TO ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΚΙΑ

Αποσπάσματα από τη νουβέλα της Ασημίνας Ξηρογιάννη

σελ 34-35

[...]Τελευταία η επικοινωνία μας έχει χαθεί.Δεν κοιταζόμαστε στα μάτια...Μετρημένα τα φιλιά και τα αγγίγματα...Περιορισμένες οι βόλτες στη θάλασσα...Τη φωνή του έχω καιρό να την ακούσω.Παίρνω συχνά τη μικρή και φεύγω για να του αφήνω χώρο.Ξέρω πως κάτι απασχολεί το μυαλό του...΄Εχει σκοτεινιάσει παράξενα το βλέμμα του...Φοβάμαι πως κάποια άλλη γυναίκα έχει αρχίσει να τον συγκινεί...Τον έρωτα στα πρώτα του σκιρτήματα δεν μπορείς να τον νικήσεις.Φέρνει τα πάνω κάτω απότομα και αποφασιστικά.Οι καθημερινές απουσίες μας φαίνεται ότι τον βολεύουν...ή και τον ανακουφίζουν,ίσως...Κάποιες φορές που συναντιόμαστε μου χαιδεύει το μάγουλο με συγκατάβαση,γελάει κουρασμένα κι είναι σαν να μου λέει<ευχαριστώ που είσαι διακριτική!΄Ολα περνάνε...>΄Ωρες βυθισμένος στον εαυτό του, σε σκέψεις μυστικές ,δεν μου αφήνει περιθώρια για διάλογο.Σέβομαι τούτες τις ώρες.Μού΄χει μάθει να σέβομαι τις επιθυμίες του ,όσο εγωιστικό κι αν είναι.Πνίγω μέσα μου λέξεις,απορίες,παίζω σκληρό παιχνίδι με τα νεύρα και τις αντοχές μου.Κατά καιρούς αφαιρείται,συνήθως όταν τον απασχολεί η νέα παράσταση.Πρόκειται για δημιουργική απομόνωση.΄Ομως τώρα δεν είναι το ίδιο,το αισθάνομαι...Ο νους μου πάει στο κακό,μια αλλιώτικη θλίψη που δεν θα ταίριαζε με ένα νέο έρωτα...Όχι,όχι...
Τα μαθήματα με την Ιφιγένεια συνεχίζονται σ΄αμείωτους ρυθμούς.Η κορούλα μου είναι ξετρελαμένη.Το γεγονός αυτό είναι το μόνο που μου δίνει χαρά και με καθησυχάζει κάπως,αλλά μονάχα παροδικά.Ο δαίμων της ανησυχίας έχει χτίσει φωλιά μέσα μου και τα βράδυα δεν μ΄αφήνει να κλείσω μάτι.Τριγυρίζω σα σκιά στο μισοφωτισμένο μας σπίτι,διαβάζω λίγο,γράφω λίγο,μέχρι να νυστάξω.Μια δυο φορές είδα τον ΄Αγγελο καθισμένο στο σαλόνι πλάι στο τζάκι ,να περιστοχάζεται με βλέμμα απλανές.Δεν του μίλησα.Βλέποντάς τον να φέρνει το ποτό στο στόμα του είπα να πάω να πιω και εγώ μαζί του.Το είχα ανάγκη.Είχα ανάγκη τη συντροφιά του,την αγκαλιά του.Μου΄χε πραγματικά λέιψει...Ζούσε στο σπίτι μας,μα ήταν απών.Δεν τον διέκοψα.Τον άφησα στη μοναξιά του.Τώρα έχω τύψεις...και γι΄αυτό.


***
σελ:56-57

Μια μέρα ,στα ξαφνικά,μια ιδέα αστραπή μ΄εβαλε σε κίνηση.Πήρα την οικογενειακή μας κάμερα και εισέβαλα στο μικρό studio του Άγγελου στα Εξάρχεια.Εκείνος αρχικά,ήταν τόσο απορροφημένος με την μικρή μπαλαρινούλα του που δεν με αντιλήφθηκε διόλου.Μα δεν πειράχτηκα,ήταν αναμενόμενο.Βρήκα ευκαιρία να <κλέψω> λίγες ευτυχισμένες στιγμές του,ν΄απαθανατίσω στιγμές πάθους.΄Ημουν περήφανη για το εύρημά μου,ένιωθα ανακούφιση και ψυχική ανάταση,συναισθήματα σχεδόν ξεχασμένα από καιρό.΄Ηταν ίσως οι τελευταίες στιγμές του Αγγελου όπως τον γνώριζα και με γοήτευε.Η μικρή κρεμόταν από τα χείλη του,με στωικότητα επαναλάμβανε τις ασκήσεις και ,με εμπιστοσύνη στον γλυκό της δάσκαλο,επεδείκνυε μια απίστευτη αυτοσυγκέντρωση.Ως θεατής,εξωτερικός παρατηρητής,είδα μια κοινή σύνδεση ανάμεσά τους.Ο μεταξύ τους κρίκος τελικά δεν ήμουν εγώ,αλλά ό χορός.Το συναίσθημα της ζήλιας άρχισε να ξυπνά μέσα μου,αλλά στάθηκα ανόητη,αναφορικά με ό,τι ακολούθησε και μας απέδειξε μικρούς.
Κάποια ανύποπτη στιγμή το βλέμμα του Άγγελου καρφώθηκε πάνω μου.Διασταυρώθηκε με τη δική μου ανίσχυρη ματιά,στάθηκε διφορούμενο,αποφάνθηκε αθωότητα και σιωπηλή συγκατάβαση.Το παιδί έτρεξε και με φίλησε.
-Κοίτα,μανούλα,κοίτα!
Έκανε μια κομψή πιρουετίτσα.Τη χειροκρότησα και η καρδιά μου ξεχείλιζε από περηφάνια.Επεξεργαζόμουν τα δύο λαμπερά πλάσματα και αισθανόμουν ότι πρόδιδα εκείνο που είχα πονέσει για να το φέρω στο φως.Το αδικούσα.Ο έρωτάς μου για τον ΄Αγγελο ήταν πιο δυνατός.' Ημουν αυτάρκης να τον αγαπώ και δεν άντεχα άλλο εκείνο το σκηνικό και την απόμακρη στάση του.Μάζεψα την κάμερα,βγήκα έξω.Πνιγόμουν από τις ίδιες μου τις βασανιστικές σκέψεις.΄Εγινα ένα με το πλήθος,ένας κοινός διαβάτης.Μια λαική μουσική μίλησε μέσα μου:

<Πες μου για δε μ΄αφήνεις με δύο φιλιά να πάρω
άπ΄τα θολά σου μάτια τη μαύρη συννεφιά...>>

***

σελ :66-67

Επιστρέφοντας από τη μικρή μου απόδραση βρέθηκα αντιμέτωπη με ένα φρικτό θέαμα:o Aγγελος σε άθλια κατασταση,μισοξαπλωμένος στο χαλί,μισόγυμνος,πιωμένος,με φευγάτο βλέμμα,μισοχαμογελούσε κι έβριζε,λουσμένος στον ιδρώτα και αναδύοντας μια απαίσια μυρωδιά.<Ξόφλησα,ξόφλησα...> επαναλάμβανε ρυθμικά,βρισκόμενος μάλλον σε παραλήρημα.Βλέποντάς με σταμάτησε λιγάκι,με κοίταξε ευθέως μέσα στα μάτια-σιωπώντας και συλλογιζόμενος-...ώσπου ξαφνικά,με μια αδέξια κίνηση,ρίχνει κάτω το μπουκάλι με τι ουίσκυ και το κάνει κομμάτια.Ναι,είχε πιει...για άλλη μια φορά.Τα γυαλιά,μικρά λεπτα θρύψαλα με φόβησαν.Τον πήρα από το χέρι.
-΄Ελα σήκω...
Σαν παιδί υπάκουσε,κουνώντας το κεφάλι,μα τα μάτια του είχαν πλημμυρίσει δάκρυα.Το βίντεο έπαιζε παλιές καλές παραστάσεις.Αποφασιστικά άρπαξα το τηλεκοντρόλ και το έκλεισα.<Πρέπει να φανώ γενναία>,σκέφτηκα.
<Όλα εντάξει>,του ψιθύρισα στ΄αυτί.
Τον άκουγα να βαριανασαίνει...Λυγμοί και ανάσες είχαν γίνει ένα.<΄Ολα καλά>,επανέλαβα...Με δυσκολία ανεβηκαμε τη γυριστή σκάλα.
Σ΄αυτήν τη περ'ιπτωση,αν δεν ήταν τα περιττά μου κιλά,το σώμα μου δεν θα΄χε αντέξει το φορτίο να <κουβαλήσει> ένα δυνατό καλογυμνασμένο σώμα.
<Λίγο ακόμα...>
Το κορμί του σωριάστηκε βαρύ στα λευκά σεντόνια΄ σε δευτερόλεπτα τον άκουσα να ροχαλίζει.΄Εμεινα και τον κοίταζα ενώ κοιμόταν.Δεν ήταν γαλήνιος ύπνος αυτός,αλλά φουρτουνιασμένος ,αγριεμένος και τρομαγμένος μαζί.΄Ηταν περίεργο,μα δεν έκλαψα.

Δελτίο Τύπου EKEBI 1ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών‏

1ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών Ένα διήμερο focus στη νέα γενιά Ελλήνων δημιουργών: βιβλίο, μουσική, θέατρο, χορός, κινηματογράφος, εικαστικά, κόμικς, διαγωνισμοί, workshops Παρασκευή 9 & Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2011 - Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ, κ. ΠΑΥΛΟΥ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΥ, ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ 1ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΕΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΕΚΕΒΙ ΚΥΡΙΑΣ ΚΑΤΡΙΝ ΒΕΛΙΣΣΑΡΗ Αναλυτικό πρόγραμμα εκδηλώσεων Το 1ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών «γεννήθηκε» με αφορμή τη δυναμική της νεότερης γενιάς συγγραφέων, την ανάγκη έκφρασης αλλά και προβολής της δημιουργικής της ταυτότητας. Νέες φωνές απέναντι σε νέες πραγματικότητες, φρεσκάδα και άποψη γύρω από τη λογοτεχνία και τις άλλες τέχνες - το τρίπτυχο για όλους όσοι συμμετέχουν στη φετινή, πρώτη διοργάνωση. Με βλέμμα στραμμένο στο αύριο και «συνομιλία» με τους συνομήλικους λογοτέχνες (έως 35 ετών) από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά φεστιβάλ Μάντοβας, Βερολίνου και Ουαλίας. Το σκεπτικό του Φεστιβάλ που διοργανώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και Μητροπολιτικές Ιστορίες/Metropolis, συνδέεται με την επικαιρότητα: οι νεότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν την πολυεπίπεδη κρίση της εποχής μέσα από τη δική τους ματιά. Δοκιμάζουν την ατομική και συλλογική έκφραση με τις αναγνωστικές προτιμήσεις τους, τις ιδέες και τις επιδιώξεις τους. Άλλο τόσο αναζητούν μέσα από τις άλλες μορφές τέχνης (θέατρο, μουσική, κινηματογράφος, χορός, εικαστικά) όλες τις ερωτήσεις και απαντήσεις για το παρόν και το μέλλον. Το σύνθημα «Εχουμε πολλά να πούμε. Να διαβάσουμε, να ανακαλύψουμε, να δούμε…» αποτυπώνει το πνεύμα του διημέρου στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Λογοτεχνία… ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ Το ΕΚΕΒΙ δίνει τη σκυτάλη σε περισσότερους από 40 νέους ταλαντούχους συγγραφείς μέσα από έναν διήμερο Μαραθώνιο Ανάγνωσης που, ως κεντρικός του άξονας, θα κηρύξει την έναρξη των εκδηλώσεων (Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου στις 17.30). Μέρος Α΄ (Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου, 17.30 -20.00 και Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 11.00 -18.00): Οι Έλληνες συγγραφείς. Ο συγγραφείς*, πεζογράφοι και ποιητές ηλικίας έως 35 ετών με ένα ή δύο βιβλία στην εργοβιογραφία τους, που επιλέχθηκαν από ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά** (κάθε περιοδικό είχε δικαίωμα να στείλει 3 προτάσεις για νέους συγγραφείς που θεωρούν ότι είναι υποσχόμενοι και αξιομνημόνευτοι) θα παρουσιάζονται, θα διαβάζουν αποσπάσματα των έργων τους και θα απαντούν στις καυτές ερωτήσεις της Λώρης Κέζα και του Αύγουστου Κορτώ, οι οποίοι έχουν αναλάβει τον γενικό συντονισμό του Μαραθωνίου Ανάγνωσης. *Λίστα των νέων συγγραφέων Αιωροκλέους Λαμπρινή, Αραβανής Σπύρος, Αρβανίτης Παναγιώτης, Γεννάρης Μιχάλης, Γιαλένιος Κυριάκος, Γκανάσου Τζούλια, Γκίτση Αναστασία, Γκιωνάκης Γιώργος, Γκολίτσης Πέτρος, Γρίβα Άννα, Δημουλή Αγγελική, Δούκας Γιάννης, Ερηνάκης Νίκος, Ευαντινός Νικόλας, Κάββαλου Στέργια, Καλλέργη Λένα, Κατιώνη Δήμητρα, Κατσού Ναταλία, Kούκης Χρήστος, Κουμασίδης Ιορδάνης, Λαμπράκος Γιώργος, Λουλαδάκης Βαγγέλης, Μελιδώνης Ανέστης, Μιχαήλ Χρήστος Α., Μπέκας Βαγγέλης, Νησίδης Νικόλας, Ξυλούρη Μαρία, Παλαβός Γιάννης, Παλούκης Σπύρος, Παναγιώτου Ευτυχία, Παπαχαράλαμπος Κωνσταντίνος, Πέτσα Βασιλική, Ρακόπουλος Θοδωρής, Ρήτος Τάσος, Σουργιαδάκη Ειρήνη, Τανούδης Δημήτρης, Τζανακάρη Βάσια, Τζατζιμάκη Ελένη, Τσακίρης Στέργιος, Τσίρκας Ιωάννης, Φακίνου Μαρία, Χριστοπούλου Μάγδα. **Λίστα των λογοτεχνικών περιοδικών ΒΑΚΧΙΚΟΝ, ΔΕΚΑΤΑ, ΔΙΑΒΑΖΩ, ΕΜΒΟΛΙΜΟΝ, ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ, H ΛΕΞΗ, ΘΕΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, ΚΟΥΚΟΥΤΣΙ, ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ, ΝΕΑ ΕΥΘΥΝΗ,ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, ΝΗΣΙΔΕΣ, ΟΙ ΦΙΛΟΙ, ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ, ΠΟΙΕΙΝ, ΠΟΙΗΤΙΚΗ, ΠΝΟΕΣ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ, ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, ΙNTELLECTUM, LITTERATERRA, POETICANET. Μέρος Β΄ (Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 18.00-19.00): Τα ξένα φεστιβάλ. Θα ακολουθήσουν νέοι συγγραφείς που διακρίθηκαν από το πρόγραμμα «Scritture Giovani»*, ένα ευρωπαϊκό δίκτυο φεστιβάλ για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς που διεξάγεται σε Ιταλία, Βρετανία και Γερμανία από το 2002. Πρόκειται για τους: Anna Lewis (Ην.Βασίλειο), Suzanne Heinrich (Γερμανία) και Paolo Piccirillo (Ιταλία), καθώς και η «δική μας» Κάλλια Παπαδάκη (βραβείο Διαβάζω 2010 πρωτοεμφανιζόμενης συγγραφέα), η οποία συμμετείχε, με τη συνεργασία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, στο πρόγραμμα ως εκπρόσωπος της τιμώμενης χώρας, όπου φέτος ήταν η Ελλάδα και στα τρία αντίστοιχα φεστιβάλ. Θα μας παρουσιάσουν τόσο το πρόγραμμα όσο και τη δουλειά τους και θα μας μιλήσουν για την εμπειρία τους από τη συμμετοχή τους σε φεστιβάλ. Θα συνομιλήσουν με τους Ελληνες ομοτέχνους τους για τη γοητεία του γραπτού λόγου αλλά και θα απευθυνθούν στο κοινό. * Πρόγραμμα «Scritture Giovani»: Αποτελεί μια δράση προώθησης νέων και ταλαντούχων Ευρωπαίων συγγραφέων. Ξεκίνησε το 2002 με πρωτοβουλία του ιταλικού φεστιβάλ Festivaletteratura σε συνεργασία με τα φεστιβάλ Hay Festival (Βρετανία) και Internationales Literaturfestival Berlin (Γερμανία), με την υποστήριξη του Προγράμματος Πολιτισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεχίζεται με διαρκώς αυξανόμενη επιτυχία. Κάθε χρόνο, ένας συγγραφέας από μια τέταρτη ευρωπαϊκή χώρα προστίθεται στους συγγραφείς των τριών χωρών που διοργανώνουν το φεστιβάλ (το 2011 η Ελλάδα ήταν η τιμώμενη χώρα και διακρίθηκε η Κάλλια Παπαδάκη – εκδόσεις Πόλις, βραβείο πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων του περιοδικού Διαβάζω). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τα εξής: έκδοση στις τρεις γλώσσες του φεστιβάλ μιας συλλογής διηγημάτων γραμμένων αποκλειστικά για το πρόγραμμα «Scritture Giovani», συμμετοχή των συγγραφέων στα τρία φεστιβάλ, γνωριμία με το ευρωπαϊκό αναγνωστικό κοινό μέσω ανάγνωσης των έργων τους και συζήτηση με ομοτέχνους τους από τις άλλες χώρες. Μέρος Γ΄ (Σάββατο 19.00-20.00): Τελετή λήξης και απονομή βραβείων. Τρεις συγγραφείς, που θα ξεχωρίσει μια ειδική επιτροπή που αποτελείται από την Έρση Σωτηροπούλου, τη Λίνα Πανταλέων και τον Σπύρο Γιανναρά, θα λάβουν εξαμηνιαίες υποτροφίες για τα επόμενα δημιουργικά βήματά τους (1.300€ ανά μήνα, ειδική επιχορήγηση του ΟΠΑΠ). ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ «Η κρίση, μια στιγμή αλήθειας. Μήπως η κρίση είναι και κρίση αξιών;» Οι «νέοι» συζητούν και θέτουν ερωτήματα στους «παλιούς»: Νάνο Βαλαωρίτη, Νίκο Παναγιωτόπουλο, Αμάντα Μιχαλοπούλου. Συντονίζει ο Στέφανος Νόλλας, εκδότης του περιοδικού Konteiner. Παρασκευή 9/12, ώρα: 20:30-22:00, στην αίθουσα του αμφιθεάτρου «Bookcrossing - Τι είναι;» Μια διεθνής τάση εξαπλώνεται και στην Ελλάδα Έλληνες bookcrossers θα μιλήσουν για το bookcrossing, όλες τις δράσεις και διαστάσεις του (διαδικασία, συναντήσεις, συνέδρια, challenges, δράσεις) με ταυτόχρονη προβολή slide show φωτογραφιών και μικρά happenings ενδιαμέσως. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης θα προβληθεί η ταινία «Προηγείται το αίμα», διάρκειας περίπου 20 λεπτών, σε παραγωγή των Ελλήνων Bookcrossers για το 2ο Συνέδριο που διοργανώθηκε το 2006 στην Αθήνα. Θα ακολουθήσει ένα μικρό κυνήγι κρυμμένων βιβλίων. Σάββατο 10/12, ώρα:12:00-14:00, στην αίθουσα Black Box «Συγγραφείς και media» Οι Μητροπολιτικές Ιστορίες /Metropolis καλούν για συζήτηση τους δημοσιογράφους Νίκο Βατόπουλο, Ηλία Κανέλλη και Κώστα Τσαούση. Μέσα από τη συζήτηση θα τεθούν ερωτήματα και θα δοθούν απαντήσεις για το πόσο τα νέα μέσα μπορούν να προαγάγουν τη λογοτεχνία. Μπορεί ένας εκδότης να ανακαλύψει ένα καινούργιο ταλέντο μέσα από ένα ιστολόγιο; Μπορεί ένας νεαρός συγγραφέας να εξελιχθεί μέσα από το Διαδίκτυο; Κατά τη διάρκεια της συζήτησης η Violet Louise (Λουίζα Κωστούλα) θα διαβάσει με το δικό της μουσικό τρόπο κείμενα που έχουν δημοσιευτεί στις Μητροπολιτικές Ιστορίες. Σάββατο 10/12, ώρα:13:00-15:00, στην ΑΙΘΟΥΣΑ 1 WORKSHOPS Εργαστήρια δημιουργικής γραφής (με εγγραφή) Και επειδή όλες οι τέχνες διδάσκονται, το φεστιβάλ οργανώνει τέσσερα δωρεάν εργαστήρια δημιουργικής γραφής (workshops): ο Χρήστος Χρυσόπουλος για το μυθιστόρημα , ο Στρατής Πασχάλης για την ποίηση, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος για το σενάριο και η Ελένη Πέγκα για τη θεατρική γραφή, παραδίδουν μαθήματα συγγραφικής τέχνης σε νέους επίδοξους συγγραφείς. (Όλοι οι συμμετέχοντες θα λάβουν βεβαίωση παρακολούθησης σεμιναρίου). Τα εργαστήρια είναι κλειστά και οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να δηλώσουν συμμετοχή έως την Κυριακή 4/12, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: festivalneonlogotexnon@ekebi.gr ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ Μαραθώνιος γραφής «8 ώρες - 1 ιστορία» (με δηλώσεις συμμετοχής) Οι Μητροπολιτικές Ιστορίες /Metropolis καλούν πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς 18 έως 30 ετών, χωρίς έκδοση βιβλίου, για έναν οχτάωρο διαγωνισμό γραφής. Οι είκοσι πρώτοι που θα δηλώσουν συμμετοχή, θα πρέπει παραβρεθούν την Παρασκευή 9/12, στις 10 το πρωί στον χώρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης, όπου θα κληθούν να παραδώσουν μέσα σε 8 ώρες ένα διήγημα με θέμα που θα τους δοθεί επί τόπου. Η κριτική επιτροπή που αποτελείται από τον συγγραφέα Χρήστο Οικονόμου και την επιτελική ομάδα των Μητροπολιτικών Ιστοριών θα ξεχωρίσει 3 «φρέσκα» ταλέντα, απονέμοντάς τους βραβεία. Το πρώτο βραβείο ισοδυναμεί με τη δωρεάν συμμετοχή σε ένα από τα σεμινάρια του εαρινού κύκλου του Εργαστηρίου του Βιβλίου του ΕΚΕΒΙ της επιλογής του (πληροφορίες στο www.ekebi.gr). Στο δεύτερο και τρίτο βραβείο θα δοθεί τιμητικός έπαινος ενώ και οι τρεις βραβευμένοι θα συμμετάσχουν σε επόμενη έκδοση των Μητροπολιτικών Ιστοριών/Metropolis. Δηλώσεις συμμετοχής έως την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου στην ηλ. διεύθυνση festivalneonlogotechnon@ekebi.gr, ή στο τηλ.: 210 9200325 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΤΕΧΝΩΝ «Δεν το έχουμε δει το έργο… όλων των Νέων Καλλιτεχνών» Το 1ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών προσκαλεί όλες τις μορφές Τέχνης σε ένα κείμενο. Και το κείμενο αυτό είναι η ομιλία του Γιώργου Σεφέρη «Ανήκω σε μία χώρα μικρή», κατά την τελετή απονομής του Νόμπελ Λογοτεχνίας (48 χρόνια σαν σήμερα, στις 11 Δεκεμβρίου 1963). Η πρόσκληση και η πρόκληση του Διαγωνισμού είναι καλλιτέχνες από όλους τους χώρους να προσφέρουν τη δική τους «μετάφραση», στέλνοντας μία φωτογραφία, ένα βίντεο, μία μελωδία, ή κάποιο στίχο ή κείμενο, το οποίο να συμπυκνώνει το μήνυμα του Γιώργου Σεφέρη προς την ανθρωπότητα, για την Ελλάδα και για τον κόσμο. Η επιτροπή που αποτελείται από τους συγγραφείς και καλλιτέχνες Βασίλη Παπατσαρούχα, Μαρία Ζερβού και Κάλλια Παπαδάκη θα ξεχωρίσει τα δύο πιο εμπνευσμένα έργα, τα οποία θα κερδίσουν: το 1ο ένα διπλό εισιτήριο για το Άμστερνταμ (χορηγία της εταιρείας transavia.com) και το 2ο ένα γεύμα για δύο (χορηγία από το εστιατόριο Showroom). Τα δέκα καλύτερα θα δημοσιευτούν στον ηλεκτρονικό κόμβο του φεστιβάλ. Δηλώσεις συμμετοχής έως τις 9 Δεκεμβρίου στην ηλ. διεύθυνση festivalneonlogotechnon@ekebi.gr, ή στο τηλ.: 210 9200325 Παράλληλες εκδηλώσεις: Όταν η λογοτεχνία εμπνέει… Η λογοτεχνία υπήρξε πάντα μια ανεξάντλητη δεξαμενή που τροφοδότησε με ιστορίες και ιδέες τους καλλιτέχνες. Στον κινηματογράφο, το θέατρο, τη μουσική, τις εικαστικές τέχνες, τον χορό έχουμε άπειρα παραδείγματα έργων εμπνευσμένων από την (ταπεινή) τέχνη της γραφής. Το βιβλίο δεν διαθέτει τις «ευκολίες» της εικόνας ή του ήχου που επιδρούν άμεσα και δημιουργούν ακαριαία αντίδραση στον δέκτη, δεν μπορείς να τη βιώσεις κοινωνικά, παρέα με τους φίλους σου. Είναι πιο δύσκολη και μοναχική δουλειά να «προσλάβεις» ένα λογοτεχνικό έργο, απαιτεί απομόνωση και έντονη συγκέντρωση, απαιτεί την ενεργή συμμετοχή του αναγνώστη. Χωρίς αυτό να την καθιστά ανώτερη από τις άλλες τέχνες, της προσδίδει όμως μια μοναδική διαφορετικότητα. Και σίγουρα παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον η βαθιά επιδραστικότητα που έχει η λογοτεχνία στην ιστορία των τεχνών ανακαλύπτοντας συνεχώς νέες διόδους διάχυσης του πρωτογενούς υλικού. Τη διαρκή αυτή σχέση επιχειρεί να φωτίσει το παράλληλο πρόγραμμα εκδηλώσεων του 1ου Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών που περιλαμβάνει: προβολές ταινιών μικρού μήκους βασισμένων σε λογοτεχνικά έργα, περφόρμανς θεάτρου και χορού, μουσικά και εικαστικά δρώμενα, εκθέσεις κόμικς, σεμινάρια και διαγωνισμούς. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Το Φεστιβάλ Δράμας έχει επιλέξει 26 ταινίες μικρού μήκους βασισμένες σε λογοτεχνικά έργα για να προβληθούν στο Φεστιβάλ. Ταινίες παλιών αλλά και νεότερων σκηνοθετών που ανέτρεξαν στην ελληνική κυρίως αλλά και στην ξένη λογοτεχνία για να τη διηγηθούν στη μεγάλη οθόνη. Το πρόγραμμα προβολών ξεκινάει με την ταινία «Στο Καστελόριζο» που διασκεύασε το 1985 ο διευθυντής του Φεστιβάλ της Δράμας Αντώνης Παπαδόπουλος από το ομώνυμο διήγημα του Αλεξέι Τολστόι, ενώ το Σάββατο θα προβληθεί και το φετινό πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ της Δράμας, η ταινία «Πίστομα» του Γιώργου Φουρτούνη, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Κ. Θεοτόκη. Συνολικά θα προβληθούν οι εξής ταινίες (με σειρά προβολής): Στο Καστελόριζο, του Αντώνη Παπαδόπουλου/βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Αλεξέι Τολστόι, Το Ποτάμι, του Άρη Μπαφαλούκα / βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Αντώνη Σαμαράκη, Ακόμα; της Εύης Καραμπάτσου/ βασισμένη σε διήγημα του Θεοτόκη, Πείνα του Ανδρέα Μαριανού/βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Αριστοτέλη Νικολαΐδη, Τσιπς του Κώστα Μαχαίρα/βασισμένη στο διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου «Ένα παιδί απ’ τη Θεσσαλονίκη», Αλληλουχία των Κήπων του Αχιλλέα Κυριακίδη/ βασισμένη σε διήγημα του Julio Cortazar, America του Σάββα Καρύδα/ βασισμένη σε διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου, Μερσεντές του Σίμου Κορεξενίδη/βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Βασίλη Τσιαμπούση, Τα γκαρσόνια στ’ αναψυκτήρια του Αντώνη Σαμουράκη/βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Διονύση Χαριτόπουλου, Ο φωτογράφος των Τρικάλων του Βασίλη Κοσμόπουλου/εμπνευσμένη από ένα ποίημα του Χρήστου Μπράβου, Υγραέριο του Αλιμάνι Μπουγιάρ/βασισμένη σε διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου, Black Tie του Πάρη Πατσουρίδη/ εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα του Τσακ Παλάνιουκ «Ο Επιζών», Πρόβα παλτού του Ηλία Δημητρίου/βασισμένη στο διήγημα του Λάκη Παπαστάθη «Κάτω από το σπίτι των αρχαίων ανέμων», Nebraska του Αχιλλέα Κυριακίδη/βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Αχιλλέα Κυριακίδη, Φάρμακον του Ιωακείμ Μυλωνά/βασισμένη στο διήγημα της Κρυσταλλίας Κουλέρμου «Μούχλα», Σκαριμπίμ Σκαριμπόμ των Μανώλη Τσίπου και Βασίλη Νούλα/βασισμένη στο βιβλίο του Γιάννη Σκαρίμπα, Σκιά πέραν του χρόνου του Γιάννη Τζουβελέκη/βασισμένη σε δυο διηγήματα του συγγραφέα τρόμου H.P.Lovecraft, Δεκατρία μισό του Χάρη Βαφειάδη/βασισμένη στο βιβλίο της Λένας Κιτσοπούλου «Νυχτερίδες», If you have no place to cry του Αριστοτέλη Μαραγκού/ βασισμένη στην ομώνυμη ιστορία του Λουίς Σεπούλβεδα, Πίστομα του Γιώργου Φουρτούνη/ βασισμένη στο ομώνυμο διήγημα του Θεοτόκη, Ο Γάμος του Αλέξανδρου Κακαβά/βασισμένη σε άτιτλο διήγημα του Γιάννη Κακουλίδη, Ευαγγελισμός του Τάσου Γουδέλη/βασισμένη στο διήγημα του Τάσου Γουδέλη «Η Επίσκεψη», Η μαύρη θύελλα του Νίκου Καλλαρά/βασισμένη στην ομώνυμη νουβέλα του Νίκου Μίνγκα, Σ’ ένα συνοριακό σταθμό της Νάνσυ Σπετσιώτη/ελεύθερη διασκευή του ομώνυμου διηγήματος του Αντώνη Σαμαράκη, Ποιος Βασίλης; του Βασίλη Μουτσιάκα/ βασισμένη στο διήγημα του Μένη Κουμανταρέα «Η μυρωδιά τους με κάνει και κλαίω». Workshop συγγραφής σεναρίου από τον Νίκο Παναγιωτόπουλο, την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου, ώρα 15:00-18:00 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΘΕΑΤΡΟ Οι Μητροπολιτικές Ιστορίες /Metropolis παρουσιάζουν τρεις θεατρικές περφόρμανς που αποτελούν μέρος της παράστασης με τίτλο «Unemployed – 10 Μητροπολιτικές Ιστορίες», η οποία βασίζεται σε κείμενα του τελευταίου τεύχους των Μητροπολιτικών Ιστοριών. «Unemployed - Η θεωρία» Ένας τριαντάχρονος εργαζόμενος σε μια «ανοιχτή πρόβα» μιας νέας πραγματικότητας. Μια εξομολόγηση για τις επιλογές μας και τις θεωρίες που μας βοηθάνε να συνεχίσουμε να ζούμε (ή όχι) με αυτές. Κείμενο: Σπύρος Παπαδόπουλος, Ερμηνεία: Δημήτρης Κερεστετζής, Σκηνοθεσία: Ειρήνη Μαργαρίτη, βίντεο: Κύνθια Λιβανίου. Διάρκεια: 20 λεπτά. Παρασκευή 9/12, ώρα 19:00, αίθουσα Black Box «Unemployed - Η συνέντευξη» Η συνέντευξη μιας γυναίκας που ψάχνει απεγνωσμένα για δουλειά. Μιας γυναίκας με ψηλά τακούνια. Μια συνέντευξη με όλα αυτά που νιώθουμε αλλά ποτέ δεν θα πούμε. Κείμενο: Ρενέ Sans, Ερμηνεία: Μαίρη Λούση, Σκηνοθεσία: Κατερίνα Φωτιάδη, Διάρκεια: 15 λεπτά. Παρασκευή 9/12, ώρα 20:00, στο αμφιθέατρο (η παράσταση «προλογίζει» τη συζήτηση που θα ακολουθήσει με θέμα: «Η κρίση, μια στιγμή αλήθειας. Μήπως η κρίση είναι και κρίση αξιών;» «Unemployed - Η τραγουδίστρια» Ένα εννιάχρονο κορίτσι αφηγείται την ζωή της μέσα από μια οθόνη. Μια ζωή που αλλάζει ξαφνικά. Μια τραγουδίστρια δίπλα της, την βοηθά να «δραπετεύσει». Κείμενο: Ειρήνη Μαργαρίτη, Ερμηνεία: Σταυρούλα Τσουκαλά, Τραγούδι: Δήμητρα Κωτίδου, Σκηνοθεσία: Σταμάτης Ζακολίκος, Video: Κύνθια ΛιβανίουΔιάρκεια: 15 λεπτά Σάββατο 10/12, στο φουαγιέ ισογείου, 4 επαναλαμβανόμενες παρουσιάσεις σε ανύποπτο χρόνο Επίσης η ομάδα Bijoux de Kant παρουσιάζει την περφόρμανς «Spiritus» σε κείμενο της Ειρήνης Σουργιαδάκη. «Spiritus. Μικρό επίμηκες κομμάτι ξύλο ή χαρτόνι που στη μια του άκρη είναι καλυμμένο με εύφλεκτη ουσία και χρησιμοποιείται για το άναμμα φωτιάς.» Σκέψεις πάνω σ’ ένα σπίρτο, σ’ ένα παραμύθι, σε μια πραγματικότητα, ένα κορίτσι καθισμένο κάπου στην πόλη, στο πεζοδρόμιο, στα όρια της φτώχειας με κάθε έννοια. Το Ρομαντικό επανέρχεται και επαναπροσεγγίζεται. Ένα κορίτσι που του λείπουν τα πάντα και ζει ολομόναχο ανάμεσά μας, σφιχταγκαλιασμένο με την αγωνία μιας σπίθας. Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης, κείμενο: Ειρήνη Σουργιαδάκη, ερμηνεία: Κατερίνα Μισσιχρόνη. Διάρκεια: 15 λεπτά. Σάββατο 10/12, ώρα 19:00, στην αίθουσα Black Box Workshop θεατρικής γραφής από την Ελένη Πέγκα, Παρ. 9/12, ώρα 11:00-14:00 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Athens Biennale – Monodrome Η 3η Μπιενάλε της Αθήνας 2011 ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ μεταφέρει στο Φεστιβάλ τον απόηχο της έκθεσής της που έχει σχεδιαστεί ως ένα εκτενές εικαστικό αφήγημα, παρουσιάζοντας έργα που πραγματεύονται το λογοτεχνικό κείμενο ως πρώτη ύλη: Ο Στέλιος Καραμανώλης και η Τούλα Πλουμή παρουσιάζουν το θεατρικό έργο «Ρινόκερως» του Ευγένιου Ιονέσκο σε ηχητική απόδοση. Η ιδέα πηγάζει από το ψυχαγωγικό είδος του ραδιοφωνικού θεάτρου που ψήγματά του συνεχίζουν να υπάρχουν στις μέρες μας ως απόηχος μιας άλλης εποχής. Η απουσία εικόνας επιτρέπει την έμφαση στον διάλογο, τα ηχητικά εφέ και τη μουσική και η ερμηνεία των ρόλων γίνεται από Έλληνες εικαστικούς. O Μάκης Μαλαφέκας, εικαστικός και συγγραφέας, συμμετέχει με το βίντεο «Σημειώσεις για ένα σύγχρονο μυθιστόρημα» (2011), μια ανάγνωση αποσπάσματος του βιβλίου «Λήμματα από την εποχή της κρίσης», εκδ. futura, 2011 [Η 3η Μπιενάλε της Αθήνας 2011 ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ διεξάγεται από τις 23 Οκτωβρίου έως τις 11 Δεκεμβρίου στη Διπλάρειο Σχολή στην Πλατεία Θεάτρου και στο Κέντρο Τεχνών και το Μουσείο «Ελευθέριος Βενιζέλος» στο Πάρκο Ελευθερίας]. "Bluescreen and the Politics of Loneliness", Μαρία Ζερβού Βίντεο-εγκατάσταση που πραγματεύεται την ανάγνωση 7 ποιημάτων της εικαστικού μέσα σε έναν μπλέ χώρο πειραματισμού και παντρέματος ποίησης και εικόνας. Το Σάββατο στις 18:00 η Μαρία Ζερβού πα πραγματοποιήσει ζωντανή περφόρμανς στο περιβάλλον της εγκατάστασης. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΣ Περφόρμανς: Xenos / Ξένος, Ινώ Ρήγα Με αφετηρία και έμπνευση το βιβλίο του Αλμπέρ Καμύ “Ο Ξένος” και ιδιαίτερα τον βασικό χαρακτήρα-ήρωα του βιβλίου, ο Μερσώ. Η μυθιστορηματική αυτή περσόνα ερευνάται μέσα από μία πιο προσωπική, λιτή και αφαιρετική κινητική γλώσσα. Σύλληψη / κίνηση: Ινώ Ρήγα, Μουσική σύνθεση* / ζωντανή υποστήριξη: Δημήτρης Κούρτης. Παρασκευή 9/12, ώρα 20:00, στην αίθουσα Black Box Περφόρμανς «Μια γεύση από tango…», Διονύσης Θεοδωρόπουλος / Χλόη Θεοδωροπούλου Από την πιο κλασική έως μια πιο εξελιγμένη/μοντέρνα εκδοχή του παρουσιάζει η περφόρμανς έναν θρυλικό χορό που έχει εμπνεύσει πολλούς λογοτέχνες (και όχι μόνο της Λατινικής Αμερικής) στροβιλίζοντας τις ιστορίες τους στους ιλιγγιώδεις ήχους του μπαντονεόν. Θα ακολουθήσει ένα workshop/εργαστήριο 1.5 ώρας, ανοιχτό σε όλους και όλες, ανεξαρτήτως επιπέδου ή γνώσεων πάνω στο tango. Σάββατο 10/12, ώρα 20:00, στην αίθουσα Black Box ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΚΟΜΙΚΣ Δύο δραστήριες ομάδες, οι Comicdom και TheVeryClosedCircle, που διηγούνται τις ιστορίες μέσα από κόμικς, συμμετέχουν στο φεστιβάλ δίνοντάς μας την ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά σ’ ένα διαφορετικό χάρτινο ή και ψηφιακό σύμπαν. Συζήτηση: «Comics και Λογοτεχνία», από τους Comicdom Είναι λογοτεχνία τα κόμικς; Πού μοιάζουν και σε τι διαφέρουν; Πώς οι δημιουργοί κόμικς επηρεάζονται από τα λογοτεχνικά κείμενα και πώς λογοτεχνικά κείμενα μεταφέρονται σε κόμικς; Στη συζήτηση αυτή, δημιουργοί και θεωρητικοί, διερευνούν τα όρια και τους συσχετισμούς των δύο αφηγηματικών ειδών και καταθέτουν τις προσωπικές τους εμπειρίες ανάγνωσης και δημιουργίας. Συμμετέχουν οι: Βασιλεία Βαξεβάνη, αφηγήτρια-συντάκτρια του comicdom.gr, Γιάννης Παλαβός, συγγραφέας, Τόμεκ, δημιουργός κόμικς, Πέτρος Χριστούλιας, δημιουργός κόμικς. Συντονίζει η Λήδα Τσενέ, δ/ντρια δημοσίων σχέσεων του Comicdom Press Σάββατο 10/12, ώρα 17:00-19:00, αίθουσα Black Box Εργαστήριο: «Από τη λογοτεχνία... στα comics», από τους Comicdom Πώς μεταφέρουμε ένα λογοτεχνικό κείμενο στα καρέ ενός comic; Με αφετηρία ένα γνωστό λογοτεχνικό κείμενο αποδομούμε την αφηγηματική του δομή και την ξαναχτίζουμε. Η Βασιλεία Βαξεβάνη και ο Μιχάλης Διαλυνάς σας αποκαλύπτουν τεχνικές και σας καθοδηγούν να φτιάξετε τη δική σας σελίδα comic. Παρασκευή 9/12, ώρα 18:00-20:00, στο φουαγιέ του 1ου ορόφου Παρουσίαση-προβολή ψηφιακών κόμικς, The Very Closed Circle Δεκατρείς δημιουργοί κόμικς που απαρτίζουν την ομάδα «Πολύ κλειστός κύκλος» - THE VERY CLOSED CIRCLE ή απλά… TVCC #, παρουσιάζουν τις ψηφιακές δημιουργίες τους (προβολή με προτζέκτορα): KitrinoAgori, T.Z., TOMEK, sophia, Stavroula, Harry lagoussis, HectorR, Pan Pan, Tasmar, Christina, yOrgosK., Mr. Pink, j. Bardakos υπό την υψηλή εποπτεία του Admiral TROUT. Αναζητήστε τους στο ιστολόγιο ψηφιακών κόμικς http://theveryclosedcircle.blogspot.com/ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ Dj set party: με τους Snob (Δημήτρη Σωτάκη και Θανάση Χειμωνά) Τι σχέση μπορούν να έχουν δύο λογοτέχνες με τη μουσική; Στο ερώτημα αυτό καλούνται να απαντήσουν δύο αναγνωρισμένοι συγγραφείς, που έχοντας διαγράψει μια πορεία στη λογοτεχνία αποφάσισαν μια ωραία ημέρα να γίνουν μουσικοί. Ο Δημήτρης Σωτάκης και ο Θανάσης Χειμωνάς απαρτίζουν τους SNOB και μας παρουσιάζουν, το ολοκαίνουργιο video clip “TV star”, παλιότερα και νέα τραγούδια τους αλλά και τραγούδια που του επηρέασαν. Σάββατο 10/12, ώρα 22:00, στο mcf coffee -bar-resto του 3ου ορόφου [ Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ στο φουαγιέ του ισογείου θα λειτουργούν: O πολυπρόσωπος ΙΑΝΟΣ : τo βιβλιοπωλείο των νέων δημιουργών Ο ΙΑΝΟΣ οργανώνει το βιβλιοπωλείο του Φεστιβάλ στο φουαγιέ του ισογείου στηρίζοντας τους νέους δημιουργούς με την προβολή των βιβλίων τους. Bookcrossing Stand Ένα βραβευμένο παγκάκι-το YoYo σχεδιασμένο από την Ροδάνθη Σεντούκα- θα φιλοξενήσει τους Έλληνες Bookcrossers. Θα ενημερώνουν το κοινό για το bookcrossing και θα προτρέπουν για συμμετοχή στη διαδικασία της «απελευθέρωσης» βιβλίων με το “Δέντρο των ελεύθερων βιβλίων” που θα έχουν εγκαταστήσει στον χώρο.

EΡΩΤΑΣ Η ΤΙΠΟΤΑ

<Ξέρεις ότι είσαι ερωτευμένος όταν δεν μπορείς να κοιμηθείς επειδή ξέρεις ότι η πραγματικότητα είναι επιτέλους καλύτερη από τα όνειρά σου>
Δρ Σους[ψευδώνυμο του Τεοντόρ Σους Γκάιζελ]

*
<Πλατωνικός έρωτας ίσον μαλακόν παξιμάδιον διά τους μή έχοντας οδόντας>

Εμμανουήλ Ροίδης

*
<Οταν σε αγαπούν δεν αμφιβάλλεις για τίποτα.Οταν αγαπάς ,αμφιβάλλεις για όλα>

Κολέτ[γαλλίδα συγγραφέας]

*

<Είναι ευκολότερο να πεθάνεις για μια γυναίκα παρά να ζήσεις μαζί της>

Λόρδος Βύρων

*


Η μεγαλύτερη επιτυχία στη ζωή είναι η πεποίθηση ότι μας αγαπούν.
Βίκτωρ Ουγκό

*
Έρωτας είναι να αγαπάς τις ομοιότητες και αγάπη να ερωτεύεσαι τις διαφορές.

Χόρχε Μπουκάι

*

<Πρέπει να έχει κανείς έναν έρωτα,'εναν μαγάλο έρωτα,για να του εξασφαλίζει άλλοθι στις αδικαιολόγητες απελπισίες που κυριεύουν όλους μας>

Αλμπέρ Καμύ

*

Aληθινή αγάπη δεν είναι εκείνη που αντέχει τον μακροχρόνιο χωρισμό,αλλά εκείνη που αντέχει τη μακροχρόνια οικειότητα

Χέλεν Ρόουλαντ

*
<Ο έρωτας είναι ένα βρόμικο κόλπο που μας παίζουνε για να διαιωνίσουμε το είδος>
Σόμερσετ Μομ

*

Ο χωρισμός ελαττώνει τα μέτρια πάθη και δυναμώνει τα μεγάλα,όπως ο άνεμος σβήνει τα κεριά,αλλά φουντώνει τις φωτιές>

Λα Ροσφουκό

*

<Ο έρωτας είναι πιο δημοφιλής από τον γάμο ,για τον ίδιο λόγο που τα μυθιστορήματα αρέσουν περισσότερο από την Ιστορία>

Νικολά Σαμφόρ

*
Ο 'ερωτας
Το αρχιπέλαγος
Κι η πρώρα των αφρών του
Κι οι γλάροι των ονείρων του
Στο πιο ψηλό κατάρτι του ο ναύτης ανεμίζει
Ένα τραγούδι.
Ο έρωτας
Το τραγούδι του
Κι οι ορίζοντες του ταξιδιού του
Κι η ηχώ της νοσταλγίας του
Στον πιο βρεμένο βράχο της η αρραβωνιαστικιά προσμένει
Ένα καράβι.
Ο έρωτας
Το καράβι του
Κι η αμεριμνησία των μελτεμιών του
Κι ο φλόκος της ελπίδας του
Στιν πιο ελεφρό κυματισμό του ένα νησί λικνίζει
Τον ερχομό.

Ο.Ελύτης
[Το τραγούδι του Αρχιπελάγους]

*

Καλλιτέχνες αντισταθείτε στην Αντίσταση της Ασημινας Ξηρογιάννη

Με αφορμή το βιβλίο Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ,του Στίβεν Πρέσσφιλντ,εκδ.Πατάκη


ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ

Πόσες φορές έχεις βρεθεί μπροστά σε λευκή κόλλα,κοιτώντας την αμήχανα!Πόσες φορές θέλεις να πας να γράψεις το επόμενο κεφάλαιο για το μυθιστόρημα που ξεκίνησες,κι ομως μένεις καρφωμένος στον καναπέ και παρακολουθείς αποβλακωμένος τηλεόραση!Πόσες φορές αφορίζεις και υβρίζεις την απέραντη αναβλητικότητά σου!Θέλεις να καταπιαστείς με την όποια τέχνη σου και κάτι σε καθηλώνει σε αδράνεια,μια αόρατη δύναμη σε σαμποτάρει κλείνοντάς σου το μάτι ειρωνικά.Στο βιβλίο του Ο Πόλεμος της Τέχνης,την ανασταλτική δύναμη για δημιουργία ο Στίβεν Πρέσσφιλντ την ονομάζει ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ .Η Αντίσταση είναι σκοτάδι ,είναι μπλοκάρισμα,είναι σκέτημιζέρια,καλύτερα....δυστυχία!Η Αντίσταση είναι η κόλαση του δημιουργού.Η Αντίσταση είναι φραγμός για την έλευση της Τέχνης στον κόσμο.Αντιστεκόμενος στη ροπή του προς την Τέχνη,ο καλλιτέχνης αντιστέκεται στη φυσική ροή της ύπαρξής του.Η Αντίσταση είναι αργός θάνατος.
Απομακρύνεσαι από τα όνειρά σου,ματαιώνεις σχέδια,βασανίζεσαι που κρατάς μέσα σου εγκλωβισμένα τα πάντα,εικόνες,σκέψεις,ιδέες.Όλα θαμμενα μέσα σου,στο ειναι σου.Σε κυριεύει πανικός οτι ποτέ δεν θα βγουν στο φως,ότι η φωνή σου θα πνιγεί στον Αδη.Ο Πρέσσφιλντ που δεν μας έχει συνηθίσει σε τέτοιου ειδους βιβλια με δοκιμιακό χαρακτήρα υποστηρίζει ότι η Αντίσταση είναι πληγωτική και ξυπνάει τον φόβο.Ο φοβος ομως την ενδυναμώνει και την θρέφει.Οσο δηλαδή πιο πολύ φοβάται ο καλλιτέχνης ,τόσο πιο πολύ αναβάλλει την δημιουργία του και πέφτει στην καταθλιψη.Ο μόνος τρόπος για να νικήσουμε την Αντίσταση ,ειναι να τιθασεύουμε τον φόβο!Πρεπει να παλεύουμε αδιακοπα για την δημιουγία....και μάλιστα χωρις καθυστερήσεις ή προφάσεις ή αναβολές.Γιατί «ό,τι μπορείς να κάνεις,ή ονειρεύεσαι να κάνεις,ξεκίνα το.Η τόλμη κρύβει μέσα της ευφυία,μαγεία και δύναμη.Ξεκίνα το αμέσως ,που λέει και ο Γκαίτε.Είναι μαγικό να αρχίζεις ένα έργο,μαγικό να το συνεχίζεις και μαγικό να το τελειώνεις.Ενα υπέροχο ταξιδι που ηδονίζει τον καλλιτέχνη,αρκεί να βουτά μέσα σε αυτό με ολο του το είναι,ψυχή τε και σώματι.Δεν ειναι ευκολο ισως να ξεκινάς,κατά το «κάθε αρχή και δύσκολη » του λαού.Οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν επίκληση στη Μούσα και αναζητούσαν την εύνοιά της για να μπουν στον Παράδεισο,στη Δημιουργία.Ο Σωκράτης στον Φαίδρο του Πλάτωνα κάνει λόγο «για τα καλά αποτελέσματα της μανίας που προέρχεται από τους θεούς »Τρίτη λοιπόν είναι η κατοχή του πνεύματος και η μανία,η οποία μορφώνει τις ,μελλοντικές γενιές,αφού έχει καταλάβει αγνή και παρθένα ψυχή,την εξεγείρει,και την οδηγεί σε βακχική συμπεριφορά,υμνώντας δηλαδή αμέτρητα ανδραγαθήματα των παλαιότερων και με ωδές και με άλλα ποιητικά μέσα.Όποιος μάλιστα φτάνει στις πύλες της ποίησης,χωρίς να κατέχεται από τη Μανία των Μουσών,ότι τάχα μονο με την τεχνική του θα γίνει καλός ποιητής,ανεπιτυχής αποβαίνει ο ίδιος.και αφανίζεται η ποίηση του σώφρονα ποιητή από την ποίηση αυτών που νιώθουν μανία[Πλάτων,Φαίφρος,μετ.Φιλολογική Ομάδα Κάκτου,Κάκτος 1993]
Πώς προέκυψαν ο ΄Αμλετ,ο Παρθενώνας,η Γκουέρνικα;Eιναι ακριβώς επειδή οι καλλιτέχνες νίκησαν την αντίσταση!
Ο Πρέσσφιλντ έγραψε ένα βιβλίο για τις πολλαπλές μάχες που οφείλει να δώσει ο καλλιτέχνης προκειμένου να δημιουργήσει.Αμέτρητοι εχθροί προσπαθούν να τον αποπροσανατολίσουν και να τον απομακρύνουν από την Τέχνη του.Ο Frank Defort γράφει για το βιβλίο του Πρέσσφιλντ:«Ναι.Ο Πόλεμος της Τέχνης είναι η κόλαση του καθενός μας.»Ο Στίβεν Πρέσσφιλντ είναι ο δικός μας Clausewitz,που μας δείχνει πώς μπορούμε να νικήσουμε τους τέσσερις βασικούς αντιπάλους:oκνηρία,αδράνεια,δικαιολογίες και αναβλητικότητα.

***

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΥΡΟΒΟΛΑΚΗΣ-ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ

Ρουμπίνια στο χαρτί

Οι γλώσσες οι ερπύστριες συνέθλιψαν τoυς στίχους

Τους έκαναν μια μουσική , του ανέμου ένα κυματιστό μαράζι που κάλπαζε στο τίποτα

σκιάζοντας νεφελώματα ικτερικά στα τσιγκέλια με τα κρεμασμένα κρέατα του χάους.

Δεν είμαι εγώ για ποιήματα απόψε εγώ απόψε θέλω καφεΐνη και φτηνά αστέρια.

Είναι βλέπεις μια από τις νύχτες των γκρεμών που ανταριάζει η ματιά κακόβουλα φεγγάρια

κι ο νους ακροβολίζεται από το ενδεές τιτίβισμα μίας νεροποντής δευτερολέπτων

που αναιρεί το τέλος των σωμάτων , τη φωτεινή τους άχρονη Σισύφεια πορεία

πέρα απʼ τις πάχνες των γαλαξιών με τις χρυσές πυρρές του αθώου φανερώνοντας.

Κάτω απʼ το δέρμα μου τα νεύρα σύρθηκαν σα ρίζες φύτρωσαν στης γης το πόνο,

νιώθω το συμπαγές παράπονο της επιτόπιας μου παρουσίας,

τον ίλιγγο της δίψας της χορταρένιας γιήνης κραυγής.

Για αυτά που γράφω ο Μπρετόν θα ήταν ευτυχής

ένα ακόμα σουρεαλιστικό δεδικασμένο υπέρ των παγωμένων ποταμών του Ποσειδώνα,

εκεί στα όρια του απείρου και του κλιματιστικού.

Δεν ξέρω αν νικήσαμε , αυτό που ξέρω είναι ότι βγάλαμε τη νύχτα,

τι κι αν της χαραυγής η επιπεφυκίτιδα πονούσε πορφυρό ατσάλι,

σε λίγο με μια χούφτα από μελάνι θα βγω στη πλατεία να ταΐσω τις λέξεις που δεν τις πρόφερε ποτέ κανείς.

Εγώ του μελτεμιού το αλμυρό μειδίαμα, ο γητευτής της φλόγας των κεριών,

ένα μαύρο αδέσποτο, αποκαΐδι στο λυκόφως των θεών,

ο τυχοδιώχτης της οδύνης , ο θανατοποινίτης των ουράνιων τόξων.

Βρήκα στη πόρτα μου εχτές ένα καράβι από χαρτί μικρά ρουμπίνια φορτωμένο.

Για αυτούς που τα μεγαλύτερα ταξίδια τους γίνανε στα ρείθρα των πεζοδρομιών

κι αγόρασαν τα ναύλα τους από αστραπές γρίλιες του πουθενά και από σκυλίσια κλάματα στο κρύο.

Από το ρήμαγμα της μέρας και από μιας πόρνης τʼ αναφιλητά.

Από κατάγματα θαυμαστικών και από Κυριακές σακατεμένες.

ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΞΥΔΗ ///ΠΟΙΗΜΑΤΑ

• Από την ποιητική της συλλογή Τακούνια καίγονται στον φούρνο,
• εκδ. ΄ΑΝΕΜΟΣ ,2011

Arzentina




Από τότε που η θάλασσα έγινε η παλαίστρα μου
Ασκούμαι τρυφερά στη θωπεία υφάλων
Ίσως κάποιοι να μʼέβλεπαν κρεμασμένη
Σε βαγόνια γρήγορων τρένων
Σε καράβια κρυφά χωρίς εισιτήριο
Σε ψηλούς κορμούς δέντρων που σκόρπιζαν τα φύλλα
Και το νερό τους αλλόκοτα
Όμως εγώ σε όλα τα ταξίδια
έψαχνα την κοινή μας κλίνη Στον Νότο
Ξεκλείδωτες κάμαρες άστρωτα σεντόνια
Μπαλκόνια με ροπή στον βυθό
Να ποτίζουμε τα φεγγαράκια και τους αστερίες στη γλάστρα
Στο ξέφωτο των θερινών σινεμά νʼαγκαλιαζόμαστε
Σε κέντρα λαϊκά να συλλαβίζουμε απʼτην αρχή την αγάπη
Ρομαντικά παλιομοδίτικα πράγματα~θα μου πεις~ξεπερασμένα
Ενώ εκκρεμεί ανάρμοστο λαστιχάκι στην παιδική μας σφεντόνα
Που πασχίζει να ρίξει όλες τις πέτρες~ζάρια για την πανύστατη ρίξη
Στο προαύλιο της κόλασης που ισοπεδώνεται ο μύθος του νερού
Με ασύμμετρη λάμα έλα και κόψε μου τα λέπια ένα ένα
Γιατί στην πλάτη μου αναρριχώνται κισσοί καθώς ροδίζουν
Τʼακρογιάλια του Παπαδιαμάντη
Ο γάμος του Λόρκα ευαγγελίζεται τον Παράδεισο
Και η Λαίδη Μάκβεθ ματώνει την άτρακτο του διαστημόπλοιου
Όπως προσπαθεί νʼανεβεί δένοντας το πέπλο της στην έλικα
Περαστικοί Δαίδαλοι~ανεξάντλητοι κανόνες που ελπίζουν
Στην εξαίρεση της ετικέτας
Αδαμάντινο αστέρι μου που είσαι μακρινό ακόμη
Όπως η Αρζεντίνα



***




Σκακιέρα



Μετά τις δέκα και τέταρτο η ζωή σου-η ζωή μου.
Αδειασμένο μετρό-Νυχτερινή νταλίκα-Υγρές σελίδες.
Ο βασιλιάς πιασμένος στις φτέρνες με άγκιστρο.
Αξιωματικοί προστάζουν το διαγώνιο βάδην
ανάμεσα σε πτερόεντες τοίχους-έπεα του καμβά
στις δακτυλικές φάλαγγες.
Χωρίς τελειωμό το δίχρωμο κλουβί.
Τακούνια καίγονται στο φούρνο.
Χιλιόμετρα μακριά από τον ήχο των ξύλων που τρίζουν στο τζάκι.
Χιλιόμετρα πίσω από την οικογενειακή θαλπωρή και ευτυχία.
Μίλια μπροστά από την ευτυχία.Η ευτυχία.Πίσσα.
Τα άλογα που κρέμονται φώτα του Athens City Tour
Από χρυσή κλωστή ο Αηγιώργης όραμα
Χωρίς φίδια με κόκκινα μακριά μαλλιά.
Περπάτησα ως την Ευριπίδου χωρίς πόδια.
Τοʼξερα απόψε πως θαʼφτανα
Στην Ινδία με δεμένα μάτια-με δεμένα σκυλιά.

Μετά τις δέκα και τέταρτο ζωή μου η ζωή σου.
Χιλιόμετρα-αγγελτήρια από την Αφροδίτη σεκάνς
Στο παρμπρίζ πυρωμένα διαστημικά πεύκα
Στο καντράν έτη σκοταδιού.
Χιλιόμετρα βαθιά στη φροϋδική στρωματογραφία
Ο Λάζαρος ανασταίνεται
Για μερικές ώρες-μετά πέφτει σʼένα πηγάδι
Από γλυμμένα κόκαλα και αποφάγια και χάπια.
Μετά τις δέκα και τέταρτο-
Χυμένο μελάνι η ζωή μου στο αυλάκι της Πίζας.
Η δική σου ένα από τα ατσάλινα καρφιά του Άιφελ.

Λυπάμαι που έχω μνήμη.Λυπάμαι που έχω κούραση.
Λυπάμαι που γύρισα τον δείκτη μου στη σιωπή-
Δεν έχω άλλο κλάμα.Έχεις ομηρίες.
Ο Νοέμβρης ακούγεται άνοιξη.Κι εκείνη τον βλέπει.
Μέσα στο χυμό των πρώιμων νερατζιών ηφαιστειακό
Παυσίλυπο-χορηγείται για πένθιμη υστερία.
Βγάζω τους πεσσούς στην Ελ Αλαμέιν.
Τοʼξερα πως θαʼφταναν απόψε στο Μπαγιαραμίκ
Νηκτικοί με κόντρα αέρα και χάρτινο βαρκάκι.
Κάποιος μου κρατάει το χέρι.Δείξε μου ποιος.
Κάποιος μου ανάβει το τσιγάρο.Δείξε μου ποιος.
Κάποιος μου βγάζει τα μαλλιά από τα μάτια.
Μετά με βαμβάκι μου βγάζει τα μάτια.
Ή ποτέ και τίποτα.Ή κανείς.Ή όλα.
Χίλιες φορές μόνη μου.
Χρόνια μετά θα βρω το Λάζαρο όρθιο
Σʼένα τηγάνι με ξεραμένο λάδι
Που θα είχαν κάποτε τηγανίσει ψάρια
Σε σάβανο τυλίγει τη βασίλισσα που περίσσεψε




***

• • Ο λόφος
    
    
    
    
    Πώς ναʼναι τώρα που πέφτει ο ήλιος στο λόφο
    απέναντι απʼτο σπίτι σου
    τι ώρα θα ξυπνάς άραγε;
    Θαʼχει σκοτεινιάσει;
    Ποια θαʼναι η πρώτη κουβέντα που θα λες
    Θʼανακατεύεις τα μαλλιά σου?θα ταʼχεις κόψει;
    Θʼανοιγοκλείνεις τα μάτια σου σαν
    Απορημένο παιδί;
    Εκεί στο λόφο απέναντι απʼτο σπίτι σου
    Είχα καπνίσει το πρώτο μου τσιγάρο
    είχα ζαλιστεί τόσο απʼτην πρώτη ρουφηξιά
    που δεν έβλεπα μπροστά μου
    Δίπλα το νεκροταφείο
    Έλεγες πως μυρίζουν οι νεκροί λεβάντα
    Αναλόγως από πού έρχεται ο αέρας
    Εγώ μύριζα από τότε λιβάνια
    Αλλά ο καπνός αγρίευε τη μυρωδιά
    Και φοβόμουν
    Ήθελα να ξεσπάσω τη φωνή μου με κραυγές
    Κάποιες φορές το έκανες εσύ κι ακούγονταν
    Ο αντίλαλος σʼαγαπώ χωρίς ναʼχεις πει αυτό
    Άναβαν τα καντηλάκια το βράδυ απ'αυτό το σ'αγαπώ
    βαρκούλες με τα πυροφάνια τους στο πέλαγος του Άδη
    κι άλλες φορές το'λεγες στ'αλήθεια ίσα ίσα ψιθυρισμένο
    αλλά με ξεκούφαινε
    
    Τέλος πάντων έλεγα για το λόφο
    το πρώτο μου τσιγάρο κάτω από μια ελιά
    παραδίπλα το σχοινί του Ιούδα φθαρμένο
    Έβαλες το χέρι σου μέσα στο τζιν μου
    με χάιδευες όσο κάπνιζα
    Δεν ήξερα να πω αν μʼαρέσει
    Ούτε το τσιγάρο ούτε το χάδι
    Πώς ναʼναι τώρα στο λόφο;
    Ποιες μυρωδιές να ανακατεύονται στα μαλλιά
    στα δάχτυλά σου
    φιλάς ακόμα τα πέταλα στις μαργαρίτες;
    Ποιοι χαϊδεύονται κάτω απʼτην ελιά;
    Πώς μυρίζουν οι ανάσες των κρεμασμένων;
    Κάποτε ο αέρας μου φέρνει σκουριά
    από αίμα σκοτωμένο
    κι άλλοτε κοπριά απ'τα βουστάσια
    -δεν φοβάμαι
    φυτίλια κρατάνε ζεστή τη φωνή και τη μνήμη
    Αλλά εγώ έχω μάθει πια στα λιβάνια
    όλο πένθος συναντάω
    Βαρύ σκοτεινό πηχτό σαν κατακάθι
    Γιʼαυτό πρώτη φορά αναρωτήθηκα για κείνες
    Τις παλιές συνήθειες
    να χαϊδευόμαστε κάτω απʼτην ελιά
    Να τρέχουμε ξυπόλητοι με τους κουβάδες
    κατά μήκος του Ποταμού για να πιάσουμε καβούρια
    Να κολυμπάμε γυμνοί από τα μέσα Απριλίου
    Να πατάμε αχινούς και να μου βγάζεις
    Ταʼαγκάθια απʼτις πατούσες
    να λιαζόμαστε σαν σαύρες δίπλα δίπλα
    νʼανακατεύω τα μαλλιά σου
    να μου μαθαίνεις στην καραμπίνα σκοποβολή
    αλλά μόνο στα άδεια τενεκεδάκια της έψα
    ρίχναμε τα χιλιοτρυπούσαμε και βγάζαμε το άχτι μας
    έπειτα παριστάναμε ότι όπως οι μεγάλοι πηγαίναμε
    κι εμείς για Τσίχλες στις Σκιές του Αη Γιώργη
    Ενώ στο είχα υποσχεθεί
    Δεν θʼαναρωτηθώ πως θαʼναι στο λόφο
    Ούτε στο παλιό σπίτι που
    Ούτε θα θυμηθώ πως την πρώτη φορά
    Που κοίταζες ώρα τα μάτια μου
    Είπες πως είναι το ασπράδι της ίριδας
    Πλοίο για νʼαράζουν λιμάνια
    Στο είπα
    Έκανα λάθος και ζαλίζομαι
    και μπερδεύομαι
    Χωρίς μήνες και μέρες
    εγώ το ξέρω
    Χαλάλι σου κι ο αμφορέας
    Και η τουφεκιά
    Άλλωστε έκοψα το τσιγάρο
    Πάω συχνότερα στα νεκροταφεία
    
    
    Και τώρα είναι Δεκέμβρης
    Ο μήνας που σκοτώνονται οι θάλασσες
    Κι όλα τα φύ[λ]λα καίγονται στο 22

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Π.Ε.ΣΥ.Θ.- ΤΕΥΧΟΣ 3

- ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Π.Ε.ΣΥ.Θ. - ΤΕΥΧΟΣ 3ο

Ορνιθες...σε μοντέρνα διασκευή/Εφηβικό θέατρο

Αγαπητοί φίλοι ,
αναδημοσιεύω από το τρίτο τεύχος του ΘΕΑΤΡΟ-ΛΟΓΟΥ,της εφημερίδας του Π.Ε.ΣΥ.Θ. , την μίνι συνέντευξη που μου παραχώρησε η συνάδελφος Τζωρτζίνα Κακουδάκη με αφορμή την παρασταση για εφήβους Ορνιθες που παίζεται αυτόν τον καιρό στο Θέατρο του Νέου Κόσμου.



AΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ:Πώς γεννήθηκε όλη η ιδέα;Mε ποιά σκέψη ή αφορμή;
ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ ΚΑΚΟΥΔΑΚΗ:Έχω μια εμπειρία, μέσα από διάφορες θέσεις ως καλλιτεχνικός και "παιδαγωγικός" συνεργάτης, με την εφηβική σκηνή στην Ελλάδα, τα τελευταία 5 χρόνια. Παρά τις όποιες προσπάθειες διαπιστώνω ότι η προσέλευση των μαθητών του Γυμνασίου και του Λυκείου παρουσιάζει διάφορα κωλύμματα και αναστολές και παρά τις προθέσεις, τόσο των καθηγητών, όσο και των μαθητών, δεν καταφέρνουν να φτάσουν τα σχολεία στην πόρτα του θεάτρου προς μεγάλη απογοήτευση τους και των φερέλπιδων καθηγητών τους. Αυτή η διαπίστωση, παράλληλα με την μεγάλη μου επιθυμία για παρέμβαση μέσα στην πραγματική εκπαίδευση, τόσο με το καλλιτεχνικό γεγονός αλλά και με τα θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα που συνοδεύουν την πράσταση πριν και μετά, με οδήγησαν να στοχεύσω μέσα στην εκπαιδευτική πραγματικότητα και να παίζουμε μέσα στο σχολείο, σε πραγματικές μαθητικές συνθήκες. Αν και τα Σάββατα θα παίζουμε για τους επίμονους και θεατρόφιλους εφήβους στο Θέατρο του νέου Κόσμου.

ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ:Γιατί επιλέχθηκαν οι Ορνιθες;
ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ ΚΑΚΟΥΔΑΚΗ:Οι Όρνιθες επιλέχθηκαν για πολλούς λόγους. Θέλαμε να μιλήσουμε μέσα από ένα έργο που αφορά το εδώ και τώρα διαχρονικά, που είναι ελληνικό, που μέσα από τον κωμικό λόγο και μέσα από τη γλώσσα του το έχει επιλέξει το ελληνικό σχολείο. Οι Όρνιθες που, σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα διδάσκονται στο Γυμνάσιο (αν και δεν διδάσκονται συνήθως γιατί οι καθηγητές επιλέγουν την Ελένη), είναι η τέλεια επιλογή και η πιο μεγάλη πρόκληση.

ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ:Ποιός ο στόχος του εγχειρήματος και γιατί πρέπει να μας αφορά.
ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ ΚΑΚΟΥΔΑΚΗ:Προσπαθούμε να δούμε στο έργο μέσα από τις ουτοπίες του και μέσα από την πραγματικότητα μας. Πως διαμορφώνουμε έναν πειστικό λόγο για να διεκδικήσουμε μια καλύτερη πολιτεία, ποια πολιτεία επιθυμούμε και τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε για αυτό, πώς το χιούμορ είναι ένα ισχυρό και όχι βίαιο όπλο διεκδίκησης και πολιτικής ευφυίας.


ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ:Τί προσδοκάς ,τί ονειρεύεσαι;
ΤΖΩΡΤΖΙΝΑ ΚΑΚΟΥΔΑΚΗ:Επιθυμώ να μπορέσουμε να μπούμε, να κάνουμε παραστάσεις μέσα στα σχολεία, να μας δεχτούν και να επικοινωνήσουμε. Υπάρχουν πολλοί καθηγητές στο σχολείο, πολλοί διευθυντές, πολλοί μαθητές και πολλοί γονείς που επιθυμούν η παιδεία να εμπλουτίζεται από τα απαραίτητα...έξτρα γιατί βλέπουν ότι οι μη εγκύκλιες δραστηριότητες κάνουν το ελληνικό σχολείο να αλλάζει. Επιθυμώ να δούνε μέσα από την παράσταση και τις θεατροπαιδαγωγικές δραστηριότητες που θα κάνουμε μαζί τους, ότι οι νέοι ηθοποιοί, 4 στην διασκευή μας, και οι άλλοι συνεργάτες, άλλοι 10 δηλαδή, είναι άνθρωποι αξιόλογοι, πολιτικοί, διαθέσιμοι, ότι η καλλιτεχνική τους δραστηριότητα είναι μια" θέση " που διαμορφώνεται δημόσια, ότι η αισθητική και η χειραφέτηση και η αλληλεγγύη είναι η κύρια πρόταση για να αλλάξουν τα πράγματα στο μέλλον.
Και ονειρεύομαι να είναι ωραίο ξανά να είσαι έλληνας.

Σχολικό θέατρο: Πράγμα «καλό και άγιο» ή «πληγή»;

Γράφει ο Σπύρος Πετρίτης

Την Παρασκευή που πέρασε το (φερόμενο ως) Υπουργείο Παιδείας, διά βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων προέβη στην διαβόητη για την καθυστέρησή της β΄ φάση προσλήψεων αναπληρωτών εκπαιδευτικών για το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής στα Δημοτικά Σχολεία, και δημοσίευσε τα ονόματα των προσλαμβανόμενων εκπαιδευτικών (κλάδων ΠΕ 32 και ΠΕ 18.41). Δεν θα σταθώ εδώ στο γεγονός ότι τα υπάρχοντα κενά για το εν λόγω μάθημα και πάλι δεν καλύπτονται, καθώς όλοι προσλαμβανόμαστε με μειωμένο ωράριο. Θα ευχηθώ απλά κουράριο, δύναμη και δημιουργικότητα και θα προσπαθήσω να συμβάλω στο διάλογο για το τι είναι και τι θα έπρεπε -ίσως- να είναι το θέατρο στην εκπαίδευση, πώς θα έπρεπε δηλαδή να υπηρετήσουμε εμείς αυτό το σκοπό με την τόσο μεγάλη του σημασία, που σε καιρούς κρίσης δεν μειώνεται όπως προφανώς πιστεύει το ως άνω Υπουργείο, παρά είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Παρακάτω λοιπόν ακολουθεί ένα κείμενο που έγραψα πριν από μερικά χρόνια προκειμένου να παρουσιαστεί σε συνέδριο του Κέντρου Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Πατρών (περισσότερα στοιχεία για το συνέδριο βλέπε σε προηγούμενη σχετική ανάρτηση), και που αναδημοσιεύεται από τα πρακτικά του (Τ.1, σσ. 601-610). Το κείμενο έχει ως εξής:

1. Εισαγωγή

Ο υποφαινόμενος οφείλει να επισημάνει ότι εμπνεύστηκε τον ομολογουμένως προκλητικό τίτλο της ανακοίνωσής του από το μεγάλο άνθρωπο του θεάτρου Βασίλη Ρώτα, ο οποίος γράφει κάπου στη δεκαετία του 1930, σχετικά με το θέατρο στο σχολείο: «Τον τελευταίο καιρό παρετηρήθη μια κακώς εννοούμενη άμιλλα των σχολείων ποιο να επιδειχτεί περισσότερο με τη σχολική γιορτή και κατάντησε το πράγμα από καλό και άγιο να γίνει πληγή»¹.

Δύο παρατηρήσεις θα μπορούσε να κάνει ο οποιοσδήποτε, έστω και αδαής: 1^ον ότι ήδη από τη δεκαετία του ’30, ίσως και νωρίτερα, υπάρχει το θέατρο στο ελληνικό σχολείο και 2^ον ότι υπάρχει με έναν τρόπο που δεν εγγυάται πάντοτε την επιτυχία. Πράγματι, με την έννοια του λεγόμενου σχολικού θεάτρου, το θέατρο στο σχολείο «προϋπάρχει της επίσημης, θεσμοθετημένης εκπαίδευσης»². Συγκεκριμένα, το σχολικό θέατρο στη νεότερη Ελλάδα γεννήθηκε τις παραμονές του 1821 μέσα από τις σχολικές παραστάσεις που οργανώθηκαν στις ελληνικές παροικίες και τις παραδουνάβιες ηγεμονίες, ενώ εδώ και πάνω από μια δεκαπενταετία ενθαρρύνεται και από την Πολιτεία δια των θεσμών των Προαιρετικών Μαθημάτων³ και των Σχολικών Δραστηριοτήτων⁴, και πιο πρόσφατα των Πανελληνίων Μαθητικών Καλλιτεχνικών Αγώνων⁵, όπου βέβαια δικαίως, τουλάχιστον όσον αφορά στο θέατρο, συμμετέχουν μόνο μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς οι μικρότεροι μαθητές δεν μπορούν να αναβιώσουν τις συμπυκνωμένες πράξεις ενός κειμένου⁶, και ως εκ τούτου μπορούν να εκφραστούν θεατρικά όχι τόσο μέσω του σχολικού θεάτρου, όσο μέσω του θεατρικού παιχνιδιού. Επιπλέον, το θέατρο στο σχολείο πολλές φορές υπηρετείται από εκπαιδευτικούς που, στο όνομα της επιδίωξης της παραγωγής ενός «καλλιτεχνικού» έργου, όχι μόνο χρησιμοποιούν μεθοδολογία εντελώς αντιπαιδαγωγική, αλλά και λειτουργούν με τρόπο που και την ίδια την υπηρετούμενη τέχνη προδίδει.

2. Η άποψη του Β. Ρώτα

Ο ίδιος ο Ρώτας ανέλυσε με αρκετή ακρίβεια τους παράγοντες που στοιχειοθετούν αυτή την παθολογία⁷: Εκτός από το στείρο ανταγωνιστικό πνεύμα -το οποίο σήμερα ενισχύεται όχι μόνο από το κλίμα έντονου ανταγωνισμού που επικρατεί στις ανθρώπινες σχέσεις και που το «αντιμετωπίζει ο σημερινός άνθρωπος σαν μια οδυνηρή πραγματικότητα από την παιδική του ήδη ηλικία, τόσο στην καθημερινή σχολική ζωή, όσο και στις εξωσχολικές του δραστηριότητες»⁸, αλλά και από το διαγωνιστικό χαρακτήρα των διαφόρων φεστιβάλ που διοργανώνονται από κρατικούς και άλλους φορείς και όπου είθισται να παρουσιάζονται οι παραστάσεις των σχολείων, παρ’ όλο που ένας κριτικός θεάτρου του διαμετρήματος του Άλκη Θρύλου είχε κατ’ επανάληψη εκφράσει την άποψη πως «τα παιδιά πρέπει να παίζουν στο προαύλιο του σχολείου τους, και πουθενά αλλού»⁹- αναφέρθηκε στην έλλειψη του κατάλληλου χρόνου προετοιμασίας και στην εν γένει προχειρότητα που χαρακτηρίζει τις περισσότερες παραστάσεις, που βέβαια είναι δυσανάλογες προς τις απαιτήσεις των εκπαιδευτικών και των γονέων, που οι μεν πρώτοι πιέζουν τα παιδιά να μάθουν λόγια απ’ έξω και να συμμετέχουν σε πολύωρες θεατρικές και παραθεατρικές εκδηλώσεις, οι δε δεύτεροι προβάλλουν σε αυτά τις δικές τους ανεκπλήρωτες φιλοδοξίες.

Επίσης, ο Ρώτας αναφέρθηκε στην έλλειψη σωστού κριτηρίου ως προς την επιλογή του κατάλληλου για παιδιά δραματολογίου και -πολύ σημαντικό- στην αποδιοργάνωση του σχολείου που συνήθως προκαλείται από την ξαφνικά μανιώδη, κατά τους δυο -το πολύ- τελευταίους μήνες του σχολικού έτους, ενασχόληση της σχολικής κοινότητας με τη γιορτή. Δυστυχώς, εύκολα διαπιστώνει κανείς σήμερα πως ουσιαστικά λίγα έχουν αλλάξει από τότε που ο Ρώτας έκανε τις παραπάνω δυσοίωνες διαπιστώσεις. Μέσα στα πλαίσια αυτά, τα περιθώρια για μια καλλιτεχνικά επιτυχημένη σχολική παράσταση περιορίζονται. Τα πράγματα όμως είναι ακόμη πιο δυσοίωνα από απόψεως παιδαγωγικής. Με άλλα λόγια, ο Ρώτας είδε το θέμα κυρίως από απόψεως «καλλιτεχνικής», και έτσι ενέμεινε σε διαπιστώσεις που σχετίζονται με την καλλιτεχνική ποιότητα του θεάτρου που «παράγεται» στο σχολείο. Ωστόσο, το θέατρο στο σχολείο θα πρέπει να λειτουργεί ως ένα μέσο διδακτικής του θεάτρου, κυρίως όμως, όπως και κάθε άλλη δραστηριότητα της σχολικής ζωής, θα πρέπει να έχει ως βασικό στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή.

3. Γενική προβληματική

Τι μπορεί να προσφέρει από παιδαγωγικής απόψεως ένα σχολικό θέατρο όπως σκιαγραφήθηκε παραπάνω, και πώς μπορεί αναβαθμιστεί; Φαίνεται πως, πέραν της προφανούς αλλά και πανθομολογούμενης ανάγκης κρατικής μέριμνας για την εξασφάλιση περισσότερων ωρών για το θέατρο κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και της απαραίτητης υλικοτεχνικής υποδομής, θα πρέπει να οδηγηθούμε σε μια άλλη νοοτροπία των εκπαιδευτικών, που δεν θα βλέπουν πλέον το σχολείο σαν μια αρένα, αλλά ως ένα χώρο δημιουργίας, διαπαιδαγώγησης και προαγωγής της υγείας. Ο υποφαινόμενος, αν και γνωρίζει πως δεν πρόκειται να εξαντλήσει το θέμα, ευελπιστεί πως στα στενά πλαίσια της εργασίας που θα παρουσιαστεί θα αναφερθεί στους απαραίτητους όρους που απαιτούνται για ένα τέτοιο σχολείο αλλά και -κυρίως- στο ρόλο που θα μπορούσε να παίξει στους κόλπους του η θεατρική δραστηριότητα των μαθητών με την υποστήριξη των εκπαιδευτικών, που βέβαια δεν ταυτίζεται με τη δια της «χρήσης» των μαθητών πραγματοποίηση των σκηνοθετικών «οραμάτων» των εκπαιδευτικών, η οποία θα λειτουργούσε ως προκρούστεια κλίνη.

Με άλλα λόγια, ο υποφαινόμενος θα ασχοληθεί με τους γενικούς σκοπούς και στόχους της θεατρικής δραστηριότητας των σχολείων, επιχειρώντας παράλληλα μια γενική αποτίμηση της παρούσας κατάστασης και προσπαθώντας να φθάσει σε συμπεράσματα και σε προτάσεις. Εδώ θα πρέπει να διευκρινιστεί πως δεν μιλάμε για το μάθημα της θεατρικής αγωγής, το οποίο όντως, σε αντίθεση με το σχολικό θέατρο, αποτελεί καινοτομία και που δεν θα πρέπει να συγχέεται με τη διαδικασία της δημιουργίας μιας παράστασης, η οποία σήμερα, χωρίς να αποκλείεται ως πρακτική στα πλαίσια του εν λόγω μαθήματος, δεν αποτελεί ούτε προϋπόθεση ούτε βασικό στόχο για το μάθημα αυτό, το οποίο στηρίζεται, εν τέλει, περισσότερο στο θεατρικό παιχνίδι -Ο όρος αυτός εμφανίστηκε αποφασιστικά στην Ελλάδα μέσα στη δεκαετία του 1970. «Αυτή η νέα πρακτική αφομοιώθηκε γρήγορα από την περιφερειακή δράση των δημοτικών κυρίως σχολείων, μέσα από εργαστήρια που οργάνωναν οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων, και άρχισε να αποτελεί μια ανεξάρτητη αλλά πολύ αγαπητή δραστηριότητα για τα παιδιά εκτός εγκύκλιου προγράμματος»¹⁰.

Εξάλλου, η θεατρική παράσταση, αν και ακόμη «κυρίαρχη πρακτική της θεατρικής έκφρασης, στα σχολεία και τα ερασιτεχνικά εργαστήρια»¹¹, τα τελευταία χρόνια «διανθίστηκε και σε πολλές περιπτώσεις αντικαταστάθηκε από μια πιο εργαστηριακή προσέγγιση του θεάτρου και με στόχο όχι την οργανωμένη παραγωγή ενός “καλλιτεχνικού” έργου αλλά τη διεύρυνση της επικοινωνίας και την αναζήτηση των εκφραστικών μέσων των μαθητών και των ερασιτεχνών του θεάτρου»¹². Δηλαδή, πέραν της κοινής πλέον διαπίστωσης ότι «θεατρική παιδεία δεν κάνουν και δεν προσφέρουν μόνο όσοι κάνουν μια παράσταση»¹³, βλέπουμε πως μετατοπίζεται η στόχευση της ίδιας της σχολικής ή και γενικότερα ερασιτεχνικής θεατρικής παράστασης. Ωστόσο, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν παύουν να «κάνουνε θέατρο με τους μαθητές με σκοπό να οδηγηθούν σε ένα άμεσο θεατρικό αποτέλεσμα, στην παράσταση και μάλιστα με καλλιτεχνικούς όρους, μερικούς μάλιστα εντελώς αντιπαιδαγωγικούς όπως η διαδικασία της διανομής»¹⁴, η οποία δυστυχώς γίνεται συνήθως με κριτήρια τα οποία όχι μόνο αναπαράγουν με τον πλέον απροκάλυπτο τρόπο κάθε είδους στερεότυπα και διακρίσεις, αλλά ούτε καν εξασφαλίζουν την πολυπόθητη «καλλιτεχνική» επιτυχία, καθώς οι εκπαιδευτικοί δεν είναι, ως επί το πλείστον, οι ίδιοι προετοιμασμένοι καταλλήλως.

4. Σχολικό θέατρο και ανταγωνισμός

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Τι συμβαίνει με το κλίμα έντονου ανταγωνισμού που επικρατεί στην εποχή μας και πώς επηρεάζει τη θεατρική δραστηριότητα στο σχολείο; Πρόκειται δυστυχώς για μια καθοριστική επιρροή. Η δημιουργικότητα, η χαρά από τη συμμετοχή σε ένα συλλογικό καλλιτεχνικό έργο και η αισθητική απόλαυση από το έργο των άλλων συνήθως καταπνίγονται και εξαλείφονται υπό την επίδραση του αφόρητου άγχους -το οποίο προκαλούν, μεταξύ άλλων, «οι “απαιτήσεις” και η “κριτική” των γονέων, έτσι όπως τις αντιλαμβάνονται οι εκπαιδευτικοί, η προετοιμασία, η αγωνία για το αποτέλεσμα και η επιθυμία των ίδιων των εκπαιδευτικών να παρουσιάσουν “την τέλεια γιορτή”»¹⁵- καθώς και του συχνά αθέμιτου ανταγωνισμού, κυρίως στα πλαίσια των διαφόρων σχετικών διαγωνισμών, όπου η κρίση και σύγκριση όχι μόνο των συμμετεχόντων μαθητών αλλά και των δασκάλων τους επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη. Η μη διάκριση, που δεν θα μπορούσε να εκλειφθεί παρά ως μια αποτυχία, βαραίνει πολύ σε μια επιδοτική-ανταγωνιστική κοινωνία, όπου «η επαγγελματική επιτυχία και η κοινωνική πρόοδος του ατόμου προϋποθέτουν […] την επιδίωξη από μέρους του της επιτεύξεως ορισμένων επιδόσεων σε περιοχές της ανθρώπινης δραστηριότητας και μάλιστα στον επαγγελματικό τομέα»¹⁶.

5. Σχολικό θέατρο και «λογοκοπική αγωγή»

Η κατ’ αρχήν λογική επιθυμία του εκπαιδευτικού για διάκρισή του ως σκηνοθέτη των μαθητών του, εφόσον ασχολείται με το θέατρο στο σχολείο, γίνεται όμως παράλογη όταν γίνονται παράλογες και οι απαιτήσεις του από τους μαθητές αυτούς, με πρώτο αποτέλεσμα να μεταφέρεται το δικό του άγχος, πολλαπλασιασμένο βέβαια, στα παιδιά και δεύτερο -και χειρότερο- να προκαλείται μια ταύτιση του θεάτρου όχι πια με το παιχνίδι, όπως θα ήταν φυσικό, αλλά, στην καλύτερη περίπτωση, με την έννοια του σχολικού καθήκοντος. Έτσι, οι μαθητές καλούνται, σε ελάχιστο μάλιστα χρονικό διάστημα, να «παπαγαλίσουν» κατεβατά, με τον ίδιο τρόπο που, δυστυχώς, πολύ συχνά υποχρεούνται να μάθουν απ’ έξω την ιστορία, χωρίς όμως να την κατανοούν. «Το πρόβλημα της παροχής λογοκοπικής και παθητικής αγωγής, αντί της προσφοράς εργαστηριακής και ενεργητικής»¹⁷, που θα έπρεπε να παρέχει το σχολείο, κάνει αισθητή την παρουσία του και στο σχολικό θέατρο. Η κίνηση, δηλαδή η πιο σημαντική ίσως παράμετρος σε αυτή την τέχνη, είτε εξοβελίζεται εντελώς από την παράσταση είτε ανατίθεται αποκλειστικά στη δικαιοδοσία του εκπαιδευτικού φυσικής αγωγής, με αποτέλεσμα αφ’ ενός η ίδια η κίνηση να περιορίζεται σε ένα ή περισσότερα ανεξάρτητα ιντερλούδια και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο ρόλος της να υποβαθμίζεται, αφ’ ετέρου η παράσταση να γίνεται, εξ αιτίας της χρονικής διάρκειάς της, μια κουραστική για όλους –πλην των γονέων ίσως- εκδήλωση, χωρίς μέτρο και άνευ ουσίας.

6. Σχολικό θέατρο και επιβολή

Και είναι αλήθεια πως γι’ αυτές τις θεατρικές και λοιπές παραστατικές εκδηλώσεις όχι μόνο χάνονται πολύτιμες ώρες, που θα μπορούσαν να διατεθούν για πραγματικά δημιουργικές δραστηριότητες, αλλά και αποδιοργανώνονται πλήρως τα σχολεία. Επίσης, εκπαιδευτικοί που δεν μπορούν ή απλώς δεν επιθυμούν να παρουσιάσουν παράσταση ωθούνται εκόντες-άκοντες προς αυτή την κατεύθυνση από τους Διευθυντές των σχολικών μονάδων όπου υπηρετούν -και μάλιστα οι παρεμβάσεις συνεχίζονται σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας. Τέλος, γονείς που δεν διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα καλούνται να προβούν σε υπέρμετρα έξοδα, για να καλυφθούν συχνά ανούσια σκηνικά και κοστούμια και -κατ’ ουσίαν- για να μη νιώσει μειονεκτικά το παιδί τους σε σχέση με τους συμμαθητές του ή -ακόμη χειρότερα- να μην περιθωριοποιηθεί από τους -υποτίθεται- καλλιτεχνικά ευαίσθητους εκπαιδευτικούς που έχουν την ευθύνη της παράστασης, και όλα αυτά σε ένα καθεστώς δημόσιας και δωρεάν παιδείας. Όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα, είναι προφανής και πανθομολογούμενη η ανάγκη κρατικής μέριμνας για την εξασφάλιση των απαραίτητων ωρών και κονδυλίων για το θέατρο στο σχολείο, αλλά όσες ώρες και όσα κονδύλια και να διατεθούν, απλά θα σπαταληθούν, αν δεν εξασφαλιστούν κάποιοι άλλοι, πραγματικά ουσιαστικοί όροι για ένα δημιουργικό θέατρο στο σχολείο, εκ των ων ουκ άνευ.

7. Ο ηθικοπλαστικός χαρακτήρας

Και ερχόμαστε στο θέμα του κατάλληλου για παιδιά ρεπερτορίου. Πρόκειται ασφαλώς για ένα ακανθώδες θέμα, γιατί δεν έχει ξεπεραστεί πλήρως η πατροπαράδοτη άποψη πως το έργο για παιδιά και εφήβους θα πρέπει δήθεν να έχει έναν ηθικοπλαστικό χαρακτήρα, να εκπέμπει «μηνύματα» -παρ’ όλο που οι θεατρικοί συγγραφείς κατά κανόνα προσεγγίζουν την πραγματικότητα διαφορετικά απ’ ό,τι οι επιστήμονες, οι θεολόγοι ή ακόμη και οι φιλόσοφοι, όπως και κάθε άλλος καλλιτέχνης¹⁸. Πέραν των δυσκολιών που προκαλούν αυτά τα συχνά μανιχαϊστικά μηνύματα σε παιδιά και γονείς που για κοινωνικούς ή θρησκευτικούς λόγους δεν επιθυμούν να συμμετέχουν σε τέτοιες παραστάσεις και λοιπές εορταστικές εκδηλώσεις¹⁹, η μονοσημία τους συντελεί ώστε το έργο να καταντάει καθαρή προπαγάνδα, με αποτέλεσμα να χάνει κατ’ ουσίαν την αισθητική του αξία και τον καλλιτεχνικό του χαρακτήρα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ένα κριτήριο διάκρισης του αξιόλογου θεατρικού έργου για παιδιά και εφήβους ίσως είναι η αποδοχή του ως τέτοιου και η αισθητική απόλαυσή του και από τους ενηλίκους. Η διαφορά του από τα υπόλοιπα αξιόλογα θεατρικά έργα είναι πως απευθύνεται σε ανηλίκους, με την έννοια μιας ιδιαίτερης εγγύτητας στη δική τους ζωή, στα δικά τους ενδιαφέροντα και στους δικούς τους προβληματισμούς. Με αυτή την έννοια, δεν χρειάζεται να έχει «βαπτισθεί» ένα έργο «παιδικό» για να παιχτεί από ανηλίκους, αρκεί βέβαια να μην παρουσιάζει άλλες ιδιαιτερότητες, πχ γλωσσικές –Ευτυχή συγκυρία αποτελεί η παρουσίαση έργου των ίδιων των μαθητών, που πολλές φορές επιτυγχάνεται στα πλαίσια της θεατρικής αγωγής.

8. Η διανομή

Η επιλογή του έργου δεν αποτελεί εν τούτοις το μοναδικό πρόβλημα που θα πρέπει να ξεπεραστεί στα πλαίσια της προετοιμασίας μιας σχολικής θεατρικής παράστασης. Το μοίρασμα των ρόλων δίνει, πραγματικά, την εντύπωση ενός γόρδιου δεσμού, μιας και δεν μπορεί να παρακαμφθεί, παρ’ όλο που μια διαδικασία διανομής κατά τα πρότυπα του επαγγελματικού θεάτρου θα πρέπει, όπως φάνηκε από τα παραπάνω, οπωσδήποτε να αποφευχθεί. Μια ενδιαφέρουσα αντιπρόταση είναι η λογική του κόντρα-ρόλου, όπου ο ρόλος της όμορφης πρωταγωνίστριας δίνεται σε ένα αντισυμβατικά όμορφο κορίτσι, ή ο ρόλος ενός λαλίστατου και υπερκινητικού αγοριού σε ένα συνεσταλμένο. Παρά τα πλεονεκτήματα αυτής της λογικής -πχ ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μειονεκτούντων ή απλώς «διαφορετικών» μαθητών, ενεργοποίησή τους για συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες και γνωριμία τους με το σύνολο- δεν θα πρέπει να παραθεωρήσουμε και το σκηνικό ένστικτο των ίδιων των παιδιών, που αν αφεθούν να επιλέξουν μόνα τους τους ρόλους τους θα επιδείξουν κατά κανόνα άριστη γνώση τόσο των απαιτήσεων των ρόλων, όσο και των δικών τους δυνατοτήτων.

Σε περίπτωση σύγκρουσης λόγω διεκδίκησης του ίδιου ρόλου, ο εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να λειτουργήσει παρά ως παιδαγωγός και να διαχειριστεί κατ’ αυτόν τον τρόπο την κρίση. Η τελική επιλογή ανάμεσα στους διεκδικητές μπορεί να γίνει από την ομάδα, να αφεθεί στην τύχη (πχ λάχνισμα, κλήρωση) ή να βαρύνει αποκλειστικά τον ίδιο τον εκπαιδευτικό, ο οποίος όμως θα πρέπει να την κάνει με κριτήρια παιδαγωγικά-διδακτικά και όχι δήθεν καλλιτεχνικά. Σε κάθε περίπτωση, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να δίνει βαρύτητα στο συλλογικό χαρακτήρα της δραστηριότητας και να επισημαίνει πως ακόμη και οι «μικρότεροι» ρόλοι μπορούν να αναδείξουν τους μεγαλύτερους ηθοποιούς. Άλλωστε, μπορεί ένας μαθητής να έχει αναλάβει να παίξει έναν ασήμαντο ρόλο υποκριτικά, αλλά κι ένα σπουδαιότατο ρόλο ως βοηθός του εκπαιδευτικού στο σκηνοθετικό του έργο, να έχει γράψει σκηνές από το έργο ή να έχει επιμεληθεί το σκηνικό χώρο της παράστασης, τα κοστούμια ή ακόμη και τις προσκλήσεις.

9. «Η ώρα της κρίσης»

Και έρχεται η στιγμή της παράστασης: «Η ώρα της κρίσης», θα έλεγε κάποιος… Και όμως, δεν είναι δυνατό να κρίνουμε εκ του αποτελέσματος το σχολικό θέατρο, έστω κι αν αυτό μπορεί να ισχύει στην περίπτωση του επαγγελματικού -«Δε νομίζω ότι τα προετοιμαστικά στάδια, τα παρασκήνια, ενδιαφέρουν άλλους από τους ειδικούς· τα δημόσια θεάματα, τα θεάματα που προσφέρονται στο κοινό, πρέπει, πιστεύω, να είναι καταλήξεις»²⁰, έγραψε ο Άλκης Θρύλος το 1950 σχετικά με το επαγγελματικό θέατρο, ενώ για τις παραστάσεις των δραματικών σχολών γράφει: «Είμαι βασικά αντίθετη σ’ αυτές τις επιδείξεις που παρουσιάζονται με χαραχτήρα παραστάσεων, και μάλιστα κάποτε με χαραχτήρα παραστάσεων με αξιώσεις, ενώ είναι ακόμα καθαρά μαθητικές»²¹. Η προετοιμασία μιας σχολικής θεατρικής παράστασης θα πρέπει λοιπόν να αξιολογείται ως ένα Project, αλλά σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή «η αξιολόγηση του προϊόντος δεν πρέπει να είναι ξεκομμένη από την όλη διαδικασία παραγωγής του. Μπορεί πολλές φορές το προϊόν από μόνο του να μη λέει πολλά […], η αξιολόγησή του όμως γίνεται σε σχέση με τη διαδικασία παραγωγής του»²². Πχ η παιδαγωγική αξία μιας σχολικής θεατρικής παράστασης θεωρείται αμελητέα, όταν οι πέντε πιο επιδέξιοι μαθητές της ομάδας συμμετέχουν μόνοι τους στη δημιουργία αυτής της παράστασης -που όντως είναι εξαιρετική- και οι υπόλοιποι περιορίζονται στο ρόλο του θεατή.

Είναι πλέον ξεκάθαρο πως έχουμε μπει στον πυρήνα της προβληματικής της παρούσας εργασίας. Είναι επίσης ξεκάθαρο πως παρά τα έξοδα των ίδιων των εκπαιδευτικών, αλλά και των γονέων, των σχολικών επιτροπών, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των άλλων προσώπων και φορέων που χρηματοδοτούν συνήθως το σχολικό θέατρο σήμερα –πλουσιοπάροχα ή φειδωλά, δεν έχει και τόση σημασία, εφόσον άλλωστε «το φτωχό θέατρο αποδεικνύεται συχνά πιο “πλούσιο” από το πλούσιο»²³- αυτό δεν χαρακτηρίζεται πάντοτε ούτε από καλλιτεχνικό επίπεδο ούτε –πολύ περισσότερο- από παιδαγωγική άποψη, τη στιγμή που θα μπορούσε να αποτελέσει όχι απλώς ένα μέσο βιωματικής προσέγγισης του πνευματικού μας πολιτισμού γενικότερα από τη μαθητιώσα νεολαία, που τόσο μακριά απ’ αυτόν βρίσκεται σήμερα, εξ αιτίας της προβαλλόμενης από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης υποκουλτούρας, αλλά και ένα μέσο για την ολόπλευρη προσωπική ανάπτυξη του κάθε μαθητή, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη των κοινωνικών του δεξιοτήτων και των επικοινωνιακών σχέσεών του, ως εκπαιδευτικών στόχων παράλληλων και ισάξιων με την ακαδημαϊκή του πρόοδο.

10. Συμπεράσματα

Στο σύγχρονο σχολείο, είτε λέγεται πειραματικό, ολοήμερο, μουσικό ή καλλιτεχνικό είτε είναι το γνωστό σε όλους σχολείο, η θεατρική δραστηριότητα, τόσο με τη μορφή του μαθήματος της θεατρικής αγωγής, όσο και με τη μορφή της προετοιμασίας μιας παράστασης, θα μπορούσε να εγγυηθεί την αποτελεσματικότητά της όχι μόνο ως μέσο προπαρασκευής των αυριανών θεατρανθρώπων και των εκκολαπτόμενων θεατρόφιλων, αλλά και ως μέσο ανάπτυξης και εξάσκησης των κοινωνικών δεξιοτήτων και των επικοινωνιακών σχέσεων του σημερινού μαθητή και αυριανού πολίτη. Είναι αυτονόητο πως η επιδίωξη της προσωπικής μόνο προβολής και διάκρισης και ο πέραν της ευγενούς άμιλλας ανταγωνισμός δεν μπορούν να έχουν καμιά απολύτως θέση σε ένα τέτοιο σχολείο. Με αυτή την έννοια, επιτυχημένη χαρακτηρίζεται η θεατρική δραστηριότητα όταν το αίσθημα της αυτοεκτίμησης και η εμπιστοσύνη που έχει κανείς προς τον εαυτό του δεν αποτελούν κλειδί μόνο για την προσωπική του επιτυχία αλλά και για την ικανότητά του να λειτουργήσει επικοινωνιακά και ομαδοσυνεργατικά και να στρατευθεί κοινωνικά.

Για να επιτευχθεί αυτή η ιδεατή κατάσταση, το θέατρο στο σχολείο με τη μορφή του σχολικού θεάτρου θα πρέπει να βασιστεί στη δραματοποίηση, όσο κι αν η τελευταία μπορεί, σύμφωνα με ορισμένα κριτήρια, να ξεχωριστεί «θεωρητικά» όχι μόνο από το φανταστικό-συμβολικό παιχνίδι, αλλά και από το ίδιο το θέατρο, τουλάχιστον στην παραδοσιακή του μορφή -«Όλες αυτές οι διαφορές, ισχύουν για τη δραματοποίηση και το παραδοσιακό θέατρο. Το πρωτοποριακό-σύγχρονο θέατρο βρίσκεται πολύ κοντά στη δραματοποίηση»²⁴, όπως μας βεβαιώνει η Άλκηστις. Η αναγκαιότητα εφαρμογής της δραματοποίησης στηρίζεται λοιπόν «σε μια σειρά δικαιώματα του παιδιού στη γνώση και στη ζωή»²⁵, που έχουν συνοπτικά διατυπωθεί από την Περσεφόνη Σέξτου, και που στη συνέχεια επιγραμματικά θα επαναδιατυπωθούν ως εξής: επαφή με τον πολιτισμό μέσω του σχολείου, κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, συνεργασία κι αλληλεπίδραση, κοινωνική αφύπνιση, γνώση της λαϊκής κληρονομιάς και των προοπτικών του μέλλοντος, δημιουργική εκπαίδευση²⁶.

Επιπλέον, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να λειτουργεί ως ένας εμψυχωτής, που να μην είναι παρεμβατικός, αλλά ούτε απλώς συντονιστικός. «Πέρα από σπουδές, γνώσεις ή πρακτικές, βασική προϋπόθεση για να παίξει κάποιος το ρόλο του εμψυχωτή είναι να μπορεί ν’ αφήσει ελεύθερο το σώμα του, ν’ απελευθερωθεί από έμφυτες συστολές και από το πλήθος των ψυχοσωματικών αναστολών των ενηλίκων -και ιδίως εκείνων που παράγουν “διδακτικό” έργο. Να μπορεί να σταθεί στα παιδιά ενώπιος ενωπίω. Χαλαρός και γαλήνιος. Ενθουσιώδης και ενθαρρυντικός. Και προπαντός οικείος και ανθρώπινος»²⁷. Είναι ολοφάνερο πως η σύγχρονη παιδαγωγική απαιτεί και αναμένει από τον εκπαιδευτικό μια τελείως διαφορετική αντιμετώπιση των υποκειμένων της αγωγής, ιδίως στην περίπτωση που «διδάσκει», έστω και με την ευρεία έννοια του όρου, μία μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης. Άρα θα πρέπει πρώτα απ’ όλα ο ίδιος να είναι επαρκώς προετοιμασμένος, δηλαδή καταρτισμένος κι ενημερωμένος, για τα νέα γνωστικά αντικείμενα ή το νέο τρόπο με τον οποίο καλείται να αντιμετωπίσει τις καθιερωμένες πλέον δραστηριότητες της σχολικής ζωής.

Εν κατακλείδι, συμπεραίνεται ότι το σχολικό θέατρο θα πρέπει να εγκαταλείψει πλέον τον παραδοσιακό του προσανατολισμό και να αναβαθμιστεί, ώστε να συμβαδίσει με τις νέες παιδαγωγικές απαιτήσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι στόχοι διδασκαλίας και τα κριτήρια αξιολόγησης δεν έχουν να κάνουν τόσο με το τελικό προϊόν, όσο με την ίδια τη δραστηριότητα κατά την πορεία και τα διάφορα στάδια της εφαρμογής της.

Σημειώσεις

1. Ρώτας, Β. (1996), Οδηγός για σχολικές παραστάσεις, Αθήνα: Επικαιρότητα. Σελ. 78.

2. Δεμερτζή, Β. (2001), Προσεγγίζοντας το θέατρο στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας. Στο: Ν. Γκόβας, Φλ. Κακλαμάνη (Επιμ.), Αναζητώντας τη θέση του θεάτρου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Πρακτικά 1^ης Διεθνούς Συνδιάσκεψης για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Αθήνα, Δεκέμβριος 2000) Αθήνα, σελ. 22.

3. Προεδρικό Διάταγμα 35 (ΦΕΚ 11/ τ.Α’/4-2-91).

4. Υπουργική Απόφαση Γ2/4867/28-8-92 (ΦΕΚ 629/τ.Β’/23-10-92).

5. Παράγραφος 10 του άρθρου 14 του Νόμου 2817/2000 (ΦΕΚ 78/τ.Α’/14-3-00).

6. Δανασσής-Αφεντάκης, Αντ. Κ. (1997), Εισαγωγή στην παιδαγωγική, τ. Γ’, Σύγχρονες τάσεις της αγωγής, Β’ έκδοση, Αθήνα: χ.ε. Σελ. 39.

7. Ρώτας, Β., όπως παραπάνω, σελ. 78-79.

8. Κρουσταλάκης, Γ. Σ. (2005), Διαπαιδαγώγηση, πορεία ζωής: Θεωρία και πράξη της αγωγής του νέου ανθρώπου, Ζ’ έκδοση, Αθήνα: χ.ε. Σελ. 89.

9. Θρύλος, Αλ. (1979), Το ελληνικό θέατρο, Ε’ τόμος, 1949-1951, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη. Σελ. 247.

10. Κακουδάκη, Τζ., Διδακτική του θεάτρου: Σχολές, μέθοδοι, τεχνικές, τάσεις και η αξιοποίησή τους ως εκπαιδευτικό εργαλείο. Μουσική σε Πρώτη Βαθμίδα, Άνοιξη 2006, 1: 69.

11. Όπως παραπάνω.

12. Όπως παραπάνω.

13. Κουρετζής, Λ. (1991), Το θεατρικό παιχνίδι: Παιδαγωγική θεωρία: Πρακτική και θεατρολογική προσέγγιση, Αθήνα: Καστανιώτης. Σελ. 29.

14. Κακουδάκη, Τζ., όπως παραπάνω: 71.

15. Μπιρμπίλη, Μ., Καμπέρη, Ελ. (2007), Οι γιορτές στο σύγχρονο νηπιαγωγείο: Πηγή ευχαρίστησης ή άγχους; Στο: Γ. Δ. Καψάλης, Απ. Ν. Κατσίκης (Επιμ.), Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση και οι προκλήσεις της εποχής μας (Πρακτικά Συνεδρίου, Ιωάννινα, 17-20 Μαΐου 2007) Ιωάννινα, σελ. 152.

16. Κρουσταλάκης, Γ. Σ., όπως παραπάνω, σελ. 88.

17. Πολυχρονόπουλος, Π., Σαμαράς, Β., Μεγαρίτης, Β. (2007), Η εισαγωγή της παιδαγωγικής τεχνολογίας σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου θα αποτελούσε καινοτομία στρατηγικής σημασίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Στο: ΥΠΕΠΘ, Περιφερειακή Διεύθυνση Π/βάθμιας και Δ/βάθμιας Εκπαίδευσης Ηπείρου, Γλώσσα, σκέψη και πράξη στην εκπαίδευση (Πρακτικά 2^ου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου, Ιωάννινα, 19-21 Οκτωβρίου 2007) Ιωάννινα.

18. Πελεγρίνης, Θ. Ν. (1997), Οι πέντε εποχές της φιλοσοφίας, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Σελ. 11-19.

19. Μπιρμπίλη, Μ., Καμπέρη, Ελ., όπως παραπάνω.

20. Θρύλος, Αλ., όπως παραπάνω, σελ. 245.

21. Όπως παραπάνω.

22. Φρυδάκη, Ευ. (2007), Γενική διδακτική Α’, Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σελ. 37.

23. Πετρίτης, Σ. (2005), Θέατρο και παραμύθι στο σύγχρονο Δημοτικό Σχολείο. Στο: Α. Τριλιανός, Ι. Καράμηνας (Επιμ.), Μάθηση και διδασκαλία στην κοινωνία της γνώσης (Πρακτικά Ε’ Πανελληνίου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή, Αθήνα, 26-28 Νοεμβρίου 2004) Αθήνα, Τόμος Β’, σελ. 643.

24. Άλκηστις (1989), Το αυτοσχέδιο θέατρο στο σχολείο, Β’ έκδοση, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Σελ. 10.

25. Σέξτου, Π. (1998), Δραματοποίηση, το βιβλίο του παιδαγωγού-εμψυχωτή: Μέθοδοι-Εφαρμογές-Ιδέες, Αθήνα: Καστανιώτης. Σελ. 33.

26. Όπως παραπάνω, σελ. 33-36.

27. Κουρετζής, Λ., όπως παραπάνω, σελ. 45.

Βιβλιογραφία

Άλκηστις (1989), Το αυτοσχέδιο θέατρο στο σχολείο, Β’ έκδοση, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Δανασσής-Αφεντάκης, Αντ. Κ. (1997), Εισαγωγή στην παιδαγωγική, τ. Γ’, Σύγχρονες τάσεις της αγωγής, Β’ έκδοση, Αθήνα: χ.ε.

Δεμερτζή, Β. (2001), Προσεγγίζοντας το θέατρο στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας στο: Ν. Γκόβας, Φλ. Κακλαμάνη (Επιμ.), Αναζητώντας τη θέση του θεάτρου στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Πρακτικά 1^ης Διεθνούς Συνδιάσκεψης για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Αθήνα, Δεκέμβριος 2000.

Θρύλος, Αλ. (1979), Το ελληνικό θέατρο, Ε’ τόμος, 1949-1951, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη.

Κακουδάκη, Τζ., Διδακτική του θεάτρου: Σχολές, μέθοδοι, τεχνικές, τάσεις και η αξιοποίησή τους ως εκπαιδευτικό εργαλείο. Μουσική σε Πρώτη Βαθμίδα, Άνοιξη 2006, 1.

Κουρετζής, Λ. (1991), Το θεατρικό παιχνίδι: Παιδαγωγική θεωρία: Πρακτική και θεατρολογική προσέγγιση, Αθήνα: Καστανιώτης.

Κρουσταλάκης, Γ. Σ. (2005), Διαπαιδαγώγηση, πορεία ζωής: Θεωρία και πράξη της αγωγής του νέου ανθρώπου, Ζ’ έκδοση, Αθήνα: χ.ε.

Μπιρμπίλη, Μ., Καμπέρη, Ελ. (2007), Οι γιορτές στο σύγχρονο νηπιαγωγείο: Πηγή ευχαρίστησης ή άγχους; στο: Γ. Δ. Καψάλης, Απ. Ν. Κατσίκης (Επιμ.), Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση και οι προκλήσεις της εποχής μας, Πρακτικά Συνεδρίου, Ιωάννινα, 17-20 Μαΐου 2007.

Πελεγρίνης, Θ. Ν. (1997), Οι πέντε εποχές της φιλοσοφίας, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Πετρίτης Σ. (2005), Θέατρο και παραμύθι στο σύγχρονο Δημοτικό Σχολείο στο: Α. Τριλιανός, Ι. Καράμηνας (Επιμ.), Μάθηση και διδασκαλία στην κοινωνία της γνώσης, Πρακτικά Ε’ Πανελληνίου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή, Αθήνα, 26-28 Νοεμβρίου 2004.

Πολυχρονόπουλος, Π., Σαμαράς, Β., Μεγαρίτης, Β. (2007), Η εισαγωγή της παιδαγωγικής τεχνολογίας σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου θα αποτελούσε καινοτομία στρατηγικής σημασίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος στο: ΥΠΕΠΘ, Περιφερειακή Διεύθυνση Π/βάθμιας και Δ/βάθμιας Εκπαίδευσης Ηπείρου, Γλώσσα, σκέψη και πράξη στην εκπαίδευση, Πρακτικά 2^ου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου, Ιωάννινα, 19-21 Οκτωβρίου 2007.

Ρώτας, Β. (1996), Οδηγός για σχολικές παραστάσεις, Αθήνα: Επικαιρότητα.

Σέξτου, Π. (1998), Δραματοποίηση, το βιβλίο του παιδαγωγού-εμψυχωτή: Μέθοδοι-Εφαρμογές-Ιδέες, Αθήνα: Καστανιώτης.

Φρυδάκη, Ευ. (2007), Γενική διδακτική Α’, Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ :http://spetrit.blogspot.com/

·

·

• • •