...συνέντευξη στην ποιήτρια Χλόη Κουτσουμπέλη αναφορικά με το βιβλίο.
Ποια είναι η εποχή του ποιητή και πώς πρέπει να δρα μέσα σ' αυτήν;
Η εποχή του ποιητή είναι αυτή μέσα στην οποία ζει και δημιουργεί.Μια φορά είχα πάει στην τράπεζα και συνάντησα εκεί έναν φίλο μου συγγραφέα και μου λέει με παιγνιώδες ύφος :''Πάνε κι οι ποιητές στην τράπεζα".Του λέω :''Mην το κάνεις τώρα κι εσύ σαν κάποιους που αναρωτιούνται για το αν οι ποιητές πρέπει να παντρεύονται.''.Ο ποιητής ζει στον κόσμο ,έχει να πληρώσει λογαριασμούς,να ταίσει μωρά,να παλέψει με μια κοινωνικοπολιτική κατάσταση.Αλίμονο αν ζει στον γυάλινο πύργο του ,χωρίς εμπειρίες και αποκομμένος από την πραγματικότητα,η οποία πολλές φορές του δίνει αφορμές και ερεθίσματα για δημιουργία.Ο ποιητής έχει σάρκα και οστά,βομβαρδίζεται καθημερινά από χιλιάδες πληροφορίες ,όπως όλοι,δονείται από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα,πονάει,αλλοτριώνεται.Η πραγματικότητα είναι το πρώτο υλικό.Το ενδιαφέρον κάθε φορά είναι να βλέπουμε πώς ο ποιητής φιλτράρει τα γεγονότα και πώς τα μετουσιώνει σε ποίηση.Το βιβλίο ''ΕΠΟΧΗ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΠΟΙΗΣΗ'' προέκυψε από την ανάγκη μου να κάνω ένα διάλογο με το σήμερα,με την κατάσταση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια και ό,τι αυτή μας έχει φέρει.Να πω τέλος και για τον Αναγνωστάκη που απαντώντας σε ένα ποίημα του Εγγονόπουλου για τον εμφύλιο καταθέτει την άποψη ότι οι ποιητές οφείλουν να μιλούν'' για όλα αυτά'' που διαδραματίζονται και όχι να σιωπούν.Ο ποιητής έχει χρέος απέναντι στον άνθρωπο και την ιστορία.
Μία εποχή που θά θελες να ζεις και γιατί.
Εδώ θα μιλήσει η φιλόλογος μέσα μου...γιατί πριν το θέατρο έκανα φιλολογικές σπουδές...Θα ήθελα λοιπόν να ζω στην Αθήνα του πέμπτου αιώνα όπου επώνυμος άρχων ήταν ο Περικλής.Εκείνη την εποχή όλα ήταν ανθηρά.Τέχνες ,γράμματα,επιστήμες.Η Αθήνα ήταν το παιδευτήριο ολόκληρης της Ελλάδας.Συνέρρεαν από παντού ξένοι για να παρακολουθήσουν θεατρικές παραστάσεις και να ακούσουν ρήτορες και σοφιστές.Εκεί θα θελα να βρισκόμουν και να είχα ανά πάσα στιγμή την ευκαιρία να συνομιλήσω με τους σπουδαίους εκείνους ανθρώπους.Δεν υπάρχει τίποτα που να μην τό' χουν πει πρώτοι οι αρχαίοι μας πρόγονοι,και που,μέσω της Αναγέννησης,το πνεύμα του πολιτισμού τους/μας μεταλαμπαδεύτηκε στην Ευρώπη.
Θα έγραφες αν δεν είχες αναγνώστες;
Η ποίηση και η τέχνη γενικά έχουν κοινωνικό πρόσωπο.Αν γράφεις μόνο για τον εαυτό σου,είναι κάτι άλλο,ημερολόγιο ίσως.Ο δημιουργός έχει ανάγκη να μυεί τον συνάνθρωπο σε μια νέα εμπειρία ,να τον ταξιδεύει...Το μοίρασμα και η μύηση σε εμπειρίες είναι μέσα στο ρόλο και τη λειτουργία της τέχνης.Στο ποίημα της συλλογής αυτής ο αφηγητής αναρωτιέται ''γιατί να γράφεις ποιήματα όταν δεν υπάρχουν αναγνώστες;'''Oμως κανείς πρέπει να διαβάσει και τη συνέχεια του ποιήματος,το οποίο διερωτάται για το ρόλο της τέχνης σε χαλεπούς καιρούς.
Ποίηση: Πολυτέλεια ή δρόμος; Παρηγορία ή βύθισμα σε κώμα; Μία άλλη πραγματικότητα ή φυγή από την πραγματικότητα. Γράφοντας εθελοτυφλείς ακούσια και αποσύρεσαι ή συνειδητοποιείσαι και δρας; Η γραφή είναι δράση;
Σαφώς και είναι δράση η γραφή.Η κατασκευή ποίησης είναι μια έλλογη και άκρως δημιουργική διαδικασία.Χρειάζεται να είσαι παρών με όλες σου τις αισθήσεις.Έχουν δοθεί πάρα πολλοί ορισμοί για την ποίηση.Πολλές απόψεις,πολλές προεκτάσεις.Δεν λέω ότι όλα αυτά είναι περιττά ή άστοχα ή δεν ξέρω τί άλλο.'Ολοι οι ορισμοί έχουν μέσα τους αλήθεια .Ο ένας ορισμός δεν αποκλείει τον άλλο.Ποίηση είναι όλα αυτά και τίποτα από όλα αυτά.Ως γνωστόν,η αλήθεια είναι πολλαπλή.Εγώ θα έλεγα ''αποδόμηση και μετά αναδόμηση,εκπλήττοντας τον αναγνώστη''.
Περίγραψε το μυστήριο της συγγραφής ενός ποιήματος.Πότε αρχίζει ένα ποίημα για σένα,πότε εκκολάπτεται,πότε ξεκινάει μέσα σου,πώς εκδηλώνεται;Tί κάνεις μόλις γράψεις ένα ποίημα,το δουλεύεις ή το αφήνεις όπως είναι;
Πότε χάνουμε τον εαυτό μας; Πότε τελευταία σου έχει συμβεί;
Χάνουμε τον εαυτό μας όταν αλλοτριωνόμαστε,όταν απομακρυνόμαστε από όσα για μας αποτελούν πηγή ευτυχίας και χαράς.Ο αφηγητής του ποιήματός μου,βιώνοντας την Κρίση που βιώνουμε όλοι μας τα τελευταία χρόνια φοβάται μην χάσει τον εαυτό του.
Είναι ,Χλόη, πολύ εύκολο να χάσει κανείς τον εαυτό του για πολλούς λόγους,μη νομίζεις.Και γω τον έχω χάσει.Με θυμάμαι πάντα να φλερτάρω με την κατάθλιψη,ώσπου κάποια στιγμή ,δεν ήταν απλά ένα φλέρτ.Τα πράγματα σοβάρεψαν πολύ.Είχα σταματήσει να γράφω.Ξέρεις,όταν πιάνεις πάτο ,δεν υπάρχει πιο κάτω.Η σε τρώει το σκοτάδι ή μετά αναδύεσαι στην επιφάνεια και είσαι πιο δυνατός εν τέλει.Μαθαίνεις μετά να διαχειρίζεσαι καλύτερα πράγματα και καταστάσεις.Εμένα με έσωσε η κόρη μου η Αριάδνη.Ηρθε την κατάλληλη στιγμή.
Μπορεί ο έρωτας να αποτελέσει την συγκολλητική ουσία που μπορεί να ενώσει τα τεμαχισμένα μας κομμάτια;
Σαφώς!Μπορεί να είναι και ευεργετικός ο έρωτας καμιά φορά.Αν και συνήθως είναι καταστρεπτικός.Ο έρωτας είναι ασθένεια κατά μία έννοια.Όμως είναι η ασθένεια που φανερά ή κρυφά όλοι εύχονται να πάθουν και εδώ υπάρχει φοβερή ειρωνεία.Ο αφηγητής του εν λόγω ποιήματός μου είναι από μόνος του τόσο διαλυμένος που δεν έχει κουράγιο ούτε να ερωτευτεί.
Αθήνα του 2013, η πόλη σου. Και δέκα λέξεις που να την περιγράφουν.
'Ενα ποίημα από το βιβλίο(''Εποχή μου είναι η Πόιηση'') που να δηλώνει ένα βλέμμα πάνω στα πράγματα.Η ''Παθολογία '' είναι το ποίημα που γράφτηκε τελευταίο :
ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
Περπατώ μέσα στην πόλη.
Βήματα αργά,σκεφτικά
λιγάκι θλιμμένα.
Δεν κρατάω τυχαία την κάμερα
Είναι που δεν αντέχω
να βλέπω το κέντρο
με γυμνό μάτι πια.
Θέαμα θλιβερό.
Μετανάστες,ζητιάνοι,πρεζάκια,αρσενικές πόρνες.
Κουμουνδούρου,τσαντίρια,μιζέρια,σπασμένες βιτρίνες.
Καμένα αμάξια,καυσαέρια,βρωμιά,κατάντια.
Απόγνωση,μοναξιά.
Η Αθήνα μαραζώνει.
Είναι σαν να βλέπεις
έναν αγαπημένο σου άνθρωπο
να μαραίνεται.
Ποιός δεν πονάει για τον ετοιμοθάνατο;
Στην συλλογή ''Εποχή μου είναι η Ποίηση''υπάρχει'' Ενα ποίημα για τον Τάσο Λειβαδίτη. Τι είναι ο Τ.Λ. για σένα;
Ο Λειβαδίτης ήταν ένας σεισμογράφος του καιρού του.Βαθιά ερωτικός και κοινωνικός και πολιτικός είναι από τους ποιητές που με έχει πολύ επηρεάσει.Ως χαοτική προσωπικότητα η ίδια,αναζητούσα πάντοτε τη διαύγεια και την καθαρότητα στην τέχνη μου.Ο Λειβαδίτης διδάσκει ακριβώς αυτό :''πώς να γράψεις έναν στίχο αληθινό που να έχει διάρκεια''.
Ποιο θα μπορούσε κατά την άποψή σου να είναι αυτό που η ίδια αποκαλείς «εθνικό αντικαταθλιπτικό»;
Η επιστροφή στο παρελθόν,ίσως.Η μελέτη της ιστορίας και η εμβάθυνση σε καταστάσεις και γεγονότα.Η ιστορία είναι το μέλλον εν τέλει,περισσότερο παρά το παρελθόν.Δεν πρέπει να την αγνοούμε.Εδώ η Παιδεία καλείται να παίξει ουσιαστικό ρόλο.Αλλά κι αυτή έχει τρωτά πολλά,μπορώ πλέον να πω μετά από έντεκα χρόνια στην εκπαίδευση.Και το πρόβλημα της παιδείας είναι πρωτίστως πολιτικό σαφώς.
Τι σημαίνει ελευθερία για σένα;
Η δυνατότητα της επιλογής.Για να θυμηθώ και τον Καβάφη ,ελευθερία σημαίνει να ζεις τη ζωή σου όπως εσύ επιθυμείς.
Νυχτα στην πόλη.Με τί θα την παρομοίαζες.
Με ποίημα που μιλάει για μοναξιά.
Είναι η αδράνεια ήττα;
Nαι,μπορεί να σημαίνει ήττα.Αποχή,παραίτηση,μη λειτουργικότητα,έστω.
Αν έπρεπε να γράψεις ένα ποίημα για ένα πρόσωπο υπαρκτό ή φανταστικό,ζωντανό ή πεθαμένο που σε συγκλόνησε,για ποιον θα ήταν;
Πάντα ήθελα να γράψω ένα ποίημα για τον Σαίξπηρ.Ιδωμεν.
Υπάρχουν καιροί που η ποίηση είναι περισσότερο απαραίτητη και καιροί που είναι σχεδόν άχρηστη
Η ποίηση όπως και κάθε τέχνη είναι πάντα απαραίτητη για να μας υπενθυμίζει πως τίποτα δεν χάθηκε ,πως δεν έχουμε ξοφλήσει.Είναι απαραίτητη για να μας αφυπνίζει,να μας διεγείρει,να μας σοκάρει,να μας μαγεύει,να μας αποπλανεί,να μας ανατρέπει,να μας αγγίζει.Κάπου γράφω:
Ποίηση Εσύ,
ξεγύμνωσέ με,
ξύσε τις πληγές μου,
φώτισε τα σκοτάδια μου,
γιάτρεψε τα σακατιλίκια μου
ομόρφυνε τ΄ασχημά μου.
Σου ζητώ...σε ξορκίζω...
Μην μ αφήσεις αιώνια να κοιμάμαι.
Τρέλανέ με
Μέθυσέ με,
Χτύπησέ με,
Σοκάρισέ με,
Αποπλάνισέ με
Κάνε με να ουρλιάξω.
Μην μ΄αφήσεις αιώνια να κοιμάμαι.
Ποίηση,
Ανακάτεψέ με,
Ανάτρεψέ με,
Χαστούκισέ με,
Αφόρισέ με ,
Αποδόμησέ με,
Πόνεσέ με...
Σε εχω ανάγκη
στον κόσμο
για να ζω.
Aκόμα και σήμερα,σε περίοδο κρίσης υπάρχει κινητικότητα σχετικά με την ποίηση.Βιβλία,εκδόσεις,ποιητικές βραδιές,παρουσιάσεις,ομιλίες.Μάλλον ο κόσμος στρέφεται στην τέχνη για να του γιατρέψει τις πληγές,για να θυμηθώ και τον Αλεξανδρινό.Οπότε την έχει ανάγκη.Πάντως η Ποίηση έχει αποδείξει πως αντέχει και χωρίς εμάς.Η αληθινή ποίηση ταξιδεύει μέσα στους αιώνες νικώντας τον χρόνο.
*****
*Με αφορμή την μετάφραση του βιβλίου στα Γαλλικά από τον Μισέλ Βόλκοβιτς,μια συνέντευξη σχετικά με το βιβλίο (
