NEA KYKΛΟΦΟΡΙΑ //// ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΝΕΩΝ ΚΡΟΑΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ /// ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΟΝ 2020 //

Περιγραφή

Δίγλωσση έκδοση.

Ανθολόγηση: Μίρζα Πούριτς
Πρόλογος: Μάρκο Πογκατσάρ
Μετάφραση: Ασημίνα Ξηρογιάννη

*

Μαρτίνα Βίνταϊτς, Ματέα Γιούρτσεβιτς, Ντάβορ Ιβανκόβατς, Ντίνκο Κρέχο, Λουτσία Μπούτκοβιτς, Άλεν Μπρλεκ, Αντονία Νοβακόβιτς, Μαρία Ντεγιανόβιτς, Ντάρκο Σεπαρόβιτς, Μόνικα Χέρτσεγκ

Martina Vidaić, Mateja Jurčević, Davor Ivankovac, Dinko Kreho, Lucija Butković, Alen Brlek, Antonija Novaković, Marija Dejanović, Darko Šeparović, Monika Herceg

*

Το βιβλίο εκδόθηκε με τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού της Δημοκρατίας της Κροατίας.

*

Μέγας υποστηρικτής του πρότζεκτ είναι το Jan Michalski Foundation.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ /// ΑΝ ΚΑΡΣΟΝ /// ΕΡΩΣ Ο ΓΛΥΚΟΠΙΚΡΟΣ ///Της Ασημίνας Ξηρογιάννη

ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ

[Αναδημοσίευση από το  www.diavasame.gr]


Η Αν Κάρσον, δεινή φιλόλογος και ποιήτρια, δηλώνει για άλλη μια φορά την αγάπη της για την ελληνική αρχαιότητα. Στη χώρα μας είχε παρουσιάσει την «Αντιγόνη» της το 2010, έπειτα από πρόσκληση του ποιητή και μεταφραστή της Χάρη Βλαβιανού («Λίγα λόγια», Πατάκης, 2013) Αυτή τη φορά με το βιβλίο της «Έρως ο γλυκόπικρος», που κυκλοφορεί σε μετάφραση της Ανδρονίκης Μελετλίδου από τις εκδόσεις Δώμα, αναφέρεται στο ερωτικό παράδοξο στην κλασική παράδοση. Ένα βιβλίο που σε μεταφέρει σε αρχαίους συγγραφείς και κείμενα, ψηλαφίζοντας τον έρωτα, εκθέτοντας το μεγαλείο του. Πώς οι αρχαίοι συγγραφείς εξέλαβαν τον Έρωτα και πώς εκφράστηκαν γι΄ αυτόν;

Το θέμα της αγάπης και του μίσους το βρίσκουμε στο ελληνιστικό επίγραμμα. Για παράδειγμα, ο Νίκαρχος απευθύνεται στον αγαπημένο του ως εξής:
Αν μ΄ αγαπάς, με μισείς
κι αν με μισείς, μ’ αγαπάς.
Αν δε με μισείς, αγάπη μου,
να μη με αγαπήσεις.
(Παλ.Ανθ.11.252)

Και στο επίγραμμα του Κάτουλλου:
Μισώ και αγαπώ, κι ίσως ρωτήσετε γιατί.
Δεν ξέρω, μα έτσι αισθάνομαι και βασανίζομαι.
(Κάτουλλος 85/Λ.Τρομάρας)

Odi et amo: το μίσος και ο έρωτας διασταυρώνονται. Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας και το σύμβολο της επιθυμίας, στον ενδιάμεσο χώρο στον οποίο ξεχύνεται η επιθυμία.

Η ερωτευμένη ψυχή διχάζεται εντός της επιθυμίας. Οι αντιφάσεις είναι μέρος του έρωτα, τον χαρακτηρίζουν. «Δεν ξέρω τι αναζητώ. Διχάζεται ο νους μου», λέει η Σαπφώ και λυγίζει. Η αγάπη συμφύρεται άνετα με το μίσος μέσα στην τρικυμισμένη καρδιά των ερωτευμένων. Η παραφορά είναι φυσιολογική συνθήκη. Κι η ηθική κρίση ραγίζει κάτω απ΄ την πίεση του ερωτικού παράδοξου, διχάζοντας την επιθυμία σε κάτι καλό και κακό ταυτόχρονα.

Ένα άλλο στοιχείο του έρωτα είναι το εξής: συνήθως οι άνθρωποι επιθυμούν ό,τι απουσιάζει. Η απουσία ανάβει τον πόθο, τον τρέφει!

Μέσα στο δοκίμιό της η Κάρσον αναφέρεται εκτενώς στο θέμα «ερωτική ζήλια». Η λέξη «ζήλια» προέρχεται από τη λέξη «ζήλος», το να επιδιώκεις κάτι με ζέση. Είναι μια πνευματική κίνηση που την ξυπνάει ο φόβος και την τρέφει το μίσος. Ο ζηλότυπος εραστής ποθεί διακαώς να έχει μια ιδιαίτερη θέση στα αισθήματα της αγαπημένης και βασανίζεται μήπως κάποιος άλλος του πάρει αυτήν τη θέση. Προεκτείνοντας, διατυπώνεται και η άποψη πως ο έρωτας συχνά γίνεται πιο γλυκός όταν είναι δύσκολος.

Σύμφωνα με τη συγγραφέα, «η επιθυμία κινείται», «ο έρωτας είναι ρήμα» (σελ. 33) και τους κάνει όλους ποιητές, όπως έχει πει και ο Πλάτωνας στο «Συμπόσιό» του (σελ. 211) Όταν επιθυμώ κάποιον, ένα μέρος μου χάνεται: «η ανάγκη μου για σένα με φθείρει, με κατατρώει». Η Κάρσον περιγράφει πώς σκέφτεται ο άνθρωπος στο όριο του έρωτα. Η παρουσία της έλλειψης ξυπνάει μέσα του μια νοσταλγία για πληρότητα. Η σκέψη του στρέφεται προς ερωτήματα προσωπικής ταυτότητας: «πρέπει να συνέλθει και να κάνει δικό του ξανά αυτό που λείπει, προκειμένου να γίνει ένας πλήρης άνθρωπος». Ο έρωτας δεν έρχεται δίχως να χαθεί η ζωτικότητα του εαυτού. Ο ερωτευμένος θεωρεί ότι έχει ηττηθεί. Ότι είναι ένας άνθρωπος χαμένος, νικημένος ολοκληρωτικά. Αισθάνεται στο πετσί του την αλλαγή που του επιφέρει η επιθυμία. Βυθίζεται μοιραία στα άδυτα του εαυτού του και ανακαλύπτει πράγματα γι’ αυτόν που δεν τα ήξερε.

Στο κεφάλαιο «Τι θέλει ο ερωτευμένος από τον έρωτα» τονίζεται ότι η φαντασία παίζει σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη επιθυμία και γίνεται προσπάθεια ερμηνείας αυτής της θέσης. «Μια επιδέξια κίνηση της φαντασίας φέρνει κοντά δύο πράγματα, βλέπει την ασυμβατότητά τους, κατόπιν βλέπει μια νέα συμβατότητα, ενώ στο μεταξύ συνεχίζει ν΄ αναγνωρίζει την πρότερη ασυμβατότητα μέσω της νέας συμβατότητας», σημειώνει η Κάρσον.

Επίσης, η φαντασία κεντρίζει την ψυχή να κινηθεί μέσω της παραστατικής της δύναμης. Η φαντασία προετοιμάζει την επιθυμία και αφηγείται στην ψυχή μια ιστορία. Διότι ο έρωτας είναι πάντα μια ιστορία στην οποία αλληλεπιδρούν ο ερωτευμένος, ο ερωμένος και η μεταξύ τους διαφορά. Η αλληλεπίδραση είναι ένα κατασκεύασμα που το έχει πλάσει η ψυχή του εραστή.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το κεφάλαιο που αναφέρεται στον τρόπο που ο χρόνος μετρά για τον ερωτευμένο άνθρωπο («Το τώρα τότε»). «Οι ερωτευμένοι πάντοτε περιμένουν. Μισούν την αναμονή. Αγαπούν την αναμονή. Στριμωγμένοι μέσα σε αυτά τα δύο αισθήματα, οι ερωτευμένοι στοχάζονται πολύ τον χρόνο, και καταλήγουν να τον αντιλαμβάνονται με τον δικό τους τρόπο.» Ο χρόνος κυλά διαρκώς, ποτέ δεν σταματά, αλλά τι σημαίνει αυτό για τον έρωτα, τη διάρκεια και την υφή του;

Για τον Σωκράτη, η στιγμή που αρχίζει ο έρωτας είναι ένα κοίταγμα στην αθάνατη αρχή της ψυχής. Το «τώρα» της επιθυμίας είναι ένα κοντάρι που μπήγεται στον χρόνο για να βγει στο άχρονο. Στον έρωτα ο χρόνος είναι άχρονος με κάποιον μαγικό τρόπο. Άλλοτε πάλι είναι μια ταλάντευση ανάμεσα στο πάντα και στο ποτέ.

Ένα συναρπαστικό βιβλίο που γοητεύει τον αναγνώστη. Οξυδερκής, εύστοχη στις παρατηρήσεις της, η Κάρσον διαβάζει τα αρχαία κείμενα, διεισδύει στο θέμα της με σεβασμό, πειθαρχία, αλλά και παιγνιώδη διάθεση στα σημεία προσφέροντας στους αναγνώστες απόλαυση, αλλά και τροφή για στοχασμό
.

KΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ /// ΕΥΗ ΛΟΥΜΠΑ, «Πέρασε καιρός » από τις Εκδόσεις Βακχικόν

Εύη Λούμπα, Πέρασε καιρός: Μια ποιητική πένα με… πολλή ευαισθησία!

της Αθηνάς Ν. Μαλαπάνη, Φιλολόγου - Συγγραφέα

Η πρώτη ποιητική συλλογή της Εύης Λούμπα από τις εκδόσεις Βακχικόν, Πέρασε καιρός, αποτελεί ένα πολύ χαρακτηριστικό δείγμα ευαίσθητης και συναισθηματικής γραφής. Η ποιήτρια, Εύη Λούμπα, αποτελεί ένα βαθιά καλλιεργημένο άτομο από καλλιτεχνική σκοπιά, καθώς έχει παρακολουθήσει σεμινάρια ζωγραφικής, κατασκευής ψηφιδωτού και κοσμημάτων, υποκριτικής και αυτο-έκφρασης και αφήγησης παραμυθιού, με απόρροια να έχει φιλοτεχνήσει μια άρτια ποιητική συλλογή. Μάλιστα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι επιρροές από τον πατέρα της, Νικόλαο Περράκη, τηνιακό μαρμαρογλύπτη, σίγουρα διαδραμάτισαν έναν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής έκφρασης της.

Ο τρόπος γραφής της Ε. Λούμπα διακρίνεται από προσωπικό και εξομολογητικό τόνο. Πρόκειται για ποιήματα που εκφράζουν την αγάπη σε όλες της τις εκφάνσεις, εικόνες από την ελληνική φύση (Στα φύλλα μιας λευκής μαργαρίτας, σαν τα ροζιασμένα χέρια του γεωργού/ που σπέρνει το στάρι, σαν το ξεροβόρι που φυσά ανάμεσα/ στα δέντρα με τα γυμνά κλαδιά, σαν το ξέφρενο τιτίβισμα των πουλιών,/ σαν τον φλοίσβο της θάλασσας,/ σαν τη φλογέρα του βοσκού, ο ήλιος που με ζεσταίνει κ.ά. πολλά χωρία των ποιημάτων) και γεωγραφία (υπάρχουν πέντε ποιήματα με τον τίτλο Νησιά στη συλλογή, όπου περιγράφονται ποικίλα ελληνικά νησιά με χαρακτηριστικές εικόνες του φυσικού κόσμου: Μες στο αυγουστιάτικο λιοπύρι (…), λιόκαυτα φρύγανα, γεμάτο απ’την αλμύρα του πελάγου, τον χορό των κυμάτων στο μεσοπέλαγο, Φως γεμάτο λευκό και γαλάζιο/ μπλε εκτυφλωτικό κι ανελέητο, απόκρημνες πλαγιές, μια σειρά από αρώματα γήινα, ξερικά, άνυδρα/ καλντερίμια μ’ αμέτρητα σκαλιά κι αυλές σπιτιών λευκών/ που μοσχοβολάνε νυχτολούλουδο και βασιλικό,/ γραφικές φιγούρες-υπομονετικά γαϊδουράκια καταμεσής των χωραφιών/ και παρδαλά κατσίκια σκαρφαλωμένα στ’ απόκρημνα βράχια, στην απεραντοσύνη του μπλε (…), λευκά, ξερά, όλο πέτρα βουνά που στέκουν αγέρωχα, Στην πιο όμορφη χώρα των Κυκλάδων/ το κάστρο δεσπόζει απόρθητο, Λευκά μικρά σπιτάκια σφιχταγκαλιασμένα το ένα με το άλλο,/ σκαρφαλωμένα στις ράχες του λόφου, και μυρωδιές ατέλειωτες του λιοπυριού, με χάρες περισσές/ η όμορφη Αστυπάλαια κ.ά.).

Στη συλλογή αυτή, απαντούν και ποιήματα σχετικά με τη μοναξιά, την απομόνωση, τις δύσκολες σχέσεις (ερωτικές και μη), όλα αυτά που μας εμποδίζουν από μια ορθή επικοινωνία και από την δυνατότητα να βιώσουμε όμορφες εμπειρίες μαζί με άλλους. Το πλέον χαρακτηριστικό ποίημα της συλλογής είναι το Πέρασε καιρός, από το οποίο η ποιήτρια επέλεξε να δώσει τον τίτλο σε όλη τη συλλογή της (και όχι άδικα ούτε τυχαία)!

Το ποίημα αυτό προβάλλει τον ρόλο του φόβου, της μοναξιάς, της σιωπής, της αναζήτησης της ζωής. Όλοι νιώθουμε τον φόβο στην αντιμετώπιση της μοναξιάς επιλέγοντας έτσι -πολλές φορές- την απομόνωση και την αποξένωση. Εντούτοις, οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε γι’ αυτό που αποκαλούμε ζωή.  

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ /// Άννα Μαχαιροπούλου, «Γυμνό Δέρμα »//// από τις εκδόσεις Βακχικόν

Άννα Μαχαιροπούλου, Γυμνό Δέρμα: Μια ποιητική συλλογή που μας αφήνει γυμνούς… στα όνειρά μας!

Κριτική της Αθηνάς Ν. Μαλαπάνη, Συγγραφέα-Φιλολόγου

Η νέα ποιητική συλλογή της Άννας Μαχαιροπούλου, Γυμνό Δέρμα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή για την ανάγνωση ποίησης. Αποτελείται από έναν μεγάλο αριθμό ποιημάτων γραμμένα σύμφωνα με τους κανόνες της σύγχρονης ποίησης, των οποίων στόχος είναι αυτό που δηλώνει ο πολύ εύστοχος τίτλος: να αφήσουν τον αναγνώστη/ακροατή με γυμνό δέρμα μπροστά στα όνειρα, τις προσδοκίες και τις επιθυμίες του, ώστε να αναμετρηθεί με το εγώ του, όλα όσα έχει καταφέρει, όλα όσα προσπαθεί να καταφέρει και όλα όσα έχει απορρίψει.

Η ποιητική πένα της Άννας Μαχαιροπούλου χαρακτηρίζεται από βαθιά εξομολογητική διάθεση και προσωπικό τόνο. Η ποιήτρια έχει στο ενεργητικό σπουδές σε θέατρο και χορό και εργάζεται ως ηθοποιός και σκηνοθέτης, με αποτέλεσμα να έχει καλλιεργήσει το συναίσθημα και να το προβάλλει μέσα από τα ποιήματά της. η πρωτοπρόσωπη αφήγηση σχεδόν σε όλα τα ποιήματά της είναι εκπληκτική, διότι κατορθώνει να προβάλλει με ευαισθησία και τρυφερότητα τα μύχια της ψυχής του ποιητικού υποκειμένου. Η γλώσσα των ποιημάτων της χαρακτηρίζεται από μεστότητα και πυκνότητα, καθώς κυριαρχούν τα ρήματα και  ουσιαστικά. Ο ρόλος των επιθέτων είναι λειτουργικός.

Πηγές έμπνευσης της Άννας Μαχαιροπούλου είναι ο άνθρωπος και όλα όσα καλείται να αντιμετωπίσει καθημερινά. Οι δυσκολίες, οι δυσχέρειες, τα προβλήματά του, τα διλήμματα του, αλλά κυρίως η αναζήτηση των προσωπικών του προσδοκιών και ο τρόπος που θα τις ικανοποιήσει.  Η φύση μετουσιώνει τα ανθρώπινα συναισθήματα και τις προσδοκίες εκφράζοντάς τα με έναν πιο γλαφυρό τρόπο [π.χ. (…) γίνεσαι ένα ακόμη κομμάτι του τοπίου (στο ποίημα Το τραγούδι της Κυριακής), Εγώ και το φως (στο ποίημα Απέναντι στον Ήλιο), Γεννηθήκαμε στα δάση/ψηλαφώντας ανάμεσα στα δέντρα/με το βλέμμα (στο ποίημα Άνθρωπος), Ενέργεια από τα έγκατα της γης/ φιλτραρισμένη μέσα άσπρο χώματα και πέτρες (το δυναμικό ξεκίνημα στο ποίημα My Little Rose), Με άκουσε ο αέρας και μου έδωσε το σήμα (…) Και συμφώνησε (από το ποίημα Ακινησία), Φθινοπωρινές στάλες, μικρές βροχές/ Αγγίγματα βαθιών αισθημάτων (…) Κι αυτό που μένει πάντα/ μια φθινοπωρινή βροχή/ να πέφτει στο πρόσωπό σου (από το ποίημα Μικρές Βροχές) κ.ά. πολλά].

Πολλά ποιήματα παρουσιάζουν οπτικές και ηχητικές εικόνες παρμένες από τη φύση και εκδηλώνουν μια ελαφρά κίνηση του φυσικού κόσμου που οδηγείς τη συγκίνηση του αναγνώστη/ακροατή. Οι σπουδές χορού και θεάτρου βοήθησαν τη συγγραφέα να αποδώσει την κίνηση, την παραστατικότητα και δραματικότητα και στον ποιητικό λόγο της. Έτσι, τα ποιήματά της έχουν θεατρικότητα και θα μπορούσα να αναπαρασταθούν μέσα από την τέχνη του θεάτρου ή  του χορού.

Η προσωπική αυτή ποιητική συλλογή θα σας κάνει να αντικρύσετε με γυμνό δέρμα, γυμνή ψυχή τις προσωπικές σας αναζητήσεις και να κοιτάξετε βαθιά μέσα σας, να διαπιστώσετε όλα όσα έχετε καταφέρει, όλα όσα έχετε αστοχήσει να επιτύχετε, αλλά κυρίως όλα όσα επιθυμείτε και πώς να τα πετύχετε… Δώστε αυτήν την ευκαιρία στον εαυτό σας να επαναπροσδιορίσετε τους στόχους σας, ειδικά τώρα με τη νέα χρονιά!