Απόσπασμα από το βιβλίο του Χρήστου Χρυσόπουλου <Η Λονδρέζικη Μέρα της Λώρας Τζάκσον>
εκδ.Καστανιώτης/σελ:175-180/από το ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ,Σε Πρώτο Πρόσωπο.
O πολύσημος και συχνά στριφνός λόγος της Τζάκσον εκφέρεται από την υπαρξιακή θέση μιας ποιητριας που απαρνήθηκε το εκφραστικό της εργαλείο και φανερώνει την περιπλοκότητα ενός μυαλού που <πάλευε> να διαχωρίσει την επώδυνη ενότητα της τέχνης με τη ζωή.Ο στοχασμός της δεν είναι αυστηρά παραγωγικός,αλλά επανέρχεται σε κύματα,κάθε σκέψη σπρώχνει την επόμενη λίγο παραπέρα.Συντελείται με τον ίδιο τρόπο που όρισε τη ζωή της: με μια διαρκή διαπάλη (αλλά και αγώνα για δημιουργικό συγκερασμό)ανάμεσα στο συναίσθημα και στη νόηση,στην αγάπη και στην ειλικρίνεια,στην ποίηση και στην αλήθεια.
Το συναρπαστικότερο στοιχείο στην προσωπικότητα της Λώρας Τζάκσον ,αυτό που την καθιστά μια παραδειγματική προσωπίκότητα για όποιον στοχάζεται τη φύση του δημιουργικού ανθρώπου,είναι ότι πάλεψε με πείσμα μέσα σε αντιφάσεις,αποτυχίες και υστερικές παρορμήσεις,για να υλοποιήσει τη ρήση του Ενρίκε Βίλα Μάτας:< Eγώ νόμιζα πως ήθελα να γίνω ποιητής ,αλλά κατά βάθος ήθελα να γίνω ποίημα*.
Η Λώρα (Ράιντινγκ )Τζάκσον βρήκε τη δική της απάντηση σε αυτήν την πρόκληση,παραδεχόμενη ότι το τελειότερο ποίημα είναι εκείνο που σιωπά.
*Ενρίκε Βίλα-Μάτας,Μπάρτλεμπυ κ Σία,μετ.Αγγελική Αλεξοπούλου κ.α..Εκδόσεις Καστανιώτη,2002.
5.1.
Ομιλητής,ακροατής,ιστορία[ story ],όλα στην ποίηση γίνονται ένα συνοθύλευμα
στο οποίο συγχέεται το παρόν και το μέλλον[...]Οι μετρημένες[numbered]λέξεις
της ποίησης συντέμνουν την αλήθεια στα μέτρα ενός θνητού προαισθήματος που
δεν φτάνει πολύ μακριά.Η ποίηση δεν είναι παρά μια καθύπνωση αυτού που αγρυπνά
μέσα μας περιμένοντας να ακούσει τα βήματα του μέλλοντος στο κατώφλι του τώρα.*
*Laura(Riding )Jackson,The Telling,pos.6,Cacanet Press.2005.
Στο Βιβλίο της The Telling η Τζάκσον αναπτύσσει (και εξερευνά ) τους λόγους που την οδήγησαν στην αποκήρυξη της ποίησης.Πρόκειται για την αποτύπωση μιας εκλογίκευσης που όμως αποκεντρώνεται σε ποικίλα νοήματα.Ήδη από την πρώτη λέξη είναι αδύνατον να συναιρέσουμε σε μια ελληνική αντιστοίχιση όλες τις συνδηλώσεις που επιτυγχάνει η Τζάκσον με τον τίτλο,μια και η λέξη< telling> έχει παράλληλες σημασίες ως κάτι που λέγεται (1 tell-λέγω),ως κάτι που αρμόζει(π.χ.a telling punishment-μια αρμόζουσα τιμωρία),ως κάτι που έχει βαρύνουσα/αποφασιστική σημασία(π.χ.a telling blow-ένα καίριο πλήγμα),ως κάτι πειστικό /εντυπωσιακό( π.χ. a telling excuse-μια πειστική δικαιολογία),ως αποκάλυψη /μαρτυρία(π.χ.I will tell your secret-θα μαρτυρήσω το μυστικό σου) και ως απόφανση /εξήγηση (π.χ.Ι cannot tell-δεν μπορώ να ξέρω/εξηγήσω)
Το ζήτημα της πολυσημίας έχει πρωτεύουσα σημασία για τη σκέψη της Τζάκσον.Αυτή είναι η σημαντικότερη διάκριση:η ποίηση αδυνατεί να διατυπώσει μια μονοσήμαντη αντικειμενικώς συναινετική αλήθεια,επειδή ο λόγος του ποιήματος δεν μπορεί να απεμπλακεί από το υποκειμενικό< εγώ > του ποιητή.Το ποίημα κατορθώνει μεν να υπερβεί το άλογο χάσμα (hiatus irrationalis) που αποτυγχάνει να υπερπηδήσει η λογικοκρατική σκέψη(ιστορία,φιλοσοφία,επιστήμη,πεζογραφία),αλλά-κληρονομώντας αυτήν την επιτυχία-αδυνατεί να αποστασιοποιηθεί από τον πρωτοπρόσωπο λόγο.Ότι και να συμβεί πίσω από το ποίημα θα διαβάζουμε πάντοτε έναν ποιητή.΄Οπως λέει η ίδια:Oι μετρημένες [Numbered ]λέξεις της ποίησης συντέμνουν την αλήθεια στα μέτρα ενός θνητού προαισθήματος που δεν φτάνει πολύ μακριά. Εδώ συνυπάρχει η έννοια του μετρημένου/μετρήσιμου ,του περιορισμένου και του οικονομικού(ποιητική οικονομία).
Με δεδομένη λοιπόν την αποκήρυξη της ποίησης από την Τζάκσον (συνεπώς την παραδοχή ότι η ποιητική γλωσσική χρήση αποτυγχάνει),έχει μεγάλο ενδιαφέρον να διαβάσουμε ετούτες τις παραγράφους <σε συνομιλία> με τη γνωστή ανάγνωση που επιχειρεί ο Χάιντεγκερ στο τελευταίο δίστιχο από το ποίημα του Στέφαν Γκεόργκε < Η λέξη >(1919):Έτσι λοιπόν αποκήρυξα και με λύπη βλέπω:/Eκεί όπου η λέξη αποκόπτεται κανένα πράγμα δεν μπορεί να υπάρξει>.Ο Χάιντεγκερ στο <Τhe nature of language> ερμηνεύει το δίστιχο αυτό όχι ως περιγραφή ενός συμβάντος.αλλά ως το μανιφέστο μιας αποκήρυξης.Ο ποιητής δεν διαπιστώνει μια γλωσσική αποτυχία,αλλά διακηρύσσει τη υπέρβασή της,δηλαδή την υπέρβαση της ποίησης.
Υπογραμμίζοντας ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε <να μην περιορίζουμε τη δόνηση της ποιητικής έκφρασης στα στενά όρια μιας απόφανσης >,ο Χάιντεγκερ ευφυώς επισημαίνει ότι ο Γκεόργκε δεν ονομάζει αυτό που αποκηρύσσει ,αλλά μάλλον υποδεικνύει το πεδίο εντός του οποίου θα <εισέλθει η αποκήρυξη>(sic).Με άλλα λόγια,ο ποιητής υποδεικνύει το κάλεσμα για την εγκαδίθρυση μιας νέας σχέσης ανάμεσα στον κόσμο και στη λέξη και δεν πενθεί απλώς γι αυτό που έχει χαθεί.Γι αυτόν τον λόγο ο Χάιντεγκερ χρησιμοποιεί το ελληνικό ρήμα <δείκνυμι>(στο πρωτότυπο :deiknumi) για να επισημάνει ότι η αποκήρυξη του Γκεόργκε είναι ήδη μια παραίτησηγ και μια ομολογία*.
Είναι η ίδια σκέψη που εκφράζεται και από την Τζάκσον:η αποτυχία της ποίησης δεν είναι ααπαραιτήτως μια καθ΄ολοκληρίαν αποτυχία της γλώσσας.Αυτή η διάκριση που καταγράφηκε στο The telling (και διατυπώθηκε αργότερα με τον εύγλωττο τίτλο ενός άλλου ημιτελούς έργου της Τζάκσον:The failure of Poetry-The Promise of Language)την έστρεψε προς τον δοκιμιακό λόγο,αποτελώντας το έναυσμα για το Rational Meaning(1993).
*Martin Heidegger,(,On the Way to Language,μετ.Peter D. Hertz,Harper CAollins,1982.
εκδ.Καστανιώτης/σελ:175-180/από το ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ,Σε Πρώτο Πρόσωπο.
O πολύσημος και συχνά στριφνός λόγος της Τζάκσον εκφέρεται από την υπαρξιακή θέση μιας ποιητριας που απαρνήθηκε το εκφραστικό της εργαλείο και φανερώνει την περιπλοκότητα ενός μυαλού που <πάλευε> να διαχωρίσει την επώδυνη ενότητα της τέχνης με τη ζωή.Ο στοχασμός της δεν είναι αυστηρά παραγωγικός,αλλά επανέρχεται σε κύματα,κάθε σκέψη σπρώχνει την επόμενη λίγο παραπέρα.Συντελείται με τον ίδιο τρόπο που όρισε τη ζωή της: με μια διαρκή διαπάλη (αλλά και αγώνα για δημιουργικό συγκερασμό)ανάμεσα στο συναίσθημα και στη νόηση,στην αγάπη και στην ειλικρίνεια,στην ποίηση και στην αλήθεια.
Το συναρπαστικότερο στοιχείο στην προσωπικότητα της Λώρας Τζάκσον ,αυτό που την καθιστά μια παραδειγματική προσωπίκότητα για όποιον στοχάζεται τη φύση του δημιουργικού ανθρώπου,είναι ότι πάλεψε με πείσμα μέσα σε αντιφάσεις,αποτυχίες και υστερικές παρορμήσεις,για να υλοποιήσει τη ρήση του Ενρίκε Βίλα Μάτας:< Eγώ νόμιζα πως ήθελα να γίνω ποιητής ,αλλά κατά βάθος ήθελα να γίνω ποίημα*.
Η Λώρα (Ράιντινγκ )Τζάκσον βρήκε τη δική της απάντηση σε αυτήν την πρόκληση,παραδεχόμενη ότι το τελειότερο ποίημα είναι εκείνο που σιωπά.
*Ενρίκε Βίλα-Μάτας,Μπάρτλεμπυ κ Σία,μετ.Αγγελική Αλεξοπούλου κ.α..Εκδόσεις Καστανιώτη,2002.
5.1.
Ομιλητής,ακροατής,ιστορία[ story ],όλα στην ποίηση γίνονται ένα συνοθύλευμα
στο οποίο συγχέεται το παρόν και το μέλλον[...]Οι μετρημένες[numbered]λέξεις
της ποίησης συντέμνουν την αλήθεια στα μέτρα ενός θνητού προαισθήματος που
δεν φτάνει πολύ μακριά.Η ποίηση δεν είναι παρά μια καθύπνωση αυτού που αγρυπνά
μέσα μας περιμένοντας να ακούσει τα βήματα του μέλλοντος στο κατώφλι του τώρα.*
*Laura(Riding )Jackson,The Telling,pos.6,Cacanet Press.2005.
Στο Βιβλίο της The Telling η Τζάκσον αναπτύσσει (και εξερευνά ) τους λόγους που την οδήγησαν στην αποκήρυξη της ποίησης.Πρόκειται για την αποτύπωση μιας εκλογίκευσης που όμως αποκεντρώνεται σε ποικίλα νοήματα.Ήδη από την πρώτη λέξη είναι αδύνατον να συναιρέσουμε σε μια ελληνική αντιστοίχιση όλες τις συνδηλώσεις που επιτυγχάνει η Τζάκσον με τον τίτλο,μια και η λέξη< telling> έχει παράλληλες σημασίες ως κάτι που λέγεται (1 tell-λέγω),ως κάτι που αρμόζει(π.χ.a telling punishment-μια αρμόζουσα τιμωρία),ως κάτι που έχει βαρύνουσα/αποφασιστική σημασία(π.χ.a telling blow-ένα καίριο πλήγμα),ως κάτι πειστικό /εντυπωσιακό( π.χ. a telling excuse-μια πειστική δικαιολογία),ως αποκάλυψη /μαρτυρία(π.χ.I will tell your secret-θα μαρτυρήσω το μυστικό σου) και ως απόφανση /εξήγηση (π.χ.Ι cannot tell-δεν μπορώ να ξέρω/εξηγήσω)
Το ζήτημα της πολυσημίας έχει πρωτεύουσα σημασία για τη σκέψη της Τζάκσον.Αυτή είναι η σημαντικότερη διάκριση:η ποίηση αδυνατεί να διατυπώσει μια μονοσήμαντη αντικειμενικώς συναινετική αλήθεια,επειδή ο λόγος του ποιήματος δεν μπορεί να απεμπλακεί από το υποκειμενικό< εγώ > του ποιητή.Το ποίημα κατορθώνει μεν να υπερβεί το άλογο χάσμα (hiatus irrationalis) που αποτυγχάνει να υπερπηδήσει η λογικοκρατική σκέψη(ιστορία,φιλοσοφία,επιστήμη,πεζογραφία),αλλά-κληρονομώντας αυτήν την επιτυχία-αδυνατεί να αποστασιοποιηθεί από τον πρωτοπρόσωπο λόγο.Ότι και να συμβεί πίσω από το ποίημα θα διαβάζουμε πάντοτε έναν ποιητή.΄Οπως λέει η ίδια:Oι μετρημένες [Numbered ]λέξεις της ποίησης συντέμνουν την αλήθεια στα μέτρα ενός θνητού προαισθήματος που δεν φτάνει πολύ μακριά. Εδώ συνυπάρχει η έννοια του μετρημένου/μετρήσιμου ,του περιορισμένου και του οικονομικού(ποιητική οικονομία).
Με δεδομένη λοιπόν την αποκήρυξη της ποίησης από την Τζάκσον (συνεπώς την παραδοχή ότι η ποιητική γλωσσική χρήση αποτυγχάνει),έχει μεγάλο ενδιαφέρον να διαβάσουμε ετούτες τις παραγράφους <σε συνομιλία> με τη γνωστή ανάγνωση που επιχειρεί ο Χάιντεγκερ στο τελευταίο δίστιχο από το ποίημα του Στέφαν Γκεόργκε < Η λέξη >(1919):Έτσι λοιπόν αποκήρυξα και με λύπη βλέπω:/Eκεί όπου η λέξη αποκόπτεται κανένα πράγμα δεν μπορεί να υπάρξει>.Ο Χάιντεγκερ στο <Τhe nature of language> ερμηνεύει το δίστιχο αυτό όχι ως περιγραφή ενός συμβάντος.αλλά ως το μανιφέστο μιας αποκήρυξης.Ο ποιητής δεν διαπιστώνει μια γλωσσική αποτυχία,αλλά διακηρύσσει τη υπέρβασή της,δηλαδή την υπέρβαση της ποίησης.
Υπογραμμίζοντας ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε <να μην περιορίζουμε τη δόνηση της ποιητικής έκφρασης στα στενά όρια μιας απόφανσης >,ο Χάιντεγκερ ευφυώς επισημαίνει ότι ο Γκεόργκε δεν ονομάζει αυτό που αποκηρύσσει ,αλλά μάλλον υποδεικνύει το πεδίο εντός του οποίου θα <εισέλθει η αποκήρυξη>(sic).Με άλλα λόγια,ο ποιητής υποδεικνύει το κάλεσμα για την εγκαδίθρυση μιας νέας σχέσης ανάμεσα στον κόσμο και στη λέξη και δεν πενθεί απλώς γι αυτό που έχει χαθεί.Γι αυτόν τον λόγο ο Χάιντεγκερ χρησιμοποιεί το ελληνικό ρήμα <δείκνυμι>(στο πρωτότυπο :deiknumi) για να επισημάνει ότι η αποκήρυξη του Γκεόργκε είναι ήδη μια παραίτησηγ και μια ομολογία*.
Είναι η ίδια σκέψη που εκφράζεται και από την Τζάκσον:η αποτυχία της ποίησης δεν είναι ααπαραιτήτως μια καθ΄ολοκληρίαν αποτυχία της γλώσσας.Αυτή η διάκριση που καταγράφηκε στο The telling (και διατυπώθηκε αργότερα με τον εύγλωττο τίτλο ενός άλλου ημιτελούς έργου της Τζάκσον:The failure of Poetry-The Promise of Language)την έστρεψε προς τον δοκιμιακό λόγο,αποτελώντας το έναυσμα για το Rational Meaning(1993).
*Martin Heidegger,(
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου