ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ /// ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

«Ανθολογία σύγχρονης αραβικής ποίησης». Έρευνα, επιλογή, επιμέλεια και μετάφραση

από τα αραβικά: Πέρσα Κουμούτση. Εκδόσεις «ΑΩ», Καλύβια Αττικής, Νοέμβρης του 2016

Αραβική ποίηση τού σήμερα, από την Πέρσα Κουμούτση

Δημήτρης Φύσσας

****

Την «Ανθολογία σύγχρονης αραβικής ποίησης», ένα ευσύνοπτο και τυπογραφικά πολύ όμορφο βιβλίο, που μέσα σε λιγότερες από 130 σελίδες δίνει, σε όσους/ες διαβάζουν ελληνικά, μια επαρκή εισαγωγική εικόνα του θέματός του, σύνθεσε η δουλευταρού
μεταφράστρια κ. Πέρσα Κουμούτση και έβγαλαν οι ολοένα ανερχόμενες εκδόσεις «ΑΩ» κατά το τέλος της προηγούμενης χρονιάς.

Ανθολογούνται 23 σύγχρονοι ποιητές και 9 ποιήτριες, που προέρχονται από 10 διαφορετικές μεριές του αραβικού κόσμου (Αίγυπτος -η μερίδα του λέοντος- Αλγερία,Ιράκ, Λίβανος, Μαρόκο, Παλαιστίνη, Σαουδική Αραβία, Συρία, Σουδάν, Τυνησία), ενώ υπάρχουν και δυο μπόνους: ο πολυθρύλητος Άμπου ή Άμπι Νουουάς από τον 8 ο αιώνα μ.Χ. (ένας από τους γενάρχες της αραβικής ποίησης, ποιήματα το οποίου του οποίου
πρόσθεσε σαν τελικό μπόνους η μεταφράστρια, λόγω του μοντερνισμού του μετά από τόσους αιώνες – και δεν έχει διόλου άδικο) και ο μεσοπολεμικός Τυνήσιος ποιητής Άμπου Κάσεμ ελ Σέμπι.


Η κ. Κουμούτση, Αιγυπτιώτισσα η ίδια, μεταφράζει απευθείας από τ΄ αραβικά, με την εξαίρεση «της Παλαιστίνιας Ναταλί Χαντάλ, η οποία ζει στην Αμερική και γράφει στα
αγγλικά και του ελληνόφωνου Χάλεντ Ραούφ που γράφει απευθείας στα ελληνικά». Η ανθολόγος προτάσσει ένα κατατοπιστικότατο «Οδοιπορικό», που ασχολείται με ζητήματα
καίρια για την κατανόηση του τομέα που ανθολογεί, όπως: η διαφοροποίηση της σύγχρονης αραβικής ποίησης από την παλιότερη ή τη δυτική, ο ρόλος του ερωτικού στοιχείου σ΄αυτήν,
η αργή αλλά σταθερή εισβολή της νεωτερικότητας στον αραβικό στίχο, η θέση της γυναίκας,οι επιδράσεις του Παλαιστινιακού, της «Αραβικής Άνοιξης» ή της παγκοσμιοποίησης στο τι και πώς γράφουν οι Άραβες ποιητές, η έννοια της ποιητικής φόρμας κασίντα κλπ.


Η ανθολόγος επιτάσσει χρήσιμη «Σημείωση της μεταφράστριας», αλλά και σύντομα βιογραφικά των ανθολογούμενων δημιουργών. Σε κάποια απ΄ αυτά υπάρχουν εκπλήξεις,ειδικά για τον Έλληνα/ίδα αναγνώστη/ώστρια. Να μερικές τέτοιες εκπλήξεις (η ιδιότητα ποιητής / ποιήτρια στ΄ αποσπάσματα εννοείται παντού):




 Άχμαντ Σάουκι. Με τουρκικές και ελληνικές ρίζες.

 Ρίφαατ Σαλάμ. Έχει μεταφράσει Καβάφη, Σεφέρη και Ελύτη.

 Φάτεν Αλ Ναουάουι. Εικαστικός, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών

 Σοχέρ ελ Μοσάντφα. Η υφυπουργός Πολιτισμού στην Αίγυπτο

 Χάλεντ Ραούφ. Αλεξανδρινός μεταφραστής ελληνικής λογοτεχνίας.

 Aχλάμ Μουστεγανέμι. Αλγερινή μυθιστοριογράφος και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των Αράβων γυναικών.

 Σάαντ ελ Γιάσερι. Αυτοεξόριστος Ιρακινός ακτιβιστής για τα δικαιώματα των Ιρακινών εντός και εκτός της πατρίδας του.

 Σαμίχ ελ Κάσεμ. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Ισραήλ, όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής στη Χάιφα.

 Ναταλί Χαντάλ. Παλαιστινιακής και ελληνικής καταγωγής. Διδάσκει λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ.

 Γιοχάνα Αντνάν Καραζόλι. Σπούδασε και ζει στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάζεται ως οδοντίατρος

 Γιάσερ Ρίμι. Ακτιβιστής και μπλόγκερ.


Ιδού τώρα πέντε από τα ποιήματα του βιβλίου, με σκοπό –αν αγαπάτε την ποίηση, καθώς ελπίζω– να σας τσιγκλίσει και να τ΄ αναζητήσετε:


***

ΤΟ ΛΟΝΔΡΕΖΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

Στην ‘πύλη’ του Λονδίνου

με περίμενε ένα ποίημα,

ένα ζεστό, μακροσκελές ποίημα.

Με πήρε απ’ το χέρι

και με εξύψωσε απαλά στον γκρίζο ουρανό

Οι μικροσκοπικές του στάλες

δρόσισαν το πρόσωπό μου.

Τότε ψιθύρισα στον εαυτό μου:

«Ψυχή μου, δε θα νιώθεις πια μόνος,

ξένος ή χαμένος στο πουθενά.

Σε στηρίζει ένα τίμιο χέρι

ικανό να διαπραγματευτεί την ομίχλη αυτής της πόλης

ικανό να χαρίσει στη σκοτεινά της μια φωτεινή χροιά.

Ικανό επίσης να μιλά στα δέντρα

στη δική τους γλώσσα

και να διυλίζει τους διαλόγους

σε ένα ευωδιαστό μπουκάλι!»


Φαρούκ Σούσα (1936-2016)


Η ΜΕΘΗ ΤΟΥ ΠΟΤΗΡΙΟΥ

Μικρό πουλί

τέλειωσες με τα καθήκοντα της μέρας σου;

Αν ναι,

τότε γύρισε πίσω στη φωλιά σου

κι αναπαύσου στην παλάμη μου.

Και εσύ μεγάλη φάλαινα

μελέτησες με προσοχή

εκείνο το πετρελαιοφόρο;

Αν ναι,

τότε, έλα και εσύ

κάθισε πλάι μου

για να διαβάσουμε μαζί

τον Μόμπυ Ντικ.

Και εσύ τύραννε,

δεν ταλαιπώρησες αρκετά πολλούς ανθρώπους;

Αν δεν χόρτασες,

έλα να σου δανείσω το πιστόλι μου

για να λευτερώσεις τον καταπιεσμένο πόθο.

Και εσύ θάνατε

που παραφυλάς με επιμονή και ζήλο

έλα εδώ,

ξάπλωσε δίπλα μου

ξάπλωσε στο κρεβάτι μου

που είναι ναρκωμένο με τη νύστα.

Και εσύ νύχτα,

δεν βαρέθηκες πια την περίπολό σου;

Αν ναι,

τότε γιατί δεν αποσύρεσαι

γιατί δεν πηγαίνεις και εσύ για ύπνο;

Δεν ξέρεις ότι η μέθη του ποτηριού

σε ξαγρυπνά,

κι αφυπνίζει τις αισθήσεις;

Και εσύ τοίχε,

κουράστηκες να στέκεσαι, το βλέπω.

Έλα, λοιπόν και

στάσου δίπλα μου

για να υψώσουμε ο ένας στον άλλο

αδιαπέραστα εμπόδια,

ή ακόμα καλύτερα,

να κατεδαφίσει ο ένας τη ζωή του άλλου.


Ιμπραχήμ Αλ Μάσρι (1957)


ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
 

Δε θα μάθουν ποτέ

πώς παγώνει ο χρόνος.

Πού θα βρουν τη χαμένη ευωδιά του,

τη σκόνη του που έσβησαν

οι ίδιοι από το ξύλο;

Όλα εκείνα τα ζαρωμένα πρόσωπα,

την ελληνική αργκό…

Τα βιβλία στα γυάλινα ντουλάπια

οι φωτογραφίες πάνω

στους φρεσκοβαμμένους τοίχους…

Όλα αυτά είναι μια παρωδία,

γιατί η αλήθεια

είναι εκείνη που το ’βαλε στα πόδια

πριν από εβδομήντα χρόνια

κι άφησε πίσω της το μεγάλο της ψέμα.

Το πίνουμε –τώρα– παγωμένο

μέσα στα φλιτζάνια του καφέ
.

Αμπντ ελ Ραχίμ Γιούσεφ (1976–)


[ΑΤΙΤΛΟ]

Το πρόσωπο που λαχταρά την ηδονή,

δεν είναι μνήμη, ούτε όνειρο,

είναι ο συνδυασμός των δυο,

που, όμως, τα υπερβαίνει.

Στόχος του,

η παράταση της ηδονής,

της απώτατης στιγμής του πόθου,

ως εκεί που δεν υπάρχει τέλος.


Ανίσα ελ Χαγκάγκ (1956–)
 

ΔΙΩΞΕ ΤΗΝ ΕΓΝΟΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΘΛΙΨΗ
Ξημέρωσε,

το φως του ήλιου ανέτειλε

Για αυτό διώξε τις έγνοιες και τη θλίψη σου

ήρεμα, αγόγγυστα και χωρίς ίχνος ενοχής.

Σε βεβαιώνω, δεν είμαι από εκείνους

που εγκαταλείπουν την τέρψη,

δεν μεταμελούμαι ποτέ για τη χαρά

Και πες σε εκείνους

που επιθυμούν να με γεμίσουν ενοχές

και δήθεν επιθυμούν τη λύτρωσή μου

Πες τους:

ότι πούλησε την αρετή

κι αντάλλαξε τη σύνεση

με μια χούφτα από εξαίσιες ηδονές

τέτοιες που δεν τολμώ ν’ αποκαλύψω.


Αμπού Νουουάς (762 - άγνωστο).