Το διπλό όνειρο της γραφής
Χάρης Βλαβιανός, Χρήστος Χρυσόπουλος
Εκδόσεις Πατάκη, 2010
205 σελ.
(αποσπάσματα από το βιβλίο)
σελ:13-14
0.0
<Σε τι χρησιμεύει να λογομαχούμε με το μηδέν;>(Eμίλ Σιοράν).
0.1
Το ζήτημα με το μηδέν είναι ότι αποδεικνύεται άχρηστο στην καθημερινή ζωή.Κανείς δεν βγαίνει στην αγορά ν΄αγοράσει μηδέν ψάρια.Είναι,κατά κάποιο τρόπο,το πιο καλλιεργημένο από όλα τα σημεία- η χρήση του έγινε αναγκαία από τις αφηρημένες έννοιες της σκέψης(Αλφρεντ Νόρθ Γουάιτχεντ).
0.1.1
Το μηδέν είναι το πιο εκλεπτυσμένο και υπέροχο καταφύγιο του πνεύματος-σχεδόν ένα αμφίβιο ανάμεσα στην ύπαρξη και την ανυπαρξία>(Γκότφριντ Λάιμπνιτς)
0.1.2
<Σε μια αξιωματικά οργανωμένη θεωρία θα υφίστανται πάντα ορισμένες προτάσεις,οι οποίες δεν μπορούν να αποδειχθούν ως αληθείς ή ψευδείς χρησιμοποιώντας τους κανόνες και τα αξιώματα της ίδιας της θεωρίας>(Κούρτ Γκαίντελ,1ο Θεώρημα της Μη Πληρότητας).
0.2
Κάθε λόγος είναι εγκλωβισμένος μέσα στην αυξομείωση των βαθμών:<Γράφω>.Αυτός είναι ο πρώτος βαθμός.
0.2.1
Κατόπιν:<Γράφω ότι γράφω>.Αυτός είναι ο δεύτερος βαθμός.
0.2.2
Μα,πριν τη γραφή,ο<βαθμός μηδέν> της γραφής:η γραφή που είναι πάντοτε ήδη παρούσα.*
0.3
...τότε ο καθένας μας,μέσα σε μια διαρκή κίνηση,προσπαθεί ν΄αρμολογήσει σκέψεις και συναισθήματα.Και όπως ο Βερμέερ στην Τέχνη της ζωγραφικής σηκώνει το παραβάν και μας ξεναγεί στο εργαστήριό του,τοποθετώντας μάλιστα τον εαυτό του στη θέση του ζωγράφου(αλλά με πλάτη γυρισμένη στο θεατή),έτσι και μεις θα μπορούσαμε ν΄ανοίξουμε το δικό μας εργαστήριο,ώστε να φανεί καθαρότερα η συγκεκριμένη συνθήκη μέσα στην οποία συγκροτούμε,με ρευστές και ασταθείς λέξεις ,τη συνείδηση.
0.3.1
Είναι αυτό το οξύμωρο που μας προσφέρουν οι τρεις προτάσεις του Μπάρτ-αλλά παραφρασμένες εδώ για δύο πρόσωπα:
<[Εμείς] δεν θα ήμαστε τίποτα αν [εμείς] δεν γράφαμε>.
<[Εμείς] βρισκόμαστε αλλού από εκεί όπου [εμείς] γράφουμε>.
<[Εμείς] αξίζουμε περισσότερο από αυτό που [εμείς] γράφουμε>.**
*Και ταυτόχρονα είναι ένας κόσμος που αξιώνει την παρουσία του γράφοντος υποκειμένου,εμένα|εμάς,στην ολότητά μας,μέσα σε μια φλομπεριανή φράση-ταυτολογία.Σε μια χιμαιρική mot-just.
**Roland Barthes,
Howard,University of California Press,1994.
ΣΕΛ:77-78
10.1
Λέμε (ακολουθώντας πάλι τα χνάρια του Ελιοτ): και αμέσως κατανοούμε ότι εδώ υπονοείται μια θεωρία της λογοτεχνίας.
10.1.1
Η γραφή(τώρα που δεν τίθεται πια ζήτημα πρωτοτυπίας)συχνά παρομοιάζεται με κάποιο έγλημα ή παρεκτροπή.Είναι:κλοπή,αντιγραφή,απάτη,τυμβωρυχία,πλαστοπροσωπία,ψευδομαρτυρία κ.λπ.
10.1.2
Αντιστοίχως ,οι συγγραφείς καθίστανται :κλέφτες,αντιγραφείς,απατεώνες,τυμβωρύχοι,υποκριτές,ψευδομάρτυρες κ.λ.π.
10.1.2.1
Οπως λέει και ο Γέητς στον ΕΡΗΜΙΤΗ του:<Είμαστε όλοι καταδικασμένοι να αντιγράφουμε αντίγραφα>.
10.1.2.2
Εντούτοις,ακόμα κιαυτός-ο καταδικασμένος <αντιγραφέας αντιγράφων>- δεν παραμένει συγγραφέας;Oταν λέμε :<μερικά από τα καλύτερα ποιήματα του Καρυωτάκη είναι οι μεταφράσεις του>,δεν υπονοούμε ότι τα ποιήματα αυτά,αν και αντίγραφα,γίνονται δικά του,από τη στιγμή που το ξένο κείμενο προσαρμόζεται στο καλούπι της γλώσσας του;Και δεν τα αξιολογούμε ως τέτοια;
10.1.2.3
Ανάλογα,λοιπόν,με τη θέση που θέλουμε να υπερασπιστούμε,επιλέγουμε το έγκλημα.
10.1.3
Εκείνο που δεν δηλώνεται ευθαρσώς είναι η συνενοχή του αναγνώστη:κλεπταποδόχος,ηδονοβλεψίας,παρενδυτικός,λαθρέμπορος(το τελευταίο μπορεί να θεωρηθεί ώς και μομφή προς τους εκδότες).
10.1.4
Και για τους κριτικούς της λογοτεχνίας:καταδότης,προαγωγός,τοκογλύφος,εκβιαστής.
10.2
Μα δεν υπάρχει πλέον τίποτε αγαθό στη λογοτεχνία;Η έμφασηκάθε φορά είναι στο έγκλημα.Που σημαίνει:από κάποπιον κλέβεις,κάποιον εξαπατάς,κάποιον εκμεταλεύεσαι.
Και αυτός σίγουρα δεν είναι ο αναγνώστης,επειδή αν εκείνος δεν συναινεί,το έγκλημα είναι αδύνατο.Επομένως:ΒΡΕΣ ΤΟ ΠΤΩΜΑ.
10.3
Η σκέψη αυτή προυποθέτει τουλάχιστον δύο εμπλεκόμενα μέρη(ΘΎΜΑ-ΘΎΤΗ) και οπωσδήποτε ίδιον όφελος.Επομένως:ΒΡΕΣ ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ.
ΣΕΛ:135-136
19.1
<Το ποίημα που στοχάζεται τον εαυτό του θα πρέπει να φανταστεί ένα ποίημα ποιητικότερο του εαυτού του>.*
19.1.1
Αν η <ποιητικότητα> αποτελεί το διακριτικό ενός είδους(αυτό που κατηγοριοποιεί το κείμενο ως<ποίημα>) και το μέτρο ενός μεγέθους(πόσο< ποιητικό> είναι το ποίημα),τότε ποιά είναι η αξιωματική θέση στην οποία υπάγεται η παρ.19.1;
19.2
To αξίωμα θα μπορούσε να έχει ως εξής:Το κείμενο που στοχάζεται τον εαυτό του,θα πρέπει να φανταστεί ένα κείμενο <κειμενικότερο> του εαυτού του.΄Οπου <κείμενο>θα είναι κατά περίπτωση:ποίημα,μυθιστόρημα,φιλοσόφημα,δοκίμιο..κ.λ.π.
19.3
Σε αυτήν την περίπτωση(και δεχόμενοι την αξιωματική διατύπωση) οδηγούμαστε στην πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση ότι κάθε κείμενι που στοχάζεται τον εαυτό του έχει για προορισμό του ένα άλλο κείμενο(το <κειμενικότερο>) κείμενο.Η διαφορά εδώ είναι η λέξη Προορισμός.
19.3.1
Το ζήτημα,λοιπόν,για κάθε συγγραφέα που θεματοποιεί τις ίδιες του αποφάνσεις
[αυτό σημαίνει<που στοχάζεται τον εαυτό του>]
δεν είναι η εκλογή μιας καταγωγής
[<ονομάζω τα κείμενα που με έφεραν στο φως>]
αλλά η επιδίωξη μιας κατάληξης
[<υιοθετώ και αναλαμβάνω την ευθύνη όσων θα προκύψουν από αυτό του λέω>].
19.4
Προσοχή:<Στοχάζομαι αυτό που γράφω> δεν σημαίνει<αναγνωρίζω από πού προήλθε>,αλλά προβλέπω πού θα με οδηγήσει>.
19.4.1
Αυτή είναι η σημασία της ρήσης του ELIOT:.
*Χ.ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ,,Ποιόν αφορά η Ποίηση,ο.π.,σελ.158
