Η ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΠΟΥ ΤΑΞΙΔΕΥΕΙ : MIA ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

                                   

Η ζωγραφιά που ταξιδεύει

Ελένη Γκίκα
εικονογράφηση: Έφη Λαδά

Καλέντης, 2013
32 σελ.
Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη



      'Oταν κάτι μας βαραίνει θέλουμε να το διώξουμε από μέσα μας με κάθε τρόπο.Από την άλλη ,μπορείς κάτι να δημιουργήσεις από έναν πόνο.Η Σοφία,η μικρή ηρωίδα της Ελένης Γκίκα στο παραμύθι ''Η ζωγραφιά που ταξιδεύει ''δημιουργεί μια θαυμαστή ζωγραφιά.Μια ξεχωριστή,μοναδική,διαφορετική  ζωγραφιά.'Οπως ξεχωριστή ,μοναδική διαφορετική είναι κι η ίδια.Αλλά ,δυστυχώς ,κάποιοι δεν αποδέχονται την διαφορετικότητά της.Τα πορτοκαλοκόκκινα μαλλιά της,την ακριβή κληρονομιά της!Και όταν οι άλλοι δεν σε αποδέχονται,τότε αρχίζουν τα προβλήματα.'Εξω, μα κυρίως μέσα σου.Η Σοφία δεν ήθελε να την φωνάζουν ''καρότο'',όσο κι αν καταλάβαινε τον....συσχετισμό.Μοναδικοί πραγματικοί της φίλοι η γιαγιά της η Σοφία και ο συμμαθητής της ο Ορφέας,που την στηρίζουν ,επειδή την αγαπούν.Όσο για τη μαμά,εκείνη φαίνεται ότι δεν έχει αληθινή επικοινωνία με το παιδί της.Είναι μονίμως απασχολημένη με τη δουλειά της.Δεν φαίνεται να εμβαθύνει και πολύ στην ψυχολογία της κόρης της ένεκα έλλειψης χρόνου,πιθανόν και διάθεσης.Πατέρας μέσα στην ιστορία μας δεν εμφανίζεται.Η Σοφία  βιώνει απόρριψη και μοναξιά.Μέσα στο παιδικό μυαλό της τα πράγματα είναι μπερδεμένα.Όμως ,έχει ένα φίλτρο φοβερό ,παρά το μικρό της ηλικίας της.'Ισως πάλι να είναι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης.Η έκθεση  ζωγραφικής με θέμα ''το αύριο ''είναι η γλυκιά αφορμή.Το μέσα της θλιμμένο τοπίο είναι σίγουρα η αιτία για τη δημιουργία μιας ζωγραφιάς που ταξιδεύει ,μιας ''μουσικής ζωγραφιάς'',όπως την αποκαλεί ο Ορφέας.''Είναι η δημιουργία του κόσμου''σύμφωνα με τη συγκινημένη γιαγιά Σοφία.Η ιδιόμορφη αυτή ζωγραφιά της έλυσε το θέμα,σχεδόν μαγικά.Από κείνη τη μέρα κανένας ποτέ δεν θα την φώναζε πάλι ''καρότο''.Εκείνο το ''ααα'' των παιδιών όταν  είδαν τη δουλειά της  την έκανε αυτόματα αποδεκτή στα μάτια τους.Μέσω της τέχνης τα πράγματα αποκαταστάθηκαν.Αλλά και πριν το κάλεσμα της κυρίας Μάγιας  το σχετικό με την έκθεση,η  Σοφία πάντα κατέφευγε στη ζωγραφική και έφτιαχνε όλο πράγματα ''κόκκινα''  και ''έδινε σχήματα -σύμβολα στα κόκκινα ζωγραφικά της μαλλιά.Η Σοφία έκανε ενστικτωδώς όπλο της την Τέχνη για να μπορέσει να πορευτεί μέσα στον κόσμο της απόρριψης .'Εκανε την πληγή της εικόνες για να επιβιώσει και τα κατάφερε.
Ένα όμορφο σύγχρονο παραμύθι ,που ,σε μια ευγενή και πλούσια γλώσσα,δίνει ουσιαστικά μηνύματα στα παιδιά.Η Ελένη Γκίκα σέβεται  την παιδική ψυχολογία και την προσεγγίζει με τρόπο τρυφερό
,ευαίσθητο και διεισδυτικό συνάμα,μέσα από μια αφήγηση που ρέει,αγγίζοντας την καρδιά και ερεθίζοντας τη σκέψη  των μικρών και των μεγάλων αναγνωστών.'Ολα αυτά σε συνδυασμό με την  εικονογράφηση της έμπειρης επίσης ,Έφης Λαδά οδηγούν σε ένα λειτουργικό και γοητευτικό αποτέλεσμα.



                                

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΥΣΣΑΣ /// 'ΕΝΑ ΔΙΗΓΗΜΑ

                                    

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΙΕΧΟΝΙΑ 

'Oπου κάποια ελάχιστη αμφιβολία υπονομεύει, ίσως, την εντύπωση μιας φαινομενικά πλήρους και συλλογικής έξωσης.









Πιθανότατα το 2ο αιώνα π.Χ., ένας αριθμός Εβραίων γύρισε στον τόπο του μετά από κάποια αιχμαλωσία. Πολλοί ήταν παντρεμένοι με ξένες γυναίκες, κι είχαν κάνει μαζί τους παιδιά. 


Δεν ξεχώρισε το έθνος του Ισραήλ από τ΄αλλογενή έθνη και τις ακαθαρσίες τους. Ζούσαν μαζί με τις  κόρες των άλλων, κι ίδιοι και οι γιοι τους,κι ανακατεύτηκε το άγιο σπέρμα με τα ξένα έθνη. 


Και είπε ο Έσδρας ο παπάς: «Κύριε, ντρεπόμουνα και ντρέπομαι μπροστά σου. Γιατί οι αμαρτίες μας πληθύνανε πάνω από τα κεφάλια μας, κι οι άγνοιές μας φτάσανε στον ουρανό. Και τώρα τι να πούμε, Κύριε, που παραβήκαμε όλες τις διαταγές σου, όταν μας έλεγες ‘τις κόρες σας να μη τις δώσετε στους γιους αυτωνών και τις κόρες αυτωνών να μην τις δώσετε στους γιους σας’. Να λοιπόν, τώρα είμαστε μπροστά σου με τις ανομίες μας, και δε μπορούμε να στεκόμαστε άλλο έτσι» 


Και μίλησε ο Ιεχονίας του Ιεήλου, από τη γενιά του Ισραήλ, και είπε: «Έσδρα, αμαρτήσαμε παίρνοντας ξένες γυναίκες. Αλλά τώρα θα ορκιστούμε πως θα τις διώξουμε, μαζί και τα παιδιά μας. Θα κάνουμε συμφωνία με το θεό μας να διώξουμε όλες τις γυναίκες και τα παιδιά, όπως θέλεις εσύ. Σήκω, και φοβέρισέ τους με τις εντολές του θεού μας, κι ας γίνει όπως το λέει ο νόμος. Σήκω, γιατί σε σένα πέφτει ο λόγος, κι εμείς μαζί σου. Δείξε δύναμη και πράξε. 


Και βγήκαν κήρυκες σ΄ όλη την Ιουδαία και την Ιερουσαλήμ και μαζεύτηκαν όλοι σε τρεις μέρες μπροστά στο ναό, τρέμοντας λόγω χειμώνα. 


«Παρανομήσατε κι ανοίξατε σπίτι με γυναίκες ξένες και ρίξατε κι άλλες αμαρτίες στο λαό του Ισραήλ. Και τώρα να δώσετε ομολογία για τη δόξα του Κυρίου του Θεού και των πατέρων μας: να κάνετε το θέλημά του και να χωρίσετε τις αλλοεθνείς γυναίκες σας». Και φώναξε δυνατά το πλήθος: «Θα κάνουμε όπως είπες». 


Κι ανάμεσα στους συγκεντρωμένους, βρέθηκαν να έχουν ξένες γυναίκες, 

από τους ιερείς: από τη γενιά του Ιησού του Ιωσεδέκ και των αδερφών 

του, ο Μαθήλας, ο Ελεάζαρος, ο Ιώριβος κι ο Ιωαδάνος. Και τις διώξανε 

με τα ίδια τους τα χέρια, και θυσιάσανε κριάρια για τον εξιλασμό της 

αμαρτίας τους. Από τη γενιά του Εμμήρ, ο Ανανίας, ο Ζαδδαίος, ο Σαριού, ο Μάννης, 

ο Σαμαίος, ο Ιερεήλ, ο Βεσελεήλ κι ο Αζαρίας. Από 
τη γενιά του Φαισούρ, ο Ελιωναῒς,

ο Μασσίας, ο Ισμαήλος, ο Σελιμούθ, ο Αρθασασθά, ο Ναθαναήλος, ο Ωκόδηλος κι ο Σαλόας. 


Από Λευίτες, ο Ιωζαβάδος, ο Σεμεΐς, ο Κώϊος (αυτός είναι ο Καλιτάς), ο Παθαίος,
 
ο Ιούδας, ο Ιωνάς, ο Κοριτρίχης, ο Φεθεῒας, ο Οσάμα, ο Ιόδομ και ο Ελιέζερ. 


Από ψάλτες, ο Ελιάσεβος και ο Βακχούρος. 


Από πυλωρούς, ο Σαλούμος, ο Τολβάνης κι ο Ωδούθ.


Από Ισραήλ: από τη γενιά του Φόρος, ο Ιερμάς, ο Ιεζίας, ο Μελχίας, ο Μαήλος, 

ο Ασεβίας κι ο Βαναίας. Από τη γενιά του Ηλά, ο Ματθανίας, ο Ζαχαρίας, ο Φαήλος, 

ο Ιεζριήλος, ο Ιωαβδίος, ο Ιερεμώθ κι ο Αϊδίας. Από τη γενιά του Ζαμώθ, ο Ελιαδάς,


ο Ελιάσιμος, ο Οθονίας Ιαριμώθ, ο Σάβαθος κι ο Ζεραλίας. Από τη γενιά του Βηβαΐ,

 
ο Ιωάννης, ο Ανανίας, ο Ιωζάβδος και ο Αμαθίας. Από τη γενιά του Μανί, ο Ωλαμός,

 
ο Μαμούχος, ο Ουθαουΐ, ο Ζαβούδ, ο Ιεδαίος, ο Μαχαδναβού, ο Ιασούβος, ο Ιασαήλος κι ο Ιερεμώθ. 


Από τη γενιά του Αδδί, ο Νάαθος, ο Μοοσίας,

 ο Λακκούνος, ο Ναΐδος, ο Ραναγκάρ, ο Ματθανίας, ο Σεσθήλ,

ο Βαλνούος, ο Θανθαναΐ κι ο Μανασσίας. 

Από τη γενιά του Ανάν, ο Ελιωνάς, ο Ασαΐας, ο Μαχαδναβού, 

Μελχίας, ο Σαββαίος, ο Σαθαρβουζουαναΐ, ο Κόφι και ο Σίμων ο Χοσαμαίος.

 Από την γενιά του Ασόμ, 
ο Σαρντάθ, ο Αλταναίος, ο Ματταθίας, ο Σαβανναίος, 

ο Ελιφαλάτ, ο Μανασσής και ο Σεμεΐ. 



Από τη γενιά
του Βαανί, ο Ιερεμίας, ο Μομδίος, ο Ισμαήρος,


 ο Ιουήλ, ο Μαβδαΐ, ο Ζαβούδ, ο Πεδίας, ο Άνως,

 
ο Ραβασίων, ο Ενάσιβος, ο Μαμνιτάναιμος, ο Σεσεΐ,

 ο Ελιάσις, ο Βαγουαΐ, ο Βαννούς, ο Ελιαλί, ο Σομεΐς, 

ο Σελεμίας, ο Αλανκίας, ο Αρθασασθά κι ο Ναθανίας. 

Από τη γενιά του Εζωρά, ο Σεσίς, ο Εσρήλ,


ο Αζαήλος, ο Ουουανία, ο Σαματός, ο Ζαμβρί και ο 

Ιώσηφος. Από τη γενιά του Εθμά, ο Μαζιτίας, ο 

Ζαβαδαίας, ο Ηδαΐς, τ΄αδέρφια Ιννάν – Πιμμάν – Ριμμάν, ο Ιουήλ και ο Βαναίας. 


Όλοι αυτοί είχαν ανοίξει σπίτια με γυναίκες αλλοδαπές, και τις διώξανε μαζί με τα παιδιά τους. 





Το παραπάνω είναι ένα επεισόδιο, τυπικό στην Παλαιά Διαθήκη, και μάλιστα από το «Έσδρας Α΄», βιβλίο που ο ορθόδοξος κλάδος του χριστιανισμού το θεωρεί «ιερό» -εδώ συμπεριλαμβάνεται και το «άγιο σπέρμα»- με ολίγη και από το αδερφάκι του, το «Έσδρας» Β΄. 



Μπορούμε να μειδιάσουμε με την καταιγιστική παράθεση των εβραϊκών ονομάτων, πολλά από τα οποία μάς είναι οικεία (Ζαχαρίας, Ιερεμίας, Ναθαναήλος κλπ), άλλα αστεία (Ασεβίας, Ηδαΐς –είναι αρσενικά τα ονόματα, θυμίζω– Αϊδίας κλπ), άλλα μοιάζουν περσόμορφα (Μαμούχος, οι δυο πρώτοι πυλωροί κλπ), ελληνόμορφα (Οθονίας, Ωκόδηλος, Ωλαμός, Άνως) ή λατινόμορφα (Μόμδιος, Αλταναίος), ενώ άλλα εμφανίζονται απλά ανυπόφορα ή κουφά στο ελληνικό μάτι ή αφτί (Μαμνιτάναιμος, Ιωζαβάδος, Θανθαναΐ κλπ), ενώ μερικά θυμίζουν ιστορίες του «Παράξενου Αδάμ» (Σαρντάθ, Ραναγκάρ, Αλανκίας, Κοριτρίχης) κλπ. Με την ευκαιρία, το ΄χουν σκεφτεί οι συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας ότι εδώ (και σ΄ όλη σχεδόν την Παλαιά Διαθήκη) υπάρχουν αναρίθμητα ονόματα για κάθε χρήση; 



Αλλά βιαστικά και μόνο σημειώνω διάφορα γλωσσικά, άλλο είναι το θέμα μου. 



Μέτρησα τα ονόματα των αιχμαλώτων που είχανε γυρίσει παντρεμένοι με αλλοεθνείς νύφες: περίπου εκατό. Άρα μιλάμε για κάποιες εκατοντάδες διωγμένα γυναικόπαιδα. Κι όλοι αυτοί οι λεβέντες κάτσαν και βλέπανε τις οικογένειές τους να διώχνονται από το συνοικισμό, όταν δεν τις πετάγανε πέρα οι ίδιοι με τη βία. Και μιλάμε για γυναίκες που δεν είχαν κάτι κακό, παρά μονάχα είχανε παντρευτεί Εβραίους, ξένες γι΄αυτές, και τους είχαν ακολουθήσει στην Ιουδαία και στην Ιερουσαλήμ. Να μην πω για την αθωότητα των παιδιών. 


Μπορούμε να φανταστούμε ποια θα ήταν η τύχη του μικρού αυτού πλήθους των αποσυνάγωγων: παρακάλια να τους δεχτούνε πίσω, θρήνοι, κλάματα, κι από την άλλη μεριά απειλές, τραυματισμοί ή φόνοι από τους φρουρούς της πόλης, κι ύστερα υποχρεωτικά διανυκτέρευση στο ύπαιθρο καταχείμωνο (εδώ τρέμανε ακόμα και τη μέρα, καθώς είδαμε, οι γίγαντες που μαζεύτηκαν να τις καταδικάσουν), απόπειρες να πορευτούν αλλού, πείνα, δίψα, αργός θάνατος- ή σκλαβιά και βιασμός στα χέρια άλλων φυλών. Κι όλα αυτά, βλέποντας τα παιδιά τους να πεθαίνουνε στα χέρια τους. 



Και φυσικά, οι άντρες τους δεν τιμωρήθηκαν. Θα πήραν, ίσως, άλλες γυναίκες, θα κάναν ίσως άλλα παιδιά. Και οι Εβραίες γυναίκες θα τους μεταδώσανε την εβραϊκότητα. Πάνω στους θρήνους των αλλοδαπών γυναικών και των διωγμένων παιδιών, οι λεβέντες αυτοί κέρδισαν τη συγχώρεση του θεού τους, των παπάδων και της κοινωνίας τους, καθώς και τη συνέχιση του «άγιου» σπέρματος, μη χέσω. Για μια ακόμα φορά, οι γυναίκες φταίγανε. 



Πάμε παρακάτω. Σ΄ ένα πρώτο κοίταγμα του αποσπάσματος, λοιπόν, δε βρέθηκε ένας άντρας να υπερασπιστεί τη γυναίκα του και τα παιδιά του, να πει: «Α σιχτίρ ρε μαλάκες. Ήμουνα αιχμάλωτος, γύρισα, τώρα λοιπόν θα γίνω και φυγάς με τη θέλησή μου. Φεύγω από μόνος μου, μα έχοντας μαζί την οικογένειά μου». Καμιά διαφοροποίηση, από κανέναν, ούτε στο ελάχιστο. Για φτύσιμο όλοι, ανθρωπάκια. Δειλοί, κοτάρες, με μηδενική αγάπη προς τα θηλυκά τους. Κομφρμίστες του κερατά. 



Υπάρχει, ωστόσο, μια ελάχιστη αμφιβολία. Κι αυτή αφορά τον Ιεχονία. Αυτόν που
σέρνει πρώτος το χορό και γίνεται αρεστός στον Έσδρα χρησιμοποιώντας το πρώτο
πληθυντικό: «αμαρτήσαμε», αλλά στη συνέχεια δεν αναφέρεται στον κατάλογο
όσων διώξανε τις οικογένειές τους. 



Τώρα, ξανοίγονται οι εξής υποθέσεις: 



Πρώτη, ο Ιεχονίας δεν έχει παντρευτεί ο ίδιος ξένη γυναίκα, απλά μιλάει στ΄ όνομα των πρώην αιχμαλώτων υποφέροντας από μια συνολικότερη  ευθύνη και προτρέχοντας στην τρομερή υπόσχεση,
αφού προσωπικά δε θα του στοίχιζε τίποτα.
Αυτό είναι αρκετά πιθανό. 


Δεύτερη, ο «ιστοριογράφος» θεωρεί δεδομένο ότι έχουμε καταλάβει πως και ο
Ιεχονίας ήταν παντρεμένος κι έδιωξε τη γυναίκα του, μια και τον απαθανάτισε να
πρωτοστατεί στην έξωση- και βρίσκει περιττό να τον αναφέρει δεύτερη φορά, αφού μάλιστα ήδη ξέρουμε εξαρχής και τη γενιά του. Αυτό είναι επίσης αρκετά πιθανό, το λένε αφηγηματική οικονομία.'Η ίσως πρόκειται  γι΄ αντιγραφική παράλειψη. 



Τρίτη, ο Ιεχονίας, παρόλο που ξεκίνησε την ιστορία, άλλαξε στη συνέχεια γνώμη κι ο
«ιστοριογράφος» μας δεν τολμάει να το καταγράψει. Ο ίδιος δεν είχε και πολλά να
ρισκάρει: «ανιερωθήσονται τα κτήνη αυτών, και αυτός αλλοτριωθήσεται από του
πλήθους της αιχμαλωσίας», γράφει το «ιερό» βιβλίο: δηλαδή όποιος δε συναινέσει, θ΄απομονωθεί από το
πλήθος των άλλων αιχμαλώτων και τα ζώα του θα είναι καταραμένα.Σιγά τα λάχανα.




Μπορεί λοιπόν, με μοναδική ποινή την κοινωνική απομόνωση ή έστω την οικογενειακή αποχώρηση από το κοπάδι των πιστών- α, και το ότι τα ζώα τους θα
ήταν καταραμένα (αν είχαν)- μπορεί, λέω, η γυναίκα του Ιεχονία να μην είχε την ίδια  τύχη  με  τις άλλες. Το ίδιο και το ή τα παιδιά τους. Μπορεί, στη χειρότερη, ο Ιεχονίας να εξοβελίστηκε κι αυτός από την πόλη, συμμεριζόμενος την τύχη της οικογένειάς του. 


Εδώ εμφανίζεται λοιπόν η ρωγμή, όπου τρυπώνει η αμφιβολία, έστω ελάχιστη. 


Σε μια αισιόδοξη εξαίρεση, λοιπόν, αυτός είναι ο τρόπος που μ΄ αρέσει εμένα να
ερμηνεύω την απουσία του Ιεχονία από τον κατάλογο. Και να γιατί το παρόν μόνο σε
πρώτο κοίταγμα είναι δημιούργημα με έμφαση τη λίστα. 



d.fyssas@gmail.com 



Από το ανέκδοτο βιβλίο με διηγήματα «Αυτά και οι μετακομίσεις»