ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ /// ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΟΝΙΑ ΜΑΣΑΝΕΤ /// ΚΙΡΙΜΠΑΤΙ

Μαρία Αντόνια Μασανέτ, Κιριμπάτι: Μια ποιητική συλλογή-διαμαρτυρία για την περιβαλλοντική καταστροφή!



της Αθηνάς Ν. Μαλαπάνη, Φιλολόγου-Συγγραφέα


Οι Εκδόσεις Βακχικόν στο πλαίσιο της λογοτεχνικής τους πρωτοπορίας και καινοτομίας παρουσιάζουν ποιητικές συλλογές από όλες τις χώρες του κόσμου, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα σε κάθε αναγνώστη να εξερευνήσει διαφορετικές κουλτούρες, ποικίλους λαούς και ιδιαίτερους -έως και άγνωστους πολιτισμούς- κάνοντας τα πιο μακρινά ταξίδια από… το σπίτι του!
Μία τέτοια ποιητική συλλογή λοιπόν, είναι και το Κιριμπάτι της Μαρία Αντόνια Μασανέτ (γραμμένη στα καταλανικά και σε εξαιρετική απόδοση στα ελληνικά από την Άτη Σολέρτη). Ο ιδιαίτερος αυτός τίτλος αποτελεί το όνομα ενός νησιού. Το νησί αποτελεί έναν κοινό λογοτεχνικό τόπο, ένα μοτίβο που απαντά ήδη από την κλασική λογοτεχνία της Αρχαιότητας. Από το έπος του Γκιγκλαμές και τα Ομηρικά έπη (Ιλιάδα και Οδύσσεια) έως τη Θεία Κωμωδία του Ντάντε και τη σύγχρονη λογοτεχνία, το νησί προβάλλεται άλλοτε ως ένας επίγειος Παράδεισος και ευκαιρία έναρξης μιας νέας, καλύτερης ζωής κι άλλοτε, ως ένας μυστηριώδης τόπος με παράδοξα πλάσματα, διεργασίες και συμβάντα. Έτσι και σε αυτά τα μοντέρνα ποιήματα, το Κιριμπάτι προβάλλεται ως το τελευταίο ψήγμα παρθένας και αγνής φύσης που στέκεται με δυσκολία μπροστά στην περιβαλλοντική καταστροφή που σαρώνει τα πάντα γύρω της.
Η ποιήτρια αποδίδει με παραστατικές και γλαφυρές εικόνες (οπτικές, οσφρητικές και ηχητικές) τη σταδιακή μόλυνση της φύσης και την επακόλουθη φθορά της, η οποία προμηνύει και οδηγεί -αναπόφευκτα και αναπότρεπτα- και στη σταδιακή φθορά του ίδιου του ανθρώπου. Η καταστροφή είναι μια μορφή εμμονής -όπως αναφέρεται-, καθώς έχει εκτροχιασθεί η τάξη του φυσικού κόσμου. Το αλμυρό νερό καταβροχθίζει (…) / τις σπορές και τις αιχμαλωσίες των ζώων, Το ίδιο το αλάτι (…) διαπερνά τους πόρους/ δαγκώνει τα σωθικά, Οι κότες σκαρφαλώνουν στα δέντρα. / Τα μικρά γουρούνια/ φαίνονται από τη γη/ να τρώνε ψάρια, αποτελούν κάποιους χαρακτηριστικούς στίχους-παραδείγματα για τη  διασάλευση της φύσης. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ο άνθρωπος προβάλλεται καταδικασμένος σε μια ζωή χωρίς ποιότητα, αλλά κι έναν αργό και μαρτυρικό θάνατο (Σκληρό να πρέπει να πεθάνεις αφυδατωμένος/ όντας περικυκλωμένος από νερό).
Ο άνθρωπος φαίνεται να αναπολεί την παλαιά εποχή και την ομορφιά και ισορροπία που διέκρινε τη φύση (Τα χωράφια του παππού μου … κολυμπάνε ψάρια). Εντούτοις, η καταστροφή -που ο ίδιος ο άνθρωπος υποκίνησε- προβάλλεται αμείλικτη και αδυσώπητη μέσα από εικόνες όπου κυριαρχεί η δυναμική του υγρού στοιχείου και οι μεταβολές που αυτό είναι ικανό να φέρει, είτε προς το καλύτερο είτε προς το χειρότερο, καθώς από τον Παράδεισο κάτω από τα νερά/ η νέα Ατλαντίδα θα αναδυθεί/ λένε οι οπτιμιστές.
Η Φύση πολλές φορές προβάλλεται προσωποποιημένη να θρηνεί για την καταστροφή που έχει υποστεί και την προσπάθεια που συνεχώς καταβάλλει για να αναζωογονηθεί μέσα από τους πόρους της (στην ίδια θάλασσα/ της ήττας μας/ αποκτηνωμένοι από τον ακρωτηριασμό/ ζητιανεύοντας τα αποφάγια … απληστίας, ταπεινωμένοι ως το μεδούλι … που μας έχει στερήσει; ).
Όπως γίνεται αντιληπτό, η ποιητική αυτή συλλογή καταφέρνει να αναδείξει την ευθύνη του ανθρώπου για την καταστροφή του περιβάλλοντος, αλλά κυρίως για την απώλεια των δεσμών του με τη Φύση που ανέκαθεν αποτελούσε Δάσκαλο, Τροφό και Μητέρα για τον καθέναν μας!