...συνέντευξη στην Ασημίνα Ξηρογιάννη
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Ξεκινώ ρωτώντας... γιατί κάνεις θεατρο!
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Γιατί προέρχομαι από οικογένεια καλλιτεχνών. Οι πιο ωραίες αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας είν' απ' το Ωδείο του πατέρα μου, τα στούντιο του ΡΙΚ όπου η μητέρα μου ήταν παραγωγός, και την Επίδαυρο όταν έκανε πρόβες και παραστάσεις η θεία μου, Μαίρη Αρώνη. Από πολύ νωρίς οι γονείς μου αποφάσισαν - ένας θεός ξέρει γιατί - πως η σκηνοθεσία ήταν κάτι που θα μου πήγαινε. Η ιδέα τους δεν μου φάνηκε εντελώς άτοπη καθότι:
α) Συνδυάζει όλες τις τέχνες (κι εγώ δεν ήθελα να επικεντρωθώ σε μια συγκεκριμένη).
β) Επιτρέπει την εμβάθυνση στην ψυχολογία που με συναρπάζει.
γ) Περιλαμβάνει τη συνεργασία με ηθοποιούς (ανάμεσα στους οποίους μεγάλωσα και υπεραγαπώ) και την έμμεση ενασχόληση με την υποκριτική (που, παρότι με γοητεύει, θα ήταν το τελευταίο πράγμα στον κόσμο που θα επέλεγα να κάνω επαγγελματικά).
δ) Σου δίνει τον έλεγχο των πραγμάτων (ή τουλάχιστον έτσι πίστευα τότε).
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Διάβασα μια συνέντευξή σου στο ΒΗΜΑ[2008]. Εκεί λες χαρακτηριστικά ότι "όλη η γενια σου οφείλει την καριέρα της στον Χουβαρδά". Εξηγήσου.
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Μπορώ να σκεφτώ τουλάχιστον μισή ντουζίνα συναδέλφους τους οποίους πρωτογνώρισα μέσ' απ' τη δουλειά τους στον εξώστη - κυρίως - του Αμόρε. Δεν γνωρίζω αν έκαναν όπως εγώ εκεί το πρώτο τους ξεκίνημα, θα συμφωνήσουν όμως, φαντάζομαι, ότι ο Γιάννης μας παρέσχε επί χρόνια την ιδανική πλατφόρμα να δοκιμαστούμε και ν' αναδειχτούμε.
Όταν εγώ έφευγα για σπουδές στην Αμερική το '83, άφηνα πίσω μου μια θεατρική Ελλάδα βυθισμένη στη μιζέρια: με την αποφοίτηση μου απ' τη σχολή του Εθνικού δούλεψα για ενάμιση χρόνο στο θίασο του όπου ήρθα σ' επαφή με τον απόλυτο παραλογισμό του καλλιτεχνικού δημοσιοϋπαλληλισμού. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που επέλεξα να μείνω στην Αμερική. Όταν άρχισα να έρχομαι πιο συχνά στην Ελλάδα για οικογενειακούς λόγους στη δεκαετία του '90, το τοπίο είχε αλλάξει εντελώς. Πέραν του ότι το Θέατρο του Νότου είχε συντείνει τα μέγιστα σ' αυτό, πολύ αμφιβάλλω ότι εγώ προσωπικά θα είχα την ίδια άμεση αναγνώριση αν δεν ήταν για το Γιάννη Χ.
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Σκέψεις και σχόλια για τη σύγχρονή σου θεατρική πραγματικότητα. Γίνονται καλά πράγματα στο θέατρο σήμερα;
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Τελευταία ακούγεται συχνά ο όρος "Airport Art". Αναφέρεται στις παραστάσεις παγκοσμίως αναγνωρισμένων σκηνοθετών ή σχημάτων που γυρίζουν με μεγάλη επιτυχία τον κόσμο αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι τις χαρακτηρίζει κάποια εθνική ταυτότητα.
Ακόμη κι αυτό όμως το θεωρώ καλύτερο από την εσωστρέφεια που διακατέχει το ελληνικό θέατρο. Το ερώτημα του πώς συγκρίνεται με άλλα (π.χ. το ευρωπαϊκό) θα παραμείνει θεωρητικό έως ότου οι ελληνικές παραστάσεις αρχίσουν να δηλώνουν την παρουσία τους στα φεστιβάλ του εξωτερικού.
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Η κρίση ειναι γενική και ειδική. Οι εφημερίδες εγραψαν οτι έκλεισε το θεατρικό μουσείο. Το θεατρο περναει κι αυτό κάποιου ειδους κρίση;
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Το θέατρο - όπως κάθε τέχνη και κάθε καλλιτέχνης - όποτε δεν περνάει κρίση, θα πρέπει να την επινοεί.
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Ποιο έργο επιθυμείς πολύ να σκηνοθετήσεις κάποια στιγμή στο μέλλον;
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Ένα έργο που θα γεννηθεί μέσ' απ' την Ω² (την ομάδα αποφοίτων της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών) και θα 'χει να κάνει με τη δική μας οπτική για το πώς φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Ο φόβος μου βέβαια είναι ότι με την ταχύτητα που τρέχουν τα πράγματα, στη δεύτερη εβδομάδα των προβών θα πρέπει ήδη ν' ανασκευαστούν αυτά που θα 'χουν συζητηθεί στην πρώτη.
6. Μια θεατρική συνεργασία του παρελθόντος που ξεχωρίζεις και αναπολείς με
νοσταλγία.
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Ένα καμπαρέ που έκανα φοιτητής ακόμη με μουσική Kurt Weill στη Νέα Υόρκη. Ξαφνικά το πράγμα πήρε ζωή από μόνο του κι άρχισαν να συμβαίνουν πράγματα που δεν είχα υποπτευθεί. Ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα ότι η μαγεία του θεάτρου βρίσκεται στο ότι, μέσ' απ' τη συνεργασία, το όλον μπορεί να είναι ανώτερο του αθροίσματος των μερών.
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Έχεις ασχοληθεί ποτέ με την πολιτική;
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Όχι.
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Μίλησε μου για το σεμινάριο που κάνεις στον ΠΕΣΥΘ.
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Μου δίνει πάντα εξαιρετική χαρά να δουλεύω με θεατρολόγους. Συνδυάζουν την αγάπη του γραπτού λόγου με μια ουσιαστική δίψα για την πρακτική πλευρά του θεάτρου. Λόγω του περιορισμένου χρόνου φέτος, σε αντίθεση με τα σεμινάρια που είχα διδάξει παλιότερα, επικεντρωθήκαμε περισσότερο στη δραματουργική προσέγγιση απ' ό,τι στη δουλειά με τους ηθοποιούς.
Θα ήθελα βέβαια το σεμινάριο να τους ανοίξει δρόμους εύκολης πρόσβασης προς τη σκηνοθεσία, αλλά, όπως μου λένε κι οι ίδιοι, μάλλον τους έχει σοκάρει το πόσο δύσκολη τελικά είναι αυτή η υπόθεση. Αυτό βέβαια μου δίνει μιαν άλλου είδους ικανοποίηση. Νομίζω λίγοι συνειδητοποιούν πόσο σύνθετα είναι τα πράγματα στη δουλειά μας - κι αυτή ακριβώς η επιπόλαιη αντιμετώπιση από μερικούς είχε φυσική συνέπεια γενιές ολόκληρες ηθοποιών ν' αντιμετωπίζουν με καχυποψία όλους ανεξαιρέτως τους σκηνοθέτες.
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Τι ονειρεύεσαι;
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Μια σταθερή αλλά και ολοένα ανανεούμενη κοινωνία αποφοίτων της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών που θα δουλεύει εντατικά, δημιουργικά και με την ίδια πάντα αγάπη.
Και μια πολύωρη μάχη μ' έναν ξιφία.
A.ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ: Άμεσα θεατρικά σου σχέδια.
Κ.ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ:Τα δύο πράγματα που συζητώ για το φθινόπωρο δεν έχουν κλείσει ακόμη οπότε δεν μπορώ ν' αναφερθώ σ' αυτά.
Για το Incendies του Mouawad στο Εθνικό μπορώ να πω ότι τρέμω σύγκορμος στην ιδέα ότι μπορεί να μη φανώ αντάξιος ενός τέτοιου κειμένου.
Τρίτη 31 Μαΐου 2011
ΤΟ ΜΠΡΕΧΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ της Ασημίνας Ξηρογιάννη
Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος είχε σημαντικές επιπτώσεις πάνω στο θέατρο όλων των χωρών.Η διασπορά των ταλέντων της εποχής της ναζιστικής τρομοκρατίας,η συνεχώς αυξανόμενη δυσαρέσκεια στους ανθρώπους του θεάτρου εξαιτίας των περιορισμών που τους επέβαλε η σκηνή με το αψιδωτό προσκήνιο,η επιθυμία να πλατύνουν τα όρια της εμπειρίας,η ανεπάρκεια των περισσότερων νέων θεατρικών έργων,όλα αυτά δημιούργησαν μια ασταθή κατάσταση.Χρειαζόταν ένα ξαφνικό τράνταγμα για να στραφεί το θέατρο σε μια νέα κατεύθυνση.Το τράνταγμα δόθηκε με το έργο του Μπέρτολντ Μπρεχτ και την κυριαρχική επιρροή του πάνω στο Ευρωπαικό θέατρο της 10ετίας του 1950 και 1960.
Οι καινοτομίες που εισήγαγε ο Μπρέχτ στα εργα του,καθώς και η επιμονή του στην άποψη ότι ο ηθοποιός δεν πρέπει να προσπαθεί να ταυτίζεται με τον χαρακτήρα που παίζει-μια θεωρία εντελώς αντίθετη από την μέθοδο του Στανισλάβκυ-οδήγησαν σε ένα νέο στυλ ερμηνείας και ανεβάσματος που΄χε ιδιαίτερη επίδραση στα νέα θέατρα της ανατολικής Ευρώπης.Μαζί με τον Λόρκα και τον Μαγιακόφσκι συμπληρώνει το τρίπτυχο των αριστερών ποιητών του αιώνα μας που έγραψαν ένα γνήσιο λαικό θέατρο.
Για τον Μπρεχτ το αναγκαίο θέατρο δεν θα μπορούσε ούτε στιγμή να απομακρύνει το βλέμμα του από την κοινωνία που υπηρετούσε.Δεν υπήρχε τέταρτος τοίχος μεταξύ ηθοποιών και κοινού.Μοναδικός σκοπός του ηθοποιού να δημιουργήσει απόλυτη επικοινωνία με ένα κοινό για το οποίο έτρεφε απόλυτο σεβασμό,ο οποίος τον οδήγησε στην ιδέα της αποστασιοποίησης(ΑΠΟΞΈΝΩΣΗΣ),η οποία είναι ένα κάλεσμα στην παύση:αυτή σημαίνει διακοπή,επέμβαση,έντονη προβολή κάποιου πράγματος στο φως και παρακίνηση να το ξανακοιτάξουμε-θέτει σε κινηση το καλύτερο κομμάτι της λογικής μας.Ο Μπρεχτ απορρίπτει τη ρομαντική άποψη πως στο θέατρο ξαναγινόμαστε όλοι παιδιά.Χρησιμοποίησε επιγραφές και ορατούς προβολείς για να ξυπνά όσους είχαν αποκοιμηθεί από το κήρυγμα-μας κρατά ξυπνούς όταν κινδυνεύουμε να παραδοθούμε ολοκληρωτικά στην έλξη της συναισθηματικής συγκίνησης.Εισήγαγε την ιδέα του πληροφορημένου ηθοποιού που είναι ικανός να κρίνει την αξία της προσφοράς του.Ο ηθοποιός σε μια κοινωνία που στηρίζει το θέατρο πρέπει να βυθίζεται τόσο πολύ στον εξωτερικό κόσμο όσο βυθίζεται και στη μελέτη της τέχνης του.Ο Μπρέχτ θεωρούσε το θέατρο κάτι περισσότερο από απλή καταναλωτική πράξη.Το κοινό,κατά αυτόν ,δεν πρέπει να συγκινηθεί,πρέπει να σκεφτεί.Η ταύτιση όμως με τα πρόσωπα αποκλείει σχεδόν τη σκέψη.Οι θεατές που οι ψυχές τους βυθίζονται μέσα στην ψυχή του ήρωα,θα δουν τη δράση ολοκληρωτικά από τη δική του σκοπιά και δεν θα έχουν ούτε τον χρόνο ,ούτε την αναγκαία αποδέσμευση να σκεφτούν με ένα πραγματικά κριτικό πνέυμα πάνω στις κοινωνικές και ηθικές σημασίες του έργου.Κι όλα συτά,επειδή ο συγγραφέας,ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί έχουν συνωμοτίσει για να δημιουργήσουν μια τόσο ισχυρή ψευδαίσθηση της πραγματικότητας ,η οποία,κατά το Μπρεχτ,πρέπει να καταστραφεί εν τη γενέσει της.Πρέπει ανά πάσα στιγμή να τονίζεται στους θεατές πως δεν είναι μάρτυρες σε πραγματικά γεγονότα ,αλλά πως κάθονται σε ένα θέατρο,ακούν μια έκθεση πραγμάτων που συνέβηκαν στο παρελθόν,σε μια ορισμένη στιγμή και σ΄έναν ορισμένο τόπο.Κάθονται εκεί ήρεμα και στοχάζονται πάνω στα διδάγματα που πρέπει να συγκρατήσουν από κείνα τα μακρινά γεγονότα,σαν τους ακροατές ραψωδιών,που τραγουδούσαν τα κατορθώματα των ηρώων στις αυλές των Ελλήνων βασιλιάδων,ενώ τρωγόπιναν οι προσκεκλημένοι.Αρχικά,ο Μπρεχτ διαδήλωνε την πεποίθησή του ότι το θέατρο έπρεπε να είναι αυστηρά διδακτικό.Όσο για την απόλαυση που επέτρεπε στο θέατρό του να προσφέρει,ήταν η απόλαυση που νιώθουμε όταν ανακαλύπτουμε νέες αλήθειες,η ευφροσύνη που δοκιμάζουμε όταν πλαταίνουμε τη νόησή μας.Στο <επικό θέατρο> του Μπρέχτ δε γίνεται καμιά προσπάθεια να δημιουργηθουν παγιωμένοι,έντονα εξατομικευμένοι χαρακτήρες.Ο χαρακτήρας αναδύεται μέσα από την κοινωνική λειτουργία του ατόμου και μεταβάλλεται όταν μεταβληθεί αυτη η λειτουργία.Το θέατρο του Μπρεχτ είναι εξωστρεφικό.Η μελέτη της ανθρώπινης φύσης αντικαθίσταται από τη μελέτη των ανθρώπινων σχέσεων.Οχι τα πρόσωπα,αλλά η ιστορία στην οποία εμπλέκονται γίνεται η βασική μέριμνα του επικού ,αφηγηματικού ,ιστορικού θεάτρου.Η ιστορία είναι ο κεντρικός πυρήνας της παράστασης και σημαίνειτην διαδοχή γεγονότων που συνιστούν το κοινωνικο πείραμα του έργου.Αυτή παρέχει το διαλεκτικό πεδίο για την εσωτερική δράση κοινωνικών δυνάμεων από τις οποίες θα δούμε να ξεπηδάει το δίδαγμα του έργου.Στη συνέχεια ,ο Μπρεχτ δίνει έμφαση στο παραγοντα gestus,μετατοπίζοντας την έμφαση από την εσωτερική ζωή των προσώπων,στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται το ένα απέναντι στο άλλο.Ήταν ο ίδιος μάστορας της χειρονομιακής γλώσσας!Ο Μπρεχτ πίστευε πως το αντι-Αριστοτελικό θέατρό του προοριζόταν για να γίνει το θέατρο της επιστημονικής εποχής.Πίστευε ακόμη πως αυτό θα χρησίμευε σαν όργανο κοινωνικής αλλαγής,σαν εργαστήρι επαναστατικής διαφώτισης!Διατυπώνονατς τη θεωρία του <επικού θεάτρου> ο Μπρεχτ αντιδρούσε στη θεωρία περί δράματος των μεγάλων κλασικών:στα 1797,οι Γκαίτε και Σίλλερ,δυο γίγαντες της γερμανικής παράδοσης,συνεργάστηκαν κι οι δυο σε ένα δοκίμιο<Περί επικής και δραματικής ποιήσεως> για να εκθέσουν την άποψή τους,στην οποία ακριβώς αντιτάχθηκε ο Μπρεχτ.Πάντως,και ο γερμανικός εξπρεσιονισμός,και το ποιητικό δράμα του Τ.Σ.ΕΛΙΟΤ και οι σάτιρες του Μαγιακόβσκι και το Ρωσικό θέατρο του Μέγιερχολντ και του Ταίροβ και οι τερατώδεις παντομίμες του Μαξ Ραινχαρτ και το πολιτικό θέατρο του Πισκάτορ με τη χρηση φίλμ και αφισών,όλα αποτελούν μέρος του ίδιου αγώνα να υπερπηδηθούν οι <φραγμοί> του θεάτρου της ψευδαίσθησης!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ<ΔΙΑΒΑΖΩ>:Δεκαπενθήμερη επιθεώρηση του βιβλίου.Αρ.211.25/3/89
2.ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ,ΕΚΔ.ΔΩΔΩΝΗ
3.ΜΠΕΡΝΑΡ ΝΤΟΡΤ<Ανάγνωση του Μπρεχτ>Μτφη:A.Φραγκουδάκη,Αθηνα 1975,Κερδος
4.ΜΑΡΤΙΝ ΕΣΣΛΙΝ:,Μεταφραση φωτης Κονδύλης,θεσσαλονικη 1980,
εκδ.Εγνατία,Αθηνα 1984,Εκδ.<θεωρία>
Οι καινοτομίες που εισήγαγε ο Μπρέχτ στα εργα του,καθώς και η επιμονή του στην άποψη ότι ο ηθοποιός δεν πρέπει να προσπαθεί να ταυτίζεται με τον χαρακτήρα που παίζει-μια θεωρία εντελώς αντίθετη από την μέθοδο του Στανισλάβκυ-οδήγησαν σε ένα νέο στυλ ερμηνείας και ανεβάσματος που΄χε ιδιαίτερη επίδραση στα νέα θέατρα της ανατολικής Ευρώπης.Μαζί με τον Λόρκα και τον Μαγιακόφσκι συμπληρώνει το τρίπτυχο των αριστερών ποιητών του αιώνα μας που έγραψαν ένα γνήσιο λαικό θέατρο.
Για τον Μπρεχτ το αναγκαίο θέατρο δεν θα μπορούσε ούτε στιγμή να απομακρύνει το βλέμμα του από την κοινωνία που υπηρετούσε.Δεν υπήρχε τέταρτος τοίχος μεταξύ ηθοποιών και κοινού.Μοναδικός σκοπός του ηθοποιού να δημιουργήσει απόλυτη επικοινωνία με ένα κοινό για το οποίο έτρεφε απόλυτο σεβασμό,ο οποίος τον οδήγησε στην ιδέα της αποστασιοποίησης(ΑΠΟΞΈΝΩΣΗΣ),η οποία είναι ένα κάλεσμα στην παύση:αυτή σημαίνει διακοπή,επέμβαση,έντονη προβολή κάποιου πράγματος στο φως και παρακίνηση να το ξανακοιτάξουμε-θέτει σε κινηση το καλύτερο κομμάτι της λογικής μας.Ο Μπρεχτ απορρίπτει τη ρομαντική άποψη πως στο θέατρο ξαναγινόμαστε όλοι παιδιά.Χρησιμοποίησε επιγραφές και ορατούς προβολείς για να ξυπνά όσους είχαν αποκοιμηθεί από το κήρυγμα-μας κρατά ξυπνούς όταν κινδυνεύουμε να παραδοθούμε ολοκληρωτικά στην έλξη της συναισθηματικής συγκίνησης.Εισήγαγε την ιδέα του πληροφορημένου ηθοποιού που είναι ικανός να κρίνει την αξία της προσφοράς του.Ο ηθοποιός σε μια κοινωνία που στηρίζει το θέατρο πρέπει να βυθίζεται τόσο πολύ στον εξωτερικό κόσμο όσο βυθίζεται και στη μελέτη της τέχνης του.Ο Μπρέχτ θεωρούσε το θέατρο κάτι περισσότερο από απλή καταναλωτική πράξη.Το κοινό,κατά αυτόν ,δεν πρέπει να συγκινηθεί,πρέπει να σκεφτεί.Η ταύτιση όμως με τα πρόσωπα αποκλείει σχεδόν τη σκέψη.Οι θεατές που οι ψυχές τους βυθίζονται μέσα στην ψυχή του ήρωα,θα δουν τη δράση ολοκληρωτικά από τη δική του σκοπιά και δεν θα έχουν ούτε τον χρόνο ,ούτε την αναγκαία αποδέσμευση να σκεφτούν με ένα πραγματικά κριτικό πνέυμα πάνω στις κοινωνικές και ηθικές σημασίες του έργου.Κι όλα συτά,επειδή ο συγγραφέας,ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί έχουν συνωμοτίσει για να δημιουργήσουν μια τόσο ισχυρή ψευδαίσθηση της πραγματικότητας ,η οποία,κατά το Μπρεχτ,πρέπει να καταστραφεί εν τη γενέσει της.Πρέπει ανά πάσα στιγμή να τονίζεται στους θεατές πως δεν είναι μάρτυρες σε πραγματικά γεγονότα ,αλλά πως κάθονται σε ένα θέατρο,ακούν μια έκθεση πραγμάτων που συνέβηκαν στο παρελθόν,σε μια ορισμένη στιγμή και σ΄έναν ορισμένο τόπο.Κάθονται εκεί ήρεμα και στοχάζονται πάνω στα διδάγματα που πρέπει να συγκρατήσουν από κείνα τα μακρινά γεγονότα,σαν τους ακροατές ραψωδιών,που τραγουδούσαν τα κατορθώματα των ηρώων στις αυλές των Ελλήνων βασιλιάδων,ενώ τρωγόπιναν οι προσκεκλημένοι.Αρχικά,ο Μπρεχτ διαδήλωνε την πεποίθησή του ότι το θέατρο έπρεπε να είναι αυστηρά διδακτικό.Όσο για την απόλαυση που επέτρεπε στο θέατρό του να προσφέρει,ήταν η απόλαυση που νιώθουμε όταν ανακαλύπτουμε νέες αλήθειες,η ευφροσύνη που δοκιμάζουμε όταν πλαταίνουμε τη νόησή μας.Στο <επικό θέατρο> του Μπρέχτ δε γίνεται καμιά προσπάθεια να δημιουργηθουν παγιωμένοι,έντονα εξατομικευμένοι χαρακτήρες.Ο χαρακτήρας αναδύεται μέσα από την κοινωνική λειτουργία του ατόμου και μεταβάλλεται όταν μεταβληθεί αυτη η λειτουργία.Το θέατρο του Μπρεχτ είναι εξωστρεφικό.Η μελέτη της ανθρώπινης φύσης αντικαθίσταται από τη μελέτη των ανθρώπινων σχέσεων.Οχι τα πρόσωπα,αλλά η ιστορία στην οποία εμπλέκονται γίνεται η βασική μέριμνα του επικού ,αφηγηματικού ,ιστορικού θεάτρου.Η ιστορία είναι ο κεντρικός πυρήνας της παράστασης και σημαίνειτην διαδοχή γεγονότων που συνιστούν το κοινωνικο πείραμα του έργου.Αυτή παρέχει το διαλεκτικό πεδίο για την εσωτερική δράση κοινωνικών δυνάμεων από τις οποίες θα δούμε να ξεπηδάει το δίδαγμα του έργου.Στη συνέχεια ,ο Μπρεχτ δίνει έμφαση στο παραγοντα gestus,μετατοπίζοντας την έμφαση από την εσωτερική ζωή των προσώπων,στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται το ένα απέναντι στο άλλο.Ήταν ο ίδιος μάστορας της χειρονομιακής γλώσσας!Ο Μπρεχτ πίστευε πως το αντι-Αριστοτελικό θέατρό του προοριζόταν για να γίνει το θέατρο της επιστημονικής εποχής.Πίστευε ακόμη πως αυτό θα χρησίμευε σαν όργανο κοινωνικής αλλαγής,σαν εργαστήρι επαναστατικής διαφώτισης!Διατυπώνονατς τη θεωρία του <επικού θεάτρου> ο Μπρεχτ αντιδρούσε στη θεωρία περί δράματος των μεγάλων κλασικών:στα 1797,οι Γκαίτε και Σίλλερ,δυο γίγαντες της γερμανικής παράδοσης,συνεργάστηκαν κι οι δυο σε ένα δοκίμιο<Περί επικής και δραματικής ποιήσεως> για να εκθέσουν την άποψή τους,στην οποία ακριβώς αντιτάχθηκε ο Μπρεχτ.Πάντως,και ο γερμανικός εξπρεσιονισμός,και το ποιητικό δράμα του Τ.Σ.ΕΛΙΟΤ και οι σάτιρες του Μαγιακόβσκι και το Ρωσικό θέατρο του Μέγιερχολντ και του Ταίροβ και οι τερατώδεις παντομίμες του Μαξ Ραινχαρτ και το πολιτικό θέατρο του Πισκάτορ με τη χρηση φίλμ και αφισών,όλα αποτελούν μέρος του ίδιου αγώνα να υπερπηδηθούν οι <φραγμοί> του θεάτρου της ψευδαίσθησης!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ<ΔΙΑΒΑΖΩ>:Δεκαπενθήμερη επιθεώρηση του βιβλίου.Αρ.211.25/3/89
2.ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ,ΕΚΔ.ΔΩΔΩΝΗ
3.ΜΠΕΡΝΑΡ ΝΤΟΡΤ<Ανάγνωση του Μπρεχτ>Μτφη:A.Φραγκουδάκη,Αθηνα 1975,Κερδος
4.ΜΑΡΤΙΝ ΕΣΣΛΙΝ:,Μεταφραση φωτης Κονδύλης,θεσσαλονικη 1980,
εκδ.Εγνατία,Αθηνα 1984,Εκδ.<θεωρία>
Παρασκευή 27 Μαΐου 2011
Μαζί στους δρόμους-στις πλατείες-της Αγγελική Δαρλάση
Αυτό που σίγουρα ξέρω να πω για όσους πηγαίνουν(με) στις πλατείες είναι ότι δεν είμαστε μάζα.
Πήγα τη πρώτη φορά, όχι μόνο παραδεχόμενη κι αποδεχομένη την (όποια) διαφορετικότητά μου, αλλά την πήρα και μαζί μου. Όπως μαζί μου πήρα και τους προσωπικούς μου λόγους που ήθελα να πάω στην κινητοποίηση.
Το ότι είχα τη βεβαιότητα πως κι όλοι οι άλλοι το ίδιο είχαν κάνει, ενίσχυε ακόμη περισσότερο την ανάγκη μου να βρίσκομαι εκεί μαζί τους.
[Κι εδώ ανοίγω παρένθεση: Το να ενταχτείς (ή και να χωθείς) κάπου - σε κόμμα, σε συνδικάτο, η ακόμη και σε παρέα ήταν η γνωστή πρακτική, αν κάποιος ήθελε να πάει «μπροστά». Πάνω σε αυτό χτίστηκε η δομή της κοινωνίας και της σκέψης της Μεταπολιτευτικής Ελλάδας – τουλάχιστον εγώ έτσι το εισέπραττα και το βίωνα καθημερινά. Κι αυτού του τύπου η ένταξη εξελισσόταν σε μονόδρομο: δεν υπήρχαν περιθώρια προσωπικής σκέψης ή πρακτικής ∙ αργά ή γρήγορα ερχόταν το δίλημμα: «ή έτσι ή τίποτε άλλο. Ή με μας ή όχι με μας». Κι όποιος δεν άντεχε, ή αποχωρούσε ή τον ξέρναγε το σύστημα. Κλείνω την παρένθεση.]
Αλλά τώρα στις πλατείες είναι αλλιώς.
Ο καθένας μας βρίσκεται εκεί χάρη στο δικό του ξεχωριστό μυαλό και τη δική του ξεχωριστή καρδιά. Ο καθένας ένας ξεχωριστός άνθρωπος που όμως αναγνώριζε τη δυνατότητά του να συμπράττει, να πράττει δηλαδή μαζί με κάποιον άλλον.
Κι έτσι όσοι βρεθήκαμε εκεί, νομίζω πως κατ’ αρχήν, αναγνωρίσαμε στον εαυτό μας το δικαίωμα να είναι μοναδικός και διαφορετικός, αλλά ίσος με τον άλλον. Με την ανάγκη να εκφράσουμε, το πόσο μοναδικά πολύτιμη είναι η ζωή μας και τα όνειρά μας. Πόσο μοναδική κι η αξιοπρέπεια του καθενός από εμάς… Τα στοιχειώδη του ανθρωπισμού δηλαδή (κι όχι της φιλανθρωπίας).
Διεκδικούμε την ανάγκη του να υπάρχουμε και να ζούμε, ως άνθρωποι κι όχι ως νούμερα κάποιου οικονομικοπολιτικού συστήματος, που αφήνει απ’ έξω τις ζωές μας.
Κι η δύναμη που κρύβει ο καθένας μας ξεχωριστά, ως νους, ως ψυχή ως εμπειρία δεν είναι ανάγκη να καπελώνεται από κάποια ιδεολογία, δεν είναι ανάγκη να ταυτίζεται απόλυτα με τον άλλον. Κι η δύναμη αυτή πολλαπλασιάζεται τρομακτικά όταν βαδίζει μαζί με τη δύναμη που φέρει ο άλλος.
Όσοι θέλουν λοιπόν να βρουν το πολιτικό μανιφέστο πίσω από αυτή την κινητοποίηση, ας ανατρέξουν στις βασικές αρχές της Δημοκρατίας (ελευθερία, ισονομία, ισοπολιτεία κ.ά.) κι αν θέλουν ιδεολογική τοποθέτηση ας ανατρέξουν στην έννοια του ανθρωπισμού και στη μεγάλη Ποίηση.
Κι ο στόχος απλός και ξεκάθαρος: ν’ αλλάξει ο παλιός κόσμος η παλιά νοοτροπία. Κάτι που αργά η γρήγορα θα γινόταν αφού τα θεμέλιά του ήταν σάπια – όσο κι αν μας πονάει, όσο κι αν μας βγάζει από την ησυχία μας, την τάξη, την ασφάλειά μας, όσο κι αν η δουλίτσα μας, το μαγαζάκι μας, η όποια καριέρα μας αρχίζει να τρίζει και μπορεί και να διαλυθεί. Πως θα χτίσεις καινούριο σπίτι σε σάπια θεμέλια;
Έτσι κι αλλιώς η ζωή που νομίζαμε ότι (θα) είχαμε ήταν φούσκα κι έσκασε. Και πια θέλουμε πίσω τη ζωή μας. Την αληθινή. Κι είμαστε πρόθυμοι να τη διεκδικήσουμε και να παλέψουμε γι’ αυτό, πολιτισμένα.
Κι αυτός ο πολιτισμός, το νέο ήθος είναι ένα μεγάλο όπλο στα χέρια όσων διαμαρτύρονται, διαμαρτυρόμαστε: επειδή δεν έχουν τον ανάλογο πολιτισμό ή ήθος. Τόσα χρόνια αλλιώς εξουσίαζαν και ας το παραδεχτούμε, σχεδόν άλλους ανθρώπους.
Αλλά βλέπεις υπάρχουν πολλοί νέοι στις πλατείες. Νέοι που δεν είναι πια στους καναπέδες και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, (όπως τους κατηγορούσαν και ταυτόχρονα τους βόλευε να είναι) αλλά ξαφνικά είναι στους δρόμους.
Και φέρνουν την ανάγκη τους να ελπίζουν και το δικαίωμά τους να ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο, και να το ζουν με αξιοπρέπεια αυτοί και τα παιδιά τους. (Τα βασικά δηλαδή που έμοιαζε να είχαμε ξεχάσει.)
Κι εκεί ταυτιζόμαστε όλοι μας. Κι αυτή μας την ταύτιση την κραυγάζουμε βουβά και χαμογελαστά.
Κι αυτή η πρωτόγνωρη βουβή χαμογελαστή κραυγή έχει τη δική της τρομακτική δύναμη.
Πώς να την αντιμετωπίσουν λοιπόν; Γιατί, αυτή η βουβή κραυγή, μπορεί μεν κι από πριν να υπήρχε, αλλά την μετρούσαν (τη μετρούσαμε) ως απόγνωση, κι είχαν μάθει να μην της δίνουν σημασία Τώρα όμως πολλαπλασιαζόμενη στα πρόσωπα τόσων πολλών, μεταμορφώνεται απειλητικά σε «μυστικό» όπλο.
Αργά ή γρήγορα θα συμβεί. Θα πρέπει να μας αντιμετωπίσουν. Κι εμείς να κάνουμε το επόμενο βήμα.
Όμως κανένα κίνημα στη γέννησή του δεν τα είχε όλα έτοιμα από πριν. (Πόσο μάλλον ένα νέο, διαφορετικό, κίνημα με κέντρο τον άνθρωπο, του 21ου αιώνα.)
Φυσικό είναι οι πρακτικές ακόμη να αναζητούνται – γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί να είναι οι ίδιες (παλιές κι αποτυχημένες). Χρειαζόμαστε νέες.
Κι όλοι όσοι σπεύδουν να κατακρίνουν το κίνημα, ας μη βιάζονται… Τόσο καιρό εμείς τους περιμέναμε (με ανοχή κι ενοχή) - αυτοί δεν μπορούν να κάνουν λίγη υπομονή;
Ξέρω κι εύχομαι να έχουμε δρόμο μπροστά μας.
Αλλά τουλάχιστον βρήκαμε κοινό μονοπάτι, όποιο βηματισμό κι αν έχει ο καθένας μας. Και νομίζω πως αυτό έχει σημασία.
Πήγα τη πρώτη φορά, όχι μόνο παραδεχόμενη κι αποδεχομένη την (όποια) διαφορετικότητά μου, αλλά την πήρα και μαζί μου. Όπως μαζί μου πήρα και τους προσωπικούς μου λόγους που ήθελα να πάω στην κινητοποίηση.
Το ότι είχα τη βεβαιότητα πως κι όλοι οι άλλοι το ίδιο είχαν κάνει, ενίσχυε ακόμη περισσότερο την ανάγκη μου να βρίσκομαι εκεί μαζί τους.
[Κι εδώ ανοίγω παρένθεση: Το να ενταχτείς (ή και να χωθείς) κάπου - σε κόμμα, σε συνδικάτο, η ακόμη και σε παρέα ήταν η γνωστή πρακτική, αν κάποιος ήθελε να πάει «μπροστά». Πάνω σε αυτό χτίστηκε η δομή της κοινωνίας και της σκέψης της Μεταπολιτευτικής Ελλάδας – τουλάχιστον εγώ έτσι το εισέπραττα και το βίωνα καθημερινά. Κι αυτού του τύπου η ένταξη εξελισσόταν σε μονόδρομο: δεν υπήρχαν περιθώρια προσωπικής σκέψης ή πρακτικής ∙ αργά ή γρήγορα ερχόταν το δίλημμα: «ή έτσι ή τίποτε άλλο. Ή με μας ή όχι με μας». Κι όποιος δεν άντεχε, ή αποχωρούσε ή τον ξέρναγε το σύστημα. Κλείνω την παρένθεση.]
Αλλά τώρα στις πλατείες είναι αλλιώς.
Ο καθένας μας βρίσκεται εκεί χάρη στο δικό του ξεχωριστό μυαλό και τη δική του ξεχωριστή καρδιά. Ο καθένας ένας ξεχωριστός άνθρωπος που όμως αναγνώριζε τη δυνατότητά του να συμπράττει, να πράττει δηλαδή μαζί με κάποιον άλλον.
Κι έτσι όσοι βρεθήκαμε εκεί, νομίζω πως κατ’ αρχήν, αναγνωρίσαμε στον εαυτό μας το δικαίωμα να είναι μοναδικός και διαφορετικός, αλλά ίσος με τον άλλον. Με την ανάγκη να εκφράσουμε, το πόσο μοναδικά πολύτιμη είναι η ζωή μας και τα όνειρά μας. Πόσο μοναδική κι η αξιοπρέπεια του καθενός από εμάς… Τα στοιχειώδη του ανθρωπισμού δηλαδή (κι όχι της φιλανθρωπίας).
Διεκδικούμε την ανάγκη του να υπάρχουμε και να ζούμε, ως άνθρωποι κι όχι ως νούμερα κάποιου οικονομικοπολιτικού συστήματος, που αφήνει απ’ έξω τις ζωές μας.
Κι η δύναμη που κρύβει ο καθένας μας ξεχωριστά, ως νους, ως ψυχή ως εμπειρία δεν είναι ανάγκη να καπελώνεται από κάποια ιδεολογία, δεν είναι ανάγκη να ταυτίζεται απόλυτα με τον άλλον. Κι η δύναμη αυτή πολλαπλασιάζεται τρομακτικά όταν βαδίζει μαζί με τη δύναμη που φέρει ο άλλος.
Όσοι θέλουν λοιπόν να βρουν το πολιτικό μανιφέστο πίσω από αυτή την κινητοποίηση, ας ανατρέξουν στις βασικές αρχές της Δημοκρατίας (ελευθερία, ισονομία, ισοπολιτεία κ.ά.) κι αν θέλουν ιδεολογική τοποθέτηση ας ανατρέξουν στην έννοια του ανθρωπισμού και στη μεγάλη Ποίηση.
Κι ο στόχος απλός και ξεκάθαρος: ν’ αλλάξει ο παλιός κόσμος η παλιά νοοτροπία. Κάτι που αργά η γρήγορα θα γινόταν αφού τα θεμέλιά του ήταν σάπια – όσο κι αν μας πονάει, όσο κι αν μας βγάζει από την ησυχία μας, την τάξη, την ασφάλειά μας, όσο κι αν η δουλίτσα μας, το μαγαζάκι μας, η όποια καριέρα μας αρχίζει να τρίζει και μπορεί και να διαλυθεί. Πως θα χτίσεις καινούριο σπίτι σε σάπια θεμέλια;
Έτσι κι αλλιώς η ζωή που νομίζαμε ότι (θα) είχαμε ήταν φούσκα κι έσκασε. Και πια θέλουμε πίσω τη ζωή μας. Την αληθινή. Κι είμαστε πρόθυμοι να τη διεκδικήσουμε και να παλέψουμε γι’ αυτό, πολιτισμένα.
Κι αυτός ο πολιτισμός, το νέο ήθος είναι ένα μεγάλο όπλο στα χέρια όσων διαμαρτύρονται, διαμαρτυρόμαστε: επειδή δεν έχουν τον ανάλογο πολιτισμό ή ήθος. Τόσα χρόνια αλλιώς εξουσίαζαν και ας το παραδεχτούμε, σχεδόν άλλους ανθρώπους.
Αλλά βλέπεις υπάρχουν πολλοί νέοι στις πλατείες. Νέοι που δεν είναι πια στους καναπέδες και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, (όπως τους κατηγορούσαν και ταυτόχρονα τους βόλευε να είναι) αλλά ξαφνικά είναι στους δρόμους.
Και φέρνουν την ανάγκη τους να ελπίζουν και το δικαίωμά τους να ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο, και να το ζουν με αξιοπρέπεια αυτοί και τα παιδιά τους. (Τα βασικά δηλαδή που έμοιαζε να είχαμε ξεχάσει.)
Κι εκεί ταυτιζόμαστε όλοι μας. Κι αυτή μας την ταύτιση την κραυγάζουμε βουβά και χαμογελαστά.
Κι αυτή η πρωτόγνωρη βουβή χαμογελαστή κραυγή έχει τη δική της τρομακτική δύναμη.
Πώς να την αντιμετωπίσουν λοιπόν; Γιατί, αυτή η βουβή κραυγή, μπορεί μεν κι από πριν να υπήρχε, αλλά την μετρούσαν (τη μετρούσαμε) ως απόγνωση, κι είχαν μάθει να μην της δίνουν σημασία Τώρα όμως πολλαπλασιαζόμενη στα πρόσωπα τόσων πολλών, μεταμορφώνεται απειλητικά σε «μυστικό» όπλο.
Αργά ή γρήγορα θα συμβεί. Θα πρέπει να μας αντιμετωπίσουν. Κι εμείς να κάνουμε το επόμενο βήμα.
Όμως κανένα κίνημα στη γέννησή του δεν τα είχε όλα έτοιμα από πριν. (Πόσο μάλλον ένα νέο, διαφορετικό, κίνημα με κέντρο τον άνθρωπο, του 21ου αιώνα.)
Φυσικό είναι οι πρακτικές ακόμη να αναζητούνται – γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί να είναι οι ίδιες (παλιές κι αποτυχημένες). Χρειαζόμαστε νέες.
Κι όλοι όσοι σπεύδουν να κατακρίνουν το κίνημα, ας μη βιάζονται… Τόσο καιρό εμείς τους περιμέναμε (με ανοχή κι ενοχή) - αυτοί δεν μπορούν να κάνουν λίγη υπομονή;
Ξέρω κι εύχομαι να έχουμε δρόμο μπροστά μας.
Αλλά τουλάχιστον βρήκαμε κοινό μονοπάτι, όποιο βηματισμό κι αν έχει ο καθένας μας. Και νομίζω πως αυτό έχει σημασία.
Τετάρτη 25 Μαΐου 2011
Γιώργης Γιατρομανωλάκης- Το βραχιόλι του κ. Ντομινίκ
Αθήνα
Από όλα τα βασανιστήρια που έκαναν οι κακοί Αμερικανοί στον καλό ευρωπαίο πολίτη κ. Ντομινίκ Στρος Καν, εμένα περισσότερο με εντυπωσίασε το βραχιόλι που του φόρεσαν. Πρόκειται –για όσους ενδεχομένως δεν το γνωρίζουν– για ένα μαγικό εξάρτημα, ένα είδος, ας πούμε, θεϊκού οφθαλμού, ος τα πάνθ' ορά. Καλύτερα, θα έλεγα, είναι ένας ηλεκτρονικός πανεπόπτης Άργος που παρατηρεί 24 ώρες τον δεσμώτη-τραπεζίτη πότε βγαίνει από το «χρυσό κλουβί» του στο αριστοκρατικό Μανχάταν, πότε επιστρέφει, σημειώνει πότε ανοίγει η πόρτα, πότε κλείνει, ποιος μπαίνει, ποιος βγαίνει κ.λπ. Ούτε στην ομηρική Νέκυια, ούτε στην αριστοφανική παρωδία της στους Βατράχους, ούτε στη δαντική Κόλαση, πουθενά δεν υπάρχει τέτοιο βραχιόλι. Αν, λοιπόν, η εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας ορίζεται και από την εφεύρεση των βασανιστήριων, έχω την εντύπωση πως έχουμε ήδη μπει σε μια νέα εποχή.
[ΑΝΑ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ]
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.
Από όλα τα βασανιστήρια που έκαναν οι κακοί Αμερικανοί στον καλό ευρωπαίο πολίτη κ. Ντομινίκ Στρος Καν, εμένα περισσότερο με εντυπωσίασε το βραχιόλι που του φόρεσαν. Πρόκειται –για όσους ενδεχομένως δεν το γνωρίζουν– για ένα μαγικό εξάρτημα, ένα είδος, ας πούμε, θεϊκού οφθαλμού, ος τα πάνθ' ορά. Καλύτερα, θα έλεγα, είναι ένας ηλεκτρονικός πανεπόπτης Άργος που παρατηρεί 24 ώρες τον δεσμώτη-τραπεζίτη πότε βγαίνει από το «χρυσό κλουβί» του στο αριστοκρατικό Μανχάταν, πότε επιστρέφει, σημειώνει πότε ανοίγει η πόρτα, πότε κλείνει, ποιος μπαίνει, ποιος βγαίνει κ.λπ. Ούτε στην ομηρική Νέκυια, ούτε στην αριστοφανική παρωδία της στους Βατράχους, ούτε στη δαντική Κόλαση, πουθενά δεν υπάρχει τέτοιο βραχιόλι. Αν, λοιπόν, η εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας ορίζεται και από την εφεύρεση των βασανιστήριων, έχω την εντύπωση πως έχουμε ήδη μπει σε μια νέα εποχή.
[ΑΝΑ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ]
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.
ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ -Ηταν ο Αρχίλοχος blogger;
Λέγεται πως ο Αρχίλοχος (7ος αι. π.Χ.), ποιητής, πολεμιστής, εραστής και διάσημος ρίψασπις, χολωμένος επειδή διαλύθηκε ο αρραβώνας του με τη Νεοβούλη, εξαιτίας του μελλοντικού πεθερού του Λυκάμβη, έγραψε και δημοσιοποίησε, προφανώς, τόσο φαρμακερούς στίχους εναντίον όσων τον πλήγωσαν ώστε ο πατέρας και οι κόρες του δεν άντεξαν και αυτοκτόνησαν. Το περιστατικό (αληθινό ή όχι) δηλώνει δύο πράγματα: πρώτον, η λογοτεχνία, η γραφή γενικότερα, διαθέτει τεράστια δύναμη (τα γραπτά μένουν!) και, δεύτερον, εκείνος που θέλει να ψέξει ή ακόμη και να δυσφημήσει κάποιον με τη γραφίδα του, ηλεκτρονική ή μη, δεν πρέπει να κρύβεται πίσω από την ανωνυμία. Η χειρότερη δυσφήμηση, το απρεπέστερο υβρεολόγιο, «νομιμοποιείται» ηθικά όταν γίνεται με το πρόσωπο ακάλυπτο. Αντίθετα, κάθε «ηθικής τάξεως» καταγγελία που γίνεται με το πρόσωπο κρυμμένο είναι ανήθικη. Μπορεί το ΣΔΟΕ ή η Ασφάλεια να χαίρονται με αυτή την τακτική, αλλά αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική ηθική. Ανώνυμες «ανήθικες» καταγγελίες δεν κυκλοφορούν πάντοτε στο Διαδίκτυο.
Ως και τον περασμένο Φεβρουάριο είχαν καταμετρηθεί παγκοσμίως 156 εκατομμύρια δημόσια ιστολόγια και είναι βέβαιον ότι όλοι οι χρήστες έχουν κάποιον λόγο να βρίσκονται εκεί. Δεν είναι λίγα επίσης τα μανιφέστα των ιστολογίων (μερικά θυμίζουν τα υπερρεαλιστικά μανιφέστα της δεκαετίας του 1920) και οι ανάλογοι κώδικες προτεινόμενης συμπεριφοράς. Θα αναφέρω ένα άρθρο από τον «Κώδικα συμπεριφοράς ενός blogger» που δημοσιεύθηκε το 2007 από το ΒΒC: «Μη γράψεις τίποτε στο ιστολόγιο που δεν θα μπορούσες να το πεις αυτοπροσώπως». Κατάμουτρα, δηλαδή, κατά την τακτική του Αρχίλοχου. Πιστεύω πως όλα τα ιστολόγια χρειάζονται επειδή ακόμη και από τα πιο βλακώδη ή ρυπαρά μαθαίνεις κάτι. Η πληροφορία είναι ιερή υπό την προϋπόθεση ότι δείχνει το πρόσωπό της. Το πρόσωπο δίνει τη δυ νατότητα να διακρίνουμε τις προθέσεις. Αποκάλυψη ή λασπολογία; Επιθετική παρρησία και βλάσφημη οίηση ή καθύβριση εκ του ασφαλούς; Ο καθένας μας επιλέγει την τακτική του και αυτή ακριβώς η τακτική ορίζει και τις προθέσεις μας. Η πρόθεση με τη σειρά της ορίζει το ηθικό και το νόμιμο. Το μεγάλο έλλειμμα της δημοκρατίας μας, ειδικότερα το μεγάλο έλλειμμα των κυβερνήσεών μας τα τελευταία χρόνια, ήταν και εξακολουθεί να είναι η απόκρυψη των προθέσεών τους. Καλύτερα: ο στρεβλός λόγος τους. Αυτή η πολιτικάντικη τακτική είναι που μας έχει οδηγήσει στα πολλαπλά ελλείμματα των ημερών.
Λογοκρισία λοιπόν στο απύλωτο στόμα του οποιουδήποτε blogger Αρχίλοχου; Οχι βέβαια. Η λογοκρισία είναι το ίδιο ανήθικη- και αναποτελεσματική, τελικά- όσο και το ανώνυμο υβριστικό ιστολόγιο. Με τη διαφορά, θα πει κάποιος, ότι η λογοκρισία «προστατεύει», ενώ μια ανώνυμη υβριστική δημοσίευση σπιλώνει υπολήψεις και τραυματίζει. Από την άλλη, γιατί να εμπιστευθούμε την «ηθική» μιας κρατικής ενημέρωσης, γεμάτης ευπρέπεια; Η αλήθεια των δελτίων ειδήσεων βαθμολογείται από το γεγονός ότι βλέπουμε τα πρόσωπα των ομιλητών; Ποσώς. Και γιατί; Επειδή απλούστατα όσα λέγονται εκεί είναι όσα μπορούν ή πρέπει, για κάποιον λόγο, να λεχθούν. Εκ των πραγμάτων, έχουν υποστεί «λογοκρισία». Τα ιστολόγια, από την άλλη, υποτίθεται πως λένε (αν αφαιρέσουμε τις υπερβολές και τις ανακρίβειες) όσα δεν ακούμε στα δελτία ειδήσεων. Με κουκούλα στο πρόσωπο; Γίνεται; Πώς λοιπόν λύνεται το πρόβλημα; Με τη μέθοδο του blogger Αρχίλοχου. Λέμε αυτά που θέλουμε και αυτά που πρέπει να πούμε, ακόμη κι αν πληγώνουν, αρκεί να δείχνουμε καθαρά το πρόσωπό μας. Με φανερό το πρόσωπο της δημοκρατίας όλα μπορούν να γίνουν καλύτερα.
[ανα-δημοσιευση απο το ΒΗΜΑ]
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.
Ως και τον περασμένο Φεβρουάριο είχαν καταμετρηθεί παγκοσμίως 156 εκατομμύρια δημόσια ιστολόγια και είναι βέβαιον ότι όλοι οι χρήστες έχουν κάποιον λόγο να βρίσκονται εκεί. Δεν είναι λίγα επίσης τα μανιφέστα των ιστολογίων (μερικά θυμίζουν τα υπερρεαλιστικά μανιφέστα της δεκαετίας του 1920) και οι ανάλογοι κώδικες προτεινόμενης συμπεριφοράς. Θα αναφέρω ένα άρθρο από τον «Κώδικα συμπεριφοράς ενός blogger» που δημοσιεύθηκε το 2007 από το ΒΒC: «Μη γράψεις τίποτε στο ιστολόγιο που δεν θα μπορούσες να το πεις αυτοπροσώπως». Κατάμουτρα, δηλαδή, κατά την τακτική του Αρχίλοχου. Πιστεύω πως όλα τα ιστολόγια χρειάζονται επειδή ακόμη και από τα πιο βλακώδη ή ρυπαρά μαθαίνεις κάτι. Η πληροφορία είναι ιερή υπό την προϋπόθεση ότι δείχνει το πρόσωπό της. Το πρόσωπο δίνει τη δυ νατότητα να διακρίνουμε τις προθέσεις. Αποκάλυψη ή λασπολογία; Επιθετική παρρησία και βλάσφημη οίηση ή καθύβριση εκ του ασφαλούς; Ο καθένας μας επιλέγει την τακτική του και αυτή ακριβώς η τακτική ορίζει και τις προθέσεις μας. Η πρόθεση με τη σειρά της ορίζει το ηθικό και το νόμιμο. Το μεγάλο έλλειμμα της δημοκρατίας μας, ειδικότερα το μεγάλο έλλειμμα των κυβερνήσεών μας τα τελευταία χρόνια, ήταν και εξακολουθεί να είναι η απόκρυψη των προθέσεών τους. Καλύτερα: ο στρεβλός λόγος τους. Αυτή η πολιτικάντικη τακτική είναι που μας έχει οδηγήσει στα πολλαπλά ελλείμματα των ημερών.
Λογοκρισία λοιπόν στο απύλωτο στόμα του οποιουδήποτε blogger Αρχίλοχου; Οχι βέβαια. Η λογοκρισία είναι το ίδιο ανήθικη- και αναποτελεσματική, τελικά- όσο και το ανώνυμο υβριστικό ιστολόγιο. Με τη διαφορά, θα πει κάποιος, ότι η λογοκρισία «προστατεύει», ενώ μια ανώνυμη υβριστική δημοσίευση σπιλώνει υπολήψεις και τραυματίζει. Από την άλλη, γιατί να εμπιστευθούμε την «ηθική» μιας κρατικής ενημέρωσης, γεμάτης ευπρέπεια; Η αλήθεια των δελτίων ειδήσεων βαθμολογείται από το γεγονός ότι βλέπουμε τα πρόσωπα των ομιλητών; Ποσώς. Και γιατί; Επειδή απλούστατα όσα λέγονται εκεί είναι όσα μπορούν ή πρέπει, για κάποιον λόγο, να λεχθούν. Εκ των πραγμάτων, έχουν υποστεί «λογοκρισία». Τα ιστολόγια, από την άλλη, υποτίθεται πως λένε (αν αφαιρέσουμε τις υπερβολές και τις ανακρίβειες) όσα δεν ακούμε στα δελτία ειδήσεων. Με κουκούλα στο πρόσωπο; Γίνεται; Πώς λοιπόν λύνεται το πρόβλημα; Με τη μέθοδο του blogger Αρχίλοχου. Λέμε αυτά που θέλουμε και αυτά που πρέπει να πούμε, ακόμη κι αν πληγώνουν, αρκεί να δείχνουμε καθαρά το πρόσωπό μας. Με φανερό το πρόσωπο της δημοκρατίας όλα μπορούν να γίνουν καλύτερα.
[ανα-δημοσιευση απο το ΒΗΜΑ]
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.
Κυριακή 22 Μαΐου 2011
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ Το Σώμα του Εγινε Σκιά
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ -ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΚΙΑ
Δεύτερη παρουσίαση της νουβέλας της Ασημίνας Ξηρογιάννη με τίτλο «Το σώμα του έγινε σκιά», από τις εκδόσεις Ανατολικός.
Κυριακή 29 Μαΐου Ώρα 20:00
Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου
Ηρακλείου Αττικής
«Βίλα Στέλλα»
Σοφίας & Γαλήνης
(πλησίον Σταθμού ΗΣΑΠ Κεντρικός Μελίνας Μερκούρη)
ΑΥΤΟΣ, ένας χορευτής, στο τέλος της καριέρας του, διαπιστώνει ότι δεν έχει νόημα η ζωή του χωρίς την δυνατότητα να ασκήσει την τέχνη του. ΑΥΤΗ , η γυναίκα του, προσπαθεί να τον πιέσει ότι αξίζει να ζήσει τη ζωή του ακόμα και μετά το τέλος μιας πετυχημένης καριέρας,... ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να τον ξανακερδίσει, να την ξαναγαπήσει. Μια νουβέλα για την τέχνη, τις εξαρτήσεις, τον έρωτα. Βασισμένη σε αληθινή ιστορία.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Η Ασημίνα Ξηρογιάννη σπούδασε Κλασική Φιλολογία και Θεατρολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Υποκριτική στο ΘΕΑΤΡΟΝ-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ. Δεκαεπτά χρόνια σπουδές μπαλέτου και σύγχρονου χορού. Δυο χρόνια σπουδές πιάνου και θεωρίας στο Εθνικό Ωδείο. Σεμινάρια Θεάτρου με τους: Δ. Καταλειφό, Α. Μακράκη, D. Glass, Lilo Baouer (θεατρικό παιχνίδι), Θωμά Μοσχόπουλο (σκηνοθεσία). Εδώ και αρκετά χρόνια διδάσκει το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής στη Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, εργάζεται ως εμψυχώτρια Θεατρικού Παιχνιδιού και παραδίδει μαθήματα Γλώσσας και
Λογοτεχνίας και Θεωρίας Θεάτρου. Έχει πάρει διακρίσεις σε δύο ποιητικούς διαγωνισμούς. Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ της κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δωδώνη. Η νουβέλα της ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΚΙΑ πήρε έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών (2009), στα πλαίσια λογοτεχνικού διαγωνισμού. 'Έχει λάβει μέρος σε πολλές θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις. Έχει σκηνοθετήσει και ανεβάσει με τους μαθητές της διάφορα έργα, κάποια από τα οποία έχει διασκευάσει [π.χ. Πλούτος, Ειρήνη του Αριστοφάνη κ.ά], και κάποια άλλα έχει γράψει η ίδια [π.χ. Ο
Χιονάνθρωπος που έγινε βοηθός Αϊ Βασίλη και Η Εξαφάνιση του Αϊ Βασίλη]. Το 2009 δημιούργησε το ιστολόγιο http://varelaki.blogspot.com/ «Σελίδες Τα έχνης και Πολιτισμού». Επικοινωνία: minaxirogianni@hotmail.com
Για το βιβλίο και τη συγγραφέα θα μιλήσουν:
Έρικα Αθανασίου, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας
Δανάη Παπουτσή, Ηθοποιός
Σπύρος Πετρίτης, Θεατρολόγος – Εκπαιδευτικός, υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζουν οι
Αγγελική Βαλαβάνη
Ράνια Ντανάκα
ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ -ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΚΙΑ
Δεύτερη παρουσίαση της νουβέλας της Ασημίνας Ξηρογιάννη με τίτλο «Το σώμα του έγινε σκιά», από τις εκδόσεις Ανατολικός.
Κυριακή 29 Μαΐου Ώρα 20:00
Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου
Ηρακλείου Αττικής
«Βίλα Στέλλα»
Σοφίας & Γαλήνης
(πλησίον Σταθμού ΗΣΑΠ Κεντρικός Μελίνας Μερκούρη)
ΑΥΤΟΣ, ένας χορευτής, στο τέλος της καριέρας του, διαπιστώνει ότι δεν έχει νόημα η ζωή του χωρίς την δυνατότητα να ασκήσει την τέχνη του. ΑΥΤΗ , η γυναίκα του, προσπαθεί να τον πιέσει ότι αξίζει να ζήσει τη ζωή του ακόμα και μετά το τέλος μιας πετυχημένης καριέρας,... ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να τον ξανακερδίσει, να την ξαναγαπήσει. Μια νουβέλα για την τέχνη, τις εξαρτήσεις, τον έρωτα. Βασισμένη σε αληθινή ιστορία.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Η Ασημίνα Ξηρογιάννη σπούδασε Κλασική Φιλολογία και Θεατρολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Υποκριτική στο ΘΕΑΤΡΟΝ-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ. Δεκαεπτά χρόνια σπουδές μπαλέτου και σύγχρονου χορού. Δυο χρόνια σπουδές πιάνου και θεωρίας στο Εθνικό Ωδείο. Σεμινάρια Θεάτρου με τους: Δ. Καταλειφό, Α. Μακράκη, D. Glass, Lilo Baouer (θεατρικό παιχνίδι), Θωμά Μοσχόπουλο (σκηνοθεσία). Εδώ και αρκετά χρόνια διδάσκει το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής στη Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, εργάζεται ως εμψυχώτρια Θεατρικού Παιχνιδιού και παραδίδει μαθήματα Γλώσσας και
Λογοτεχνίας και Θεωρίας Θεάτρου. Έχει πάρει διακρίσεις σε δύο ποιητικούς διαγωνισμούς. Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ της κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δωδώνη. Η νουβέλα της ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΚΙΑ πήρε έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών (2009), στα πλαίσια λογοτεχνικού διαγωνισμού. 'Έχει λάβει μέρος σε πολλές θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις. Έχει σκηνοθετήσει και ανεβάσει με τους μαθητές της διάφορα έργα, κάποια από τα οποία έχει διασκευάσει [π.χ. Πλούτος, Ειρήνη του Αριστοφάνη κ.ά], και κάποια άλλα έχει γράψει η ίδια [π.χ. Ο
Χιονάνθρωπος που έγινε βοηθός Αϊ Βασίλη και Η Εξαφάνιση του Αϊ Βασίλη]. Το 2009 δημιούργησε το ιστολόγιο http://varelaki.blogspot.com/ «Σελίδες Τα έχνης και Πολιτισμού». Επικοινωνία: minaxirogianni@hotmail.com
Για το βιβλίο και τη συγγραφέα θα μιλήσουν:
Έρικα Αθανασίου, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας
Δανάη Παπουτσή, Ηθοποιός
Σπύρος Πετρίτης, Θεατρολόγος – Εκπαιδευτικός, υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζουν οι
Αγγελική Βαλαβάνη
Ράνια Ντανάκα
Κυριακή 15 Μαΐου 2011
ΤΟ ΜΠΡΕΧΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ της Ασημίνας Ξηρογιάννη
Ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος είχε σημαντικές επιπτώσεις πάνω στο θέατρο όλων των χωρών.Η διασπορά των ταλέντων της εποχής της ναζιστικής τρομοκρατίας,η συνεχώς αυξανόμενη δυσαρέσκεια στους ανθρώπους του θεάτρου εξαιτίας των περιορισμών που τους επέβαλε η σκηνή με το αψιδωτό προσκήνιο,η επιθυμία να πλατύνουν τα όρια της εμπειρίας,η ανεπάρκεια των περισσότερων νέων θεατρικών έργων,όλα αυτά δημιούργησαν μια ασταθή κατάσταση.Χρειαζόταν ένα ξαφνικό τράνταγμα για να στραφεί το θέατρο σε μια νέα κατεύθυνση.Το τράνταγμα δόθηκε με το έργο του Μπέρτολντ Μπρεχτ και την κυριαρχική επιρροή του πάνω στο Ευρωπαικό θέατρο της 10ετίας του 1950 και 1960.
Οι καινοτομίες που εισήγαγε ο Μπρέχτ στα εργα του,καθώς και η επιμονή του στην άποψη ότι ο ηθοποιός δεν πρέπει να προσπαθεί να ταυτίζεται με τον χαρακτήρα που παίζει-μια θεωρία εντελώς αντίθετη από την μέθοδο του Στανισλάβκυ-οδήγησαν σε ένα νέο στυλ ερμηνείας και ανεβάσματος που΄χε ιδιαίτερη επίδραση στα νέα θέατρα της ανατολικής Ευρώπης.Μαζί με τον Λόρκα και τον Μαγιακόφσκι συμπληρώνει το τρίπτυχο των αριστερών ποιητών του αιώνα μας που έγραψαν ένα γνήσιο λαικό θέατρο.
Για τον Μπρεχτ το αναγκαίο θέατρο δεν θα μπορούσε ούτε στιγμή να απομακρύνει το βλέμμα του από την κοινωνία που υπηρετούσε.Δεν υπήρχε τέταρτος τοίχος μεταξύ ηθοποιών και κοινού.Μοναδικός σκοπός του ηθοποιού να δημιουργήσει απόλυτη επικοινωνία με ένα κοινό για το οποίο έτρεφε απόλυτο σεβασμό,ο οποίος τον οδήγησε στην ιδέα της αποστασιοποίησης(ΑΠΟΞΈΝΩΣΗΣ),η οποία είναι ένα κάλεσμα στην παύση:αυτή σημαίνει διακοπή,επέμβαση,έντονη προβολή κάποιου πράγματος στο φως και παρακίνηση να το ξανακοιτάξουμε-θέτει σε κινηση το καλύτερο κομμάτι της λογικής μας.Ο Μπρεχτ απορρίπτει τη ρομαντική άποψη πως στο θέατρο ξαναγινόμαστε όλοι παιδιά.Χρησιμοποίησε επιγραφές και ορατούς προβολείς για να ξυπνά όσους είχαν αποκοιμηθεί από το κήρυγμα-μας κρατά ξυπνούς όταν κινδυνεύουμε να παραδοθούμε ολοκληρωτικά στην έλξη της συναισθηματικής συγκίνησης.Εισήγαγε την ιδέα του πληροφορημένου ηθοποιού που είναι ικανός να κρίνει την αξία της προσφοράς του.Ο ηθοποιός σε μια κοινωνία που στηρίζει το θέατρο πρέπει να βυθίζεται τόσο πολύ στον εξωτερικό κόσμο όσο βυθίζεται και στη μελέτη της τέχνης του.Ο Μπρέχτ θεωρούσε το θέατρο κάτι περισσότερο από απλή καταναλωτική πράξη.Το κοινό,κατά αυτόν ,δεν πρέπει να συγκινηθεί,πρέπει να σκεφτεί.Η ταύτιση όμως με τα πρόσωπα αποκλείει σχεδόν τη σκέψη.Οι θεατές που οι ψυχές τους βυθίζονται μέσα στην ψυχή του ήρωα,θα δουν τη δράση ολοκληρωτικά από τη δική του σκοπιά και δεν θα έχουν ούτε τον χρόνο ,ούτε την αναγκαία αποδέσμευση να σκεφτούν με ένα πραγματικά κριτικό πνέυμα πάνω στις κοινωνικές και ηθικές σημασίες του έργου.Κι όλα συτά,επειδή ο συγγραφέας,ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί έχουν συνωμοτίσει για να δημιουργήσουν μια τόσο ισχυρή ψευδαίσθηση της πραγματικότητας ,η οποία,κατά το Μπρεχτ,πρέπει να καταστραφεί εν τη γενέσει της.Πρέπει ανά πάσα στιγμή να τονίζεται στους θεατές πως δεν είναι μάρτυρες σε πραγματικά γεγονότα ,αλλά πως κάθονται σε ένα θέατρο,ακούν μια έκθεση πραγμάτων που συνέβηκαν στο παρελθόν,σε μια ορισμένη στιγμή και σ΄έναν ορισμένο τόπο.Κάθονται εκεί ήρεμα και στοχάζονται πάνω στα διδάγματα που πρέπει να συγκρατήσουν από κείνα τα μακρινά γεγονότα,σαν τους ακροατές ραψωδιών,που τραγουδούσαν τα κατορθώματα των ηρώων στις αυλές των Ελλήνων βασιλιάδων,ενώ τρωγόπιναν οι προσκεκλημένοι.Αρχικά,ο Μπρεχτ διαδήλωνε την πεποίθησή του ότι το θέατρο έπρεπε να είναι αυστηρά διδακτικό.Όσο για την απόλαυση που επέτρεπε στο θέατρό του να προσφέρει,ήταν η απόλαυση που νιώθουμε όταν ανακαλύπτουμε νέες αλήθειες,η ευφροσύνη που δοκιμάζουμε όταν πλαταίνουμε τη νόησή μας.Στο <επικό θέατρο> του Μπρέχτ δε γίνεται καμιά προσπάθεια να δημιουργηθουν παγιωμένοι,έντονα εξατομικευμένοι χαρακτήρες.Ο χαρακτήρας αναδύεται μέσα από την κοινωνική λειτουργία του ατόμου και μεταβάλλεται όταν μεταβληθεί αυτη η λειτουργία.Το θέατρο του Μπρεχτ είναι εξωστρεφικό.Η μελέτη της ανθρώπινης φύσης αντικαθίσταται από τη μελέτη των ανθρώπινων σχέσεων.Οχι τα πρόσωπα,αλλά η ιστορία στην οποία εμπλέκονται γίνεται η βασική μέριμνα του επικού ,αφηγηματικού ,ιστορικού θεάτρου.Η ιστορία είναι ο κεντρικός πυρήνας της παράστασης και σημαίνειτην διαδοχή γεγονότων που συνιστούν το κοινωνικο πείραμα του έργου.Αυτή παρέχει το διαλεκτικό πεδίο για την εσωτερική δράση κοινωνικών δυνάμεων από τις οποίες θα δούμε να ξεπηδάει το δίδαγμα του έργου.Στη συνέχεια ,ο Μπρεχτ δίνει έμφαση στο παραγοντα gestus,μετατοπίζοντας την έμφαση από την εσωτερική ζωή των προσώπων,στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται το ένα απέναντι στο άλλο.Ήταν ο ίδιος μάστορας της χειρονομιακής γλώσσας!Ο Μπρεχτ πίστευε πως το αντι-Αριστοτελικό θέατρό του προοριζόταν για να γίνει το θέατρο της επιστημονικής εποχής.Πίστευε ακόμη πως αυτό θα χρησίμευε σαν όργανο κοινωνικής αλλαγής,σαν εργαστήρι επαναστατικής διαφώτισης!Διατυπώνονατς τη θεωρία του <επικού θεάτρου> ο Μπρεχτ αντιδρούσε στη θεωρία περί δράματος των μεγάλων κλασικών:στα 1797,οι Γκαίτε και Σίλλερ,δυο γίγαντες της γερμανικής παράδοσης,συνεργάστηκαν κι οι δυο σε ένα δοκίμιο<Περί επικής και δραματικής ποιήσεως> για να εκθέσουν την άποψή τους,στην οποία ακριβώς αντιτάχθηκε ο Μπρεχτ.Πάντως,και ο γερμανικός εξπρεσιονισμός,και το ποιητικό δράμα του Τ.Σ.ΕΛΙΟΤ και οι σάτιρες του Μαγιακόβσκι και το Ρωσικό θέατρο του Μέγιερχολντ και του Ταίροβ και οι τερατώδεις παντομίμες του Μαξ Ραινχαρτ και το πολιτικό θέατρο του Πισκάτορ με τη χρηση φίλμ και αφισών,όλα αποτελούν μέρος του ίδιου αγώνα να υπερπηδηθούν οι <φραγμοί> του θεάτρου της ψευδαίσθησης!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ<ΔΙΑΒΑΖΩ>:Δεκαπενθήμερη επιθεώρηση του βιβλίου.Αρ.211.25/3/89
2.ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ,ΕΚΔ.ΔΩΔΩΝΗ
3.ΜΠΕΡΝΑΡ ΝΤΟΡΤ<Ανάγνωση του Μπρεχτ>Μτφη:A.Φραγκουδάκη,Αθηνα 1975,Κερδος
4.ΜΑΡΤΙΝ ΕΣΣΛΙΝ:,Μεταφραση φωτης Κονδύλης,θεσσαλονικη 1980,
εκδ.Εγνατία,Αθηνα 1984,Εκδ.<θεωρία>
Οι καινοτομίες που εισήγαγε ο Μπρέχτ στα εργα του,καθώς και η επιμονή του στην άποψη ότι ο ηθοποιός δεν πρέπει να προσπαθεί να ταυτίζεται με τον χαρακτήρα που παίζει-μια θεωρία εντελώς αντίθετη από την μέθοδο του Στανισλάβκυ-οδήγησαν σε ένα νέο στυλ ερμηνείας και ανεβάσματος που΄χε ιδιαίτερη επίδραση στα νέα θέατρα της ανατολικής Ευρώπης.Μαζί με τον Λόρκα και τον Μαγιακόφσκι συμπληρώνει το τρίπτυχο των αριστερών ποιητών του αιώνα μας που έγραψαν ένα γνήσιο λαικό θέατρο.
Για τον Μπρεχτ το αναγκαίο θέατρο δεν θα μπορούσε ούτε στιγμή να απομακρύνει το βλέμμα του από την κοινωνία που υπηρετούσε.Δεν υπήρχε τέταρτος τοίχος μεταξύ ηθοποιών και κοινού.Μοναδικός σκοπός του ηθοποιού να δημιουργήσει απόλυτη επικοινωνία με ένα κοινό για το οποίο έτρεφε απόλυτο σεβασμό,ο οποίος τον οδήγησε στην ιδέα της αποστασιοποίησης(ΑΠΟΞΈΝΩΣΗΣ),η οποία είναι ένα κάλεσμα στην παύση:αυτή σημαίνει διακοπή,επέμβαση,έντονη προβολή κάποιου πράγματος στο φως και παρακίνηση να το ξανακοιτάξουμε-θέτει σε κινηση το καλύτερο κομμάτι της λογικής μας.Ο Μπρεχτ απορρίπτει τη ρομαντική άποψη πως στο θέατρο ξαναγινόμαστε όλοι παιδιά.Χρησιμοποίησε επιγραφές και ορατούς προβολείς για να ξυπνά όσους είχαν αποκοιμηθεί από το κήρυγμα-μας κρατά ξυπνούς όταν κινδυνεύουμε να παραδοθούμε ολοκληρωτικά στην έλξη της συναισθηματικής συγκίνησης.Εισήγαγε την ιδέα του πληροφορημένου ηθοποιού που είναι ικανός να κρίνει την αξία της προσφοράς του.Ο ηθοποιός σε μια κοινωνία που στηρίζει το θέατρο πρέπει να βυθίζεται τόσο πολύ στον εξωτερικό κόσμο όσο βυθίζεται και στη μελέτη της τέχνης του.Ο Μπρέχτ θεωρούσε το θέατρο κάτι περισσότερο από απλή καταναλωτική πράξη.Το κοινό,κατά αυτόν ,δεν πρέπει να συγκινηθεί,πρέπει να σκεφτεί.Η ταύτιση όμως με τα πρόσωπα αποκλείει σχεδόν τη σκέψη.Οι θεατές που οι ψυχές τους βυθίζονται μέσα στην ψυχή του ήρωα,θα δουν τη δράση ολοκληρωτικά από τη δική του σκοπιά και δεν θα έχουν ούτε τον χρόνο ,ούτε την αναγκαία αποδέσμευση να σκεφτούν με ένα πραγματικά κριτικό πνέυμα πάνω στις κοινωνικές και ηθικές σημασίες του έργου.Κι όλα συτά,επειδή ο συγγραφέας,ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί έχουν συνωμοτίσει για να δημιουργήσουν μια τόσο ισχυρή ψευδαίσθηση της πραγματικότητας ,η οποία,κατά το Μπρεχτ,πρέπει να καταστραφεί εν τη γενέσει της.Πρέπει ανά πάσα στιγμή να τονίζεται στους θεατές πως δεν είναι μάρτυρες σε πραγματικά γεγονότα ,αλλά πως κάθονται σε ένα θέατρο,ακούν μια έκθεση πραγμάτων που συνέβηκαν στο παρελθόν,σε μια ορισμένη στιγμή και σ΄έναν ορισμένο τόπο.Κάθονται εκεί ήρεμα και στοχάζονται πάνω στα διδάγματα που πρέπει να συγκρατήσουν από κείνα τα μακρινά γεγονότα,σαν τους ακροατές ραψωδιών,που τραγουδούσαν τα κατορθώματα των ηρώων στις αυλές των Ελλήνων βασιλιάδων,ενώ τρωγόπιναν οι προσκεκλημένοι.Αρχικά,ο Μπρεχτ διαδήλωνε την πεποίθησή του ότι το θέατρο έπρεπε να είναι αυστηρά διδακτικό.Όσο για την απόλαυση που επέτρεπε στο θέατρό του να προσφέρει,ήταν η απόλαυση που νιώθουμε όταν ανακαλύπτουμε νέες αλήθειες,η ευφροσύνη που δοκιμάζουμε όταν πλαταίνουμε τη νόησή μας.Στο <επικό θέατρο> του Μπρέχτ δε γίνεται καμιά προσπάθεια να δημιουργηθουν παγιωμένοι,έντονα εξατομικευμένοι χαρακτήρες.Ο χαρακτήρας αναδύεται μέσα από την κοινωνική λειτουργία του ατόμου και μεταβάλλεται όταν μεταβληθεί αυτη η λειτουργία.Το θέατρο του Μπρεχτ είναι εξωστρεφικό.Η μελέτη της ανθρώπινης φύσης αντικαθίσταται από τη μελέτη των ανθρώπινων σχέσεων.Οχι τα πρόσωπα,αλλά η ιστορία στην οποία εμπλέκονται γίνεται η βασική μέριμνα του επικού ,αφηγηματικού ,ιστορικού θεάτρου.Η ιστορία είναι ο κεντρικός πυρήνας της παράστασης και σημαίνειτην διαδοχή γεγονότων που συνιστούν το κοινωνικο πείραμα του έργου.Αυτή παρέχει το διαλεκτικό πεδίο για την εσωτερική δράση κοινωνικών δυνάμεων από τις οποίες θα δούμε να ξεπηδάει το δίδαγμα του έργου.Στη συνέχεια ,ο Μπρεχτ δίνει έμφαση στο παραγοντα gestus,μετατοπίζοντας την έμφαση από την εσωτερική ζωή των προσώπων,στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται το ένα απέναντι στο άλλο.Ήταν ο ίδιος μάστορας της χειρονομιακής γλώσσας!Ο Μπρεχτ πίστευε πως το αντι-Αριστοτελικό θέατρό του προοριζόταν για να γίνει το θέατρο της επιστημονικής εποχής.Πίστευε ακόμη πως αυτό θα χρησίμευε σαν όργανο κοινωνικής αλλαγής,σαν εργαστήρι επαναστατικής διαφώτισης!Διατυπώνονατς τη θεωρία του <επικού θεάτρου> ο Μπρεχτ αντιδρούσε στη θεωρία περί δράματος των μεγάλων κλασικών:στα 1797,οι Γκαίτε και Σίλλερ,δυο γίγαντες της γερμανικής παράδοσης,συνεργάστηκαν κι οι δυο σε ένα δοκίμιο<Περί επικής και δραματικής ποιήσεως> για να εκθέσουν την άποψή τους,στην οποία ακριβώς αντιτάχθηκε ο Μπρεχτ.Πάντως,και ο γερμανικός εξπρεσιονισμός,και το ποιητικό δράμα του Τ.Σ.ΕΛΙΟΤ και οι σάτιρες του Μαγιακόβσκι και το Ρωσικό θέατρο του Μέγιερχολντ και του Ταίροβ και οι τερατώδεις παντομίμες του Μαξ Ραινχαρτ και το πολιτικό θέατρο του Πισκάτορ με τη χρηση φίλμ και αφισών,όλα αποτελούν μέρος του ίδιου αγώνα να υπερπηδηθούν οι <φραγμοί> του θεάτρου της ψευδαίσθησης!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ<ΔΙΑΒΑΖΩ>:Δεκαπενθήμερη επιθεώρηση του βιβλίου.Αρ.211.25/3/89
2.ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ,ΕΚΔ.ΔΩΔΩΝΗ
3.ΜΠΕΡΝΑΡ ΝΤΟΡΤ<Ανάγνωση του Μπρεχτ>Μτφη:A.Φραγκουδάκη,Αθηνα 1975,Κερδος
4.ΜΑΡΤΙΝ ΕΣΣΛΙΝ:
εκδ.Εγνατία,Αθηνα 1984,Εκδ.<θεωρία>
Τρίτη 10 Μαΐου 2011
Γιαννούλης Χαλεπάς ,της Ασημίνας Ξηρογιάννη
Ειναι από τις σημαντικότερες μορφές της νεοελληνικής τέχνης από τα τέλη του 19ου αιώνα και ως σήμερα.Μοναχικός,αινιγματικός και καταραμένος,πλανιέται σαν μύθος αξεπέραστος μέσα στην ιστορία και στις καρδιές των ανθρώπων.Από την Τήνο ,απο οικογένεια μαρμαράδων ,θα παλέψει με τη μοίρα,την τρέλα και την μοναξιά,θα χαθεί σε σκοτάδια και σιωπές για να αναδυθεί πάλι καθάριος και ωραίος σαν όλους τους μεγάλους της Τέχνης.Χωρίς να δεσμεύεται από σχολές ,ρεύματα και κινήματα προχωρά στον δικό του δρόμο ,δημιουργεί με δικό του ιδιαίτερο ύφος,με βλέμμα στον μοντερνισμό.Διδάσκεται για ένα φεγγάρι από τον Λύτρα και από τον Δρόση και από τον κλασικιστή γλύπτη Μαξ Φον Βίντμαν(Ακαδημία Μονάχου),μα έχει την δύναμη να χαράξει την γραμμή του , όπως κάθε εμπνευσμένος καλλιτέχνης!Εχοντας πάρει εφόδια ακαδημαικής εκπαίδευσης και έχοντας αφομοιώσει τον κλασικισμό επιστρέφει στην Αθήνα και θα κερδίσει την εκτίμηση ολων την ίδια στιγμή που βγαίνει στην επιφάνεια η ψυχική του πάθηση.Η Κοιμωμένη και ο Σάτυρος που παίζει με τον Ερωτα αποτελούν ώριμα δέιγματα υψηλής τέχνης..Προκειται για εργα που <οδηγούν τον κλασικισμό στα όριά του και τον υπερβαίνουν>.Ο γλύπτης πάντα παίζει με τα όρια στη ζωή του,υπάρχει και δεν υπάρχει,κινείται για σαράντα χρονια περίπου μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας .Το μυαλό του γνωρίζει το απόλυτο χάος!Την τρέλα.
Ενα φαντασμα,μια σκιά....Στο Φρενοκομείο Κέρκυρας για <δεκατρία έτη ,δέκα μήνες και είκοσι επτά ημέρες>,στο σωφρονιστήριο του Πύργου,με μια υπερπροστατευτική μητέρα.Παρατά την εργασία του,<κλειστόν λόγω μελαγχολίας υπέρμετρης>,βυθίζεται σε σκοτάδια....Το ευθραυστον της ύπαρξής του....Αυτή ήταν η πορεία.Υπερευαισθησία,καταπίεση από τους γονείς,σπουδές μισοτελειωμένες,ανταγωνισμός από τους ομοτέχνους του,υπερκόπωση,ο βαθύς έρως για την Μαριγώ Χριστοδούλου...Με όλα αυτά η διάλυση μοιραία!Γέλοια άνευ λόγου,φόβοι και φοβίες,παραμιλητά,έντονοι πονοκέφαλοι,σύγχυση,ατελείωτη σιωπή.
Προσπάθειες για αυτοκτονία.Πολλαπλές.Συνεχείς ονειρώξεις και τάσεις προς αυνανισμό.Ακρατη επιθετικότητα κατά οικείων και μη οικείων.Η τέχνη πάει στην άκρη για μεγάλα διαστήματα....η τέχνη πνίγεται μαζί με τον δημιουργό .Μα εκείνη θα ζήσει κι όταν αυτός θα χαθεί.Κιεδώ δεν μπορώ να μην κάνω λόγο για την τραγική του μητέρα.Αυτή θα δει έναν ακόμη γιο της,τον Αριστοκλή,να αυτοκτονεί και την κόρη της ,την Αικατερίνη,επίσης τρελή,να ΄΄τρέχει μισόγυμνη τις θυελλώδεις νυχτες του χειμώνα μέσα στις σπηλιές του νησιού΄΄.Η μάνα αρνείται τον εγκλεισμό του,ο πατέρας τον επιβάλλει.[Ωστόσο,το βιβλιο κινήσεως του Φρενοκομέιου της Κέρκυρας μαρτυρά ότι ποτέ κανένα μέλος της οικογενείας του δεν τον επισκέφθηκε.]Μετά το θάνατο της αυταρχικής μητέρας του ο Χαλεπάς λυτρώνεται.Μέχρι τότε ηταν φυλακισμένος σε αυτήν,ειδικά μετά την έξοδό του από το Φρενοκομείο και τον θάνατο του πατέρα.Ο θάνατος της μάνας αυτόματα σημαίνει την άρση των απαγορεύσεων για να ασχοληθεί με τον πηλό του,με την τέχνη που αγαπά.Γιατί εκείνη τον απέτρεπε και υπονόμευε τις προσπάθειές του εέιδή θεωρούσε ότι η ενασχόλησή του με την τέχνη ήταν μια από τις αιτίες της ΄΄επίκτητης ΄΄πάθησής του.Μετά λοιπόν από αυτόν τον θάνατο ακολουθεί μια κάπως φωτεινή περίοδος.Ο Χαλεπάς δημιουργεί θαύματα απερίσπαστος.Η Αριάδνη,το παραμύθι της Πεντάμορφης,ο Σάτυρος,ένας καθολικός ιερέας καθισμένος σε θρόνο!Σιγά σιγά μπαίνει και πάλι στον αγαπημένο του χώρο της τέχνης...επικοινωνεί,ενημερώνεται δουλέυει,δημιουργεί την Ακαδημία Τέχνης για να διδάξει σε παιδιά την πλαστική,ονειρεύεται και ελπίζει πάλι,ζητά την αναγνώριση των άλλων.Κι ας ζει μόνος ,φτωχικός,ατημέλητος,μέσα στη εγκατάλειψη και μέσα στην εξαθλίωση,με χαλασμένα επιπλα κι ένα παλιό παλτό για σκέπασμα.Ωσπου βρίσκεται στον δρόμο του και τον <ανακαλύπτει> ο καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών Θωμάς Θωμόπουλος και του οργανώνει Εκθεση στην Ακαδημία Αθηνών.(1925).Ενθουσιασμένος και συγκινημένος από το μεγαλείο της τέχνης του Χαλεπά δηλώνει σε σχετική ομιλία του για τον γλύπτη ότι<εξετάζει την τέχνη του Χαλεπά ΄΄ως το έργο ενός μεγαλοφυούς που προσήγγισε τα όρια της τρέλας΄΄> Οταν τον <ανακάλυψε > ο Θωμόπουλος ο Χαλεπάς είχε προχωρήσει πολύ στην Τέχνη του ,είχε υπερβεί συμβατικότητες,Ακαδημιες,Κλασικισμούς,Σχολές,είχε πετάξει προς άλλες ,νεωτερικές μορφές ΄'εκφρασης και δημιουργίας,γοητευτικές και ρωμαλέες.Συμφωνα με ψυχιάτρους , η αυθεντικότητα,η πρωτοτυπία και η <πρωτόγονη τεχνοτροπία> οφείλονται στον αποκλεισμό και την τρέλα.Χωρίς καλά καλά κι ο ίδιος να το καταλάβει από κλασικιστής είχε γινει μοντέρνος!Λογω της κλειστής ζωής του δεν καταφερε να έρθει σε επαφή με τους μεγάλους ευρωπαίους γλύπτες της εποχής του,αλλά οι ειδικοί τον θεωρούν έναν από αυτούς τελικά και<κάνουν λόγο για ύπαρξη μεγαλοφυίας].Πρόκειται για έργο εκφραστικά καθαρό,λαμπερό,ευρηματικό,ευφάνταστο,εργο που έχει συνδέσεις με αρχαία πρότυπα και ενώνει τους θεούς της μυθολογίας με τους αγιους της εκκλησίας.
Κι ο ίδιος μέσα στην οδύνη του αγιοποιείται και μυθοποιείται οπως κάθε καταραμένος.Και...ΔΕΝ ΣΥΝΤΡΙΒΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΤΡΑΓΙΚΗ ΤΟΥ ΜΟΙΡΑ!ΓΙΝΕΤΑΙ ΦΩΣ!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.ΗΛΙΑΣ ΖΙΩΓΑΣ,ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ.ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ,Αθήνα 1941.
2.ΣΤΡΑΤΗΣ ΔΟΥΚΑΣ,Ο ΒΙΟΣ ΕΝΟΣ ΑΓΙΟΥ(ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ,Θεσσαλονίκη 1967)
3.ΣΤΕΛΙΟΣ ΛΥΔΑΚΗΣ,ΟΙ ΄ΕΛΛΗΝΕΣ ΓΛΥΠΤΕΣ,ΑΘΗΝΑ 1981,σελ:63-64,492-497.
4.ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ,ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ,ΤΑ ΝΕΑ
Όρνιθες και ιεράρχες του Αλέξη Καζαντζίδη
Tι ρομαντισμό, έστω σκοτεινό, να έχουν πέντε ευρώ στην τσέπη, Σάββατο βράδυ,όταν είσαι είκοσι χρονών ή τριάντα κι αμήχανα τα δάκτυλά σου -με τα χέρια χωμένα στις τσέπες, μουτρωμένα- κινούνται απ' το ένα κέρμα στο άλλο, ψηλαφίζοντας «κορώνα ή γράμματα», «κιθαρίστας ή ντράμερ»;
Ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες.Δημοκόποι στη σκηνή και δημοσκόποι στις οθόνες.
Χώρα χωρίς χωριά αλλά με υπό ανάπτυξιν τουριστικά τοπία, στρέμματα και τετραγωνικά -οι γεωργοί ένα βαρίδι στα πόδια μας, σαν τους παλιούς Ρωμαίους της Δημοκρατίας, που κανείς εργολάβος - στρατηγός δεν τους χρειάζεται πια.
Απομεινάρια, αγέλες που ψήφιζαν κοπαδηδόν -εκατό ψήφοι το μαντρί, δέκα μαντριά ο κυαίστωρ- τι θα τους κάνουμε τώρα; απομεινάρια και τα τρακτέρ τους, σαν αχρείαστες πανοπλίες από λεγεώνες, σκονίζονται και θαμπώνουν στοιβαγμένες στις αποθήκες. Ζητώντας πίσω ένα δίκιο ακριβά, που οι ίδιες πούλησαν φθηνά.
Δεν έχουμε λύσεις για όλα αυτά ούτε και χρόνο... «Φέρτε πίσω τα λεφτά».
Το τοπίο στις πόλεις τετραγωνίζεται συνεχώς -μαύρα κουτιά, δίπλα σε γκρι κουτιά, δίπλα σε αλάνες-πάρκινγκ και οι διαφημίσεις στις γιγαντοαφίσες ποπ στημένες φωτογραφίες- δεν είναι οι άνθρωποι σταρ, αλλά οι φωτογραφίες επιμένουν. Στημένες, τυραννικές, βέβαιες για τον εαυτόν τους διατάσσουν, υπαγορεύουν ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες.
Μιλάς φθηνά απ' την τάδε κινητή, βιώνεις τις συγκινήσεις της ζωής με τη δείνα κινητή, νοιώθεις με την υποστήριξη της άλλης κινητής. σε νοιώθουν οι κινητές.
Στα δωμάτιά τους οι πιτσιρικάδες πιάνουν τις γωνίες. «Καχύποπτοι και δυσαρεστημένοι». Μερικοί χάνονται μέσα τους μοχθηροί κι άλλοι προσπαθούν να πιαστούν απ' την αστρόσκονη των ελπίδων για να μη φάνε λάχανο τις χοντρές κοιλιές - πιάσε μιαν αστακομακαρονάδα, έναν τηλεοπτικό σταρ κι ένα παπαγαλάκι να έχει ευχάριστη παρέα απόψε στο κότερο ο κύριος καναλάρχης.
Η πόλη βράζει. Μάης με εικοσί πέντε βαθμούς, με δυο πτυχία και εξακόσια ευρώ μισθό.
«Φέρτε πίσω τα λεφτά» φωνάζει ο ένας Καραγκιόζης στον άλλον.
Ελεύθεροι σκοπευτές στις σκεπές, στην τσέπη μου πιστωτικές και κάμερες στο μυαλό μου.
Τι θα γίνουμε όταν μας ξεριζώσουν τελείως την αγάπη; Τίποτε τότε δεν θα τους σώζει.
Είχε πολλή δουλειά ο Διάβολος όλα αυτά τα χρόνια να διαφημίζει το καλό (τον Μπλαιρ, τα δάνεια, την τέχνη για την τέχνη), τώρα βγάζει στους δρόμους τον Σαρκοζί να μαζέψει την απόδοση των επιτοκίων...
Η φύση πεθαίνει, η βενζίνη ακριβαίνει.
Για το πρώτο ο αποσυνάγωγος παρίας της παρέας δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Για το δεύτερο απορεί με τον ανταγωνισμό -δεν θα έπρεπε να φθηναίνει τα πράγματα, όπως κανοναρχούν χρόνια τώρα οι μαλάκες;
«Δεν καταλαβαίνει την καινούργια μουσική» θυμώνει• κι όμως, κατά βάθος, τα ξέρει όλα. Χρόνια τώρα τα ξέρει όλα: το μεγάλο φαγοπότι γύρω του και τη ρητορική του.
Οσο για τον ίδιο στα ζόρικα, ένα ουζάκι κι έρχεται στα ίσα του• ο «ήλιος της Ελλάδας» βλέπετε -άσχετο, αν το έχει κάνει θερινό το μαγαζί αυτή η φάμπρικα.
Ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες -ψυχρός πόλεμος ξανά, θερμικές κάμερες -το φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι πολύπλευρες πια οι παράπλευρες απώλειες.
Την αγάπη μας και μίαν καλύβην (με στεγαστικό δάνειο) -στην ψάθα, μεγάλε, με την Τράπεζα συνεταίρο στη ζωή σου για όσο θα ζεις.
Ω ναι, ξέρω, δεν φταις εσύ. Η διαφήμιση σε εξαπάτησε. Κι εμένα.
Ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες.Δημοκόποι στη σκηνή και δημοσκόποι στις οθόνες.
Χώρα χωρίς χωριά αλλά με υπό ανάπτυξιν τουριστικά τοπία, στρέμματα και τετραγωνικά -οι γεωργοί ένα βαρίδι στα πόδια μας, σαν τους παλιούς Ρωμαίους της Δημοκρατίας, που κανείς εργολάβος - στρατηγός δεν τους χρειάζεται πια.
Απομεινάρια, αγέλες που ψήφιζαν κοπαδηδόν -εκατό ψήφοι το μαντρί, δέκα μαντριά ο κυαίστωρ- τι θα τους κάνουμε τώρα; απομεινάρια και τα τρακτέρ τους, σαν αχρείαστες πανοπλίες από λεγεώνες, σκονίζονται και θαμπώνουν στοιβαγμένες στις αποθήκες. Ζητώντας πίσω ένα δίκιο ακριβά, που οι ίδιες πούλησαν φθηνά.
Δεν έχουμε λύσεις για όλα αυτά ούτε και χρόνο... «Φέρτε πίσω τα λεφτά».
Το τοπίο στις πόλεις τετραγωνίζεται συνεχώς -μαύρα κουτιά, δίπλα σε γκρι κουτιά, δίπλα σε αλάνες-πάρκινγκ και οι διαφημίσεις στις γιγαντοαφίσες ποπ στημένες φωτογραφίες- δεν είναι οι άνθρωποι σταρ, αλλά οι φωτογραφίες επιμένουν. Στημένες, τυραννικές, βέβαιες για τον εαυτόν τους διατάσσουν, υπαγορεύουν ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες.
Μιλάς φθηνά απ' την τάδε κινητή, βιώνεις τις συγκινήσεις της ζωής με τη δείνα κινητή, νοιώθεις με την υποστήριξη της άλλης κινητής. σε νοιώθουν οι κινητές.
Στα δωμάτιά τους οι πιτσιρικάδες πιάνουν τις γωνίες. «Καχύποπτοι και δυσαρεστημένοι». Μερικοί χάνονται μέσα τους μοχθηροί κι άλλοι προσπαθούν να πιαστούν απ' την αστρόσκονη των ελπίδων για να μη φάνε λάχανο τις χοντρές κοιλιές - πιάσε μιαν αστακομακαρονάδα, έναν τηλεοπτικό σταρ κι ένα παπαγαλάκι να έχει ευχάριστη παρέα απόψε στο κότερο ο κύριος καναλάρχης.
Η πόλη βράζει. Μάης με εικοσί πέντε βαθμούς, με δυο πτυχία και εξακόσια ευρώ μισθό.
«Φέρτε πίσω τα λεφτά» φωνάζει ο ένας Καραγκιόζης στον άλλον.
Ελεύθεροι σκοπευτές στις σκεπές, στην τσέπη μου πιστωτικές και κάμερες στο μυαλό μου.
Τι θα γίνουμε όταν μας ξεριζώσουν τελείως την αγάπη; Τίποτε τότε δεν θα τους σώζει.
Είχε πολλή δουλειά ο Διάβολος όλα αυτά τα χρόνια να διαφημίζει το καλό (τον Μπλαιρ, τα δάνεια, την τέχνη για την τέχνη), τώρα βγάζει στους δρόμους τον Σαρκοζί να μαζέψει την απόδοση των επιτοκίων...
Η φύση πεθαίνει, η βενζίνη ακριβαίνει.
Για το πρώτο ο αποσυνάγωγος παρίας της παρέας δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Για το δεύτερο απορεί με τον ανταγωνισμό -δεν θα έπρεπε να φθηναίνει τα πράγματα, όπως κανοναρχούν χρόνια τώρα οι μαλάκες;
«Δεν καταλαβαίνει την καινούργια μουσική» θυμώνει• κι όμως, κατά βάθος, τα ξέρει όλα. Χρόνια τώρα τα ξέρει όλα: το μεγάλο φαγοπότι γύρω του και τη ρητορική του.
Οσο για τον ίδιο στα ζόρικα, ένα ουζάκι κι έρχεται στα ίσα του• ο «ήλιος της Ελλάδας» βλέπετε -άσχετο, αν το έχει κάνει θερινό το μαγαζί αυτή η φάμπρικα.
Ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες -ψυχρός πόλεμος ξανά, θερμικές κάμερες -το φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι πολύπλευρες πια οι παράπλευρες απώλειες.
Την αγάπη μας και μίαν καλύβην (με στεγαστικό δάνειο) -στην ψάθα, μεγάλε, με την Τράπεζα συνεταίρο στη ζωή σου για όσο θα ζεις.
Ω ναι, ξέρω, δεν φταις εσύ. Η διαφήμιση σε εξαπάτησε. Κι εμένα.
Σάββατο 7 Μαΐου 2011
ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΣΠΟΥΔΑΙΟ
.....Αν ειχε γράψει τα διηγήματά του στη δημοτική,ίσως να είχε αναγνωριστεί η σπουδαιότητα του έργου του νωρίτερα!Η καθαρεύουσά του ωστόσο είναι καθαρεύουσα που ρέει,εύπλαστη,δροσερή,δεόντως ειρωνική,γεμάτη πολλές ιδιωματικές λέξεις και
δροσερούς διαλόγους.Αναστατώνει το νεοελληνικό διήγημα με την ποιότητα της αφηγηματικής τεχνικής του .Τα πραγματικά γεγονότα της ζωής του λειτουργούν ως οι μύθοι του έργου του .Από τη μια η αντίξοη οικογενειακή πραγματικότητα,από την άλλη ο πόθος για τη δημιουργία μια νέας πιο όμορφης πραγματικότητας ,καθώς και για κάθαρση παθών.Υποκειμενισμός,προσωπικές εμπειρίες και βιώματα,έντονος εξομολογητικός τόνος,κυρίαρχο το βιογραφικό στοιχείο στο οποίο όμως πετυχαίνει να δώσει αντικειμενική μορφή.Αφήγηση με τέχνη,ζεστασιά ,τρυφερότητα και ποίηση.
Το εύθραυστο της ανθρώπινης ζωής γίνεται τέχνη σπουδαία ζηλευτή.'Ηρωες σε πλάνη ή σε άγνοια που γεννά την δραματικότητα.Ενδοοικογενειακές και προσωπικές συγκρούσεις,δράσεις που ματαιώνονται ,ενοχές που σκοτώνουν.'Αρτια ψυχογραφήματα διαποτισμένα από διάθεση για εξερεύνηση της ανθρώπινης ψυχής.Πρωτοπόρος,μάστορας στην διάρθρωση της πλοκής,ικανότητα στην διαγραφή χαρακτήρων,γεμάτος χιούμορ ,ευαισθησία και γνώση της ψυχής,γεμάτος ωριμότητα στην τεχνική της δομής.Που δημιουργεί ποιοτικό σκηνισμό (ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΣΜΌ),που σχεδιάζει το κείμενό του με την πρόθεση να μαντεύουμε ή να μαντεύουμε περίπου την εξέλιξή του αλλά να μην μαντεύουμε την ανέλιξή του.Μια αντίληψη που μοιάζει να συνοψίζεται ως προς το τεχνικό τουλάχιστον βάρος της,από το στίχο του Έλιοτ:<στην αρχή μου είναι το τέλος μου>.
Ο συγγραφέας πηγαίνει μόνος του...μοναδικός ...αμίμητος....χρειάστηκε να
περάσει πολύς καιρός για να εκτιμηθεί.Το σημαντικό είναι ότι εκτιμήθηκε τελικά-
(μετά τη φρενοπάθειά του και κυρίως μετά το θάνατό του,στα 1896)
Κακός ποιητής,αλλά ο πιο εμπνευσμένος έλληνας διηγηματογράφος!
<Μου΄παν ήταν τρεις.Καβάφης,Σολωμός,Παπαδιαμάντης.Μπορεί να είναι αλήθεια>,γραφω σε ένα ποίημα.Θα θελα να προσθέσω και τον τέταρτο:ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΥΖΗΙΝΟΣ.
Ασημίνα Ξηρογιάννη
Τρίτη 3 Μαΐου 2011
<Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ> ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Aπό τη συλλογή της Ασημίνας Ξηρογιάννη...ΤΑ ΩΡΑΙΟΤΕΡΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΜΥΑΛΟΥ[Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ,ΔΩΔΩΝΗ 2009]
***
Μια σκέψη έκανα για τη Φρύνη.
Τη φαντάστηκα να μεθά στα συμπόσια των ανδρών
Να χαρίζει το απαλό μυρωδάτο της σώμα.
Ελεύθερη από ενοχές για ταπεινές καταγωγές κι άλλα παρόμοια.
Η υπόνοια και μόνη ότι μπορεί να πλανεύθηκε από τον καλλιτέχνη...
Την απαλλάσσει από την κακή της φήμη.
***
ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
Περάσαμε έρωτες πολλούς.
Ανταμώσαμε σατύρους αγκιστρωμένους
σε σώματα που΄ξεραν μόνο να ξεχνούν.
Ψυχές δεν γνώρισα πολλές να μου ανοιχθούν σε πλάτος και σε βάθος
Της δικής σου τις διαστάσεις δε λησμόνησα.
Περάσαμε έρωτες πολλούς-
Κρυφά και φανερά-
Μας στιγμάτησαν για να μας αφήσουν μετά
εκεί απ΄όπου ξεκινήσαμε,
Στην πρώτη νιότη.
Μαζί.
Μαζί βαδίζουμε σιωπηλά ακούγοντας τους κραδασμούς
του ανέμου της ζωής.
Τις ελευθερίες μας μοιράσαμε σωστά.Με οικονομία.
Και ο χρόνος μάς σεβάστηκε.
***
....αυπνία
Απ την ταρατσα βλεπω φωτα να τρεμοπαιζουν περα μακριά.
Κι ακούω θορυβους της πόλης που ποτέ δεν κοιμάται.
Τα βραδια του καλοκαιριού έχει δροσιά.
Φορώ λευκό νυχτικό - σατέν.
Μαύρους κύκλους θα χω το πρωί και στα μάτια μου
γραμμένα ερωτηματικά.
Που την άλλη νύχτα δεν θ΄απαντήσω πάλι.
***
Η Προφητεία του ανέμου
( Στην Δέσποινα)
<Να περάσεις το ποτάμι.
Να ανακυκλώσεις τη ζωή που σπατάλησες.>
Mα εγώ...καρφωμένη στην μία όχθη,
αρκέστηκα στο να ονειρευτώ την άλλη.
***
ΚΑΠΟΤΕ...
Ο αοιδός Ορφέας διαμελίστηκε από τις μαινάδες στη Θράκη.
Οι ύμνοι του θάφτηκαν στο σκοτάδι πάνω στα βουνά.
Κι ο ίδιος ως γύρη ταξίδεψε στο σύμπαν
ώσπου ξανάγινε η μουσική του φως.
...υπάρχει Θεός.
***
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ
Λέξεις σε λευκή κόλλα...αυτό ειμ΄εγώ.
Τίποτα και όλα.
Ειλικρινά,μόνο αυτό.
***
ΑΙΣΘΗΣΙΣ
Η βροχή
Το βράδυ
Το φεγγάρι
Η Γη
Η Γεύση τους
Το Άρωμα
Που βγαίνει από τα χείλη της Αγάπης σου
Ανεξίτηλο είναι
Μοιάζει
Με Φύση
Με Εποχή
Με θάλασσα
Με Σύμπαν
***
ΑΝΤΙΘΕΣΗ
Είναι φτωχές οι λέξεις μου,γιατί έτσι είναι τα χρόνια,
η περιουσία ,τα ταξίδια μου.
Τα πλούσια όνειρα μόνο με κρατούν στη ζωή.
***
ΣΙΩΠΗΛΑ....
Ο ήλιος αντάμωνε με τα φύκια του πελάου
Στη Δύση
Η αρμύρα της θάλασσας ευωδίαζε
Στην Ανατολή
Ο ουρανός έκρυβε το βυθό με στοργή
Στην αγκαλιά του
Δεν είναι άρνηση η σιωπή.
***
Την κάθε μέρα την προσέχω σαν κόρη οφθαλμού-
Μην μου πέσει κάτω και γίνω κατά τι φτωχότερη.
***
- Σπατάλη είναι να σκορπίζεσαι σα φύλλο
-Μα ποιός θεωρεί τα φύλλα αμελητέα;
***
Υπάρχουν μερικά βράδια που οι άνθρωποι περιμένουν.
Δεν κοιμούνται,περιμένουν.
Κι ο χρόνος μένει ακίνητος -κολλημένος σ΄ενα βασανιστικό παρόν...
Που δε λέει να γίνει αύριο.
***
ΠΑΡΑΠΟΝΟ
Και να σκεφτείς,
Ούτε στιγμή δεν πίστεψα
Πως η κοπέλα με τα σανδάλια,τα λυτά μαλλιά,τα μύρα
Η σχεδόν διάφανη
Ήταν η Αφροδίτη.
Κι όμως την είδα να κατεβαίνει
Από ψηλά το κόκκινο βουνό
Με ελαφρό περπάτημα
Αγέρωχο βλέμμα
Πλατύ χαμόγελο.
Μα με προσπέρασε
Ούτε που γύρισε να με κοιτάξει
Τα βλέφαρα,τα μάτια,το πρόσωπο
Που το βασάνιζε ένα συννεφάκι θλίψης.
***
ΘΛΙΨΗ
Στο κλειστό δωμάτιο
Με τους μαύρους καθρέφτες
Εκεί.Υπάρχει μια αίσθηση
Θανάτου απελπιστικά βαριά
Μυρωδιά πεθαμένου λουλουδιού
τραγουδιού του χρόνου
του φθίνοντος του αγγίζοντος
την θαλπωρή παρέχουν
τα φαντάσματα
του παρελθόντος ονείρου
που καλούσαμε ζωή.
***
ΠΕΡΑΣΜΑ
Στέκομαι σε απόσταση
Ικανή.
Με βλέπω να περπατώ
Ανάμεσα απ΄το πλήθος
Να περνώ....
Χωρίς να γυρίσουν να με κοιτάξουν
Τα χαμηλωμένα βλέμματα
Οι πόνοι οι κρυμμένοι πίσω από μαύρα γυαλιά
Όλοι την ίδια ηλικία μοιάζουν να΄χουν
Έτσι περνώντας...
Στέκομαι σε απόσταση
Ικανή.
Να με ψάξω μες στους ανθρώπους
Να με βρω
Να με ρωτήσω
Για τον προορισμό,την ταυτότητα,
Την ποιότητα,την ομοιότητα,
Το λάθος,το άλλοθι....
Μα να μην θυμάμαι ούτε το όνομά μου;
***
EΠΙΘΥΜΙΑ
Δεν θα΄θελα να είμαι λέξη.
Να μην συρθώ σαν πόρνη από στόμα σε στόμα.
Να μην με σπαταλήσουν ασυλλόγιστα ασυνείδητοι δημαγωγοί του
έρωτα.
Να μην μ΄αλλοιώσουν πένες προδομένων εραστών και μετά γυρνώ
στους δρόμους
Ψάχνοντας να δώσω νόημα στην υπόστασή μου
Γυρεύοντας να τρυπώσω παράνομα στα κιτάπια κάποιου διάσημου
ποιητή...
Μήπως και σώσω κάτι από την υπόληψή μου.
Δεν θα ΄θελα να είμαι λέξη.
***
ΕΙΜΑΙ ΜΙΑ ΜΑΣΚΑ
<Οι μάσκες μας περιέχουν ως τον ερωτικό σπασμό.>
Μάνος Χατζιδάκης
Ημουν μάσκα όταν με γνώρισες-μάσκα χαράς ήταν το πρόσωπό μου.
Αφημένη σ΄απατηλά όνειρα αγνοούσα τα μονοπάτια της ηδονής,τα
παράδοξα παραστρατήματα του Έρωτα.Κι όταν με κράτησες...μου
χάρισες ρούχο καθαρό-καινούριο-μα τόσο βασανιστικά ιδανικό,που
είπα να το διώξω από πάνω μου λίγο προτού αβίαστα αφανιστώ.
Κι έγινα μάσκα κούρασης-με λίγες ρυτίδες,σκιές κάτω από τα μάτια.
Πήρα τους δρόμους,κρύφτηκα στ΄αριστερό καταφύγιο-λίγο πριν το ρυάκι.
Έτρεξα...απαρνούμενη την καταστροφική φορά του έρωτα από φόβο.
Από φόβο μήπως γίνω μάσκα θανάτου.
***
ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ
Στης παλιάς σοφίτας το ημίφως Μάσκες αναπνέουν.
Αναπολώντας δοξασμένα σανίδια,πρόσωπα και ατάκες...
-αγαπημένα-.
Κι έτσι ξεχασμένες από τους προβολείς...
Μοιάζουν κουρασμένες από το ταξίδι τους στην Τέχνη.
Η όψη τους ωχρή,ρυτιδιασμένη...τα μάτια άτονα,μισόκλειστα
Γυρνούν πίσω σε χρόνια ευτυχισμένα
Μόνο η μνήμη τους απέμεινε πια...-
Λίγο πριν το θάνατο...
Αναζητούν θεατρίνους να τις ζωντανέψουν πάλι.
***
Σ΄όσους με αγαπάνε
Τα ωραιότερα ταξίδια είναι του μυαλού.
Να σε πηγαίνει η σκέψη σε ό,τι αγαπάς και σου αρέσει.
Και να μην είναι ανάγκη να επιστρέψεις
Αυτά κοντά σου πάντα είναι
Μέσα σου εικόνες αληθινές
Σα να πήγες...
Αναμνήσεις χωρίς χρονικότητα
Σα να πήγες...
Σαν να γύρισες...
***
ΡΟΕΣ
Πού θα μας οδηγήσει αυτή η βόλτα;
To χλωμό φεγγάρι,το πληγωμένο ατέρι
και το αγέρι που μας μέθυσε;
Πουθενά δεν φαίνεται να υπάρχει ανάλογη σύνδεση ανάμεσα
στο αθώο μου βλέμμα και στο δικό σου λάγνο χαμόγελο
σαν ταξιδεύει στο άπειρο στο όνομα της στιγμής.
Πού θα μας οδηγήσει αυτή η βόλτα;
To τοπίο θ΄αλλάξει ξανά και ξανά
Η ζωή θα τρέξει μες στα χέρια μου
Το φεγγάρι θα ζωντανέψει
Το αστέρι θα γιατρευτεί
Το αγέρι θα μας ξεχάσει.
Με τις δυνάμεις που διαθέτουμε ώστε ν αντέχουμε τη ροή,
Έτσι θα μάθουμε να μετράμε της ουσία της ύπαρξης.
***
ΥΠΕΡ ΜΝΗΜΗΣ
Τα τραγούδια,τα ονόματα
Τα αρώματα...ολα
Να τα θυμάμαι...ένα προς ένα
Άπαντα...Η λήθη θα σημάνει
Θάνατο.
Ν΄αντέξει το μυαλό μου μονάχα
Να΄ναι γερό,ατίθασο,ανοιχτό
Σαν κιβωτός,
Αδιάκοπα να δέχεται καινούριους θησαυρούς...
Νεοαποκτηθέντα λάφυρα,
Μυρουδιές και θύμησες,
Μουσικές και θάλασσες...
Ν' αντέξει το μυαλό μου μονάχα
Nα΄ναι λίγες οι απώλειες και οι φθορές
Λίγες και μετρήσιμες
Να πάρει θάρρος κι η ψυχή
Να συνεχίσει αγέρωχη
Αλώβητη
Από τις επιθέσεις του φθοροποιού χρόνου
-που ορέγεται κι αυτήν την ίδια την αθανασία της ακόμα
Να πορευθεί με τόλμη-'οσο της μένει-
Ν΄αντέξει.
Το μυαλό.
***
Ζήσαμε ό,τι μπορέσαμε να αντιληφθούμε πως μας ανήκει
Και πάλι ένα μέρος μονάχα.
Δεν διαθέταμε τη νοημοσύνη των αισθημάτων
Το ένστικτο μας πρόδωσε.
Και φαίνεται τώρα...
Σα να ξεστράτισε ο δρόμος της σκέψης μας τότε...
Έφτασε ο καιρός να αναρωτηθούμε...
***
***
Μια σκέψη έκανα για τη Φρύνη.
Τη φαντάστηκα να μεθά στα συμπόσια των ανδρών
Να χαρίζει το απαλό μυρωδάτο της σώμα.
Ελεύθερη από ενοχές για ταπεινές καταγωγές κι άλλα παρόμοια.
Η υπόνοια και μόνη ότι μπορεί να πλανεύθηκε από τον καλλιτέχνη...
Την απαλλάσσει από την κακή της φήμη.
***
ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
Περάσαμε έρωτες πολλούς.
Ανταμώσαμε σατύρους αγκιστρωμένους
σε σώματα που΄ξεραν μόνο να ξεχνούν.
Ψυχές δεν γνώρισα πολλές να μου ανοιχθούν σε πλάτος και σε βάθος
Της δικής σου τις διαστάσεις δε λησμόνησα.
Περάσαμε έρωτες πολλούς-
Κρυφά και φανερά-
Μας στιγμάτησαν για να μας αφήσουν μετά
εκεί απ΄όπου ξεκινήσαμε,
Στην πρώτη νιότη.
Μαζί.
Μαζί βαδίζουμε σιωπηλά ακούγοντας τους κραδασμούς
του ανέμου της ζωής.
Τις ελευθερίες μας μοιράσαμε σωστά.Με οικονομία.
Και ο χρόνος μάς σεβάστηκε.
***
....αυπνία
Απ την ταρατσα βλεπω φωτα να τρεμοπαιζουν περα μακριά.
Κι ακούω θορυβους της πόλης που ποτέ δεν κοιμάται.
Τα βραδια του καλοκαιριού έχει δροσιά.
Φορώ λευκό νυχτικό - σατέν.
Μαύρους κύκλους θα χω το πρωί και στα μάτια μου
γραμμένα ερωτηματικά.
Που την άλλη νύχτα δεν θ΄απαντήσω πάλι.
***
Η Προφητεία του ανέμου
( Στην Δέσποινα)
<Να περάσεις το ποτάμι.
Να ανακυκλώσεις τη ζωή που σπατάλησες.>
Mα εγώ...καρφωμένη στην μία όχθη,
αρκέστηκα στο να ονειρευτώ την άλλη.
***
ΚΑΠΟΤΕ...
Ο αοιδός Ορφέας διαμελίστηκε από τις μαινάδες στη Θράκη.
Οι ύμνοι του θάφτηκαν στο σκοτάδι πάνω στα βουνά.
Κι ο ίδιος ως γύρη ταξίδεψε στο σύμπαν
ώσπου ξανάγινε η μουσική του φως.
...υπάρχει Θεός.
***
ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ
Λέξεις σε λευκή κόλλα...αυτό ειμ΄εγώ.
Τίποτα και όλα.
Ειλικρινά,μόνο αυτό.
***
ΑΙΣΘΗΣΙΣ
Η βροχή
Το βράδυ
Το φεγγάρι
Η Γη
Η Γεύση τους
Το Άρωμα
Που βγαίνει από τα χείλη της Αγάπης σου
Ανεξίτηλο είναι
Μοιάζει
Με Φύση
Με Εποχή
Με θάλασσα
Με Σύμπαν
***
ΑΝΤΙΘΕΣΗ
Είναι φτωχές οι λέξεις μου,γιατί έτσι είναι τα χρόνια,
η περιουσία ,τα ταξίδια μου.
Τα πλούσια όνειρα μόνο με κρατούν στη ζωή.
***
ΣΙΩΠΗΛΑ....
Ο ήλιος αντάμωνε με τα φύκια του πελάου
Στη Δύση
Η αρμύρα της θάλασσας ευωδίαζε
Στην Ανατολή
Ο ουρανός έκρυβε το βυθό με στοργή
Στην αγκαλιά του
Δεν είναι άρνηση η σιωπή.
***
Την κάθε μέρα την προσέχω σαν κόρη οφθαλμού-
Μην μου πέσει κάτω και γίνω κατά τι φτωχότερη.
***
- Σπατάλη είναι να σκορπίζεσαι σα φύλλο
-Μα ποιός θεωρεί τα φύλλα αμελητέα;
***
Υπάρχουν μερικά βράδια που οι άνθρωποι περιμένουν.
Δεν κοιμούνται,περιμένουν.
Κι ο χρόνος μένει ακίνητος -κολλημένος σ΄ενα βασανιστικό παρόν...
Που δε λέει να γίνει αύριο.
***
ΠΑΡΑΠΟΝΟ
Και να σκεφτείς,
Ούτε στιγμή δεν πίστεψα
Πως η κοπέλα με τα σανδάλια,τα λυτά μαλλιά,τα μύρα
Η σχεδόν διάφανη
Ήταν η Αφροδίτη.
Κι όμως την είδα να κατεβαίνει
Από ψηλά το κόκκινο βουνό
Με ελαφρό περπάτημα
Αγέρωχο βλέμμα
Πλατύ χαμόγελο.
Μα με προσπέρασε
Ούτε που γύρισε να με κοιτάξει
Τα βλέφαρα,τα μάτια,το πρόσωπο
Που το βασάνιζε ένα συννεφάκι θλίψης.
***
ΘΛΙΨΗ
Στο κλειστό δωμάτιο
Με τους μαύρους καθρέφτες
Εκεί.Υπάρχει μια αίσθηση
Θανάτου απελπιστικά βαριά
Μυρωδιά πεθαμένου λουλουδιού
τραγουδιού του χρόνου
του φθίνοντος του αγγίζοντος
την θαλπωρή παρέχουν
τα φαντάσματα
του παρελθόντος ονείρου
που καλούσαμε ζωή.
***
ΠΕΡΑΣΜΑ
Στέκομαι σε απόσταση
Ικανή.
Με βλέπω να περπατώ
Ανάμεσα απ΄το πλήθος
Να περνώ....
Χωρίς να γυρίσουν να με κοιτάξουν
Τα χαμηλωμένα βλέμματα
Οι πόνοι οι κρυμμένοι πίσω από μαύρα γυαλιά
Όλοι την ίδια ηλικία μοιάζουν να΄χουν
Έτσι περνώντας...
Στέκομαι σε απόσταση
Ικανή.
Να με ψάξω μες στους ανθρώπους
Να με βρω
Να με ρωτήσω
Για τον προορισμό,την ταυτότητα,
Την ποιότητα,την ομοιότητα,
Το λάθος,το άλλοθι....
Μα να μην θυμάμαι ούτε το όνομά μου;
***
EΠΙΘΥΜΙΑ
Δεν θα΄θελα να είμαι λέξη.
Να μην συρθώ σαν πόρνη από στόμα σε στόμα.
Να μην με σπαταλήσουν ασυλλόγιστα ασυνείδητοι δημαγωγοί του
έρωτα.
Να μην μ΄αλλοιώσουν πένες προδομένων εραστών και μετά γυρνώ
στους δρόμους
Ψάχνοντας να δώσω νόημα στην υπόστασή μου
Γυρεύοντας να τρυπώσω παράνομα στα κιτάπια κάποιου διάσημου
ποιητή...
Μήπως και σώσω κάτι από την υπόληψή μου.
Δεν θα ΄θελα να είμαι λέξη.
***
ΕΙΜΑΙ ΜΙΑ ΜΑΣΚΑ
<Οι μάσκες μας περιέχουν ως τον ερωτικό σπασμό.>
Μάνος Χατζιδάκης
Ημουν μάσκα όταν με γνώρισες-μάσκα χαράς ήταν το πρόσωπό μου.
Αφημένη σ΄απατηλά όνειρα αγνοούσα τα μονοπάτια της ηδονής,τα
παράδοξα παραστρατήματα του Έρωτα.Κι όταν με κράτησες...μου
χάρισες ρούχο καθαρό-καινούριο-μα τόσο βασανιστικά ιδανικό,που
είπα να το διώξω από πάνω μου λίγο προτού αβίαστα αφανιστώ.
Κι έγινα μάσκα κούρασης-με λίγες ρυτίδες,σκιές κάτω από τα μάτια.
Πήρα τους δρόμους,κρύφτηκα στ΄αριστερό καταφύγιο-λίγο πριν το ρυάκι.
Έτρεξα...απαρνούμενη την καταστροφική φορά του έρωτα από φόβο.
Από φόβο μήπως γίνω μάσκα θανάτου.
***
ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ
Στης παλιάς σοφίτας το ημίφως Μάσκες αναπνέουν.
Αναπολώντας δοξασμένα σανίδια,πρόσωπα και ατάκες...
-αγαπημένα-.
Κι έτσι ξεχασμένες από τους προβολείς...
Μοιάζουν κουρασμένες από το ταξίδι τους στην Τέχνη.
Η όψη τους ωχρή,ρυτιδιασμένη...τα μάτια άτονα,μισόκλειστα
Γυρνούν πίσω σε χρόνια ευτυχισμένα
Μόνο η μνήμη τους απέμεινε πια...-
Λίγο πριν το θάνατο...
Αναζητούν θεατρίνους να τις ζωντανέψουν πάλι.
***
Σ΄όσους με αγαπάνε
Τα ωραιότερα ταξίδια είναι του μυαλού.
Να σε πηγαίνει η σκέψη σε ό,τι αγαπάς και σου αρέσει.
Και να μην είναι ανάγκη να επιστρέψεις
Αυτά κοντά σου πάντα είναι
Μέσα σου εικόνες αληθινές
Σα να πήγες...
Αναμνήσεις χωρίς χρονικότητα
Σα να πήγες...
Σαν να γύρισες...
***
ΡΟΕΣ
Πού θα μας οδηγήσει αυτή η βόλτα;
To χλωμό φεγγάρι,το πληγωμένο ατέρι
και το αγέρι που μας μέθυσε;
Πουθενά δεν φαίνεται να υπάρχει ανάλογη σύνδεση ανάμεσα
στο αθώο μου βλέμμα και στο δικό σου λάγνο χαμόγελο
σαν ταξιδεύει στο άπειρο στο όνομα της στιγμής.
Πού θα μας οδηγήσει αυτή η βόλτα;
To τοπίο θ΄αλλάξει ξανά και ξανά
Η ζωή θα τρέξει μες στα χέρια μου
Το φεγγάρι θα ζωντανέψει
Το αστέρι θα γιατρευτεί
Το αγέρι θα μας ξεχάσει.
Με τις δυνάμεις που διαθέτουμε ώστε ν αντέχουμε τη ροή,
Έτσι θα μάθουμε να μετράμε της ουσία της ύπαρξης.
***
ΥΠΕΡ ΜΝΗΜΗΣ
Τα τραγούδια,τα ονόματα
Τα αρώματα...ολα
Να τα θυμάμαι...ένα προς ένα
Άπαντα...Η λήθη θα σημάνει
Θάνατο.
Ν΄αντέξει το μυαλό μου μονάχα
Να΄ναι γερό,ατίθασο,ανοιχτό
Σαν κιβωτός,
Αδιάκοπα να δέχεται καινούριους θησαυρούς...
Νεοαποκτηθέντα λάφυρα,
Μυρουδιές και θύμησες,
Μουσικές και θάλασσες...
Ν' αντέξει το μυαλό μου μονάχα
Nα΄ναι λίγες οι απώλειες και οι φθορές
Λίγες και μετρήσιμες
Να πάρει θάρρος κι η ψυχή
Να συνεχίσει αγέρωχη
Αλώβητη
Από τις επιθέσεις του φθοροποιού χρόνου
-που ορέγεται κι αυτήν την ίδια την αθανασία της ακόμα
Να πορευθεί με τόλμη-'οσο της μένει-
Ν΄αντέξει.
Το μυαλό.
***
Ζήσαμε ό,τι μπορέσαμε να αντιληφθούμε πως μας ανήκει
Και πάλι ένα μέρος μονάχα.
Δεν διαθέταμε τη νοημοσύνη των αισθημάτων
Το ένστικτο μας πρόδωσε.
Και φαίνεται τώρα...
Σα να ξεστράτισε ο δρόμος της σκέψης μας τότε...
Έφτασε ο καιρός να αναρωτηθούμε...
***
Δευτέρα 2 Μαΐου 2011
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
Χ Α Ρ Ι Σ Μ Α Σ Α Σ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΡΙΑ ΧΑΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥΣ
Το 2008 βγάλαμε το μυθιστόρημα «ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. Η δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Ημερολόγιο δυσμετάφραστο». Το βιβλίο πραγματεύεται το φόνο του πρώην πρωθυπουργού από ένα φανατικό θρησκόληπτο, εξαιτίας της αφαίρεσης του θρησκεύματος από τις ταυτότητες. Και είναι το ημερολογιακό παραλήρημα του δολοφόνου.
Καλό ή κακό, το μυθιστόρημα αγνοήθηκε σχεδόν πλήρως∙ δύο μόνο μίντια έγραψαν γι’ αυτό∙ δεν πήρε καν αρνητικές κριτικές∙ πούλησε ελάχιστα αντίτυπα. Είναι περίπου σαν να μην υπήρξε ποτέ.
Επειδή όμως υπήρξε, αποφασίσαμε τώρα να χαρίσουμε το στοκ. Ελπίζουμε ότι, έστω έτσι, θα διαβαστεί και θα κριθεί κατά την όποια αξία του. Είναι, απ’ όσο ξέρουμε, μια σπάνια –αν όχι πρωτοφανής– κίνηση στα συγγραφικά / εκδοτικά χρονικά.
Λοιπόν: αναγνώστες, συγγραφείς, εκδότες, κριτικοί, δημοσιογράφοι, φίλοι και φίλες, γνωστοί και γνωστές, άγνωστοι και άγνωστες, σας καλούμε να έρθετε την Κυριακή 8 του Μάη, ώρα 12 το πρωί στον φιλόξενο «Μικρόκοσμο», Συγγρού 106, τηλ. 210 9215305, mikosmos@otenet.gr. Θα γίνει μια ελεύθερη συζήτηση «έτσι, χωρίς πρόγραμμα», και θα χαριστεί το βιβλίο. Για όσο υπάρχουν αντίτυπα, θα μπορείτε να παίρνετε, επιτόπου και δωρεάν, όσα θέλετε. Όπως αντιλαμβάνεστε, κάθε άλλο παρά για συμβατική «παρουσίαση» πρόκειται.
Σας περιμένουμε με χαρά. Θα υπάρχει και bonus: ένας μικρός αριθμός δύο παλιότερων φύλλων της «Athens Review of Βooks».
Όποιος/α θέλει, μπορεί να δημοσιεύσει / διαδώσει το κάλεσμα αυτό με όποιους τρόπους θεωρεί προσφορότερους.
Δημήτρης Φύσσας Μαρία Βασιλάκη
συγγραφέας εκδότρια
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΡΙΑ ΧΑΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥΣ
Το 2008 βγάλαμε το μυθιστόρημα «ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. Η δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Ημερολόγιο δυσμετάφραστο». Το βιβλίο πραγματεύεται το φόνο του πρώην πρωθυπουργού από ένα φανατικό θρησκόληπτο, εξαιτίας της αφαίρεσης του θρησκεύματος από τις ταυτότητες. Και είναι το ημερολογιακό παραλήρημα του δολοφόνου.
Καλό ή κακό, το μυθιστόρημα αγνοήθηκε σχεδόν πλήρως∙ δύο μόνο μίντια έγραψαν γι’ αυτό∙ δεν πήρε καν αρνητικές κριτικές∙ πούλησε ελάχιστα αντίτυπα. Είναι περίπου σαν να μην υπήρξε ποτέ.
Επειδή όμως υπήρξε, αποφασίσαμε τώρα να χαρίσουμε το στοκ. Ελπίζουμε ότι, έστω έτσι, θα διαβαστεί και θα κριθεί κατά την όποια αξία του. Είναι, απ’ όσο ξέρουμε, μια σπάνια –αν όχι πρωτοφανής– κίνηση στα συγγραφικά / εκδοτικά χρονικά.
Λοιπόν: αναγνώστες, συγγραφείς, εκδότες, κριτικοί, δημοσιογράφοι, φίλοι και φίλες, γνωστοί και γνωστές, άγνωστοι και άγνωστες, σας καλούμε να έρθετε την Κυριακή 8 του Μάη, ώρα 12 το πρωί στον φιλόξενο «Μικρόκοσμο», Συγγρού 106, τηλ. 210 9215305, mikosmos@otenet.gr. Θα γίνει μια ελεύθερη συζήτηση «έτσι, χωρίς πρόγραμμα», και θα χαριστεί το βιβλίο. Για όσο υπάρχουν αντίτυπα, θα μπορείτε να παίρνετε, επιτόπου και δωρεάν, όσα θέλετε. Όπως αντιλαμβάνεστε, κάθε άλλο παρά για συμβατική «παρουσίαση» πρόκειται.
Σας περιμένουμε με χαρά. Θα υπάρχει και bonus: ένας μικρός αριθμός δύο παλιότερων φύλλων της «Athens Review of Βooks».
Όποιος/α θέλει, μπορεί να δημοσιεύσει / διαδώσει το κάλεσμα αυτό με όποιους τρόπους θεωρεί προσφορότερους.
Δημήτρης Φύσσας Μαρία Βασιλάκη
συγγραφέας εκδότρια
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)