Συνέντευξη στην AΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ
Φλωρεντία Ρήγα, σε καλωσορίζω στο Varelaki. Θα ήθελα να μας πεις αρχικά πώς ξεκίνησες με τη γραφή και να αναφερθείς σύντομα στα βιβλία σου που κυκλοφορούν.
Αγαπητή Μίνα, ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη αυτή – είναι μεγάλη μου χαρά και τιμή να φιλοξενείται συνέντευξή μου σ’ ένα ιστολόγιο σαν το varelaki, που επιδιώκει το ουσιαστικό στα γράμματα και τις τέχνες. Απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, έφτιαχνα ιστορίες – για την ακρίβεια, όπως ο κοκκινολαίμης, ζούσα με αυτές – απλώς στα οκτώ μου, έπειτα από προτροπή ενός δασκάλου μου, ξεκίνησα να τις βάζω στο χαρτί. Με την ποίηση άρχισα να πειραματίζομαι στο τέλος του δημοτικού, κι ήταν ο Α. Σαμαράκης που, έχοντας δει γραπτά μου, μ’ ενθάρρυνε, εκτός από τον πεζό λόγο, να συνεχίσω να εκφράζομαι και ποιητικά. Η γραφή ήταν η πραγματικότητά μου, όλα τα υπόλοιπα ήταν ένα όνειρο που μου έδινε ιδέες. Τα βιβλία μου είναι η πιο αληθινή επικοινωνία μου με τον κόσμο. Προς το παρόν, βρίσκονται σε βιβλιοπωλεία (όπως λ.χ. Πολιτεία, Ιανός, Πρωτοπορία) δύο έργα μου, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Οσελότος: Η ποιητική συλλογή «Αποχρώσεις μιας έλλειψης» (2013), που αποτυπώνει την έλλειψη που βιώνουμε καθημερινά σε υπαρξιακό, κοινωνικό, ερωτικό ή πολιτικό επίπεδο. Επίσης, η αλληγορική ιστορία «Το αίνιγμα του κοκκινολαίμη» (2019), που πραγματεύεται τη δύναμη της δημιουργίας και της ελευθερίας της σκέψης. Απευθύνεται κυρίως σε ηλικίες 8-15 ετών, αλλά και σε όσους ονειρεύονται σαν παιδιά.
Έχεις δεχτεί κάποιες επιρροές; Ποιον σύγχρονο λογοτέχνη, Έλληνα ή ξένο αγαπάς και θαυμάζεις;
Στο γυμνάσιο, τα γραπτά μου αντανακλούσαν έντονα τις πρώτες λογοτεχνικές μου αγάπες · τα ποιήματά μου Ρίτσο, Καβάφη, Καρυωτάκη, τα διηγήματά μου Καζαντζάκη, Παπαδιαμάντη, Λουντέμη και τα παραμύθια μου Gianni Rodari, Hans Christian Andersen και Roald Dahl. Πλέον οι επιδράσεις συγχωνεύονται πιο δημιουργικά στο έργο μου, αν και φιλόλογοι φίλοι μου έχουν ανιχνεύσει Δημουλά και Dickinson στη γραφή μου. Ανά περίοδο επικεντρώνομαι σε διαφορετικούς δημιουργούς, χωρίς να λησμονώ τους προηγούμενους. Οι μεγάλες μου «εμμονές» δεν είναι ακριβώς «σύγχρονες», αλλά πάντα επίκαιρες: Charles Baudelaire, Oscar Wilde, Wirginia Woolf, Anna Akhmatova, Zbigniew Herbert, Samuel Beckett, Eugène Ionesco. Τα τελευταία χρόνια θαυμάζω περισσότερο το στυλ των Rohinton Mistry, Juan Gabriel Vásquez, Haruki Murakami και Salman Rushdie στην πεζογραφία και των Φωστιέρη, Χριστιανόπουλου, Γκανά και Χριστοδούλου στην ποίηση. Θα προτιμούσα βέβαια να επέλεγα έργα αντί λογοτέχνες – έχει τύχει να εκτιμήσω έναν ποιητή από ένα και μόνο ποίημα και να πω: “Γι’ αυτόν το στίχο και μόνο, άξιζε η αναμονή!”
Τι προσδοκάς γράφοντας;
Όπως και οι πρωταγωνιστές στο Αίνιγμα του κοκκινολαίμη, γράφω επειδή έχω ανάγκη να γεφυρώσω τη φαντασία με την καθημερινότητα, κι ελπίζω να μπορέσουν να δουν κι άλλοι μαζί μου την πραγματικότητα αυτή. Επιπλέον, το
γράψιμο είναι μια μορφή ασπίδας της μνήμης. Απρόσμενα, ξεχνάω ποια θέλουν ή νομίζουν οι άλλοι πως είμαι. Όταν γράφω θυμάμαι ποια είμαι και θα μπορούσα να είμαι. Και γράφω απ’ την αρχή.
To βιβλίο σου με τίτλο« Το αίνιγμα του κοκκινολαίμη» το οποίο διάβασα και βρήκα πραγματικά ευφάνταστο και απολαυστικό. Θέλεις να μας πεις λίγα λόγια για το πως το έγραψες; Nα μας βάλεις μέσα στο συγγραφικό σου εργαστήρι;
Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια, το να αγαπήσει κάποιος ένα βιβλίο μου και να συνομιλήσει μαζί του είναι η μεγαλύτερη χαρά για μένα. Είναι σαν να κρυφοκοιτάζουμε το ίδιο όνειρο, έστω κι αν το βλέπουμε διαφορετικά. Η αρχική ιδέα ήρθε στο μυαλό μου όπως η συνάντηση του Συγγραφέα με τον Αλέξη της ιστορίας, εντελώς απρόοπτα, σαν ένας ήχος που δεν μπορείς ν' αγνοήσεις. Το κεντρικό νόημα είναι ότι η έμπνευση / τέχνη, ενσαρκωμένη από τον κοκκινολαίμη, υπόκειται σε κάποιους νόμους, όπως κι η φύση, ενώ χρειάζεται διαρκή αφοσίωση κι αγάπη για να παραμείνει ζωντανή. Έτσι σχεδίασα τις πέντε βασικές περιπέτειες των ηρώων, ώστε να πρωταγωνιστούν σε αυτές τα πέντε στοιχεία της φύσης, αφού καθένα τους προσφέρει στους ήρωές μας κι από ένα κλειδί για να λύσουν το τελικό αίνιγμα. Τα πέντε κλειδιά αντιστοιχούν στα πέντε μυστικά για να αντέξει η τέχνη στο χρόνο και να δραπετεύσει μια ιστορία από το "τέλος" της. Σε κάθε περίπτωση, όμως, θέλησα να τονίσω πως το ταξίδι της δημιουργίας είναι τελικά αυτό που σ’ ελευθερώνει, αφού το ίδιο συνιστά μια επαναστατική πράξη.
Θα ήθελα να μου κάνεις ένα σχόλιο για τη σύγχρονη λογοτεχνική πραγματικότητα στην Ελλάδα.
Παρατηρώ πως η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία διατηρεί μια ενεργή συνομιλία με την ξένη λογοτεχνία, δημιουργώντας ωστόσο μια δική της δυναμική, που ελπίζω ότι στα επόμενα χρόνια θα γίνει πιο επιδραστική, τουλάχιστον στη λογοτεχνία των γειτονικών χωρών. Φυσικά, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος του εφησυχασμού και της θήρας των πωλήσεων. Όπως σε κάθε εποχή, το σύστημα του μηρυκασμού των ίδιων λογοτεχνικών μοτίβων, της δημιουργίας μίας συγγραφικής κάστας ή – ακόμα χειρότερα – μιας μηχανής παραγωγής «best-sellers», επιβραδύνει την ελληνική λογοτεχνία από τις πραγματικές της δυνατότητες. Όσο πιο γρήγορα αξιοποιήσουμε υπέρ μας την αλληλεπίδραση λογοτεχνικής και εκδοτικής πραγματικότητας, τόσο πιο γρήγορα θα τερματιστεί ο φαύλος κύκλος των δύο ταχυτήτων γραφής – αυτή της διανοουμενίστικης ελίτ και αυτή της εμπορικής λογοτεχνίας – εις όφελος μιας ανανεωμένης, τολμηρής λογοτεχνικής παραγωγής.
Πιστεύεις στην κριτική;
Σ’ έναν ωκεανό έργων και αναγνώσεων, η κριτική είναι ο φάρος για τα έργα που θα μας κάνουν ν’ ανακαλύψουμε κάτι καινούριο, ιδίως εκείνα τα μικρότερα, ανεξερεύνητα νησιά της λογοτεχνίας. Η κριτική λοιπόν είναι περισσότερο οδηγός
για τους αναγνώστες, παρά για τους συγγραφείς, κατά τη γνώμη μου. Για τους δημιουργούς, ο φάρος είναι βοηθητικός τόσο ώστε να βρίσκουν την ισορροπία ανάμεσα στο έργο που περιμένει ν’ αναγνωστεί και στο έργο που θα βρίσκεται για πάντα αδιάβαστο στον ορίζοντα. Σκοπός του φάρου δεν είναι να οδηγήσει τον συγγραφέα στο λιμάνι, γιατί χρέος του είναι να διασχίζει το σκοτεινό πέλαγος της δημιουργίας.
Η γνώμη σου για τα λογοτεχνικά βραβεία.
Όπως συμβαίνει και με την κριτική, ακόμα και τα βραβεία κρίνονται. Κατά μία έννοια, θα μπορούσαν να υπάρχουν βραβεία και για τα βραβεία – για την ευθύβολη κρίση τους ή για την τόλμη ν’ ασπαστούν το καινούριο, το σκανδαλωδώς διαφορετικό. Προσωπικά, έχω πάψει από καιρό ν’ ακολουθώ τις «προτάσεις» γνωστών βραβείων, αν και συχνά εμπιστεύομαι επιλογές όπως αυτές του Διεθνούς Βραβείου Booker, του βραβείου Goncourt και του Ευρωπαϊκού Βραβείου Λογοτεχνίας. Σε κάθε περίπτωση, ένα βραβείο είναι μια ευκαιρία για τον δημιουργό να λάβει μια υλοποιημένη μορφή αναγνώρισης. Αρκεί να έχει κατά νου, ότι πρόκειται πάντα για μια υποκειμενική αναγνώριση. Ο καθένας μας άλλωστε, αναγνωρίζει κάτι εντελώς μοναδικό στο κάθε έργο. Όπως συμβαίνει και στο γυάλινο δωμάτιο από Το αίνιγμα του κοκκινολαίμη, διαβάζουμε τη λογοτεχνία, όπως ερμηνεύουμε διαφορετικά τον ίδιο καθρέφτη. Η κριτική και η βράβευση είναι διαδικασίες αμφίδρομες. Όχι μόνο εμείς και τα βραβεία, αλλά και το ίδιο το έργο μας κρίνει και μας επιβραβεύει ή όχι για την κρίση μας. Κι ο κύκλος συνεχίζεται.
Διαβάζεις κάτι τώρα;
Μόλις ολοκλήρωσα το "Υπολήψεις" του Vásquez Juan Gabriel, το οποίο απόλαυσα για την γλυκόπικρη ειρωνεία του και ξεκίνησα τους "Δενδρίτες" της Κάλλιας Παπαδάκη (Εκδόσεις Πόλις), που με γέμισε θετικές προσδοκίες για τη συνέχεια ήδη από τις πρώτες σελίδες.
Γράφεις κάτι τώρα;
Ενώ διαβάζω εστιάζοντας σε ένα έργο τη φορά, ξεκινώ παράλληλες περιπέτειες συγγραφής. Εκτός από ποιήματα, που πλέον γράφω μερικά κάθε βδομάδα, αυτό το διάστημα ολοκληρώνω μια συλλογή διηγημάτων, ενώ ετοιμάζω κι ένα νέο παραμύθι. Ελπίζω το επόμενο έτος να εκδώσω κάτι από αυτά.
Ευχαριστώ και πάλι για την φιλοξενία κι εύχομαι στους φίλους του ιστολογίου καλές αναγνώσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου