[ΜΆΣΕΝΚΑ του Βασίλη Λαλιώτη,Ενδυμίων,2012]
Τόσες φορές έχω διαβάσει τη Μάσενκα,κι ακόμα δεν την έκανα δική μου.Ακόμα,εκείνη τρέχει και γω την κυνηγώ.Κι εχω την αίσθηση πως όσο πλησιάζω ,εκείνη απομακρύνεται.
''Από ένα κάτι πιο μακριά φεύγεις σαν τέχνη''.Λες κι έχει πολλά να κρύψει,ή αλλιώς πολλά που δεν θέλει να αποκαλύψει.Αλλά αυτό είναι το γοητευτικό με αυτό το ποιητικό βιβλίο εν τέλει.
Είναι ένα βιβλίο για ένα κορίτσι,για τον έρωτα,για τη σιωπή,για τη φωνή,για την ποίηση,για την κατασκευή της ποίησης;Tί είναι απ΄ όλα αυτά;Δεν μπορώ να πω με σιγουριά.Τείνω να πιστέψω πως είναι για όλα αυτά.Αλλά και πάλι δεν το λέω με βεβαιότητα.Εκείνο που λέω με βεβαιότητα είναι ότι διακατέχομαι από την διάθεση να βυθίζομαι αχόρταγα μέσα στις σελίδες της Μάσενκα.Και έχω την ανάγκη να απευθυνθώ στον δημιουργό της με τους ίδιους του τους στίχους:''...στην άκρη της φωνής σου η σιωπή του κόσμου/ή στην άκρη της σιωπής σου η φωνή του κόσμου...''Ο ποιητής/αφηγητής θέλει να γράψει ένα βιβλίο που να έχει μια ήρωίδα που να φέρει το όνομα Μάσενκα.Παλεύει μέρα νύχτα να δώσει σάρκα και οστά στην ηρωίδα του:''Tα ποιήματα έχουν ως εδώ μια καθαρή σωματική επίδραση πάνω μου.Συνεχίζονται στα όνειρα.Σκέφτομαι το κείμενο του Φρόυντ,για τον ποιητή και την φαντασίωση''.Θα τα καταφέρει άραγε;Για μας που παλεύουμε με την λευκή κόλλα το στοίχημα είναι μεγάλο.Δεν είναι διώλου εύκολη υπόθεση η δημιουργία ενός γνήσιου ποιήματος.Ο Λαλιώτης στοχάζεται τίμια για την ιδια την Ποίηση ποιητικώ τω τρόπω και με αυτήν την έννοια όλη η Μάσενκα είναι αυτοαναφορικό ποιητικό αφήγημα(ας μου επιτραπεί ο όρος).Αλλιώς,στοχάζεται
πάνω σε ζητήματα αναφορικά με την κατασκευή του ποιητικού λόγου.
''Θέλω καινούριες λέξεις που να αφήνουν κάτι
από σκόνη πεταλούδας για τα δάχτυλα
συριστικά και ένρινα και υγρά και χειλικά
που τους πήρε ο αέρας τα φωνήεντα και πάει''
Ίσως πάλι η Μάσενκα να συνεπάγεται,στην ουσία,έναν άλλο τρόπο για να μιλήσεις για κάτι κοινότοπο,τον έρωτα ας πούμε...
''Μάσενκα είναι η εκτύλιξη ενός κόσμου μοναχά για να μιλήσω πάλι για σένα''
O ποιητής έχει οξεία παρατηρητικότητα,έχει τις αισθήσεις του ανοιχτές στον κόσμο,έχει νοσταλγικότητα,καθαρότητα,διαύγεια.Ο ποιητής είναι ερωτευμένος ή υποδύεται τον ρόλο ερωτευμένου:
''Σε κοίταξα σαν ομορφιά που φεύγει
και ξανάγιναν ανώνυμα όλα εκείνα
τα μικρά πράγματα που αγγίξαμε
κι άφησε πάνω τους η νοσταλγία μέλλον''
''Νιώθω μια θλίψη ,πως να σου το πω,
που απουσιάζω από τα παιδικά σου χρόνια
γι αυτο σου κάνω έρωτα με μιαν απόγνωση
παιδιού που αναίτια στέρησαν το παιχνίδι.
Ψάχνω το παιδικό σου βλέμμα σ΄ότι κοίταξες
το λαχάνιασμά σου σ΄ότι έτρεξες τη δίψα σου
εκεί που έπινες νερόκι έχω μονάχα εσένα και
λέξεις της απουσίας μου από τα παιδικά σου χρόνια.''
Βάζει τον έρωτα να συνομιλήσει με την τέχνη της γραφής:
''Kακά τα ψέμματα,από τα περισσεύματα του έρωτα
βρίσκω τις λέξεις σου που με οδηγούν στο ποίημα''
Ακόμα...θέλει να π λ ά σ ε ι α γά λμα τα ,ερωτευμένων στην περίπτωσή μας[η δημιουργία αγαλμάτων είναι ζητούμενο στη ποίηση όπως και να΄χει]...:
''Θ α μου έδινα το όνομα Βάσιας
το δικό της θα ρωτούσα σ΄εκείνη:
Mάσενκα με φωνάζουν οι φίλοι
κι άπ΄τους ξένους όσοι με γνωρίζουν
και μοιράζονται έναν χορό μαζί μου''
''Σαν να ζούμε ενώ έχουμε πεθάνει
μας διαβάζει ένα παιδί σε βιβλίο
μόνοι πάντα και μάτια με μάτια
κάποια Μάσενκα και κάποιος Βάσιας
που κοιτάζονται με μάτια που έχουν σβήσει.''
Οι δυο ήρωες είναι σαν να έχουν βγει από τσεχωφικό έργο ,φέρουν μια θλιμμένη ομορφιά .'Ολο το ποιητικό αυτό αφήγημα σε εισάγει σε μια ατμόσφαιρα ελαφρώς θλιμμένη,μέσα στην οποία κινούνται αβίαστα όλα τα ποιητικά ενδεχόμενα,οπου οι σιωπές φλερτάρουν έντεχνα με τις λέξεις και τα νοήματα που μονιμως προσπαθούν να δραπετεύσουν.Και τι ρόλο παίζει η Μάσενκα σε όλα αυτα;επιμένω.
Ο Λαλιώτης δίνει μερικές εκδοχές.Καλύτερα ,δημιουργεί ο ίδιος τις εκδοχές...
''Άργησες Μάσενκα,βγάλε τα ρούχα σου,
νυρίζουν κάρβουνο και πόλη εξεγερμένη΄΄
''Μια επίκληση είσαι,όνομα Μάσενκα,σχεδόν
από ρώσικο διήγημα που σε διαβάζει μεσημέρι
ξαπλωμένο σε διαμέρισμα έναν αιώνα μετά
ένα παιδί φανατικό για γράμματα κι είσαι
ένα περίμενε στην Πατησίων,στη Σταδίου,
στην Αιόλου,στο Μουσείο ή στην Αρχαία Αγορά''
''Δεν θα τους πω πως μου είσαι
μια μικρή δραπέτης βλέμματος...''
''Κορίτσι είσαι τόσο των αποχαιρετισμών ,κι άλλο
μη μου καταδεχτείς,όσο άπ΄το να έρχομαι''
''Η Μάσενκα τείνει προς ένα υπόγεια πολιτικό βιβλίο με ποιήματα''
''Μάσενκα πριν τον έρωτα είσαι δίψα και μετά ένα παρά-
θυρο που βλέπεις τη βροχή,ανάβω ένα τσιγάρο μες στη
ν'υχτα...Κάπου φυσάει ο χρόνος έρχονται,άλογα γεγο-
νοτα είναι,μα το ποίημα τα θέλει άλογα με οπλές που
θερίζουν ανθρώπινα κεφάλια.Μάσενκα σ΄αγαπώ και τε-
λειώνει ο κόσμος μας.''
Απάντηση βέβαιη για την Μάσενκα δεν υπάρχει.Το μυστήριο που την περιβάλλει συνεχίζεται επ άπειρον.Μα νιώθω ευγνωμοσύνη στην Μάσενκα ,γιατί μου έδειξε φως κι όχι σκοτάδι εντούτοις,κι αυτό είναι μαγικό σχεδόν.Μάσενκα σημαίνει αυθεντική ποίηση .Μάσενκα σημαίνει στίχοι αληθινοί.Ταυτόχρονα Μάσενκα σημαίνει ''δοκιμή γραφής΄΄.Μάσενκα σημαίνει μύηση σε εμπειρίες μέσω των λέξεων.
Μάσενκα σημαίνει''μια απόπειρα στο αναπάντητο αυτό μ΄αγαπάς''.Σταματώ εδώ να αποτυπώνω σκέψεις στο χαρτί.Μέσα μου οι διεργασίες συνεχίζονται ωστόσο...όπως ,άλλωστε συνεχιζεται και η Μάσενκα...Συνεχίζεται αφού δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα ...και δεν ξέρω αν θα ολοκληρωθεί ποτέ...Αλλά ,απ΄την άλλη ,γιατί να ολοκληρωθεί;Aυτη ειναι όλη η ομορφιά της...που κάνει ορατό το αόρατο.Κι ειναι μια αίσθηση που σου αφήνει...πως δεν εχει κάν γραφτεί.
Ασημίνα Ξηρογιάννη
Τόσες φορές έχω διαβάσει τη Μάσενκα,κι ακόμα δεν την έκανα δική μου.Ακόμα,εκείνη τρέχει και γω την κυνηγώ.Κι εχω την αίσθηση πως όσο πλησιάζω ,εκείνη απομακρύνεται.
''Από ένα κάτι πιο μακριά φεύγεις σαν τέχνη''.Λες κι έχει πολλά να κρύψει,ή αλλιώς πολλά που δεν θέλει να αποκαλύψει.Αλλά αυτό είναι το γοητευτικό με αυτό το ποιητικό βιβλίο εν τέλει.
Είναι ένα βιβλίο για ένα κορίτσι,για τον έρωτα,για τη σιωπή,για τη φωνή,για την ποίηση,για την κατασκευή της ποίησης;Tί είναι απ΄ όλα αυτά;Δεν μπορώ να πω με σιγουριά.Τείνω να πιστέψω πως είναι για όλα αυτά.Αλλά και πάλι δεν το λέω με βεβαιότητα.Εκείνο που λέω με βεβαιότητα είναι ότι διακατέχομαι από την διάθεση να βυθίζομαι αχόρταγα μέσα στις σελίδες της Μάσενκα.Και έχω την ανάγκη να απευθυνθώ στον δημιουργό της με τους ίδιους του τους στίχους:''...στην άκρη της φωνής σου η σιωπή του κόσμου/ή στην άκρη της σιωπής σου η φωνή του κόσμου...''Ο ποιητής/αφηγητής θέλει να γράψει ένα βιβλίο που να έχει μια ήρωίδα που να φέρει το όνομα Μάσενκα.Παλεύει μέρα νύχτα να δώσει σάρκα και οστά στην ηρωίδα του:''Tα ποιήματα έχουν ως εδώ μια καθαρή σωματική επίδραση πάνω μου.Συνεχίζονται στα όνειρα.Σκέφτομαι το κείμενο του Φρόυντ,για τον ποιητή και την φαντασίωση''.Θα τα καταφέρει άραγε;Για μας που παλεύουμε με την λευκή κόλλα το στοίχημα είναι μεγάλο.Δεν είναι διώλου εύκολη υπόθεση η δημιουργία ενός γνήσιου ποιήματος.Ο Λαλιώτης στοχάζεται τίμια για την ιδια την Ποίηση ποιητικώ τω τρόπω και με αυτήν την έννοια όλη η Μάσενκα είναι αυτοαναφορικό ποιητικό αφήγημα(ας μου επιτραπεί ο όρος).Αλλιώς,στοχάζεται
πάνω σε ζητήματα αναφορικά με την κατασκευή του ποιητικού λόγου.
''Θέλω καινούριες λέξεις που να αφήνουν κάτι
από σκόνη πεταλούδας για τα δάχτυλα
συριστικά και ένρινα και υγρά και χειλικά
που τους πήρε ο αέρας τα φωνήεντα και πάει''
Ίσως πάλι η Μάσενκα να συνεπάγεται,στην ουσία,έναν άλλο τρόπο για να μιλήσεις για κάτι κοινότοπο,τον έρωτα ας πούμε...
''Μάσενκα είναι η εκτύλιξη ενός κόσμου μοναχά για να μιλήσω πάλι για σένα''
O ποιητής έχει οξεία παρατηρητικότητα,έχει τις αισθήσεις του ανοιχτές στον κόσμο,έχει νοσταλγικότητα,καθαρότητα,διαύγεια.Ο ποιητής είναι ερωτευμένος ή υποδύεται τον ρόλο ερωτευμένου:
''Σε κοίταξα σαν ομορφιά που φεύγει
και ξανάγιναν ανώνυμα όλα εκείνα
τα μικρά πράγματα που αγγίξαμε
κι άφησε πάνω τους η νοσταλγία μέλλον''
''Νιώθω μια θλίψη ,πως να σου το πω,
που απουσιάζω από τα παιδικά σου χρόνια
γι αυτο σου κάνω έρωτα με μιαν απόγνωση
παιδιού που αναίτια στέρησαν το παιχνίδι.
Ψάχνω το παιδικό σου βλέμμα σ΄ότι κοίταξες
το λαχάνιασμά σου σ΄ότι έτρεξες τη δίψα σου
εκεί που έπινες νερόκι έχω μονάχα εσένα και
λέξεις της απουσίας μου από τα παιδικά σου χρόνια.''
Βάζει τον έρωτα να συνομιλήσει με την τέχνη της γραφής:
''Kακά τα ψέμματα,από τα περισσεύματα του έρωτα
βρίσκω τις λέξεις σου που με οδηγούν στο ποίημα''
Ακόμα...θέλει να π λ ά σ ε ι α γά λμα τα ,ερωτευμένων στην περίπτωσή μας[η δημιουργία αγαλμάτων είναι ζητούμενο στη ποίηση όπως και να΄χει]...:
''Θ α μου έδινα το όνομα Βάσιας
το δικό της θα ρωτούσα σ΄εκείνη:
Mάσενκα με φωνάζουν οι φίλοι
κι άπ΄τους ξένους όσοι με γνωρίζουν
και μοιράζονται έναν χορό μαζί μου''
''Σαν να ζούμε ενώ έχουμε πεθάνει
μας διαβάζει ένα παιδί σε βιβλίο
μόνοι πάντα και μάτια με μάτια
κάποια Μάσενκα και κάποιος Βάσιας
που κοιτάζονται με μάτια που έχουν σβήσει.''
Οι δυο ήρωες είναι σαν να έχουν βγει από τσεχωφικό έργο ,φέρουν μια θλιμμένη ομορφιά .'Ολο το ποιητικό αυτό αφήγημα σε εισάγει σε μια ατμόσφαιρα ελαφρώς θλιμμένη,μέσα στην οποία κινούνται αβίαστα όλα τα ποιητικά ενδεχόμενα,οπου οι σιωπές φλερτάρουν έντεχνα με τις λέξεις και τα νοήματα που μονιμως προσπαθούν να δραπετεύσουν.Και τι ρόλο παίζει η Μάσενκα σε όλα αυτα;επιμένω.
Ο Λαλιώτης δίνει μερικές εκδοχές.Καλύτερα ,δημιουργεί ο ίδιος τις εκδοχές...
''Άργησες Μάσενκα,βγάλε τα ρούχα σου,
νυρίζουν κάρβουνο και πόλη εξεγερμένη΄΄
''Μια επίκληση είσαι,όνομα Μάσενκα,σχεδόν
από ρώσικο διήγημα που σε διαβάζει μεσημέρι
ξαπλωμένο σε διαμέρισμα έναν αιώνα μετά
ένα παιδί φανατικό για γράμματα κι είσαι
ένα περίμενε στην Πατησίων,στη Σταδίου,
στην Αιόλου,στο Μουσείο ή στην Αρχαία Αγορά''
''Δεν θα τους πω πως μου είσαι
μια μικρή δραπέτης βλέμματος...''
''Κορίτσι είσαι τόσο των αποχαιρετισμών ,κι άλλο
μη μου καταδεχτείς,όσο άπ΄το να έρχομαι''
''Η Μάσενκα τείνει προς ένα υπόγεια πολιτικό βιβλίο με ποιήματα''
''Μάσενκα πριν τον έρωτα είσαι δίψα και μετά ένα παρά-
θυρο που βλέπεις τη βροχή,ανάβω ένα τσιγάρο μες στη
ν'υχτα...Κάπου φυσάει ο χρόνος έρχονται,άλογα γεγο-
νοτα είναι,μα το ποίημα τα θέλει άλογα με οπλές που
θερίζουν ανθρώπινα κεφάλια.Μάσενκα σ΄αγαπώ και τε-
λειώνει ο κόσμος μας.''
Απάντηση βέβαιη για την Μάσενκα δεν υπάρχει.Το μυστήριο που την περιβάλλει συνεχίζεται επ άπειρον.Μα νιώθω ευγνωμοσύνη στην Μάσενκα ,γιατί μου έδειξε φως κι όχι σκοτάδι εντούτοις,κι αυτό είναι μαγικό σχεδόν.Μάσενκα σημαίνει αυθεντική ποίηση .Μάσενκα σημαίνει στίχοι αληθινοί.Ταυτόχρονα Μάσενκα σημαίνει ''δοκιμή γραφής΄΄.Μάσενκα σημαίνει μύηση σε εμπειρίες μέσω των λέξεων.
Μάσενκα σημαίνει''μια απόπειρα στο αναπάντητο αυτό μ΄αγαπάς''.Σταματώ εδώ να αποτυπώνω σκέψεις στο χαρτί.Μέσα μου οι διεργασίες συνεχίζονται ωστόσο...όπως ,άλλωστε συνεχιζεται και η Μάσενκα...Συνεχίζεται αφού δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα ...και δεν ξέρω αν θα ολοκληρωθεί ποτέ...Αλλά ,απ΄την άλλη ,γιατί να ολοκληρωθεί;Aυτη ειναι όλη η ομορφιά της...που κάνει ορατό το αόρατο.Κι ειναι μια αίσθηση που σου αφήνει...πως δεν εχει κάν γραφτεί.
Ασημίνα Ξηρογιάννη
