη «Φάρμα των ζώων». Η καραντίνα τελείωσε αλλά για το Σίμο τίποτα δεν έχει τελειώσει! Πόσο τελικά απέχει η πραγματικότητα από τη φαντασία, η ζωή από το όνειρο;
Στην «Πόρτα» ο ήρωας του Μιχάλη Κακατσάκη μετά την άδεια ειδικού σκοπού και τα 800 ευρώ, από τη μερική έξοδο με την αποστολή μηνυμάτων στη διάρκεια της καραντίνας, φτάνει στην εθελούσια ολική απομόνωση στο σπίτι στην μετά καραντίνα εποχή, γράφοντας μάλιστα άρθρο στην εφημερίδα υπέρ της, που ενοχλεί και ξεσηκώνει όσους το διαβάζουν, περνώντας τον για τρελό. Μαζεύεται πλήθος κόσμου έξω από το σπίτι, χτίζουν πόρτα, παράθυρα και καταδικάζουν στην απομόνωση τον ήρωα, ο οποίος, παραδόξως, απολαμβάνει αυτήν την κλεισούρα!
Στη δεύτερη κατηγορία με τον τίτλο «Δυστοπία» έχουμε διηγήματα η υπόθεση των οποίων τοποθετείται στο κοντινό ή απώτερο μέλλον, σε μια κοινωνία που είναι ανεπιθύμητη ή τρομακτική, όπου η κυριαρχία του ιού είναι δεδομένη, η ζωή έχει προσαρμοστεί σε αυτή τη νέα εφιαλτική πραγματικότητα και οι άνθρωπο βιώνουν τις συνέπειες της εξάπλωσης του ιού.
Ο Αργύρης Κόσκορος με τη «Μάνα» διακηρύττει, εκκινώντας από ένα δυστοπικό, μακρινό σκηνικό ότι η Μάνα υπάρχει εδώ και χιλιετίες, ότι Μάνα σημαίνει αγάπη, ότι «τα βιονικά μέλη στο γένος Homo προστέθηκαν εκατοντάδες γενιές πριν και ότι για την κατάσταση αυτή «οι άνθρωποι του μέλλοντος» έχουν μόνο πληροφορίες και όχι βιώματα, δεν μπορούν να μιλάνε για γνώση ούτε να κάνουν συγκρίσεις». Συνεπώς, αυτοί οι «άνθρωποι» εκατοντάδες γενιές μετά από εμάς αγνοούν τον Homo Sapiens, όσο κάποτε αυτός -δηλαδή εμείς- αγνοεί τους δικούς του προγόνους.
Η Ανθή Φούντα στον «Άγνωστο τοίχο του σπιτιού της», μας ενημερώσει για το οικοδόμημα από τραπουλόχαρτα το οποίο μπορεί ανά πάσα στιγμή να γκρεμιστεί, δηλώνοντας ταυτοχρόνως ότι φοβάται το άγνωστο που επικρέμαται στο κεφάλι της και ψάχνει τρόπους να ξεφύγει από αυτό. Τα βήματα που ακούγονται από πάνω ίσως να δηλώνουν ότι κάποιος έχτισε όροφο!
Το «Σύστημα» του Συμεών Βασ. Καραγαβριηλίδη μας παρουσιάζει τον Ρον, το Σκοτ και τον Χάουαρντ, τρία μυρμήγκια-λεγεωνάριους που συνεχώς σκάβουν!
Μεταφερόμαστε στο 2238 μ.Χ. Τα τρία μυρμήγκια μεταλλάσσονται με τη βοήθεια του ντόκτορ Φάουστ! Στόχος, το δέντρο, η αχίλλειος πτέρνα του «Συστήματος». Αν αυτό σαπίσει, ο ιός θα εξαπλωθεί πάρα πολύ γρήγορα σε όλο το δάσος. Κι εκεί που όλα τα δέντρα δηλητηριάζονται, ένα νέο δέντρο γεννιέται! Ο ιός μεταλλάσσεται, ο θάνατος φέρνει νέα ζωή. Το νέο δέντρο καταστρέφεται με την παρέμβαση του ιού. Τίποτα όμως δεν έχει τελειώσει! Το χώμα κινείται! Η ζωή δεν είπε την τελευταία της λέξη!
Στο «Παράθυρο» του Νίκου Κουλούρη μαθαίνουμε ότι ο Ιός είναι μια μεγάλη δυναστεία που ελέγχει τον πλανήτη εδώ και 6000 χρόνια. Ο Γουφ και η Γαβ από έγκλειστους που βλέπουν τη ζωή μέσα από ένα παράθυρο θα γίνουν ελευθερωτές και με τη βοήθεια κρυστάλλων θ’ αποδείξουν ότι ο ιός είναι ψέμα που εγκλωβίζει τις ψυχές.
Ο Παναγιώτης Κεφαλάς στη «Φωτιά Αγγέλων» μας παραδίδει τη συνομιλία του Καρλ με τον Πόε, ο οποίος ξεπήδησε μέσα από ένα βιβλίο πάνω στο τραπέζι. Ο Καρλ αναρωτιέται που πρέπει να πάμε εμείς που σ’ αυτήν την έρημη Γη ψάχνουμε τον καλύτερο εαυτό μας; Και ο Πόε απαντάει ότι το αληθινό είναι και όμορφο! Αισιόδοξο διήγημα. Όπως ο Καρλ, έτσι κι εμείς θα ήταν ευχής έργο, «στη μέση της καταιγίδας των ανθρώπων», ν’ ανακαλύψουμε ότι «μέσα μας υπάρχει ένα αόρατο καλοκαίρι».
Στις «Ζοφερές αναπνοές» του Βασίλη Μέγα ο ήρωας ζει ένα εφιάλτη. Ο θάνατος πλανάται παντού, διπλός θάνατος, από τον ιό και από τις σφαίρες της εξουσίας. Όσοι δεν αντέχουν, επιλέγουν την αυτοκτονία. Ωστόσο, η ώρα της αφύπνισης πλησιάζει, αλλά ο ένοικος του σπιτιού όχι μόνο δεν μπορεί να ξεχωρίσει την αλήθεια από τη φαντασία, αλλά και φοβάται ν’ αντιμετωπίσει την πραγματικότητα.
Η Καλλιόπη Πλέσσα στις «Αμόλυντες ψυχές» μας μεταφέρει στο Κέντρο Φιλοξενίας Αμόλυντων Ψυχών όπου συναντούμε την Ελένη, η οποία έχει πάθει ανοσία με τον ιό. Η συνάντησή της με τον Μάνο Δανέλη θ’ αποβεί μοιραία για την ίδια. Ή όχι;
Η «Πόλη» του Νίκου Καμόντου είναι μια πόλη του μέλλοντος, μια πόλη στην οποία ψηφίστηκε το δικαίωμα στην ευθανασία, μια πόλη που κατασκευάστηκαν κάποια μηχανικά μοντέλα ανθρώπινων λογισμικών, τα οποία σε συνεργασία με τους ανθρώπους διευκολύνουν τη ζωή, μια πόλη όπου με την έλευση του ιού δημιουργούνται Μονάδες Ειδικής Διαχείρισης Μελλοθανάτων και μέλη οικογενειών προσβάλλονται από τον ιό, όπως η μαμά του διηγήματος. Στο τέλος, όμως, μια ολόκληρη πόλη γιορτάζει το τέλος της πανδημίας!
Στην τρίτη κατηγορία διηγημάτων με τον τίτλο «Αποσύνθεση» έχουμε διηγήματα για το θάνατο, τη φθορά, την αποσύνθεση σωμάτων και ψυχών.
Ο Γιώργος Διακάκης με το διήγημά του «Αχέροντας» μας μεταφέρει στους δρόμους της Ακοίμητης Πόλης, όπου ο θάνατος με τη μορφή ενός πανύψηλου άντρα με λεπτό κορμό και παχύ μουστάκι έρχεται να πάρει τον Κριστιάν Γουάλο, έναν επαίτη που τριγυρνάει στο Λονγκ Άιλαντ και το Μπρούκλιν. Η διαδρομή προς τη σπηλιά και τη Μεγάλη Φλόγα τελειώνει με το φως της αυγής! Ο Γουάλο βρίσκεται νεκρός με ένα βιβλίο, όπου στη χρυσοκέντητη ράχη του βρίσκεται το όνομα Αχέροντας, το όνομα του ταπεινού βαρκάρη που μεταφέρει αιώνια τις ψυχές στον Κάτω Κόσμο, το όνομα του αθλητή που λαχταρούσε την αθανασία και ο Άδης του την προσέφερε απλόχερα!
Ο Χριστόφορος Τριάντης με το διήγημα «Μάθημα» μας δίνει ένα μάθημα ζωής. Ο ήρωάς του, ένας εργαζόμενος σε μια υπηρεσία τροφίμων και φαρμάκων επισκέπτεται ένα γηροκομείο στα πλαίσια της δουλειάς του και παίρνει το μάθημά του. Οι ηλικιωμένοι δεν τηρούν τα μέτρα ασφαλείας, φτύνουν, βρίζουν, καταριούνται τους δικούς τους που τους πέταξαν εκεί, ο χρόνος τους τελειώνει, οι μνήμες τους έχουν πεθάνει και η χαρά τους έχει ξεχάσει. Το μίσος είναι αυτό που τους έχει μείνει, το μοναδικό ζωντανό συναίσθημα. Μπροστά στο θάνατο και την αποσύνθεση οι άνθρωποι εξαχρειώνονται.
Ο Απόστολος Θηβαίος στις «Σελίδες ιστορίας» συλλογίζεται τι θα πουν οι άνθρωποι σε 100 ή χίλια χρόνια μετά από εμάς για εμάς, μελετώντας τα αίτια του χαμού μας. Δίπλα στον Κίτσο Τζαβέλα και την Αντιγόνη θα προστεθούν στοιχεία που συνθέτουν την εθνική μας ταυτότητα, στοιχεία διάλυσης και αποσύνθεσης. Και αυτοί οι καινούριοι άνθρωποι θα γράψουν τη δική τους ιστορία, γιατί η ζωή συνεχίζεται και ίσως -ευελπιστούμε- αποφύγουν τα δικά μας λάθη.
Τέλος, η «Ευπαθής ομάδα» του Μιχάλη Κατράκη μας παρουσιάζει την αντίδραση του Μέγα λογοτέχνη όταν ο υπουργός του έτεινε το χέρι στην απονομή της ύψιστης κρατικής διάκρισης. Ο Μέγας Λογοτέχνης, όντας φορέας του ιού έχει κατακτήσει ένα βαθμό ανοσίας που τον προστατεύει, από τη στιγμή που ο ιός πλέον αποτελεί ευπαθή ομάδα!
Οι συγγραφείς των διηγημάτων με απλή, κατανοητή γλώσσα και με ένα λιτό αλλά ενδιαφέροντα τρόπο γραφής κατάφεραν μέσα σε λίγες γραμμές ν’ αποτυπώσουν στο χαρτί τους φόβους και τις ανησυχίες τους, καθώς και την απόγνωσή τους για την κατάσταση που δημιουργήθηκε από την απροσδόκητη εισβολή του ιού στη ζωή μας. Συνάμα, κατάφεραν να εκφράσουν με την υπέροχη πένα τους την ελπίδα και την αισιοδοξία ότι όλα θα τελειώσουν και η ζωή θα ξαναβρεί τους ρυθμούς της και τις ισορροπίες που διαταράχθηκαν από την επέλαση του ιού.
Σε πολλά διηγήματα η διασαλευθείσα τάξη αποκαθίσταται και οι ήρωες καλωσορίζουν την μετά κορονοϊό εποχή! Γιατί όχι κι εμείς! Ας ευχηθούμε ότι σύντομα ο εφιάλτης θα τελειώσει, το χαμόγελο θα ζωγραφιστεί και πάλι στα χείλη μας και η ζωή θα μας πάρει από το χέρι και θα μας οδηγήσει σε φωτεινά μονοπάτια, έτσι όπως μόνο αυτή γνωρίζει. Εξάλλου, η ομορφιά της ζωής έχει τη δύναμη να νικήσει το θάνατο και το σκοτάδι. Και τότε όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη θα γιορτάσουμε το τέλος της πανδημίας! Μετά από λίγο καιρό θα λησμονηθεί κι αυτή η πανδημία όπως και όλα τα κακά που συνέβησαν στην ανθρωπότητα στο πέρασμα των αιώνων. Γιατί το καλό μπορεί και πρέπει να νικήσει το κακό!
Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω το Χριστόφορο Τριάντη, φίλο, συνάδελφο, συνταξιδιώτη και συνοδοιπόρο στο όνειρο και στην ελπίδα για το βιβλίο «Ο ιός, 19 διηγήματα λογοτεχνικού εγκλεισμού» που μου χάρισε, δίνοντάς μου την ευκαιρία να «συναντηθώ» με τα 19 διηγήματα «εγκλεισμού» και με τους ισάριθμους συγγραφείς τους, που ένας από αυτούς είναι και ο Χριστόφορος. Τον ευχαριστώ για αυτό το μοναδικό ταξίδι που «ετοίμασε» για μένα, για αυτή τη μοναδική αναγνωστική περιπέτεια, την οποία, χωρίς την πολύτιμη «παρότρυνσή» του, δεν θα την είχα ζήσει και ειλικρινά θα ήμουν φτωχότερη σε εμπειρία. Ιδιαίτερα τώρα που έχουν περιοριστεί τα ταξίδια μας λόγω Covid, αυτό το «ταξιδάκι» ήταν πραγματική αποκάλυψη για μένα!
Καλοτάξιδος ο λογοτεχνικός «Ιός» των εκδόσεων Βακχικόν. Τουλάχιστον ας μας βοηθήσει η τέχνη να εξοβελίσουμε για λίγο τον ιό από τη ζωή μας και να εξορκίσουμε το κακό μέχρι οι επιστήμονες να βρουν τον τρόπο να γλιτώσουμε από αυτόν άπαξ και δια παντός!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου