ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ /// Νικόλαος Τσέργας «Θεραπεία μέσω της ποίησης και θεραπευτική δημιουργική γραφή», εκδ. Gutenberg

ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ

(Αναδημοσίευση από :https://www.fractalart.gr/therapeia-meso-tis-poiisis-kai-therapeytiki-dimioyrgiki-grafi/)

Νικόλαος Τσέργας «Θεραπεία μέσω της ποίησης και θεραπευτική δημιουργική γραφή», εκδ. Gutenberg

 

Πρωτοήλθα σε επαφή με το βιβλίο του  Νικόλαου Τσέργα όταν δούλευα πάνω στη διπλωματική μου εργασία που έχει σχέση με την αλληλεπίδραση δημιουργικής γραφής και θεάτρου στα πλαίσια της θεατρικής διαδικασίας. Ο Νικόλαος Τσέργας είναι είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης με γνωστικό αντικείμενο τις Θεραπευτικές Προσεγγίσεις μέσω της Τέχνης στον τομέα της Ψυχικής Υγείας.

Η αλήθεια είναι πως εντυπωσιάστηκα από τη συστηματική του προσέγγιση, αλλά και την έρευνα γύρω από ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο και ουσιαστικό θέμα. Από το εισαγωγικό σημείωμα του Τσέργα μεταφέρω ακριβώς: «Η εργασία αυτή αποτελεί μια προσπάθεια μύησης στη θεραπεία μέσω της ποίησης και της δημιουργικής γραφής, δύο μορφές θερaπείας που γνωρίζουν σημαντική ανάπτυξη σε διεθνές επίπεδο. Ο όρος «θεραπευτική δημιουργική γραφή» (therapeutic creative writing) επιλέχθηκε για τον τίτλο του βιβλίου ανάμεσα σε άλλους εναλλακτικούς για να αναδειχθούν οι θεραπευτικές δυνάμεις της δημιουργικής γραφής, ενώ στο κείμενο χρησιμοποιείται ως συνώνυμο και ο όρος «θεραπευτική γραφή».

Επισημαίνονται τρεις μεγάλες ενότητες στην μονογραφία του Τσέργα, που επεξηγούν πράγματα, φωτίζουν διαφορετικές μορφές του ζητήματος, και βρίσκονται μεταξύ τους σε γόνιμο διάλογο. Πιο συγκεκριμένα, στην πρώτη ενότητα κάνει λόγο για το περιεχόμενο της θεραπείας μέσω της ποίησης, αναλύει διάφορα θεωρητικά μοντέλα και παρουσιάζει σχετικές εφαρμογές αυτές της προσέγγισης. Στην δεύτερη ενότητα, εξετάζει ποια κείμενα μπορούν να προκύψουν από τη χρήση της δημιουργικής μορφής για θεραπευτικούς λόγους. Κείμενα όπως ποιήματα, ιστορίες, δοκίμια που αποβλέπουν σε  λειτουργικές θεραπευτικές αλλαγές.

Στην τρίτη ενότητα αναφέρεται σε σημαντικές μορφές θεραπευτικής γραφής, όπως expressing writing (εκφραστική γραφή), συτοβιογραφία, ημερολόγιο, θεραπευτική επιστολή, αυτοεθνογραφία και πώς αυτή εφαρμόζεται στη θεραπεία.

Ανιχνεύει και διευρευνά ιδιαίτερα πως η ποίηση και γραφή μπορούν να φέρουν αποτελέσματα σημαντικά με την συναισθηματική αποκατάσταη ατόμων. Αυτές μπορούν να ενσωματωθούν σε πολλές και διάφορες σχολές θεραπείας (όπως ψυχοδυναμική, υπαρξιακή, γνωσιακή και άλλες) ακόμα κι αν αυτές υιοθετούν διαφορετικούς τρόπους στην προσέγγισή τους.

Ένα ιδιαίτερο κομμάτι του βιβλίου που αφορά όλους εμάς που διδάσκουμε είναι η δημιουργική γραφή στην εκπαίδευση και στην σχολική τάξη, καθώς και στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Πώς μέσω της δημιουργικής γραφής, που αποτελεί σημαντικό εργαλείο, μπορούμε να φτάσουμε σε μια ουσιαστική προσέγγιση ενός λογοτεχνικού κειμένου-είτε αυτό είναι ποίημα, είτε είναι πεζό είτε είναι θεατρικό. Ο συγγραφέας προβαίνει σε κατηγοριοποίηση των δραστηριοτήτων και των βιωματικών δράσεων για τη δημιουργική γραφή.

Επίσης, είναι τρομερά ενδιαφέρουσες οι σελίδες που αφιερώνονται στο θεραπευτικό ημερολόγιο και τις ιδιαίτερες μεθόδους του. Παρουσιάζεται η έννοια, οι τύποι του, οι λόγοι για τους οποίους είναι σημαντικό. Δίδονται δείγματα γραφής, επισημαίνονται τεχνικές και ασκήσεις θεραπευτικού ημερολογίου. Στις σελίδες 329-372 (μαζί με την αναλυτική βιβλιογραφία) Και γενικά είναι αξιοσημείωτη η κατάθεση μιας πλούσιας και εύστοχης βιβλιογραφίας για κάθε ξεχωριστό κεφάλαιο του βιβλίου.

Φτάνοντας προς το τέλος αυτού του κειμένου, ο συγγραφέας αφιερώνει ένα κεφάλαιο για την αυτοεθνογραφία, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στη λογοτεχνία και την ανθρωπολογία. Αναφέρεται στις διαστάσεις, την προέλευση και τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα και πώς αυτή μπορεί να συμβάλλει στην ψυχοθεραπεία.

«Οι αυτοεθνογράφοι καταγράφουν τις προσωπικές εμπειρίες και ιστορίες ζωής, για να αρθρώσουν μια κριτική φωνή απέναντι σε ιδέες, πρακτικές, αλλά και όψεις της πολιτισμικής ζωής» (σελ. 406) σημειώνουν οι Adams (Holman Jones και Ellis) (2015)

Πρόκειται για μια ερευνητική γραφή που εξετάζει τις σχέσεις του ερευνητή με άλλα πρόσωπα, με την κοινωνία, αλλά και με τον εαυτό του, αφού ξεκινά από προσωπικά βιώματα και προσωπικές συναισθηματικές παραμέτρους.

Η ποίηση και η γραφή αποδεικνύονται πολύτιμα εργαλεία για τη μέθοδο και για τη θεραπεία. Σε συνδυασμό μάλιστα και με τεχνικές δραματοποίησης και άλλα εργαλεία του θεάτρου ανοίγουν δρόμους, οδηγούν σε όμορφα πράγματα, συμβάλλουν σε πειραματισμούς που γεμίζουν αισιοδοξία. Ενθαρρύνουν το άτομο να αυτενεργήσει, να δράσει, να αντιδράσει, να διερευνήσει- και με τη βοήθεια του γόνιμου αναστοχασμού- σημαντικές πλευρές του εαυτού του και της κοινωνίας μέσα στην οποία ζει.