«ΜΟΝΟ ΑΝ ΒΡΕΞΕΙ» ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΑΛΕΞΗ
Εκδόσεις Λογείον (2019)
Δύο είναι οι λόγοι που με παρακίνησαν να γράψω για τα ποιήματα της Παρασκευής Αλέξη. Ο πρώτος λόγος είναι η πρότερη γνωριμία μου με την ποιήτρια και τον ποιητικό της κόσμο. Είχα διαβάσει την πρώτη της ποιητική συλλογή με τον τίτλο «Τάξη Ονείρων». Δεύτερος και πιο σημαντικός λόγος για μένα στάθηκε ο τίτλος της ποιητικής συλλογής! «Μόνο αν βρέξει»! Ένας τίτλος γεμάτος βροχή. Από μικρή μου άρεσε να περπατάω στη βροχή -εννοώ βέβαια το ψιλόβροχο-, μου άρεσε να ακούω τη βροχή, την ήρεμη και σιγανή βροχή βέβαια, όχι την καταιγίδα και την μπόρα…ο ήχος της βροχής σε τσίγκους και κεραμίδια με ηρεμούσε και με ταξίδευε….Δεν μπορούσα λοιπόν ν’αντισταθώ στην πρόσκληση-πρόκληση να μιλήσω για τη συγκεκριμένη συλλογή.
ΜΟΝΟ ΑΝ ΒΡΕΞΕΙ…λοιπόν
Δεν κρύβεται ο φόβος μέσα σε δάκρυ
Μόνο αν βρέξει… αν βρέξει πολύ
Και το νερό φτάσει ως τα γόνατα
Και παρασύρει κίβδηλα αγάλματα και πέτρινα σπαθιά
Τότε μόνο θα μπορείς να κρυφτείς σε κείνο το δάκρυ
Που’ χει απομείνει στην άκρη του ματιού
Αφού δεν ξέρει αν πρέπει έξω να πηδήξει με ένα σάλτο
Ή να κουρνιάσει πάλι μέσα για ν’ ασφαλίσει.
Πεινάς; Κρυώνεις; Φοβάσαι;
Μόνο αν βρέξει
Μόνο αν βρέξει θα ξεπλύνει μυστικά που ντύθηκαν
λάσπη και χώμα.
Γιατί θέλουν να κρυφτούν κάτω από τα πόδια σου
Μόνο αν βρέξει θα ελαφρύνει το βουνό που του
ξηλώσανε τα μονοπάτια
Που οδηγούσανε σε μένα
Μόνο αν βρέξει θα σκύψει ο ήλιος να με φιλήσει κάτω
Από την ομπρέλα.
Πεινάς; Κρυώνεις; Φοβάσαι;
Σσσς… το μικρό παιδί αποκοιμήθηκε
Δεν κλαίει πια.
Η βροχή λυτρωτική και σωτήρια για την ποιήτρια. Κάθαρση ψυχής και σώματος. Παρασύρει «κίβδηλα αγάλματα και πέτρινα σπαθιά», την βοηθάει να κρυφτεί σε κείνο το δάκρυ, «που’ χει απομείνει στην άκρη του ματιού», ξεπλένει «μυστικά που ντύθηκαν λάσπη και χώμα».
Πρωταγωνίστρια η βροχή και σε άλλα ποιήματα της συλλογής. Στο ποίημα με τίτλο «Μαύρη βροχή» «η νύχτα κατάπιε τη βροχή» και τρέχει με το μουσκεμένο πανωφόρι της να καλύψει-προστατεύσει την ποιήτρια. Στο ποίημα «Κουρτίνες από σύννεφο» οι γκρι κουρτίνες που έφτιαξε η ίδια από σύννεφα ήταν βαριές, έτοιμες για βροχή. Άλλαξε γνώμη όμως και αποφάσισε να κοιμηθεί μέχρι να βρέξει για να ελαφρύνουν οι κουρτίνες και να διώξουν μακριά τα σκοτάδια της ψυχής της. Τέλος, στο ποίημα «Σε γη δανεική» το βρεγμένο χώμα είναι η μόνη αγκαλιά και το μόνο καταφύγιό της!
Το υγρό στοιχείο κάνει αισθητή την παρουσία του και με τη μορφή της θάλασσας, η οποία στο ποίημα «Στη θάλασσα» καλύπτει/προστατεύει την ποιήτρια διαγράφοντας τα ίχνη της, αν και όλοι εναντιώνονται στη θέλησή της, στο ποίημα «Πικροδάφνη» της θάλασσας το νερό την ξεδιψάει, ενώ στο ποίημα «Για εκείνο το χαμόγελο» η ποιήτρια επιθυμεί σαν αερικό να χαθεί στις θάλασσες του αγαπημένου της.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την καθαρτική και λυτρωτική δράση του υγρού στοιχείου στην ποίηση της Αλέξη. Δυστυχώς, αυτή η δύναμη της βροχής και της θάλασσας βρίσκει πολεμίους. Ένας από αυτούς είναι η νύχτα, η οποία απειλεί την ποιήτρια. Στο ποίημα «Η νύχτα» η ποιήτρια διαπιστώνει ότι της νύχτας οι ευχές δεν πιάνουν τη μέρα, στη «Μαύρη βροχή» η νύχτα καταπίνει τη βροχή που την συμπαραστέκεται, ενώ στο ποίημα «Τα κλειδιά που σου χάρισα» ο ερχομός της νύχτας ακυρώνει την αναμονή, η οποία αποδεικνύεται άνευ ουσίας. Στο ποίημα «Κατάργηση» η νύχτα αποτελεί το μοναδικό ορίζοντα για την ποιήτρια, τη μόνη διέξοδο και διαφυγή. Ένας άλλος πολέμιος της ποιήτριας είναι η παγωνιά. Η πόλη την παγώνει, ενώ στο ποίημα «Πωλείται» τα βουνά της κρύβουν τον ήλιο και παγώνει ξανά! Τέλος, στο ποίημα «Πεταλούδες του χειμώνα» η ποιήτρια αναφέρεται στον παγωμένο ήλιο τις παγωμένες μέρες του Δεκέμβρη. Πολέμιος της ποιήτριας είναι και η φωτιά που αφήνει πίσω της «καμένα πάθη», «καμένα όνειρα» και καταστροφή. Στο ποίημα «Η καύση», η στάχτη είναι κολλημένη στη μνήμη της! «Κάρβουνα και στάχτη…παντού…», ενώ στις «Πεταλούδες του χειμώνα» η ματαιότητα εμφανίζεται με τις πεταλούδες που ξεγελιούνται «πως θα ζεσταθούν από τις πυρωμένες στάχτες». Καταστροφή έχουμε και στο ποίημα «Σεισμός». Η καταστροφή εδώ όμως είναι απαραίτητη για την ποιήτρια. Οι ρωγμές αποτελούν εφαλτήριο «για να γκρεμιστεί ό,τι φτιάχτηκε να γκρεμιστεί».
Η ποιήτρια παλεύει με τους δαίμονές της. Και τους αντιμάχεται με τους στίχους της! Εχθροί της είναι και η φθορά, η κατάργηση και η λήθη. Η ποιήτρια ψάχνει την αλήθεια της στις «φθαρμένες σελίδες» και πιστεύει ότι τα άχρηστα και περιττά είναι αγαπημένα, αν και φορεμένα, αν και ξεχασμένα, αν και γδαρμένα και φθαρμένα! Στο ποίημα «Ξέχασα» η ποιήτρια δεν θυμάται τον τόπο συνάντησης με τον αγαπημένο της, ενώ στις «Ατελείς εξισώσεις» ανακατώθηκε με όσους είχαν λυμένα τα προβλήματά τους για να ξεχάσει, αν και οι πνιγμένες εξισώσεις ενίοτε επαναστατούν διεκδικώντας τη λύση που τους υποσχέθηκε. Στο ποίημα «Ύστερα» το μετά χάθηκε, ενώ το ύστερα κρυμμένο σέρνεται. Η μνήμη της ποιήτριας στο ομότιτλο ποίημα επιλεκτικά αποφάσισε να μηντην αναγνωρίζει και λησμονά να της θυμίζει τις υποχρεώσεις της προς το εγώ της. Τέλος, στις «Ρίζες» η ποιήτρια ψάχνει κρυφά στη λήθη της, χωρίς ούτε καν να θυμάται τι θέλει να ανακαλύψει.
Η επιστροφή είναι κάτι που προβληματίζει την ποιήτρια. «Η κατάρα της επιστροφής» στο ομότιτλο ποίημα στοιχειώνει τις αμαρτίες που συγχωρέθηκαν. Στο «Σχέδιο διαφυγής» η γέφυρα διαφυγής κρέμεται δεμένη από την κατάρα της επιστροφής, ενώ οι «Σκιές» στο ομότιτλο ποίημα έφυγαν με την υπόσχεση της υποχρεωτικής επιστροφής. Η ποιήτρια πλανάται με ένα εισιτήριο επιστροφής στο χέρι, αναρωτάται μα δεν ξέρει που θέλει να επιστρέψει, στο άυλο παρελθόν που διαψεύστηκε ή στο γεμάτο ενοχές μέλλον που την πρόλαβε! Αναζήτηση ταυτότητας, διαμόρφωση του «εγώ» ή απλά σκόπιμη περιπλάνηση στο χωροχρόνο ανακαλύπτοντας πηγές έμπνευσης;
Η μοίρα και η μνήμη έχουν έντονη παρουσία στην ποιητική συλλογή. Θα έλεγε κανείς ότι στα ποιήματα της Αλέξη κυριαρχεί το τρίπτυχο βροχή-μοίρα-μνήμη και το τρίπτυχο βροχή-μυαλό-εγώ…..Για την καταλυτική παρουσία της βροχής στο ποιητικό σύμπαν της Παρασκευής Αλέξη έχω ήδη αναφερθεί. Η μοίρα στη συνείδησή μου, διαβάζοντας τα ποιήματα, ταυτίστηκε με την βροχή. Στο ομότιτλο ποίημα η μοίρα δεν έκανε ποτέ κύκλους, δεν διάλεξε ποτέ καμία διαδρομή. Περίμενε πάντα, σχεδόν καρτερικά, στο τέλος του δρόμου την ποιήτρια. Στο «Εισιτήριο επιστροφής» η ποιήτρια δηλώνει ότι δεν ανήκει χωροχρονικά εκεί που την ακούμπησαν οι μοίρες, διατρανώνοντας ότι στερείται ταυτότητας και μνήμης, ενώ στο ομότιτλο ποίημα μας ενημερώνει ότι η μνήμη αποφάσισε να μην την αναγνωρίζει. Στο ποίημα «Καύση» η στάχτη είναι κολλημένη στη μνήμη της, στο «Από χέρι σε χέρι» η μνήμη είναι παγωμένη και αρνείται να ξυπνήσει, στο «Πωλείται» η μνήμη, τα δάχτυλα και τα μάτια σφραγίζονταιαπό την κάπνα του τζακιού.
Στο ποίημα «Η μνήμη» η ποιήτρια κάνει βόλτες γύρω από το μυαλό της, σφυρίζοντας σκοπούς που ξεκλειδώνουν ενοχές, ενώ στο ποίημα «Η καύση» το μυαλό της καίγεται! Η ποιήτρια έχει ανάγκη τη βροχή για να ξεπλύνει στάχτες, να σβήσει φωτιές, να λιώσει πάγους και να επαναφέρει την απωλεσθείσα μνήμη της, τη χαμένη ταυτότητα, το χαμένο εγώ και το χαμένο μυαλό! Μόνο με τη συνδρομή της ζωοδότρας δύναμης της ποίησης μπορεί αυτό να επιτευχθεί.
Η ποιήτρια ψάχνει απεγνωσμένα να βρει τα κλειδιά για να ξεκλειδώσει τη ζωή της. Ίσως δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι ζωή της είναι η ποίηση, ότι στη συγγραφή θα βρει όλα τα κλειδιά που θα ανοίξουν κλεισμένες πόρτες, θα τη βγάλουν από το αδιέξοδο και θα ρίξουν άπλετο φως στα σκοτάδια της ψυχής της. Απελπισία. Ακόμη και η καληνύχτα είναι κλειδωμένη, ακόμη και τα μάτια είναι κλειδωμένα, τα κλειδιά που χάρισε στον αγαπημένο της ξεκλειδώνουν μόνο τα νοτισμένα κελάρια, το τετράδιο στο βάθος του συρταριού το κλείδωσε τέσσερις φορές, νιώθει ότι κάποιος την κλείδωσε έξω από το θεό της, ωστόσο μπορεί ακόμη να σφυρίζει σκοπούς που ξεκλειδώνουν ενοχές, τα μυστικά περάσματα ξεκλειδώνουν και ξυπνούν δαιμονισμένες αγάπες! Τελικά υπάρχει ελπίδα. Είναι η ποίηση και είναι δίπλα της. Σε κάθε βήμα της….
Η Παρασκευή Αλέξη χρησιμοποιεί δυνατούς συνδυασμούς λέξεων, ηχηρά επίθετα και ουσιαστικά π.χ μνήμες ακατοίκητες, δανεικές πληγές, κίβδηλα αγάλματα, καμένα πάθη, πνιγμένες εξισώσεις. Η κυριαρχία του πρώτου προσώπου επικρατεί στα περισσότερα ποιήματα. Ωστόσο δε λείπει και το δεύτερο και τρίτο πρόσωπο. Στην ουσία πρόκειται για συνομιλία της ποιήτριας με τον εαυτό της προς την αναζήτηση του εγώ της, της ταυτότητάς της, για συνομιλία με τον άγνωστο άλλον, είτε πρόκειται για κάποιον φίλο ή κάποιον παλιό αγαπημένο. Θα τολμούσα να πω ότι η ποιήτρια συνδιαλέγεται με την ίδια την ποίηση. Στην ποίηση της Αλέξη όπου υπάρχει απαισιοδοξία «σε γη δανεική αναπολώ την ακυρωμένη μου ταυτότητα. Δεν έχω όνομα, δεν έχω όνειρα, δεν έχω προσδοκίες, είμαι μόνο ένας πρόσφυγας, τίποτα άλλο», υπάρχει και αισιοδοξία. Υπάρχουν οι σκιές, αλλά και το φως, η σιωπή αλλά και η αλήθεια, υπάρχει δάκρυ, αποχωρισμός και αντίο, αλλά και πόρτες και πύλες διεξόδου, υπάρχει αναζήτηση του εγώ, αλλά και έντονη παρουσία του, που δηλώνει λανθάνοντα δυναμισμό και μια ισχυρή προσωπικότητα.
Η μελαγχολία είναι διάσπαρτη στην ποίηση της Παρασκευής. Όχι θλίψη, ίσως νοσταλγία, σίγουρα μελαγχολία, αλλά μια μελαγχολία καθησυχαστική, ήρεμη και γλυκιά, μια μελαγχολία γεμάτη ζωντάνια, μια μελαγχολία που ισούται με δημιουργία, αναγέννηση, ανάταση και ανάσταση, γιατί η Αλέξη αναγεννάται μέσα από την ποίηση, αισιοδοξεί και συνεχίζει, συνεχίζει να ονειρεύεται… γιατί η καθαρτική βροχή δεν ξεπλένει μόνο αμαρτίες, λάθη, μυστικά και ψέματα, αλλά και σκιές, καμένα πάθη και κατάρες.
Θα μπορούσα να ισχυριστώ ότι το πρόσημο, διαβάζοντας τα ποιήματα της Παρασκευής, είναι θετικό. Παρόλη τη μελαγχολία, τη θλίψη, την ακύρωση, τη ματαίωση και την αναίρεση, επιτυγχάνεται η ενατένιση του μέλλοντος με αισιοδοξία, τόσο για την ποιήτρια, όσο και για τους αναγνώστες των ποιημάτων της.
Τελικά, η Παρασκευή Αλέξη στο δρόμο της αναζήτησης της χαμένης της ταυτότητας και του κατακερματισμένου εγώ της συναντήθηκε με την ποίηση. Μοιραία συνάντηση. Καθοριστική για τη ζωή της. Περιμένουμε με ανυπομονησία τα επόμενα ποιητικά της βήματα, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι με το χρόνο θα γίνεται όλο και καλύτερη, συγκινώντας μας, στοχεύοντας κατευθείαν στο μυαλό μας και αγγίζοντας την καρδιά μας.
Τέλεια μπορείς να χτίσεις μόνο το παρελθόν
Συμπληρώνοντας με διορθωτικές επεμβάσεις του παρόντος
Και τα καλώς σχεδιασμένα όνειρα του μέλλοντος
Μα εγώ έχω κλείσει το ατελές μου παρελθόν
Σε κελί του ημικατεστραμμένου παρόντος
Και μπορώ μόνο να επενδύσω
Στα κβαντικά όνειρα του μέλλοντός μου.
