Άντον Τσέχοφ «Η τέχνη της γραφής – Συμβουλές σε ένα νέο συγγραφέα», επιμέλεια: Πιέρο Μπρουνέλλο, μετάφραση: Βασίλης Ντινόπουλος, εκδ. Πατάκη, σελ. 220
Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη //
αναδημοσίευση από fractalart
*******
Ο Άντον Τσέχωφ αναφέρεται στην τέχνη της γραφής με αμεσότητα και με ύφος διδακτικό. Οι νέοι συγγραφείς θα βρουν πολλά χρήσιμα πράγματα μέσα σε αυτό το βιβλίο. Δεν έχουν παρά να διαβάσουν πολλές φορές τις »συμβουλές», τα σχόλια και τους αφορισμούς του μεγάλου συγγραφέα, να στοχαστούν με σοβαρότητα πάνω σε αυτές και σιγά σιγά να αρχίζουν να πειραματίζονται ώστε κάποια στιγμή να βρουν το δρόμο τους. Ένα διαχρονικό εγχειρίδιο που αφορά τους λάτρεις της γραφής γενικότερα και θέτει ουσιαστικά και καίρια ερωτήματα αναφορικά με θέματα που σχετίζονται με αυτή. Να σημειώσουμε ότι όλα τα παραπάνω συγκέντρωσε και κατηγοριοποίησε σε θεματικούς κύκλους και ενότητες: «Γιατί γράφουμε», «Για ποιον γράφουμε», «Τι να γράφουμε και πώς», «Πότε να γράφουμε και με ποιον ρυθμό», κ.ά ) ο ανθολόγος Πιέρο Μπρουνέλλο, ψάχνοντας την αλληλογραφία του Ρώσου συγγραφέα για να αλιεύσει θησαυρούς και όντως έτσι έγινε. Ο ίδιος γράφει και επιμελείται και την εκτενή, ενδιαφέρουσα και κατατοπιστική εισαγωγή του βιβλίου. Διαβάζουμε:»Μια αρνητική κριτική αξίζει περισσότερο από το τίποτε, από το να σε αγνοήσουν… ή μήπως όχι;» έγραφε στο μεγαλύτερο αδερφό του Αλέξανδρο ο Άντον Τσέχoφ. Σε κάποιο άλλο σημείο, στα σημειωματάριά του, διαβάζουμε την ειρωνική γνώμη ενός καθηγητή: «αυτό που έχει σημασία δεν είναι ο Σαίξπηρ, αλλά τα σχόλια για το Σαίξπηρ…»
Ο Τσέχωφ ισχυρίζεται ότι στην τέχνη δεν μπορείς να πεις ψέματα ούτε να επινοείς πόνους που δεν δοκίμασες ο ίδιος και ότι στόχος της τέχνης δεν είναι να λύνει τα προβλήματα των ανθρώπων.
Προτείνει στους νέους συγγραφείς να δοκιμάζουν όλα τα θέματα, να μην βιάζονται καθόλου όταν δημιουργούν, να σβήνουν αλύπητα και να δίνουν πάντα σημασία στον τρόπο. Διότι το θέμα μας δεν είναι τί βλέπουμε, αλλά πώς το βλέπουμε και οι σκέψεις και τα φιλτραρίσματα που κάνουμε πάνω σε αυτό. Αυτό απαιτεί σκληρή δουλειά και υπομονή πάντα απέναντι αντιδράσεις των ζηλιάρηδων συναδέλφων!
Ο πεζογράφος δεν πρέπει να κουράζει τον αναγνώστη με αναλυτικές περιγραφές και άσκοπους προσδιορισμούς, και ο θεατρικός συγγραφέας δεν πρέπει να βάζει αφθονία προσώπων μέσα σε ένα έργο. Επιπλέον, το ζητούμενο δεν είναι κάθε φορά η ψυχολογική κατάσταση των ηρώων. Αυτή καλύτερα να γίνει αντιληπτή μέσα από τις πράξεις τους. Το κήρυγμα, ο βερμπαλισμός και η υποκειμενικότητα πρέπει να απουσιάζουν από κάθε έργο. Αντίθετα πρέπει να υπάρχει τόλμη, πρωτοτυπία, έλλειψη στερεοτύπων και συναισθηματισμού. Ακόμα κι αν κλαίει ο συγγραφέας δεν πρέπει να το συνειδητοποιεί ο αναγνώστης. Συμβουλεύει τους συγγραφείς να γράφουν ψυχρά ,να μην γλυκαίνουν τα γραπτά τους. Και πρωτίστως να είναι παρατηρητικοί. Να βλέπουν, να ακούν, να μαθαίνουν.
Αυτά και πολλά άλλα προτείνει ο μεγάλος δάσκαλος και η ιστορία έχει αποδείξει την απήχηση του έργου του σε πληθώρα δημιουργούς που προέρχονται από διαφορετικές εθνικότητες, και άρα κουλτούρες, ήθη, σχολές.
O Τσέχωφ, που αντιμετώπιζε από μικρός σοβαρά θέματα υγείας, ήταν μια πολύπλευρη συγγραφική προσωπικότητα! Αρκεί και μόνο να σταθείς στα εξαιρετικά θεατρικά του έργα μια σπουδαία κληρονομιά για τον πολιτισμό. Πολλοί έχουν ως θείο πρότυπο τα διηγήματά του. Ένας από αυτούς και ο ταλαντούχος Ρέυμοντ Κάρβερ που είχε σημειώσει για τον Τσέχωφ: «Δεν πίστευε σε τίποτα που δεν μπορούσε να συλλάβει με μια ή περισσότερες από τις πέντε αισθήσεις». Πάλευε για τη δικαιοσύνη με πάθος. Πίστευε στην μόρφωση και στην πρόοδο. Ήταν ωστόσο, οπαδός της ατομικότητας. Απεχθανόταν τις παντός είδους ταμπέλες και ταξινομήσεις. Πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του και την τέχνη του μπορεί κανείς να βρει στο τέλος του καλαίσθητου αυτού βιβλίου, την μετάφραση του οποίου έχει κάνει ο Βασίλης Ντινόπουλος.
