FABIO STASSI /// ΜΑΣΤΡΟ-ΤΖΕΠΕΤΟ /// ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΜΠΟΜΠΑΡΙΔΗΣ

Τίτλος: Μάστρο-Τζεπέτο

Συγγραφέας: Φάμπιο Στάσσι

Μετάφραση: Δήμητρα Δότση

Εκδόσεις Ίκαρος Ιούνιος 2023 Σελ. 232

Ο κόσμος της Κλασικής Αρχαιότητας διακρίνεται από ένα γνώρισμα μοναδικό στην ιστορία της ανθρώπινης διανόησης. Πρόκειται για την ικανότητα ή καλύτερα την ανενδοίαστη ευχέρεια που επεξεργάζεται το μυθολογικό του παρελθόν. Η τόσο διαφορετική μορφή της Ηλέκτρας (παθητικός δέκτης των εξελίξεων, ενεργός συνένοχος, πρωταγωνίστρια) μέσα απότα έργα των τριών μεγάλων Τραγικών ποιητών συνιστά το χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Το τόσο δημιουργικό γνώρισμα της αντιμετώπισης του παρελθόντος χωρίς δογματισμό και αναστολές συνέβαλλε στην πολυμορφία του και στην ποικιλότητα των καλλιτεχνικών του εκφάνσεων. Αποτελεί επίσης ιδιότητα που συνδέεται άμεσα με την προφορικότητα που διακρίνει την διάδοση. Φαντάζει συνεπώς πολύ μακρινή από την απολυτότητα που διέπει τις σύγχρονες πνευματικές αναζητήσεις που βασίζονται στον απαρέγκλιτο λόγο του βιβλίου. Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να εντοπιστεί η απουσία επαναδιαπραγμάτευσης επί της ουσίας απέναντι σε ό,τι συνιστά ή έχει μετατραπεί σε κλασικό ή καλύτερα κοινά αποδεκτό. Το βιβλίο του Φαμπιο Στάσσι αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον εγχείρημα επεξεργασίας ενός μύθου κοινά αποδεκτού και γνωστού στο ευρύ κοινό, αυτό του Πινόκιο. Βασιζόμενος στο κλασικό αριστούργημα του Κάρλο Κολόντι που μετέτρεψε την ξύλινη μαριονέτα σε παιδί με αισθήματα, ο συγγραφέας προσεγγίζει την ιστορία εστιάζοντας στην μορφή του πατέρα του Πινόκιο, του Τζεπέτο. 

Ο ξυλουργός στο έργο του Κολόντι ισχυρίζεται το εξής; « σκέφτηκα να φτιάξω για μένα  όχι μόνο μια ωραία ξύλινη μαριονέτα, αλλά μια ξεχωριστή μαριονέτα, που  θα  ξέρει να χορεύει, να ξιφομαχεί και να κάνει κωλοτούμπες. Μ’ αυτήν θέλω να  γυρίσω  τον κόσμο, κερδίζοντας ένα κομμάτι ψωμί και να ποτήρι κρασί». Από αυτή την αρχική  σκέψη ο Στάσι ξεκινά την δική του εκδοχή της ιστορίας του   μόνο που ο Πινόκιο  καλύπτει το κενό της μοναξιάς του Τζεπέτο. Ο τελευταίος  ζει  μόνος, χωρίς  οικογένεια και η προφανής αδυναμία του στην  επικοινωνία τον  κατατάσσει στα μάτια των συγχωριανών του στην κατηγορία των μισανθρώπων, των τρελών. 

Η αναζήτηση  αυτή προσφέρει στον Στάσσι την ευκαιρία να αναδείξει το μέγεθος της κακίας ενός κοινωνικού συνόλου όπου στερεί από έναν άνθρωπο την αγάπη και την ελπίδα. Αυτά αντιπροσωπεύει ο Πινόκιο για τον Τζεπέτο και είναι εξαιρετικά  αφοπλιστική  η θέληση του τελευταίου να μην τα στερηθεί. Τον οδηγεί σε υπερβάσεις πολλές φορές ανούσιες ή χωρίς αποτέλεσμα. Λυγίζει μόνο, όταν η περιθωριοποίηση απόρροια μιας γενικότερης βίας σε κάθε μορφής της τον οδηγεί στην απελπισία και την τρέλα. Ο αναγνώστης ξαφνιάζεται από την αποτύπωση μιας σκληρής πραγματικότητας μέσα από ένα πλέγμα υφολογικής λιτότητας όπου οι ερμηνείες και συμπεράσματα ανήκουν στη διακριτική του ευχέρεια. 

Γοητεύεται επίσης από την δυναμική ανταπόκριση που έχει μια επαναπροσέγγιση ενός κλασικού έργου στη σημερινή πραγματικότητα. Πρόκειται για μια απρόσμενη σύμπραξη που ανάγεται σε ένα μακρινό παρελθόν και την ίδια στιγμή αντικατοπτρίζει το σήμερα εξετάζοντας το ζήτημα της μοναξιάς. Μήπως συνιστά ένα μέσο διάδοσης των κλασικών ουσιαστικότερο από την απλή αναπαραγωγή τους από τα μέσα μαζικής διασκέδασης και επικοινωνίας;