notationes /// M A I O Σ - Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ 2014, /// ΣΤΗΛΗ : THE ARTMANIACS, ΕΥΑ ΣΤΑΜΟΥ

                                                                      

=======================================================================================

...συνέντευξη στην Ασημίνα Ξηρογιάννη

Γράφετε κάτι;

Γράφω μία νουβέλα. Μετά από τρία μυθιστορήματα, μία συλλογή διηγημάτων και μία πανεπιστημιακή μονογραφία, θέλησα να δοκιμαστώ και σε αυτό το πολύ ελκυστικό είδος, που χρειάζεται πιστεύω τη δεξιοτεχνία ανάπτυξης ορισμένων χαρακτήρων στο βραχύ χρονικό διάνυσμα που καλύπτει μυθοπλαστικά μία νουβέλα.

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg το δοκίμιό μου για την παραλογοτεχνία με τίτλο «Η επέλαση της ροζ λογοτεχνίας». Πρόκειται για μία απόπειρα συστηματικής κριτικής των ροζ αναγνωσμάτων με την αδούλευτη γλώσσα και τους στερεοτυπικούς χαρακτήρες που απευθύνονται στην συγκίνηση των αναγνωστών αδιαφορώντας για τις λογοτεχνικές, υφολογικές και ψυχολογικές διαστάσεις που υπηρετεί η σοβαρή πεζογραφία.

Θα σας γυρίσω χρόνια πίσω! Πώς ξεκινήσατε; Με ποια αφορμή; Ποιοι σας επηρέασαν;  

Μου άρεσε πάντα να διαβάζω και να γράφω - κρατούσα, λόγου χάριν, ημερολόγιο από την εφηβεία μέχρι και την ολοκλήρωση των σπουδών μου - κι η απόφασή μου να ασχοληθώ με τη λογοτεχνία ήρθε φυσικά, όταν θεώρησα ότι είχα να πω κάτι που άξιζε την προσοχή των αναγνωστών. Είναι αδύνατον να φανταστώ την καθημερινότητά μου χωρίς να γράφω κάποιο άρθρο, δοκίμιο, ή πεζογράφημα. Η ζωή μου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάγνωση και τη γραφή, όχι όμως απαραίτητα τη λογοτεχνική. Επηρεάστηκα περισσότερο από θεατρικούς συγγραφείς και φιλοσόφους, παρά από πεζογράφους. Οι Αμερικάνοι δραματουργοί είναι για μένα σημείο αναφοράς, όπως και οι κλασικοί Ρώσοι πεζογράφοι όπου στα έργα τους συναντάται το πρώτο εγχείρημα λογοτεχνικής ανάδειξης των σκοτεινών όψεων της ανθρώπινης ψυχολογίας.

Πώς κάθε φορά ξεκινάτε να γράψετε κάτι καινούριο; Με ποιους τρόπους παγιδεύετε μια ιδέα, εγκλωβίζετε ένα αρχικό ερέθισμα;

Παρατηρώ ενεργά τους ανθρώπους αλλά και τα δικά μου αισθήματα, τις επιθυμίες, τις ανάγκες. Από αυτή την εξωτερική παρατήρηση και την αβίαστη ενδοσκόπηση ξεπηδούν διαρκώς νέες ιδέες και κάποιες από αυτές αξίζει να διερευνηθούν περισσότερο μέσα στα λογοτεχνικά κείμενά μου. 

Αγαπημένοι σας συγγραφείς (πεζογράφοι/ποιητές/θεατρικοί συγγραφείς),παλαιότεροι και σύγχρονοι!

Ντοστογιέφγκι

Τσέχωφ

Πλατόνοφ

Πίντερ

Αλμπυ

Κάρβερ

Γιουσερνάρ

Κόνραντ

Κάφκα

Πεσόα

Χάισμιθ

Βιζυηνός

Καβάφης

Εμπειρίκος

Ντυράς

Λέσσινγκ

Ταμπούκι

Κολμ Τόιμπιν

Τομπάιας Γουλφ

Αγαπημένα σας βιβλία. Θα είναι σίγουρα πολλά...οπότε μερικούς τίτλους μόνο..

Είναι πάρα πολλά γι αυτό σκέφτηκα να αναφέρω μόνο κάποια εμβληματικά βιβλία που με έχουν επηρεάσει:

Η καρδιά του σκοταδιού, Κόνραντ

Οι υπνοβάτες, Χέρμαν Μπροχ

Οι Δαιμονισμένοι, Ντοστογιέφσκι

Προδομένη γυναίκα, Σιμόν ντε Μπωβουάρ

Οι τεχνολογίες του εαυτού, Φουκώ

Φάουστ, Γκαίτε

Η αισθηματική αγωγή, Φλωμπέρ

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Στον ουρανό του τίποτα μ' ελάχιστα (2005)

Νίκος Καββαδίας, Μαραμπού (1933)

Ανδρέας Εμπειρίκος, Υψικάμινος (1935)

Ένα σχόλιο για την σύγχρονή μας λογοτεχνική πραγματικότητα

Η παραλογοτεχνία έχει παραγκωνίσει από τα ράφια την λογοτεχνία αξιώσεων. Ο αριθμός των αναγνωστών της πεζογραφίας, της ποίησης, των δοκιμίων ιστορίας ή φιλοσοφίας είναι πλέον πολύ περιορισμένος. Έχουμε ανάγκη δανειστικές βιβλιοθήκες παντού, και μία επίσημη στάση των κριτικών απέναντι στην παραλογοτεχνία που κατακλύζει τα βιβλιοπωλεία. Έχουμε επίσης ανάγκη την δημιουργία μιας δυναμικής μεταφραστικής πολιτικής από το Υπουργείο Πολιτισμού που θα προωθεί τα αξιόλογα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας και ποίησης.

Πιστεύετε στην κριτική;

Απόλυτα: η κριτική είναι απαραίτητη. Παρόλα όσα λέγονται θεωρώ ότι στη χώρα μας έχουμε αρκετούς καταξιωμένους και ιδιαίτερα καλλιεργημένους κριτικούς. Το πρόβλημα είναι οι μηχανικές βιβλιοπαρουσιάσεις από άτομα που δεν έχουν καμία λογοτεχνική παιδεία: αφενός οδηγεί σε ένα πληθωρισμό παρουσιάσεων που πνίγει ό,τι αξιόλογο θα έπρεπε να προσεχθεί από κοινό και κριτικούς. Αφετέρου παγιώνεται την αίσθηση ότι η ποίηση κι η πεζογραφία είναι απλώς θέμα ατομικού 'γούστου', και δεν χρειάζεται καμία ιδιαίτερη προσπάθεια, σκέψη, ή ταλέντο - οδηγώντας στην ισοπέδωση τόσο της δημιουργικής διαδικασίας όσο και της λογοτεχνικής αξιολόγησης.

Γίνεται μεγάλη προσπάθεια για τη διάδοση του ψηφιακού βιβλίου

Το βρίσκω ιδιαίτερα θετικό και αναπόφευκτο. Το θέμα δεν είναι σε ποια μορφή βρίσκεται το κείμενο που διαβάζουμε αλλά να γνωρίζουμε αξιόλογα έργα, να παρακολουθούμε τις εξελίξεις και φυσικά να φροντίζουμε για την διάδοση της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας με όλους τους δυνατούς τρόπους. Σε όσο περισσότερες μορφές κυκλοφορούν τα καλά βιβλία τόσο το καλύτερο για την λογοτεχνία. Άλλωστε δεν θα υποδείξουμε στον αναγνώστη σε ποιο χώρο θα διαβάσει και πόσο αφοσιωμένος θα είναι κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, αυτό θα το αποφασίσει μόνος ανάλογα με τις συνήθειες, την λογοτεχνική παιδεία, τον τρόπο ζωής του.

Ποιά άλλη μορφή τέχνης σας συγκινεί;

Παρακολουθώ κινηματογράφο, θέατρο, τα εικαστικά δρώμενα. Το βιβλίο είναι η πρώτη μου αγάπη αλλά όλες οι μορφές τέχνης συνδέονται και πλουτίζουν την νοητική εμπειρία. 

Παρακολουθείτε θέατρο;

Το θέατρο είναι ένας από τους εθισμούς μου. Νομίζω ότι όπως και η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι μία συνήθεια που αν καλλιεργηθεί σε μικρή ηλικία, δεν την εγκαταλείπεις ποτέ. Έχω παρακολουθήσει πολύ θέατρο στη Βρετανία όπου έζησα επί μια δεκαετία, στα ταξίδια μου στο Παρίσι και στην Αμερική. Στην Αθήνα πηγαίνω σχεδόν κάθε εβδομάδα. 

Διαβάζετε κάτι τώρα;

Με αφορμή την συμμετοχή μου σε μία εκδήλωση ξαναδιάβασα την Αντιγόνη του Σοφοκλή και συνέχισα με τον Θηβαϊκό κύκλο.

Δεδομένης της Κρίσης που διανύουμε ακόμα...διαβάζουν βιβλία οι Έλληνες σήμερα;

Για την χαμηλή αναγνωσιμότητα δεν ευθύνεται τόσο η οικονομική κρίση όσο η απουσία βιβλιοθηκών και η έλλειψη οποιασδήποτε συστηματικής πολιτικής υπέρ του βιβλίου εδώ και δεκαετίες. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι περισσότεροι αναγνώστες διαβάζουν ότι πέσει στα χέρια τους, ότι προβάλλεται στην προθήκη, ή διαφημίζεται σε περιοδικά ποικίλης ύλης.

Πιστεύετε στα λογοτεχνικά βραβεία;

Θεωρώ τον θεσμό των βραβείων απαραίτητο, αλλά έχω φτάσει να πιστεύω ότι δυστυχώς στη χώρα μας δεν λειτουργούν με βάση την αξία των κειμένων, αλλά με σκοπό να ικανοποιήσουν εμπορικές συναλλαγές και συμφέροντα.

Τί θα λέγατε σε έναν λογοτέχνη που τώρα ξεκινάει...

Ότι δεν γράφουμε για να κάνουμε ψυχοθεραπεία, γι αυτό υπάρχουν οι ψυχολόγοι και δεν γράφουμε για να μας θαυμάζουν οι γονείς μας ή οι γυναίκες και οι άντρες που μας αρέσουν. Αν προσεγγίσουμε την λογοτεχνία μόνο για προσωπικούς, ωφελιμιστικούς λόγους το μόνο που θα παράγουμε θα είναι κακά ή αδιάφορα βιβλία. Κατά τη γνώμη μου γράφουμε όταν πιστεύουμε -σωστά ή λανθασμένα - ότι έχουμε κάτι να προσφέρουμε στους σύγχρονους αναγνώστες και φυσικά στον διάλογο με άλλους λογοτέχνες.

H Eύα Στάμου με δύο λόγια

Γεννήθηκα στην Αθήνα. Έκανα ανώτατες σπουδές συμβουλευτικής ψυχολογίας, φιλοσοφίας, και κοινωνιολογίας των έμφυλων σχέσεων στη Βρετανία. Το αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής μου στην ψυχολογία ήταν η διαμόρφωση της γυναικείας προσωπικότητας κατά τη μέση ηλικία. Έχω διδάξει ψυχιατρική ηθική και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ κι έχω εργαστεί στην Πρότυπη Ψυχιατρική κλινική του Γιορκ και σε κέντρα ψυχοθεραπείας στο Μάντσεστερ. Το 2012 συνέχισα την έρευνά μου ως Visiting Scholar στο MIT.
Έχω γράψει τρία μυθιστορήματα: Ελιγμοί (Οδός Πανός, 2004) Ντεκαφεϊνέ (Οδός Πανός, 2005) Εθισμός (Μελάνι, 2011) και τη συλλογή διηγημάτων Μεσημβρινές συνευρέσεις (Μελάνι, 2009). Το 2013 κυκλοφόρησε από το Scholar's Press η μονογραφία Ageing and Female Identity in Midlife, και πριν λίγες μέρες το δοκίμιό μου Η Επέλαση της Ροζ Λογοτεχνίας (Gutenberg, 2014).
Σήμερα εργάζομαι στην Αθήνα ως ψυχοθεραπεύτρια ατόμων και ζευγαριών.

Τι ονειρεύεστε..! Σχέδια για το μέλλον...

Τα σχέδιά μου είναι πάντα πολύ συγκεκριμένα και ρεαλιστικά - αυτό που χρειάζεται είναι οργάνωση και συστηματική δουλειά. Αυτή την στιγμή ονειρεύομαι την ολοκλήρωση του επόμενου λογοτεχνικού βιβλίου μου, όπως και την περαιτέρω εξέλιξη της εργασίας μου ως ψυχοθεραπεύτρια.