ΑΖΕΡΙΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ από τις Εκδόσεις Βακχικόν /// Μετάφραση από τα Αγγλικά : Aσημίνα Ξηρογιάννη

Ανθολογία νέων Αζέρων ποιητών/Gənc Azərbaycan şairlərinin antalogiyası

Ανθολόγηση-Πρόλογος: Άλισον Μανταβίλ, Σάχλα Ναγκίεφ/ Antoloq - ön söz: Əlison Məndəvil, Şəhla Nağıyeva

Μετάφραση: Ασημίνα Ξηρογιάννη/ Tərcümə: Asmina Kserociani

Η ποίηση βρίσκεται στο επίκεντρο της ζωής των κατοίκων της περιοχής του Αζερμπαϊτζάν για τουλάχιστον χίλια χρόνια. Ο επικός ποιητής του 12ου αιώνα Νιζάμι Τζανγκάβι προέρχεται από τη βόρεια κεντρική περιοχή του σύγχρονου Αζερμπαϊτζάν. Μέχρι σήμερα, οι Ashugs ή οι ποιητές-άνδρες και γυναίκες που είναι εξειδικευμένοι ως ποιητές και μουσικοί, ταξιδεύουν για να παίξουν σε εκδηλώσεις κύκλου ζωής: περιτομές, γάμοι, κηδείες.

Μια δυναμική, πολιτισμικά και γλωσσικά διαφορετική περιοχή στο σταυροδρόμι της Ευρώπης και της Ασίας, για αρκετούς αιώνες οι περσικές και ρωσικές αυτοκρατορίες - και αργότερα η Σοβιετική Ένωση - αγωνίστηκαν για κυριαρχία στην περιοχή και άφησαν πολιτιστικές και γλωσσικές κληρονομιές να αναμειχθούν με αυτόχθονες παραδόσεις αναφορικά με την περιοχή και τη λογοτεχνία της. Κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής κυριαρχίας, μια ισχυρή περίοδος έκδοσης ποίησης υποστηρίχθηκε από την κυβέρνηση. Σήμερα, νέοι ποιητές εργάζονται πάνω σε παγκόσμιες μορφές και θέματα - ωστόσο αυτή η βαθιά παράδοση αρχαίων μορφών, ήχων και θεμάτων εξακολουθεί να περνά μέσα από τα ποιήματα αυτής της συλλογής. Το Αζερμπαϊτζάν έχει μια τουρκική γλώσσα, με την αρμονία των φωνηέντων στις περισσότερες από τις λέξεις που χρησιμοποιούνται ακόμη. Στο Αζερμπαϊτζάν, ακόμη και οι ελεύθερες μορφές στίχων δεν μπορούν παρά να δουλέψουν σε ένα παιχνίδι ήχων που είναι δύσκολο να επαναληφθεί σε πολλές άλλες γλώσσες.

Οι τελευταίες τρεις δεκαετίες αποτυπώσαν τις τύχες των ποιητών να πέφτουν απότομα. Ενώ κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου η Ένωση Συγγραφέων χρηματοδοτήθηκε καλά και ήταν σε θέση να υποστηρίξει τις εκδόσεις (αν και κυρίως αυτές αφορούσαν σε έργα που απηχούσαν κρατικά εγκεκριμένα θέματα), τη δεκαετία του 1990 έχουμε την πλήρη κατάρρευση των εκδόσεων. Κατά τη δεκαετία του 2000, σχεδόν κάθε ποιητής στο Αζερμπαϊτζάν έπρεπε να αυτοχρηματοδοτήσει τις εκδόσεις βιβλίων του.

Ακόμα και σήμερα, αν και μέσω ΜΚΟ τέχνης και πολιτισμού παρέχονται κάποιες υποστηριζόμενες εκδόσεις, οι περισσότεροι εκδότες είναι απλά τυπογραφοι και η αυτοχρηματοδότηση εξακολουθεί να είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος δημοσίευσης.

Ωστόσο, η ποίηση επιμένει και παραμένει ζωντανή. Η Ένωση Συγγραφέων εξακολουθεί να είναι ένα ενεργό σώμα και κάθε φορά που την επισκέπτομαι συναντώ αξιόλογους συγγραφείς, κυρίως ποιητές, που η ποίηση μπορεί να μην τους αποφέρει πολλά, αλλά που θεωρούν απαραίτητο αυτό το παιχνίδι των λέξεων. Οι ευκαιρίες στις εκδόσεις βελτιώνονται αργά.

Είναι σημαντικό ότι οι μισοί ποιητές που περιλαμβάνονται εδώ είναι γυναίκες. Το Αζερμπαϊτζάν ήταν πρώτο στην εκπαίδευση κοριτσιών και γυναικών στον μουσουλμανικό κόσμο και την Κεντρική Ασία. Πολλά σχολεία για κορίτσια ιδρύθηκαν τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα σε όλες τις αγροτικές περιοχές, καθώς και στην πρωτεύουσα του Μπακού. Ως αποτέλεσμα, ξεκινώντας από τον 19ο αιώνα, η γυναικεία λογοτεχνική παραγωγή άνθισε και συχνά υποστηριζόταν από μορφωμένους προστάτες, όπως η ποιήτρια της εποχής της μεγάλης άνθησης του πετρελαίου, η Νατάβαν, η κόρη του τελευταίου Χαν του Καραμπάου, η οποία διοργάνωνε λογοτεχνικές συναντήσεις στα τέλη του 1800, και για γυναίκες και για άντρες, στο σπίτι της.

Αυτός ο τόμος προσφέρει μια μικρή γεύση της ποίησης που δημιουργείται σήμερα από μια νέα γενιά γυναικών και ανδρών σε αυτήν την περιοχή, κυρίως με αναμνήσεις μόνο ενός παιδιού για τη σοβιετική περίοδο. Τα θέματα σήμερα είναι τόσο παγκόσμια όσο και προσωπικά, που διαπερνούν ζητήματα εθνικής ταυτότητας, πολιτισμού, πίστης, καταπίεσης, αγάπης, φύλου και, φυσικά, την βασική απώλεια του ποιητή.

Συχνά το ποίημα δουλεύει γύρω από τα συμφραζόμενα προβλήματα της γραφής και της δημοσίευσης σε μια πραγματικά αυταρχική γραμμή, παραμένοντας πολύ συγκεκριμένο, ακόμη και παραπλανητικά απλό, ενώ παραπέμπει πλαγίως σε πολύ μεγαλύτερες ερωτήσεις. Η μητέρα λέει στην κόρη στο ποίημα του Rabiqe Nazimqizi, φαινομενικά και στενά επικεντρωμένη στην άμεση ανάγκη τους να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, αλλά φαντάζονται πολύ μεγαλύτερες ερωτήσεις: «Δεν έχουμε παρόν, δεν έχουμε παρελθόν. / Ο δρόμος μας βρίσκεται μαζί, εκεί - στο μέλλον». Και, πάντοτε, οι προκλήσεις της ποίησης σε έναν κόσμο που υπεκφεύγει και τιμωρεί ακόμη όσους μιλούν ανοιχτά, αντιμετωπίζονται σοβαρά, όπως στο ποίημα του Φαράντ Χουσεΐν που απευθύνεται σε μια καταπιεστική αρχή, όταν λέει: «Έχετε υποχρεώσει τις γυμνές αλήθειες μας να περπατούν πάνω στο γυαλί».

Άλισον Μανταβίλ, Σάχλα Ναγκίεφ

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

Ο Alik Alioghlu (Αλίκ Αλιόγλου) γεννήθηκε το 1988 στη Γεωργία. Αποφοίτησε από τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Khazar. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων ποίησης: «Καμακούρα» και «Ο Ήλιος κέρδισε τη νίκη». Είναι επικεφαλής του Ηλεκτρονικού Κέντρου Πολυμέσων

Το Όνομά μας για αυτό είναι Aγάπη

Εκείνη τη στιγμή όλα θα διορθωθούν

τη στιγμή που οι άνθρωποι γελούν,

τη στιγμή που τα παιδιά μας

με κόκκινα μπαλόνια στα χέρια τους

στέκονται στην ουρά.

Το λέμε σύνορα

Τα παιδιά μου δεν θέλουν σύνορα

Και γω δεν θέλω.

Ουτε ο πατέρας μου το ήθελε

Πεθάναμε σε ένα κλουβί.

Σε αυτό το στενό δρόμο όπου ζούμε,

ένας γέρος με μεγάλο καπέλο

θα διασκορπίσει ψίχουλα για τα διαρκώς πεινασμένα πουλιά.

Ένας νεαρός άνδρας που περνά στο δρόμο

ξαφνικά θα λυγίσει και θα φιλήσει το κεφάλι ενός ζητιάνου.

Το όνομά μας είναι αγάπη.

Τα παιδιά μου θέλουν αγάπη -

και εγώ το ίδιο.

Ο πατέρας μου το ήθελε επίσης.

Χωρίς αγάπη, πεθαίνουμε.

Είμαι ένα με τα πάντα -

με τα εγκαταλελειμμένα μωρά,

και τα παιδιά που λιμοκτονούν στην Αφρική.

Είμαι τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς εκπαίδευση

και οι γέροι.

Είμαι οι πόρνες που μετανοούν.

Θέλω τόσο πολύ έναν γιγαντιαίο άνδρα,

τόσο μεγάλο, τόσο ψηλό όσο ένα σπίτι,

που έρχεται και μας αγκαλιάζει όλους

και λέει, Μην κλαις,

Ερχομαι,

Είμαι ο Αλλάχ!

****

Η Aysel Alizade (Άισελ Αλιζάντ) γεννήθηκε το 1980 στο Μπακού. Είναι συγγραφέας τριών βιβλίων ποίησης: «Ο κήπος που θα γεννηθεί», «Διόρθωση στη μοναξιά» και «Ποίηση του σεξ». Είναι η διευθύντρια της ιστοσελίδας: www.qadınkimi.com.

Κάθε μήνα

μια αιματηρή μάχη ξεκινά στη μήτρα μιας γυναίκας.

Το σώμα της γίνεται ένα απόρθητο φρούριο.

Πληρώνουμε για τη γυναικεία μας φύση

- δεν μπορείτε να καταλάβετε ...

Είμαστε σαν τραυματίες στρατιώτες.

Οι ζωές μας περνούν σε αυτές τις μάχες.

Κερδίζουμε την ελευθερία μας παλεύοντας.

Είμαστε πληγωμένοι παντού.

Κερδίζουμε για να κερδίσουμε

αλλά στη συνέχεια -

περνάμε τη ζωή μας αναρρώνοντας από τις πληγές.

Πληρώνουμε τη θηλυκότητά μας

με αίμα

*

Ο Εlshan Mehdi (Ελσχάν Μεχντί) γεννήθηκε το 1992 στο Μπακού. Αποφοίτησε από τη Σχολή Λογιστικής του Τεχνικού Κολλεγίου. Έχει δημοσιεύσει ένα βιβλίο ποίησης με τίτλο «Σιωπή κλπ.» Εργάζεται επί του παρόντος στον ιδιωτικό τομέα.

Στους άντρες της γης μου

Βιαστικοί άντρες μικρών πόλεων

υπάρχουν σημάδια κόπωσης στα μάτια σας,

νύχτες ταλαιπωρίας στα πρόσωπά σας.

Οι χθεσινές τύψεις, οι αυριανές ανησυχίες

Στις σκέψεις σας, μια νέα δουλειά, ένας νέος γείτονας,

πάρα πολλοί αριθμοί σε πάρα πολλά χαρτιά, παιδικά παπούτσια -

και στα όνειρά σας, όπως μια ανάμνηση, μια γυναίκα,

Την πόρτα ενός ξένου σπιτιού που δεν μπορείς να χτυπήσεις

Άνδρες που τα χέρια τους είναι μερικές φορές χαλαρωτικά,

κάποτε γίνονται γροθιές -

προς τις γυναίκες τους, είναι παγωμένα βουνά,

στους φίλους τους, αγαπητοί σύντροφοι,

τα σπίτια τους είναι γεμάτα επισκέπτες,

τα ανέκδοτά τους ξεπερασμένα,

τα λόγια τους γεμάτα βωμολοχίες,

αλλά η καρδιά τους καθαρή.

Κανείς δεν ξέρει για τη σκληρή δουλειά τους, ή τις θλίψεις τους -

κρύβουν τα πονηρά χέρια τους από όλους.

Αυτοί οι πατέρες της γης μου,

στο ηλιοβασίλεμα της ζωής τους,

θα έκλειναν τα χιονισμένα μάτια τους,

και να πέθαιναν χωρίς δάκρυα.

*

Ο Rashad Naghi Mustafa (Ρασάντ Ναγκί Μουσταφά) γεννήθηκε το 1991 στο Μπακού. Είναι συγγραφέας ενός βιβλίου ποιημάτων "Endolphin"(Ενδολφίνη). Εργάζεται επί του παρόντος στον ιδιωτικό τομέα.

Τα πουλιά του Αντάμπλ

Περίμενα τα πουλιά του Αντάμπλ

μαζεύοντας τις μικρές πέτρες

στους μεγάλους λόφους.

Θέλω να ζήσω

είτε μέχρι να έρθουν,

ή μέχρι την ηλικία της μετανάστευσης.

Είμαι κωφός, χαζός και τυφλός -

Αν μπορούσα να μιλήσω, θα μιλούσα στον Θεό,

Αν μπορούσα να πάω, θα πήγαινα στον ήχο της σούρας *, που έπαιζε την Ημέρα της Κρίσης.

Αν μπορούσα να έρθω, θα ερχόμουν προς τον ήχο των φτερών.

Αν πεθάνω μετά από αυτό,

όχι για το βλέμμα μιας γυναίκας, όχι,

αλλά για μια ματιά από τον Άγγελο του Θανάτου, θα πέθαινα.

Ακολουθώ τα βήματα του Μουσταφά,

και προσεύχομαι σε κείνον για όλους

Συγχώρεσέ με θεέ μου , σε παρακαλώ, συγχώρεσέ με

συγχώρεσε αυτήν τη γη

συγχώρεσε ένα παιδί

φοβάται μήπως κάψει το χέρι του -

δεν θα ρίξει αυτόν τον κόσμο στη φωτιά.

΄΄Ω Ραχμάν΄΄, ΄΄Ραχίμ΄΄

ένα σημείωμα ενός φλάουτου λείπει από αυτήν την προσευχή.

Ο άντρας δεν έχει αναπνοή

ο άνθρωπος δεν έχει καρδιά

*Εννοεί τα κεφάλαια (sura) του Κορανίου

*

Η Nurana Nur (Νουράνα Νουρ) γεννήθηκε το 1980- στο Μπακού. Αποφοίτησε από το Ιατρικό Κολλέγιο του Μπακού. Είναι συγγραφέας τριών βιβλίων ποίησης: «Ο τόπος της βροχής στο μάγουλο», «στην απουσία και την παρουσία σου» και «σαν να λείπει». Εργάζεται στην εφημερίδα «Βιβλιογραφία».

Η ποίηση είναι το πρόσωπό μου

Όταν έφυγες, πέταξα τα δάκρυα

που είχα συλλέξει από τις βροχές της άνοιξης.

Η σκέψη ήταν η προσπάθειά μου να ξεχάσω,

Να θυμηθώ τα λάθη σου

ήταν η προσπάθειά μου να σε αγγίξω.

Ποίημα μου - που έχεις πρόσωπο,

οι ποιητές θα ζήλευαν αυτό το όνομά σου.

Όταν η βροχή επιστρέψει στα σύννεφα, μπορώ να έρθω;

Ίσως, αν και έδωσα το λόγο μου, δεν μπορώ,

επειδή η αγάπη από μόνη της δεν είναι αρκετή.

Παράβλεψε τις αποτυχίες μου,

γιατί δεν μπορούσα να ρίξω βροχή στο παράθυρο σου,

αφού δεν ήξερα καν που μένεις.