Translate

Κυριακή 14 Απριλίου 2013

notationes///AΠΡΙΛΙΟΣ 2013////ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ της ΑΣΗΜΙΝΑΣ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ



                                       





Όλοι γνωρίζουμε πως στο Αρχαίο Θέατρο όλους τους ρόλους τους έπαιζαν οι άνδρες.Το ίδιο συνέβαινε και στο Σαιξπηρικό Θέατρο!Οι σπουδαίες και τραγικές και κωμικές ηρωίδες που δημιούργησε η παγκόσμια δραματουργία από τον καιρό των προδρόμων του Αισχύλου μέχρι τους διαδόχους του Σαίξπηρ γράφτηκαν αποκλειστικά και μόνο για αρσενικούς ερμηνευτές και αυτό είναι απίστευτα ενδιαφέρον!.Όταν όμως άνοιξε ο χώρος του θεάτρου τις πύλες του στις γυναίκες ,εκείνες εύκολα διέπρεψαν  και ξεπέρασαν κατά πολύ σε απόδοση και δημοτικότητα τους άνδρες ομοτέχνους τους.Οι γυναίκες ηθοποιοί αποτελούσαν πόλο έλξης για τους άντρες .Ταυτόχρονα  έκαναν τις άλλες γυναίκες υπερήφανες τους έδωσαν λόγο να διεκδικήσουν ακόμα περισσότερο όλα τα σχετικά με την ισότητα των δύο φίλων!
Οι πρώτες πρώτες νύξεις για τις υποκριτικές ικανότητες  του ωραίου φίλου δόθηκαν από τις αυτοσχέδιες λαικές παραστάσεις του πλανόδιου θεατρικού είδους που ακούει στο όνομα Κομέντια ντελ Άρτε.Εκεί για πρώτη φορά εμφανίστηκαν θεατρίνες  σε μόνιμους κωμικούς ρόλους και στερεότυπη αμφίεση:Mατρόνα,Κολομπίνα,Ιναμοράτα και άλλους.Και μια και ξεκινήσαμε με την Ιταλία,σημείώνουμε ότι η πρώτη ιταλίδα τραγωδός που παγκόσμια χειροκροτήθηκε ήταν η Αδελαίδα Ριστόρι(1822-1906),η οποία ερμήνευε όμορφα τους αρχαίους ελληνικούς ρόλους.Επειτα ,ήταν και η Ελεονόρα Ντούζε (1850-1924) οι οποία καταγόταν από θεατρική οικογένεια και απέσπασε πλήθος θετικών κριτικών για τις υποκριτικές της ικανότητες!Όταν για αρκετά χρόνια έπαιζε στο Παρίσι ,μοιραία την συνέκριναν με την Σάρα Μπερνάρ,με την οποία είχε όμως εχθρικές σχέσεις.Ο Μπέρναρντ Σω έγραψε :''H Mπερνάρ προβάλλει την έμφυτη γοητεία της,ενώ η Ντούζε τη γοητεία των ρόλων της''.
   Με το βλέμμα στην Γαλλία τώρα...Η αρχή έγινε με την Μαρί Σαμελέ(1643-1698).Ακολούθησαν η Σαρλότ Ντεμάρ και η Μαρί Ανν Ντικλό.Πρέπει να σταθούμε  ακόμα στην εξαιρετική θεατρίνα  Αντριέν Λεκουρβέρ(1692-1730) που κατήργησε κάθε εξωτερική επιτήδευση στην ερμηνεία των ρόλων.Όταν πέθανε ,η εκκλησία αρνήθηκε να της προσφέρει χριστιανική εκκλησία ,γιατί ήταν θεατρίνα.Οι φίλοι της την έθαψαν κρυφά μέσα στη νύχτα.Στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα συναντάμε κωμικές θηλυκές ερμηνεύτριες,οι οποίες κυριαρχούσαν στις παραστάσεις του Μολιέρου.Στην ιστορία του γαλλικού θεάτρου ,τα πρωτεία έχει πάντα η ''θεική Σάρα'',η Σάρα Μπερνάρ που μαγνήτιζε με την γοητεία της ερμηνεύοντας υπέροχα σαιξπηρικές ηρωίδες!Ο Μπερναρντ Σω έγραφε πως''δεν ερμήνευε τις ηρωίδες της,αλλά της αντικαθιστούσε με την προσωπικότητά της''.Είχε επίσης ταλέντο στη ζωγραφική,τη γλυπτική και το γράψιμο.
   To ρωσικό θέατρο καταδικάστηκε αρχικά από την Ορθόδοξη εκκλησία,αλλά υποστηρίχθηκε αργότερα από τους Τσάρους ,οι οποίοι θεωρούσαν ότι αυτό ήταν μια ψυχαγωγία αποκλειστικά για τους αριστοκράτες.Στο τέλος του 18ου αιώνα χτίστηκαν τα θέατρα Μπολσόι και Μάλι,που παρουσίαζαν κυρίως όπερα  και μπαλέτο.Στο τέλος του 19ου αιώνα υπάρχει στη Ρωσία μια ένδοξη αναγέννηση στην σκηνική τέχνη με πρωταγωνιστές τους Κωνσταντίν Στανισλάβσκι και Βλαντιμίρ Νεμιρόβιτς Ντάντσενκο,οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τον νατουραλισμό.Στη συνέχεια ο Μέγερχολντ θα θεσπίσει τον εξπρεσιονισμό και θα ακολουθήσουν οι πρωτοπόροι σκηνοθέτες Βαχτάνγκοφ και Ταίροφ,καθώς και ο Νικολάι Οκλόπκοφ(Ρεαλιστικό θέατρο).Διάσημες θεατρίνες:Tατιάνα Τρεπόλσκαγια , Όλγα ΜπακλάνοβαΒέρα Κομισαργέφσκαγια  και Μαρία Γερμόλοβα που διέπρεψε σε έργα του Ρακίνα,του Σίλλερ και του Λέσσινγκ και που της δόθηκε ο τίτλος της ''καλλιτέχνιδας του λαού".Τρεις άλλες θεατρίνες που ξεχώρισαν και είχαν διάσημους συζύγους ήταν οι εξής
α.Η Όλγα Κνίπερ Τσέχοβα,γυναίκα του Τσέχωφ.
β.Η Μαρία Πετροβνα Λίλινα,γυναίκα του Στανισλάβσκι
γ.Η Αλίκη Κόονεν,γυναίκα του Ταίροφ.
Τέλος,η Άλλα Ναζίμοβα(1879-1945) άφησε εποχή με τις ερμηνείες της σε ιψενικούς και τσεχωφικούς ρόλους και τελείωσε την καριέρα της στο Χόλλυγουντ ,πρωταγωνιστώντας σε ταινίες.
   To θέατρο  της Γερμανίας διαμορφώνεται από τον δραματουργό και κριτικό Γκότλολντ Εφραίμ Λέσσινγκ  και περνάει  φάση απομίμισης της γαλλικής ηθογραφίας! Το 18ο αιώνα έχουμε στο προσκήνιο τις Καρολίνα Ντρίμπερ,Καρλόττα Σρέντερ και τη συνώνυμή τηςΣοφία Σρέντερ.Πολλές ταλαντούχες θεατρίνες εμφανίστηκαν στις γερμανόφωνες πολιτείες αλλά οι πιο πολλές αυτοεξορίστηκαν στα χιτλερικά χρόνια,όπως η
Γκέρτρουντ 'Αιζολ(1870-1955) που γνωρισε ιδιαίτερη δόξα για τη Σαλώμη του 'Οσκαρ Ουάιλντ και η κατά 30 χρόνια νεώτερη Ελίζαμπετ Μπεργνερ που διέπρεψε σαν Αγία Ιωάννα στο έργο του Μπέρναρντ Σω.
    Στην Αγγλία οι γυναίκες ανατέλουν στη θεατρική σκηνή μετά τη δύση της Ελισαβετιανής σκηνής.Στην κωμωδία διαπρέπει η Κίττυ Κλάιβ που διέθετε και ιδιότυπο χιούμορ,ενώ σε τραγικούς ρόλους η Σάρα Σίντονς,για την οποία έχει γραφεί το εξής από τον κριτικό Ουίλιαμ Χάζλιτ:'''Hταν για μας μια θεά ή μια προφήτισσα εμπνευσμένη από τους θεούς''.Ο ζωγράφος Ρεινολντς  την απαθανάτισε μάλιστα στον γνωστό του πίνακα ''Η μούσα της Τραγωδίας''. Από πολύ μικρή στο θέατρο βγήκε  η Έλλεν Τέρυ η οποία συνεργάστηκε με διάσημους ηθοποιούς και θιασάρχες και σημείωσε μεγάλες επιτυχίες ως Πόρσια,Οφηλία,Βιόλα,Λαίδη Μακμπέθ κ.α.μέχρι που κατόρθωσε να γίνει και η ίδια θιασάρχης.Κάποια στιγμή τυπώθηκε και η αλληλογραφία της με τον Μπερναρντ Σω που κράτησε 30 ολόκληρα χρόνια.Η Μίνη Μάντερν Φισκ κέρδισε την αγάπη και τον θαυμασμό όλων και μάλιστα έγραψε και βιβλίο περί υποκριτικής.Είναι πολλά τα ονόματα που έλαμψαν στο αγγλοσαξονικό θέατρο και είναι  αδύνατο να γίνει σχετική μνεία.Αναφέρουμε 2 ονόματα:
α.Την Τζούντιθ Άντερσον που γνώρισε επιτυχίες στη Νέα Υόρκη με έργα του Τσέχωφ,του Πιραντέλλο και του Ο' Νηλ.
β.Την Βίβιαν Λι που το 1949 γνώρισε τεράστια επιτυχία στο Λεωφορείο ο Πόθος του Ουίλλιαμς.Είχε διαπρέψει και σε πολλές ταινίες κερδίζοντας τον πρώτο ρόλο στο Όσα παίρνει ο Άνεμος,που το ν διεκδικούσαν όλες οι θεατρίνες της εποχής!
    Ερχόμαστε τώρα στην χώρα μας ,την μητέρα της Τέχνης του Διονύσου.Οι ιστορικοί του θεάτρου αναφέρονται ενθέρμως στην Πιπίνα Βονασέρα(1838-1927),καθώς και στις αντίζηλες θεατρίνες Αικατερίνη Βερώνη(1867-1955) και Ευαγγελία Παρασκευοπούλου,που την αποκαλούσαν και''εληνίδα Μπερνάρ'' (1865-1939).To 1893
έπαιξαν ταυτόχρονα σε δύο θέατρα τη Φαύστα του Βερναρδάκη και δίχασαν το κοινό σε δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις ένθερμων οπαδών της μίας ή της άλλης.Άλλες θεατρίνες στις αρχές του 20ου αιώνα:H Ροζαλία Νίκα,η Μελπομένη Κολυβά,η Ελένη Φύρστ,η Ειμαρμένη Ξανθάκη,η Χριστίνα Καλογερίκου.Αλλά,ως γνωστόν,δύο γυναίκες σφράγισαν το ελληνικό θέατρο του 20ου αιώνα,η Μαρίκα Κοτοπούλη και η Κυβέλη,η οποία άλλαζε διαρκώς συζύγους!!Στον Εθνικό Θέατρο κυριάρχησαν οι Κατίνα Παξινού και Ελένη Παπαδάκη που είχαν μεταξύ τους φοβερή αντιζηλία  που διήρκησε όλα τα χρόνια μέχρι την μυστηριώδη δολοφονία της δεύτερης!Επί γερμανικής κατοχής  το όνομα που αξίζει να μνημονευθεί είναι αυτό της Κατερίνας  Ανδρεάδη η οποία δημιούργησε  έναν ξακουστό Θίασο!Κατόπιν στο Εθνικό κάνει καριέρα η Βάσω Μανωλίδου που πρωταγωνιστή σε πολλά έργα δίπλα στον Αιμίλιο Βεάκη!Τέλος,η Μαίρη Αρώνη θα γίνει ευρέως γνωστή ερμηνεύοντας κωμωδίες,αριστοφανικές και μη!

εικόνα προέρχεται από εδώ 

     




   

notationes///ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013///ΑΜΕΡΙΚΑΝ ΜΠΑΡ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ///ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΟΥΛΙΟΣ



Ανάμεσα στα περιπλανώμενα, βιαστικά, nλiθια, πρόσωπα
του δρόμου, σε είδα απόψε Kωστή Παλαμά,
σεργιανίζοντας πάνω-κάτω
στη μεθυσμέvn μου απογοήτευση
γυρεύovτας μια πόρνη ή ένα φίλo ή τηv ανάσταση.
Τι βιτρίνες και τι φεγγάρι! άνθρωποι λογής – λογής βολτάρουν τη νύχτα και σιδερένια σκυλιά
που κορνάρουν
γάτες στoυς σκουπιδοτενεκέδες
και συ παραμυθά Βερν
τι γύρευες στην είσοδο της πολυκατοικίας;
Νιώθω τις σκέψεις σου Kωστή Παλαμά, άμυαλε γερoξεφαvτωτή
καθώς έμπαινες μέσα στo μπαρ γλυκοκοιτάζοντας τις πουτάνες και πiνovτας ένα διπλό ουiσκι.
Σ’ ακoλoύθησα μέσα από ομiχλες από τσιγάρα και χάχανα λόγω των γυvαικεiων μαλλιών μου. Κάθισα να με κεράσεις
πάνω στo σανιδένιο πάγκο. Δίπλα σε μια σειρά καθισμένα αγάλματα.
-Eiμαστε οι ζωvτανότεροι τoύτης της νύχτας-
Οι χαφιέδες μας κοιτάζουν καxύπoπτα και τα φώτα σβήνουνε σε μια ώρα.
Ποιος θα μας κουβαλήσει στο σπίτι; Κωστή Παλαμά, έρημε φωνακλά, άσωτη
κλήρα μου. Τι ρωμιοσύvn δασκάλευες με φωτιά και βουή, ανεβασμένος στην κορφή της ελπίδας, όταν ξαφνικά n vύχτα πετάχτηκε σα μαχαίρι
απ’ τη θήκη. Κι απόμεινες στην καρέκλα παράλυτος με τ’ όραμα μιας αυγούλας που άχνιζε.
Νιώθω σκολιαρόπαιδο που τούλαχε στραβόξυλο δάσκαλος. Καιρό λογάριαζα μαζί σου πώς
θα τα πάω. Φρικτό γερασμένο σκυλί πάμε
να ξεράσουμε τ’ αποψινό μας μεθύσι,
σ’ όλες τις πόρτες των κλειστών βιβλιοπωλείων. Πάμε να κατουρήσουμε όλα τ’ αγάλματα
της Αθήνας, πρoσκυvώvτας μονάχα του
Ρήγα. Και να χωρίσουμε ο καθένας στο
δρόμο του σαν παππούς κι εγγονός που βριστήκανε. Φυλάξου καλά απ’ την τρέλα
μου γέρο. Όποτε μου τη δώσει, θα σε σκοτώσω.

(Λευτέρης Πούλιος)

notationes////ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013///Ένα μανιφέστο για την Ποίηση της Ασημίνας Ξηρογιάννη


 Πρώτη δημοσίευση

http://bibliotheque.gr/?p=17100




Της Ασημίνας Ξηρογιάννη
Ένα βλέμμα σαφές, καθαρό, γοητευτικό για την ποίηση! Οι άπειρες διαστάσεις και εκδοχές της! Το απροσμέτρητο βάθος της! Η απύθμενη ζωοδόχος δύναμή της. Σε βρίσκει η ποίηση στην καθημερινή σου ζωή, αλλά και στα πιο απίθανα μέρη. Σε βρίσκει η ποίηση όταν  όλα αρχίζουν, αλλά και όταν όλα έχουν τελειώσει. Κυρίως τότε. Είναι το μανιφέστο του Τίτου Πατρίκιου για την Ποίηση, που εν τέλει δεν είναι καθόλου»μια τέχνη περιττή». Είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη του ανθρώπου και «έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα». Είναι συνυφασμένη με τον εσωτερικό, διανοητικό, φαντασιακό κόσμο του ανθρώπου, αλλά και με τα  βιώματα, τις προσδοκίες, τα οράματα, τον στοχασμό, τις ενέργειες, τις προκλήσεις, την ηθική ή την μη ηθική του. Μια φορά με ρώτησαν τη γνώμη μου για τον θεό. «Όταν τον  αναζητάς τον βρίσκεις», απάντησα.. Το ίδιο θα πω και για την Ποίηση. Όταν την αναζητάς την βρίσκεις, ή την ξεθάβεις από παντού ή την δημιουργείς ο ίδιος. Σε βρίσκει, ου παρουσιάζεται όταν τη ζητήσεις. Και δεν είναι διόλου μεμπτό να παραδεχτείς πως την έχεις ανάγκη. Αυτό είναι και το πνεύμα του βιβλίου του Πατρίκιου, νομίζω! Άνθρωπε, σου είναι απαραίτητη η Ποίηση, γιατί σε αφυπνίζει, σε σοκάρει, σε συντροφεύει, σε θυμώνει, σε περιπαίζει, σε δελεάζει, σε πείθει, σε εξαπατά, σε απενοχοποιεί, σε κάνει να αναμετρηθείς με τον εαυτό σου, με όσα αρνήθηκες, όσα δεν τόλμησες, όσα  φοβήθηκες, όσα αγάπησες…»[...]σου ψιθυρίζει   μυστικά που πρέπει εσύ να εξιχνιάσεις /σου φωτίζει  πράγματα που  ‘μέναν σκοτεινά ως τότε/ώσπου κάποια στιγμή σε ανταμείβει για την αφοσίωσή σου/ σου αποκαλύπτει την αλήθεια, σου λέει καθαρά πως/ανήκει σε όλους/»
Ο Πατρίκιος δεν δίνει ορισμούς για το τί είναι ποίηση. Δεν υποτιμώ (ούτε και ο Πατρίκιος φαντάζομαι) τους δεκάδες ορισμούς που έχουν δοθεί για την ποίηση και από λογοτέχνες και από μη λογοτέχνες. Κάποιοι από αυτούς αγγίζουν την αλήθεια των πραγμάτων. Αλλά πώς μπορεί κανείς την ποίηση(και κάθε τέχνη) να την κλείσει, να την φυλακίσει  μέσα σε έναν ορισμό; Η Ποίηση είναι (μεταξύ άλλων)Ιδέα  και οι ιδέες δεν εγκλωβίζονται ακόμα κι αν εγκλωβιστεί το σώμα. Η Ποίηση έχει να κάνει με την ψυχή του δημιουργού και του αναγνώστη οπότε είναι ιερή. Η  Ποίηση είναι όμως και πανταχού παρούσα, φιλτράρει την πραγματικότητα με ιδιαίτερους και ανοίκειους τρόπους, την αναδεικνύει και την αναιρεί την ίδια στιγμή. Και για να το πω με τον τρόπο της αγαπημένης μου Μάτσης Χατζηλαζάρου…η Ποίηση μας ΕΚΡΙΖΩΝΕΙ…

notationes////ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013///ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ :ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ






Αγαπητοί φίλοι, το varelaki ανοίγει μια νέα σελίδα ,η οποία θα αφορά μια ανθολογία σε εξέλιξη με θέμα <ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ>.Συλλέγουμε ποιήματα που έχουν ως θεματική τους το θέατρο,τη μάσκα,το δράμα,τη δραματουργία ή αναφέρονται σε θεατρικά έργα και δημιουργούς,καθώς και  άλλα  που σχετίζονται  γενικά με τη θεατρική διαδικασία και  το γίγνεσθαι της τέχνης του θεάτρου.Ακόμα θα συμπεριληφθούν  ποιήματα που ΔΕΝ έχουν μετωπική αναφορά στο θέατρο και σε όσα προαναφέρθηκαν ,αλλά διαθέτουν μια θεατρικότητα στη γραφή τους!Θα υπάρχουν πιθανότατα και σχετικά συνοδευτικά κείμενα.Εχει  συγκεντρωθεί ήδη κάποιο υλικό ,αλλά η αναζήτηση συνεχίζεται  με σθένος.Οπότε η σελίδα θα εμπλουτίζεται  με νέο υλικό σε βάθος χρόνου.Θα περιλαμβάνει ποιήματα  ελλήνων και ξένων δημιουργών,παλαιότερων,κλασικών,συγχρόνων .Επειδή αγαπάμε και τις δύο τέχνες,διερευνούμε  τον έντεχνο συσχετισμό τους,το <πάντρεμά> τους ,μέσα  στα πλαίσια της ποιητικής διαδικασίας.Η συλλογή του υλικού  δεν είναι πάντα εύκολη διαδικασία.Αντίθετα ,είναι σκληρή και χρονοβόρα,αλλά πιστεύουμε ότι αξίζει τον κόπο. 
Αυτή τη φορά παραθέτουμε μόνα τους τέσσερα 
ποιήματα ,τα οποία πρόσφατα προσθέσαμε στο ήδη υπάρχον υλικό... Για περισσότερα ποιήματα...δείτε εδώ...
  http://varelaki.blogspot.gr/2013/02/s-2013.html

 http://varelaki.blogspot.gr/2013/03/notationesma-2013.html





Επιμέλεια :Aσημίνα Ξηρογιάννη
                  Θεατρολόγος -Συγγραφέας 



ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ

ΟΥΙΛΙΑΜ ΣΑΙΞΠΗΡ: ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΣΤΟΝ ΑΜΛΕΤ.

Ιδού, λοιπόν, τα πολυπόθητα πτώματα.
Τώρα μπορείτε να επιστρέψετε στα σπίτια σας
και να σκεφτείτε ποια είναι η διαφορά
ανάμεσα σ’ έναν τρελό και σ’ έναν δολοφόνο.
Φυσικά,
με τα χρήματα που δώσατε,
θα έπρεπε να έχετε ήδη την απάντηση.
Προσωπικά
δεν νομίζω πως θα σας ικανοποιούσε.
Πιστέψτε με, αυτές οι έννοιες
είναι πράγματα εξόχως προσωπικά.
Ας πούμε αυτός ο κύριος, εκεί, στη δεύτερη σειρά.
Δεν είναι αρκετά τρελός, για να δεχθεί
την απιστία της συζύγου του, αλλά
μπορεί να γίνει μια χαρά δολοφόνος,
αν είναι να ξαποστείλει, μια και καλή, τον τρελό
που αμφισβήτησε την οικογενειακή του λογική.
Ενώ η κυρία του δεν τρελάθηκε ακόμα,
για να παραδοθεί αμαχητί
στην τρέλα της οικογένειας.
Το λογικό θα ήταν να τον δολοφονήσει.
Ως εκ τούτων -και άλλων πολλών-
το έργο τώρα αρχίζει. Θα το εκτιμούσα
αν δεν εμπλέκατε στην τρέλα σας
τα παιδιά σας. Αν όχι, σκεφτείτε
ποιος θα πρέπει να παίξει τον ρόλο του φαντάσματος.



ΓΙΩΡΓΟΣ  ΓΩΤΗΣ 


 TO  ΌΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΚΛΥΤΑΙΜΗΣΤΡΑΣ

Ξύπνησε τρομαγμένη
όλη νύχτα άκουγε ποδοβολητό
γύρω άπ'το παλάτι.

Ξαφνικά ένα άσπρο άλογο
ξέκοψε από τα άλλα
και πήδησε στην κάμαρά της.
Της φάνηκε γνωστό μα δεν 
το αναγνώρισε αμέσως.
Το κρεβάτι της λίμνης
με στεκούμενα νερά
νεκρός βουτούσε ο σύζυγός της .

Παγώνια,περιστέρια,γεράκια
τρελλός χορός,τριγύρω
χαμένοι πολεμιστές σηκώνονταν
και μαστίγωναν τη μαύρη γης.

'Ακουγε τη  φωνή
της κόρης να στριγγλίζει
''στους ενόχους νόμος είναι
η δυναμή τους.
Νικητής όποιος ξεριζώσει
από τη μνήμη τον άλλον''.

Η γνώση του φόβου φέρνει ευτυχία
σκέφτηκε,η αγάπη είναι απαλλαγή
-λευκό διάφανο την τύλιξε πανί.
Κόκκινα χελιδόνια όρμησαν
φέρνοντας την αυγή.


 

 Βασιλης Λαλιώτης

ΜΙΧΟΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ


Άσε με να το παίξω αυτό
το κύριε Μίχο σου μικρή Αντιγόνη
σαν το πουκάμισό σου
κόκκινο απ' τα μάτια του Οιδίποδα
τυφλός ως τα έσχατα της όρασης
κι όμως ειμ' ακόμα εδώ
σέρνοντας δις προς θάνατον
και το άλλο, του πατρός μου, όνομα.
Ο τόπος χάλκινος με πικροδάφνες
κάποια βρύση και πένθος αηδονιών
κι αυτό το καλοκαίρι
γέμισαν τα κλαριά παιδιά με κιθάρες
κρουστά και φωνές
από καταγωγής μητέρας έως οργής ενώ
ληγμένα σ' αγαπώ κρατάω στο χέρι
μια φωνή κι εγώ κουρέλι
και πίσω ωραία σκαλιά κερκίδας
για να επαληθεύεται
το πνεύμα του θεάτρου
από τη μεγάλη του άγνοια κι οι φίλοι
ένα κουτάκι μπύρας από στόμα σε στόμα
με κάτι από θεού
αρχαίου στη γεύση μνήμης
των κοινών κι ένα φεγγάρι
θολό από υπόσχεση βροχής νερά
των σπλάχνων σε πανσέληνο
κι ακόμα και το ποίημα
που συντάσεεται γύρω μου τώρα.

Άσε με να το παίξω αυτό
το κύριε Μίχο σου μικρή Αντιγόνη
στον τόπο όπου καταλήγουν
όλοι οι Οιδίποδες να βρούν
εν είδει Μινωτή και Μπόρχες
κάτι όπως στον ώμο σου το χέρι,
ένα κορίτσι δεκαοχτώ χρονών
τις ερινύες στρέφοντας σε ευμενίδες
για να τους δώσει ευτοπία μυστική,
καλό γι αυτούς
που μέλλεται να τους δεχτούν
κακό για κείνους που όχι
λόγια και μετρημένα του ανθρώπου
που έχει φύγει από μέσα του ο τύραννος:
είχα πει θα φύγω, είχα πει θα φύγω, είχα πει
κι όμως είμ' ακόμα εδώ
κι αυτό το καλοκαίρι
ληγμένα σ' αγαπώ κρατάω στο χέρι.

Γιώργος Χ. Θεοχάρης


ΤΟ ΜΟΝΟΠΡΑΚΤΟ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ

Μυρμίριζε στο κρεβάτι ανάσκελα, ασάλευτη με το βλέμμα αφημένο στο τίποτα. Στα ρουθούνια φουρφούριζε μέσ’ απ’ τα σωληνάκια το οξυγόνο. Έσκυβα πότε-πότε να δω αν με αναγνωρίζει. «Ποιος είμ’ εγώ;», τη ρωτούσα. Άλλοτε έλεγε «ο πατέας μου» κι άλλοτε «ο άντας μου». Ρωτούσα το όνομά της. «Πώς σε λένε;» Σπάνια το πετύχαινε. Έλεγε όλα τα ονόματα των συμμαθητριών της στο χωριό, των φιλενάδων της στα παιχνίδια. Όταν το έβρισκε, λέγοντας «Πααγούλα», χειροκροτούσαμε έντονα, φωνάζαμε «μπράβο!», επιβραβεύαμε τη σπουδαία της επίδοση. Καμιά φορά κέντριζα τον ματωμένο της εγκέφαλο με μνήμες παλιές, της παιδικής της ηλικίας. Τα κατάφερνε καλύτερα. «Φεγγαράκι μου λαμπρό», ξεκινούσα, «φέγγε μου να πεπατώ», συμπλήρωνε, «να πηγαίνω στο σχολειό», συνέχιζα, «να μααίνω άμματα», συμπλήρωνε. Της τραγουδούσα. «Νεραντζούλα φού…ουούντωμένη, νεραντζούλα φού…ουούντωμένη», έπιανα το ρυθμό, «πού…ουού ‘ναι τ’ άντη…η σου νεαντζούλα», ακολουθούσε, «πού ‘ν η πρώτη έ…έμορφιά σου», συνέχιζα, «πού…ουού ‘ν’ τα κάη σου», αντιφωνούσε. Περνούσαν έτσι τα δύσκολα μεσημέρια στο δωμάτιο του νοσοκομείου. Μεσημέρια λες στον προθάλαμο της ανυπαρξίας. Δίναμε την καθημερινή μας παράσταση στους άλλους ασθενείς του θαλάμου, στους συγγενείς, στους επισκέπτες. Ώσπου ένα πικρό δειλινό βάρυναν τα ματάκια της, ατόνησε η ανάσα της, και έτσι δίχως υποκλίσεις, δίχως μπιζάρισμα, δίχως encore, τράβηξαν οι νοσοκόμες υπηρεσίας το σάβανο της αυλαίας στο τελευταίο μονόπρακτο της μάνας μου.


notationes///AΠΡΙΛΙΟΣ 2013///ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ///ΔΥΟ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΑΝΝΑ ΚΑΡΕΝΙΝΑ


Εἶναι πολλά βράδια

πού ἐκεῖνο τό παλιό τραῖνο

μπαίνει ἀγκομαχώντας στήν κάμαρά μου.

Μέ σφραγισμένα τά βαγόνια

καί τά παράθυρά του

μικρές ὀθόνες τοῦ κόσμου.

Θά μεταφέρει τόν κύριο Λένιν σκέφτομαι καθώς

σάν ἀπό σκοτεινό θάλαμο φωτογράφου τό κόκκινο

ξεχύνεται παντοῦ καί πλαταγίζουν

λάβαρα καί σημαῖες. Ἀνάμεσα στόν κόσμο

πού χειροκροτᾶ ἀναγνωρίζω τόν ἐαυτό μου

νά καθρεφτίζεται στήν ἀπέναντι τζαμαρία.


Ἄλλοτε πάλι μέ ἀπαστράπτουσα

τήν ἀτμομηχανή του

μπαίνει ἀπό τό τζάκι καί

ἔρχεται καταπάνω μου.

Στή θέση του ἀκίνητος ὁ μηχανοδηγός

ἄκαμπτος νεκρός ἀπό χρόνια.


Χιονίζει τώρα στό δωμάτιο

οἱ προβολεῖς του σκίζουν τό σκοτάδι.

Προσπαθῶ νά σέ τραβήξω ἀπό τίς ράγες

στά μάτια σου προβάλλονται

οἱ περασμένες φωτεινές χαρές.


Ξυπνῶ. Καί σύ δίπλα μου

μέ κοιτάζεις φεγγοβολώντας μέ φῶς

δυνατότερο κάθε φορά

φωτίζοντας ὅλα ὅσα μένουν

στῆς ζωῆς μου τό σκότος. 

 ΓΥΡΙΣΜΟΣ


Φτάνεις τή νύχτα καί χτυπᾶς

ἀπό συνήθεια τήν πόρτα ἐνῶ

στήν τσέπη ἔχεις τό κλειδί.

Σοῦ ἀπαντάει ὁ ἀντίλαλος ὅπου

μαζεύει γύρω μές τό σκοτάδι τίς σκιές

σιωπηλές νά σέ κοιτᾶνε.

Σέ ἄλλη ἐγκαρδιότητα σέ εἶχαν συνηθίσει

αὐτές οἱ ὦρες τῆς νυκτός.


Χωρίς ἀπάντηση θά πεῖς τό ἦρθα καί ὄλα

χωρίς νά εἶναι ἴδια θά ’ναι ὅπως πρίν.

Τά λόγια οἱ κινήσεις καί οἱ σκέψεις

γύρω σου θά συνάζουν φωτογραφίες γνώριμες.


Γιά ἄλλη μιά φορά θά πεῖς τό ἦρθα

ἐπειδή πάντοτε ὀφείλεις νά ἐπιστρέφεις

δίχως ἀπάντηση νά περιμένεις κι ὅμως

ἐκεῖ στή μέση θά σταθεῖς

πίσω οἱ τοῖχοι καί τά ἔπιπλα τό σκηνικό

κι ἀπό τήν ἄδεια τήν πλατεία οἱ γνώριμες σκιές

γιά ἕνα μάταιο ἀγκάλιασμα θά ἁπλώνουνε τά χέρια.


Καθώς ἀργά κυλοῦν

τοῦ γυρισμοῦ τά χρόνια

ἡ νοσταλγία τραγουδιέται

διαφορετικά κάθε φορά ἐδῶ.


Ἀπό τόν χρόνο πού εἶναι πάντοτε παρών

ἀέρινος καβαλάρης μές στή νύχτα ξεμακραίνει

καί στόν ἐξώστη ἀφουγκραζόμαστε σκυμμένοι

τά πέταλα τοῦ ἀλόγου του ὅπως

μπερδεύονται μέ τό ἡμισέληνο φεγγάρι. 



[Χρονογραφία, Στιγμή 2007]
 

notationes////ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013///ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ

....συνέντευξη στην ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ

 

Εσύ και η μετάφραση. Σχέση ζωής νομίζω. Ποσά βιβλία έχεις μεταφράσει ως τώρα.


Η μετάφραση είναι μια διαδικασία που σε κάνει καλύτερο ως άνθρωπο. Ξεκίνησα να μεταφράζω σε μια εποχή πολύ δύσκολη για μένα. Ακολούθησε μια περίοδος γενικευμένης αμεριμνησίας στη χώρα, όπου συνέχιζα να μεταφράζω και, σήμερα, είναι ένα απάνεμο λιμάνι μέσα στη τρέλα της εποχής. Έχουν εκδοθεί 40, νομίζω, τίτλοι. Στα χέρια διαφόρων εκδοτών υπάρχουν άλλα 15 βιβλία και στο συρτάρι μου έχω άλλα 20. Κάποια στιγμή θα εκδοθούν και αυτά. Ελπίζω. 

Ποιο βιβλίο θέλεις οπωσδήποτε να μεταφράσεις;


Υπάρχουν πολλά βιβλία που θα ήθελα να μεταφράσω. Και ποιητικές συλλογές αγαπημένων ποιητών και μυθιστορήματα. Προς το παρόν θα ήθελα να ολοκληρώσω το «Ημερολόγιο του συγγραφέα» του Ντοστογιέφσκι. Έχω μεταφράσει 4 από τους 8 τόμους. Ελπίζω τα επόμενα χρόνια να εκδοθούν και οι υπόλοιποι. 

Αγαπημένοι σου μεταφραστές


Ήταν και παραμένουν δάσκαλοι τόσο ως προς τη μεταφραστική τους δραστηριότητα όσο και ως προς το ήθος τους ο Άρης Αλεξάνδρου και ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος. Έβαλαν το πήχη ψηλά κι εμείς οι επίγονοι πρέπει να προσπαθούμε διαρκώς να τους μοιάσουμε. 

Κάνε μου ένα σχόλιο για τη σύγχρονη λογοτεχνική πραγματικότητα.


Ζούμε στην εποχή της γραφομανίας. Εκδίδονται χιλιάδες τίτλοι στη χώρα. Πριν την κρίση, το 2009, είχαμε 9.500 τίτλους ετήσια βιβλιοπαραγωγή. Σε μια χώρα όπου δεν υπάρχουν αναγνωστικές παραδόσεις και όπου η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού δε διαβάζει. Από το υπόλοιπο ποσοστό, οι μισοί τουλάχιστον γράφουν και ελπίζουν σε εγχώριες και διεθνείς διακρίσεις. Αστεία πράγματα. Ωστόσο, υπάρχουν διαμάντια: στην ποίηση, τη πεζογραφία, το δοκίμιο. Κι αυτά τα διαμάντια, αργά ή γρήγορα, θα βρουν το δρόμο τους για τον αναγνώστη. 

Λογοτεχνία και Διαδίκτυο.


Πολλά λέγονται και φημολογούνται. Η καλή λογοτεχνία δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από το Διαδίκτυο. Απεναντίας, θα την φέρει πιο κοντά σε ευρύτερο κοινό.  Η κακή λογοτεχνία έτσι κι αλλιώς χάνεται αμέσως. Απομένει το αγεωγράφητο τοπίο της γραφομανίας της εποχής και του τόπου. Στη παραλογοτεχνία δεν αναφέρομαι καν, αυτή τρέφεται τρώγοντας τις σάρκες της και προκαλώντας ανύπαρκτα σκάνδαλα.

Πέρα από την Τέχνη του λόγου, ποιά άλλη τέχνη σε συγκινεί;

Η φωτογραφία, με την οποία ασχολούμαι ερασιτεχνικά. Η όπερα που παραμένει ένας από τους ελάχιστους λόγους για τους οποίους θα βγω από το σπίτι μου. Η τζαζ για τις ώρες της σχόλης και του ρεμβασμού. Το σινεμά παραμένει μια νεανική αγάπη, αλλά δεν πηγαίνω πια συχνά. 

Θεός;


Ο Θεός είναι μια γοητευτική έννοια για τον άνθρωπο. Είναι η παραμυθία και η ελπίδα του. Είναι το αποκούμπι του γι’ αυτή τη ζωή και η προσδοκία μιας άλλης, καλύτερης και απαλλαγμένης από τους φυσικούς καταναγκασμούς της φθαρτής και εφήμερής ύπαρξης μας. Ωστόσο, αν και είμαι απόφοιτος και της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, είμαι άθεος.

Μίλησέ μου για το βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα.


Το «Κάτοικος Μεταξουργείο: ημερολόγιο κρίσης» είναι μια επιλογή από άρθρα που έγραψα τα τελευταία 3 χρόνια με αφορμή τη κρίση. Είναι μια προσπάθεια προσέγγισης των αιτιών της σημερινής κατάστασης, μια δική μου ανάγνωση της πρόσφατης ιστορίας. 

Τί δεν θα συγχωρούσες ποτέ στον εαυτό σου;

Περνώντας τα χρόνια συγχωρώ πάρα πολύ εύκολα τους άλλους και πολύ δύσκολα τον εαυτό μου. Υποθέτω πως αυτό είναι το τίμημα της εμπειρίας στη ζωή. 

Tι διαβάζεις τώρα;


Διάφορα βιβλία. Εδώ και πολλά χρόνια, διαβάζω παράλληλα διάφορα βιβλία, ανάλογα με την ώρα της ημέρας ή της νύχτας, ανάλογα με τη διάθεσή μου ή με το έργο που έχω να κάνω. Αυτό το διάστημα διαβάζω ποιητές συλλογές της ρωσικής πρωτοπορίας, ιστορικά βιβλία για τη Θεσσαλονίκη και τους Μπεκτασίδες και μια μυθιστορία για τη δολοφονία του Λ. Τολστόι. 

Γράφεις κάτι τώρα;


Πάντα κάτι γράφω. Αλλά δεν είναι όλα για κάποιον υποτιθέμενο και ιδανικό αναγνώστη. Μερικά μένουν απλά καταγεγραμμένες σκέψεις σε ένα κομμάτι χαρτί που θα χαθούν στο διαβασίδι του χρόνου. 

H γνώμη σου για τα λογοτεχνικά βραβεία.

Καλά κάνουν και υπάρχουν. Όπως λέει κάπου και ο Σαββόπουλος, στην Ελλάδα την ιστορία τη γράφουν οι παρέες. 


Ως θεατρολόγος δεν θα μπορούσα να μην σου κάνω αυτήν την ερώτηση. Παρακολουθείς θέατρο;


Το θέατρο το αγάπησα από το φοιτητικά μου χρόνια. Έχω δει πάρα πολλές παραστάσεις. Τα τελευταία χρόνια όμως, παρά την ύπαρξη 400 και πλέον παραστάσεων στην Αθήνα ανά σεζόν, δε βλέπω περισσότερες από 2 ή 3. 

Πιστεύεις στην κριτική;


Φυσικά και πιστεύω στην κριτική. Είναι μια αναγκαία και χρήσιμη λειτουργία. Υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει. Είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση. Εκείνο που δεν πιστεύω είναι οι «αυλές», οι «παρέες», τα «κυκλώματα». Κι αυτά μέσα στην ανθρώπινη φύση είναι. Απλά σ’ εμένα μοιάζουν αποκρουστικά. 


Aπό τα διαβάσματά σου... αν σε ρωτούσα να μου επισημάνεις 3 βιβλία που διάβασες και σε σημάδεψαν τόσο που σου άλλαξαν το βλέμμα για τα πράγματα, τι θα απαντούσες;


Ο Ξένος του Α. Καμύ

Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα του Μ. Μπουλγκάκοφ

Το Αλεξανδρινό Κουαρτέτο του Ντάρελ Λώρελ

Τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές προσπάθειες για την υποστήριξη του ψηφιακού βιβλίου.


Το ψηφιακό βιβλίο, οι ψηφιακές εκδόσεις είναι το μέλλον. Η επανάσταση του Cloud στις Τεχνολογίες Πληροφορικές και Επικοινωνιών, προκαλούν ήδη μια κοσμογονία πρωτόγνωρων διαστάσεων για την ανθρωπότητα και τις δυνατότητα διάχυσης της γνώσης. Όσοι το καταλάβουν θα προχωρήσουν. Οι υπόλοιποι θα έχουν τη τύχη των δεινοσαύρων.

Διαβάζουν οι σύγχρονοι νέοι; Ποια αναγνώσματα προτιμούν;


Δε ξέρω τι διαβάζουν οι νέοι σήμερα. Υποθέτω κάτι ανάλογο με τα ενδιαφέροντά τους. Κάθε γενιά έχει τα δικά της ενδιαφέροντα, τα δικά της αναγνώσματα. 

Περνάει κρίση η γλώσσα μας;


Καμία κρίση δεν περνάει η γλώσσα μας. Η γλώσσα εξελίσσεται, προσαρμόζεται, κάνει τα δάνεια της, τα αντιδάνεια της, προσπαθεί με τα εργαλεία που διαθέτει κάθε φορά να εξηγήσει τον κόσμο μας. Η φημολογούμενη «κρίση» στη γλώσσα είναι τεχνητή και εξυπηρετεί σκοπούς αλλότριους και, κυρίως, προσφέρει ρόλους σε πανεπιστημιακούς ή τηλεπωλητές βιβλίων. 

Ποιός είναι ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης με δυο λόγια;


Ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας με όλες τις ρωγμές και τις ουλές που έχει ένας άντρας που πατάει σε τούτη τη γη περισσότερο από μισό αιώνα. 




notationes///AΠΡΙΛΙΟΣ 2013///Δ.Π. ΠΑΠΑΔΙΤΣΑΣ ///ΠΟΙΗΣΗ



ΚΑΘΕ ΦΥΛΛΟ


          Στη Λίλιαν Σ.

Ένα φύλλο της νύχτας με ανιχνεύει
Μου βρίσκει μεριές που δεν τις είδε ποτέ ουρανός
Κι άλλες ανάλαφρες σα χιλιάδες πεταλούδες
Που πριν τις αγγίξει ένα δάχτυλο βάφουν ρεματιές

Άλλες έτοιμες να ραγίσουν και να τρέξει νερό και δάκρυ
Κι άλλες όπου η τρέλα και η σύνεση μαλλιοτραβιούνται
Η μια τύψη της άλλης

Και με ανιχνεύει με ανιχνεύει ένα φύλλο της νύχτας
Κάθε φορά με σκορπίζει ξέφτια εμένα το μυρωδάτο
     από αναμνήσεις άμφιο
Και με ανιχνεύει μπαίνοντας μέσα μου νερό δηλητηριώδες
Που με ξεπλένει με το φαρμάκι του

Και κάθε φύλλο που με ανιχνεύει
Εγώ το τρέφω στα βάθη μου
Και δεν το αφήνω να σαπίσει.

Από το βιβλίο: Δ.Π. Παπαδίτσας, «Ποίηση, 2», Εκδόσειις Γνώση, Αθήνα 1981, σελ. 95. 

 IVΑπό πού έρχεται η νύχτα; Πώς μπορεί και μπαίνει μες στα δέντρα
Σαν τη βροχή στο χώμα; Εσύ που είσαι δίπλα μου
Και δεν μπορώ να σ’ αφήσω και να φύγω διότι
Η ψυχή μου είναι σκελετός πουλιού που βρέθηκε εντός σου
Κοίτα με. Μήπως δεν μπορείς βλέποντας με να με στεγνώσεις
Σαν να 'μαι ένα βρεμένο ρούχο κι εσύ το μεσημέρι;
Πώς να φύγεις; Η βροχή σε καρφώνει πάνω μου με χιλιάδες καρφιά
Έγινα εκείνο που θυμάσαι σ’ όλη σου τη ζωή
Είμαι κι ο αγέρας όταν είσαι φωτιά.

Από την ποιητική συλλογή Νυχτερινά (1956)






Χαμηλοφώνως


Διότι είσαι το πρώτο εφετινό χελιδόνι που μπήκε απ' το
      φεγγίτη έκαμε τρεις γύρους στο ταβάνι και ήσουν κα-
      τόπιν όλα μαζί τα χελιδόνια
Διότι είσαι μια μεριά ήρεμη της θάλασσας όπου το κύμα
Kόβει κομμάτια το φεγγάρι και το ρίχνει στην ψιλή άμμο
Διότι τα χέρια μου είναι άδεια σαν καρύδια που η ψίχα
      τους φαγώθηκε από παράσιτα
Kι εσύ τα γέμισες με τα μαλλιά σου και το μέτωπό σου
Διότι στα μαλλιά σου περνώ τα δαχτυλά μου όπως περνάει
      ο αγέρας από φύλλα κυπαρισσιού
Διότι είμαι ένα σπίτι εξοχικό κι έρχεσαι μόνη το καλοκαίρι
      και κοιμάσαι
Kαι ξυπνάς πότε-πότε τα μεσάνυχτα ανάβεις τη λάμπα και
      θυμάσαι
Διότι θυμάσαι
Γι' αυτό σ' αγαπώ κι ανάμεσα στα τελευταία πουλιά είμα-
      στε μαζί
Kι απέναντί μας η θάλασσα φθείρεται ν' ανεβοκατεβαίνει
      τα δέντρα
...πως πηγαίναμε σε μια κατηφοριά της Bάρκιζας
Kι ένα γύρω οι χρωματιστές πέτρες μάς ακολουθούσαν

Γιατί όταν σκύβω πάνω από πηγάδια βλέπω την επιφάνεια
      του νερού και λέω: νά το ριζικό κι η ματιά της
Γιατί βλέπαμε μαζί τρεις τσιγγάνες κίτρινες τυλιγμένες
      απ' το κόκκινο -σαν τα μάτια τού μπεκρή- λυκόφως
Kαι είπαμε νά το ριζικό νά οι αγάπες βγήκαν στους δρό-
      μους για τον επιούσιο

Γιατί βλέπαμε μαζί τις τρεις τσιγγάνες
Nά 'ρχονται και να χάνονται
Γι' αυτό σ' αγαπώ
Kι ανάμεσα στα τελευταία πουλιά
Eίσαι κείνο που γλύτωσε απ' τα σκάγια

Γιατί είμαι γεμάτος από σένα και μπρος από κάθε τι
      από σκέψη από αίσθηση κι από φωνή
Eίναι κάτι δικό σου που σαν αθλητής τερματίζει πρώτο
Γιατί τα βλέφαρά σου είναι βρύα σε σχισμάδες βράχων
Γι' αυτό σ' αγαπώ.