Όταν η Τράπεζα κομίζει εις την Τέχνην…////ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ

Θεατρ. ομάδα Ο.Τ.Ο.Ε. Οι γάμοι των μικροαστών – Θέατρο Δημήτρης Χορν

[…]Πατέρα δεν έμαθες ποτέ

σε τι κόλαση με είχατε βάλει

τι μου κάναν τ` άλλα τα παιδιά

που όλη τη μέρα με λέγαν «θεατρίνα»

κι εγώ, πνίγοντας τα κλάματα, τα `βαζα με σένα

με το Θεό, με όλους, που δεν είχες

μια δουλειά της προκοπής, ει δυνατόν ένα γραφείο.

Ντρεπόμουνα για το επάγγελμά σου

όπως τώρα καμαρώνω, τώρα

που κάθε πρωί κινάω για την κοινή σκλαβιά

του ασήμαντου γραφείου μου.

(Τίτος Πατρίκιος – «Επάγγελμα πατρός: Ηθοποιός» Ποιήματα ΙΙ 1953-59 – Από την

Ανθολογία Το Θέατρο στην Ποίηση –Momentum 2017/Ανθολόγηση:Aσημίνα Ξηρογιάννη/ Επιμ. Ασ.  Ξηρογιάννη-Αγ.Γαβρίλη)

Δεν είναι η πρώτη φορά που η στήλη ασχολείται με το ερασιτεχνικό θέατρο. Ίσως γιατί είναι το είδος εκείνο της καλλιτεχνικής έκφρασης που ανάγεται πιο βαθιά και αδιαμεσολάβητα στο DNA της θεατρικής τέχνης, στις απαρχές της, στη λατρεία, στα ανά τους αιώνες θρησκευτικά τελετουργικά, στις επτανησιακές «Ομιλίες» -μια προδρομική μορφή θεάτρου δρόμου- ακόμα και στα πρωτόγονα παραστατικά παιχνίδια τύπου «γιατρός» και «δασκάλα» που παίζουν τα νήπια. Ίσως πάλι γιατί η ευρύτατη, εκτός επαγγελματικών ορίων και περιορισμών περιοχή στην οποία κινείται, το προικίζει με μία εύφορη ελευθερία επιλογών, απαλλάσσοντάς το από το βρόχο του star system, της εμπορικής επιτυχίας, της στανικής «τολμηρής πρωτοπορίας» που καλείται καταναγκαστικά να υπηρετήσει, γεγονός που το καθιστά ελκυστικό στον ερευνητή, ο οποίος με τη σειρά του αντιμετωπίζει το προς κρίσιν υλικό ελεύθερα, γενναιόδωρα, χωρίς προκαταλήψεις και αγκυλώσεις.

Η περίπτωση της θεατρικής ομάδας της Ο.Τ.Ο.Ε. (Ομοσπονδία Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανισμών Ελλάδας) δίνει επιπλέον την ευκαιρία να εγκύψουμε σε ένα πολύ ενδιαφέρον δείγμα ερασιτεχνικής, καλλιτεχνικής ενασχόλησης επαγγελματικών σωματείων. Με μια πρόχειρη έρευνα, είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς ότι σχεδόν κάθε συντεχνία διαθέτει μία τουλάχιστον πολιτιστική ομάδα, η οποία θα είναι ως επί το πλείστον θεατρική. Είναι προφανές –και αυθεντικά συγκινητικό- ότι μες στην Τέχνη ξεκουράζονται, αλίμονο, όχι απ` τη δούλεψή της, για να παραφράσουμε τον Καβάφη, αλλά από τη δούλεψη απαιτητικών εργοδοτών και σε συνήθως ασφυκτικά ωράρια. Αυτό καθιστά την καλλιτεχνική δουλειά τους, που προέρχεται από το υστέρημα του χρόνου τους και από περίσσεια μόχθου, πολλαπλά πολύτιμη και άξια σεβασμού. Η ομάδα της ΟΤΟΕ προέκυψε το 2006 από τη σύμπραξη ομάδων όλου του φάσματος των ελληνικών τραπεζών, με προεξάρχουσα εκείνη της Εθνικής, που είχε εντυπωσιακή πορεία και απήχηση σε παλιότερα χρόνια. Έκτοτε γράφει τη δική της ιστορία, με έργα ρεπερτορίου και παραστάσεις αξιώσεων. Αναφέρω ενδεικτικά το Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία του Ροζέ Βιτράκ, τη Μήδεια του Μποστ, την Τραπεζαρία του Άλμπ.Γκέρνι, τη Φιλουμένα του Εντ.Ντε Φίλιππο, το Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε του Πιραντέλο. Οι φετινοί Γάμοι των μικροαστών είναι η τρίτη παράσταση-concept που παρουσιάζουν· έχουν προηγηθεί Η φαλακρή τραγουδίστρια του Ιονέσκο και Η Τελετή του Μάτεσι το 2007, σε κοινή παράσταση-σχόλιο πάνω στην έκπτωση της επικοινωνίας και των ανθρώπινων σχέσεων στο σύγχρονο κόσμο και το 2012 το Πίστη-Αγάπη-Ελπίδα του Ε.Φ.Χόρβατ και Η Εβραία του Μπρεχτ, μια σπουδή στην μετάλλαξη του ανθρώπου υπό το κράτος του φόβου.

Οι «Γάμοι…» αποτελούν μια ευφυέστατη, κατά παράταξη σύνθεση τριών μονόπρακτων: Αίτηση σε γάμο και Ο Γάμος του Τσέχοφ και του φερώνυμου Οι γάμοι των μικροαστών του Μπρεχτ. Χωρίς να προχωρήσουν σε διασκευή, χωρίς να ενδώσουν στο ολίσθημα εκτενών περικοπών ή προσθηκών προκειμένου να υποτάξουν τα κείμενα σε οποιεσδήποτε αισθητικές ή ιδεολογικές προδιαγραφές, απλώς παρατάσσοντάς τα, ξεκινώντας από το πιο ανάλαφρο και συμβατικό Αίτηση σε γάμο και καταλήγοντας στο περισσότερο δύσπεπτο και σκοτεινό Γάμοι των μικροαστών, δημιούργησαν μία αρραγή λογική και χρονική ενότητα, στο εσωτερικό της οποίας ωστόσο, η λογική σταδιακά εκφυλίζεται, ο χρόνος εκτείνεται και εντείνεται αβάσταχτα, οι μάσκες και τα προσχήματα του καθωσπρεπισμού βαθμιαία θρυμματίζονται, οι εξ αρχής κούφες σχέσεις καταπίπτουν ανήκεστα. Μόνο γι` αυτή την ευρηματική επιλογή και παράθεση των τριών μονόπρακτων, θα μπορούσε να είναι απλώς μια αξιομνημόνευτη παράσταση, αν δεν την απογείωνε η εμπνευσμένη και προσεκτικά μελετημένη σκηνοθεσία της Ελένης Φίλιππα (Τσέχοφ) και του Ιάκωβου Δρόσου (Μπρεχτ). Η Φίλιππα χειρίστηκε επιδέξια το ιλαροτραγικό τσεχοφικό στοιχείο, χωρίς να το ευτελίζει, ισορροπώντας στην αιχμή του γκροτέσκ χωρίς να την υπερβαίνει. Με τη σταδιακή απορρύθμιση των προσώπων στο δεύτερο μονόπρακτο (Ο Γάμος) προοικονομήθηκε η τελική κατάρρευση του τρίτου, όπου η ραγδαία αποδιάρθρωση του περιβάλλοντος χώρου εξεικονίζει εφιαλτικά την ηθική χρεωκοπία προσώπων, σχέσεων και θεσμών. Η αίσθηση της βαθμιαίας αποσταθεροποίησης αποδόθηκε με ευκρίνεια από τον Ι.Δρόσο, ο οποίος προίκισε τους ηθοποιούς με μία δεύτερη, αθέατη, απειλητική υπόσταση, υπαινικτικά στην αρχή, στη συνέχεια ολοένα εμφανέστερα παρούσα. Η περίφημη μπρεχτική «ανοικείωση» οικοδομείται από το πρώτο λεπτό, όταν ένα γαμήλιο τραπέζι μεταλλάσσεται σε κόλαση, ενώ τα φώτα και η μουσική τύπου καμπαρέ (φωτισμοί Β.Μούντριχας, μουσική επιμέλεια Ι.Δρόσος) ενισχύουν το «παραξένισμα» και τη σύγχυση.

Οι ηθοποιοί ήταν απολύτως μέσα στο πνεύμα της παράστασης και απέδωσαν με μέτρο, χιούμορ και ανάλαφρη χάρη τον Τσέχοφ του πρώτου μέρους -θα σημειώσω εδώ ότι ήταν από τις ελάχιστες φορές που δεν με ενόχλησε αισθητικά η περσόνα της «ελαφρόμυαλης γυναίκας», γιατί οι ερμηνείες δεν προσέφυγαν στην ευκολία του κλισέ. Στον Μπρεχτ κράτησαν με αξιοθαύμαστη ισορροπία το ρυθμό και την ενέργεια του κειμένου, υποβάλλοντας έντεχνα τις υπόγειες εντάσεις του, παραμένοντας ωστόσο πιστοί στην μπρεχτική νόρμα της αποστασιοποίησης και της «χαμηλής θερμοκρασίας».

Στα μονόπρακτα του Τσέχοφ χρησιμοποιήθηκε η κλασική μετάφραση του Ερ.Μπελιέ, ενώ το κείμενο του Μπρεχτ αποδόθηκε εξαιρετικά από τον Ι.Δρόσο.

Συχνά, στους επαγγελματικούς θιάσους προσάπτεται απαξιωτικά ότι «παίζουν σαν ερασιτέχνες». Αντίστοιχα συχνά, στα ερασιτεχνικά σχήματα αποδίδεται δίκην επαίνου ότι «παίζουν σαν επαγγελματίες». Η ομάδα της ΟΤΟΕ επαναπροσδιόρισε τα αυθαίρετα στερεότυπα, προσεγγίζοντας με σεβασμό και σοβαρότητα τα κείμενα και στήνοντας μια παράσταση αξιώσεων, που ανάγει την ερασιτεχνία στο αρχέτυπό της: στον γνήσιο, ανιδιοτελή Έρωτα για την Τέχνη.

Κατερίνα Θεοδωράτου

ΣΤΗΛΗ ΤΗΕ ARTMANIACS /// ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ ΡΗΓΑ ////

Συνέντευξη στην AΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ

Φλωρεντία Ρήγα, σε καλωσορίζω στο Varelaki. Θα ήθελα να μας πεις αρχικά πώς ξεκίνησες με τη γραφή και να αναφερθείς σύντομα στα βιβλία σου που κυκλοφορούν.


Αγαπητή Μίνα, ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη αυτή – είναι μεγάλη μου χαρά και τιμή να φιλοξενείται συνέντευξή μου σ’ ένα ιστολόγιο σαν το varelaki, που επιδιώκει το ουσιαστικό στα γράμματα και τις τέχνες. Απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, έφτιαχνα ιστορίες – για την ακρίβεια, όπως ο κοκκινολαίμης, ζούσα με αυτές – απλώς στα οκτώ μου, έπειτα από προτροπή ενός δασκάλου μου, ξεκίνησα να τις βάζω στο χαρτί. Με την ποίηση άρχισα να πειραματίζομαι στο τέλος του δημοτικού, κι ήταν ο Α. Σαμαράκης που, έχοντας δει γραπτά μου, μ’ ενθάρρυνε, εκτός από τον πεζό λόγο, να συνεχίσω να εκφράζομαι και ποιητικά. Η γραφή ήταν η πραγματικότητά μου, όλα τα υπόλοιπα ήταν ένα όνειρο που μου έδινε ιδέες. Τα βιβλία μου είναι η πιο αληθινή επικοινωνία μου με τον κόσμο. Προς το παρόν, βρίσκονται σε βιβλιοπωλεία (όπως λ.χ. Πολιτεία, Ιανός, Πρωτοπορία) δύο έργα μου, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Οσελότος: Η ποιητική συλλογή «Αποχρώσεις μιας έλλειψης» (2013), που αποτυπώνει την έλλειψη που βιώνουμε καθημερινά σε υπαρξιακό, κοινωνικό, ερωτικό ή πολιτικό επίπεδο. Επίσης, η αλληγορική ιστορία «Το αίνιγμα του κοκκινολαίμη» (2019), που πραγματεύεται τη δύναμη της δημιουργίας και της ελευθερίας της σκέψης. Απευθύνεται κυρίως σε ηλικίες 8-15 ετών, αλλά και σε όσους ονειρεύονται σαν παιδιά.


Έχεις δεχτεί κάποιες επιρροές; Ποιον σύγχρονο λογοτέχνη, Έλληνα ή ξένο αγαπάς και θαυμάζεις;


Στο γυμνάσιο, τα γραπτά μου αντανακλούσαν έντονα τις πρώτες λογοτεχνικές μου αγάπες · τα ποιήματά μου Ρίτσο, Καβάφη, Καρυωτάκη, τα διηγήματά μου Καζαντζάκη, Παπαδιαμάντη, Λουντέμη και τα παραμύθια μου Gianni Rodari, Hans Christian Andersen και Roald Dahl. Πλέον οι επιδράσεις συγχωνεύονται πιο δημιουργικά στο έργο μου, αν και φιλόλογοι φίλοι μου έχουν ανιχνεύσει Δημουλά και Dickinson στη γραφή μου. Ανά περίοδο επικεντρώνομαι σε διαφορετικούς δημιουργούς, χωρίς να λησμονώ τους προηγούμενους. Οι μεγάλες μου «εμμονές» δεν είναι ακριβώς «σύγχρονες», αλλά πάντα επίκαιρες: Charles Baudelaire, Oscar Wilde, Wirginia Woolf, Anna Akhmatova, Zbigniew Herbert, Samuel Beckett, Eugène Ionesco. Τα τελευταία χρόνια θαυμάζω περισσότερο το στυλ των Rohinton Mistry, Juan Gabriel Vásquez, Haruki Murakami και Salman Rushdie στην πεζογραφία και των Φωστιέρη, Χριστιανόπουλου, Γκανά και Χριστοδούλου στην ποίηση. Θα προτιμούσα βέβαια να επέλεγα έργα αντί λογοτέχνες – έχει τύχει να εκτιμήσω έναν ποιητή από ένα και μόνο ποίημα και να πω: “Γι’ αυτόν το στίχο και μόνο, άξιζε η αναμονή!”


Τι προσδοκάς γράφοντας;


Όπως και οι πρωταγωνιστές στο Αίνιγμα του κοκκινολαίμη, γράφω επειδή έχω ανάγκη να γεφυρώσω τη φαντασία με την καθημερινότητα, κι ελπίζω να μπορέσουν να δουν κι άλλοι μαζί μου την πραγματικότητα αυτή. Επιπλέον, το
γράψιμο είναι μια μορφή ασπίδας της μνήμης. Απρόσμενα, ξεχνάω ποια θέλουν ή νομίζουν οι άλλοι πως είμαι. Όταν γράφω θυμάμαι ποια είμαι και θα μπορούσα να είμαι. Και γράφω απ’ την αρχή.


To βιβλίο σου με τίτλο« Το αίνιγμα του κοκκινολαίμη» το οποίο διάβασα και βρήκα πραγματικά ευφάνταστο και απολαυστικό. Θέλεις να μας πεις λίγα λόγια για το πως το έγραψες; Nα μας βάλεις μέσα στο συγγραφικό σου εργαστήρι;


Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια, το να αγαπήσει κάποιος ένα βιβλίο μου και να συνομιλήσει μαζί του είναι η μεγαλύτερη χαρά για μένα. Είναι σαν να κρυφοκοιτάζουμε το ίδιο όνειρο, έστω κι αν το βλέπουμε διαφορετικά. Η αρχική ιδέα ήρθε στο μυαλό μου όπως η συνάντηση του Συγγραφέα με τον Αλέξη της ιστορίας, εντελώς απρόοπτα, σαν ένας ήχος που δεν μπορείς ν' αγνοήσεις. Το κεντρικό νόημα είναι ότι η έμπνευση / τέχνη, ενσαρκωμένη από τον κοκκινολαίμη, υπόκειται σε κάποιους νόμους, όπως κι η φύση, ενώ χρειάζεται διαρκή αφοσίωση κι αγάπη για να παραμείνει ζωντανή. Έτσι σχεδίασα τις πέντε βασικές περιπέτειες των ηρώων, ώστε να πρωταγωνιστούν σε αυτές τα πέντε στοιχεία της φύσης, αφού καθένα τους προσφέρει στους ήρωές μας κι από ένα κλειδί για να λύσουν το τελικό αίνιγμα. Τα πέντε κλειδιά αντιστοιχούν στα πέντε μυστικά για να αντέξει η τέχνη στο χρόνο και να δραπετεύσει μια ιστορία από το "τέλος" της. Σε κάθε περίπτωση, όμως, θέλησα να τονίσω πως το ταξίδι της δημιουργίας είναι τελικά αυτό που σ’ ελευθερώνει, αφού το ίδιο συνιστά μια επαναστατική πράξη.




 Θα ήθελα να μου κάνεις ένα σχόλιο για τη σύγχρονη λογοτεχνική πραγματικότητα στην Ελλάδα.


Παρατηρώ πως η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία διατηρεί μια ενεργή συνομιλία με την ξένη λογοτεχνία, δημιουργώντας ωστόσο μια δική της δυναμική, που ελπίζω ότι στα επόμενα χρόνια θα γίνει πιο επιδραστική, τουλάχιστον στη λογοτεχνία των γειτονικών χωρών. Φυσικά, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος του εφησυχασμού και της θήρας των πωλήσεων. Όπως σε κάθε εποχή, το σύστημα του μηρυκασμού των ίδιων λογοτεχνικών μοτίβων, της δημιουργίας μίας συγγραφικής κάστας ή – ακόμα χειρότερα – μιας μηχανής παραγωγής «best-sellers», επιβραδύνει την ελληνική λογοτεχνία από τις πραγματικές της δυνατότητες. Όσο πιο γρήγορα αξιοποιήσουμε υπέρ μας την αλληλεπίδραση λογοτεχνικής και εκδοτικής πραγματικότητας, τόσο πιο γρήγορα θα τερματιστεί ο φαύλος κύκλος των δύο ταχυτήτων γραφής – αυτή της διανοουμενίστικης ελίτ και αυτή της εμπορικής λογοτεχνίας – εις όφελος μιας ανανεωμένης, τολμηρής λογοτεχνικής παραγωγής.


Πιστεύεις στην κριτική;


Σ’ έναν ωκεανό έργων και αναγνώσεων, η κριτική είναι ο φάρος για τα έργα που θα μας κάνουν ν’ ανακαλύψουμε κάτι καινούριο, ιδίως εκείνα τα μικρότερα, ανεξερεύνητα νησιά της λογοτεχνίας. Η κριτική λοιπόν είναι περισσότερο οδηγός
για τους αναγνώστες, παρά για τους συγγραφείς, κατά τη γνώμη μου. Για τους δημιουργούς, ο φάρος είναι βοηθητικός τόσο ώστε να βρίσκουν την ισορροπία ανάμεσα στο έργο που περιμένει ν’ αναγνωστεί και στο έργο που θα βρίσκεται για πάντα αδιάβαστο στον ορίζοντα. Σκοπός του φάρου δεν είναι να οδηγήσει τον συγγραφέα στο λιμάνι, γιατί χρέος του είναι να διασχίζει το σκοτεινό πέλαγος της δημιουργίας.



Η γνώμη σου για τα λογοτεχνικά βραβεία.


Όπως συμβαίνει και με την κριτική, ακόμα και τα βραβεία κρίνονται. Κατά μία έννοια, θα μπορούσαν να υπάρχουν βραβεία και για τα βραβεία – για την ευθύβολη κρίση τους ή για την τόλμη ν’ ασπαστούν το καινούριο, το σκανδαλωδώς διαφορετικό. Προσωπικά, έχω πάψει από καιρό ν’ ακολουθώ τις «προτάσεις» γνωστών βραβείων, αν και συχνά εμπιστεύομαι επιλογές όπως αυτές του Διεθνούς Βραβείου Booker, του βραβείου Goncourt και του Ευρωπαϊκού Βραβείου Λογοτεχνίας. Σε κάθε περίπτωση, ένα βραβείο είναι μια ευκαιρία για τον δημιουργό να λάβει μια υλοποιημένη μορφή αναγνώρισης. Αρκεί να έχει κατά νου, ότι πρόκειται πάντα για μια υποκειμενική αναγνώριση. Ο καθένας μας άλλωστε, αναγνωρίζει κάτι εντελώς μοναδικό στο κάθε έργο. Όπως συμβαίνει και στο γυάλινο δωμάτιο από Το αίνιγμα του κοκκινολαίμη, διαβάζουμε τη λογοτεχνία, όπως ερμηνεύουμε διαφορετικά τον ίδιο καθρέφτη. Η κριτική και η βράβευση είναι διαδικασίες αμφίδρομες. Όχι μόνο εμείς και τα βραβεία, αλλά και το ίδιο το έργο μας κρίνει και μας επιβραβεύει ή όχι για την κρίση μας. Κι ο κύκλος συνεχίζεται.




Διαβάζεις κάτι τώρα;

Μόλις ολοκλήρωσα το "Υπολήψεις" του Vásquez Juan Gabriel, το οποίο απόλαυσα για την γλυκόπικρη ειρωνεία του και ξεκίνησα τους "Δενδρίτες" της Κάλλιας Παπαδάκη (Εκδόσεις Πόλις), που με γέμισε θετικές προσδοκίες για τη συνέχεια ήδη από τις πρώτες σελίδες.


Γράφεις κάτι τώρα;

Ενώ διαβάζω εστιάζοντας σε ένα έργο τη φορά, ξεκινώ παράλληλες περιπέτειες συγγραφής. Εκτός από ποιήματα, που πλέον γράφω μερικά κάθε βδομάδα, αυτό το διάστημα ολοκληρώνω μια συλλογή διηγημάτων, ενώ ετοιμάζω κι ένα νέο παραμύθι. Ελπίζω το επόμενο έτος να εκδώσω κάτι από αυτά.

Ευχαριστώ και πάλι για την φιλοξενία κι εύχομαι στους φίλους του ιστολογίου καλές αναγνώσεις.

ΚΟΥΛΑ ΑΔΑΛΟΓΛΟΥ/// ΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ/// ΠΤΥΧΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΥΛΑΣ ΑΔΑΛΟΓΛΟΥ

(2019)	Νήματα της γραφής, πτυχές κειμένων, Ρώμη
(2018)	Γιατί το μέλλον μια μικρή κουκίδα, Σαιξπηρικόν
(2016)	Εποχή αφής, Σαιξπηρικόν
(2013)	Οδυσσέας, τρόπον τινά, Σαιξπηρικόν
(2012)	Βγήκε ένας ήλιος χλωμός, Ταξιδευτής
(2009)	Διπλή άρθρωση, Ταξιδευτής
(2007)	Η γραπτή έκφραση των μαθητών, Κέδρος
(2001)	Μαθητεία στην αναμονή, Τα Τραμάκια
(1996)	Δύο ελεγείες και μία ωδή, Τα Τραμάκια ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ (2019) Θεσσαλονίκης ποιήτριες τρεις, Κουκκίδα (2018) Πώς φοριούνται οι λέξεις: Εβδομαδιαίο ημερολόγιο 2019, Εκδόσεις Πατάκη (2016) Δαίδαλος, Μεγάλη ανθολογία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, Εταιρεία Συγγραφέων (2016) Τα πάθη στη λογοτεχνία, Εκδόσεις Καστανιώτη (2016) Χνάρια στο φιλιατρό των φίλων, Γαβριηλίδης (2014) Τα ποιήματα του 2013, Κοινωνία των (δε)κάτων (2011) Έκφραση έκθεση για το γενικό λύκειο, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων (Ο.Ε.Δ.Β.) (2009) Τα ποιήματα του 2008, Κοινωνία των (δε)κάτω

Βιβλία. Φθάνουν στα χέρια μας με διάφορους τρόπους. Τα αγγίζουμε, μυρίζουμε τις σελίδες τους, τα σημαδεύουμε με σημειώσεις, υπογραμμίσεις, σχόλια. Τα αγαπούμε. Κάποιες φορές η αναγνωστική επικοινωνία μετατρέπεται σε ένα κείμενο του αναγνώστη και αποτυπώνει την εμπειρία της ανάγνωσης. Ένιωσα αρκετές φορές αυτή την ευτυχία, να αγγίζω τα νήματα της γραφής, να ψαύω τη μυστική τους ύφανση, τις βελονιές και τους κόμπους. Γιατί, για μένα, αναγκαία προϋπόθεση για να γράψω ένα κείμενο κριτικής προσέγγισης σε ένα βιβλίο είναι να μου ψιθυρίσει κάτι η γραφή του, κι εγώ να κοιτάξω προσεχτικά, να διακρίνω τα εμφανή σημάδια και τα μυστικά της ίχνη.

Τα κριτικά κείμενα που συγκεντρώνονται στον τόμο αυτό δημοσιεύονται από το 1998 ως το τέλος του 2018 - τα βιβλία στα οποία αναφέρονται εκδίδονται από το 1995 ως το πρώτο εξάμηνο του 2018. Κριτήριο για την παρουσίασή τους, και τότε, όταν προδημοσιεύτηκαν τα σημειώματά μου, και τώρα, που συγκεντρώνονται στον τόμο αυτό, είναι το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που μου προξένησαν. Κυρίως για τον τρόπο της γραφής, της ποιητικής έκφρασης ή της αναζήτησης στον πεζό λόγο.

Τα κριτικά κείμενα που συγκεντρώνονται στον τόμο αυτό δημοσιεύονται από το 1998 ως το τέλος του 2018 - τα βιβλία στα οποία αναφέρονται εκδίδονται από το 1995 ως το πρώτο εξάμηνο του 2018. Κριτήριο για την παρουσίασή τους, και τότε, όταν προδημοσιεύτηκαν τα σημειώματά μου, και τώρα, που συγκεντρώνονται στον τόμο αυτό, είναι το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που μου προξένησαν. Κυρίως για τον τρόπο της γραφής, της ποιητικής έκφρασης ή της αναζήτησης στον πεζό λόγο.

Το παρόν βιβλίο χωρίζεται σε τρία τμήματα: Ποίηση (27 λογοτέχνες), Πεζογραφία (26 λογοτέχνες), Δοκίμια-Άλλα κειμενικά είδη γραμμένα από λογοτέχνες (6 λογοτέχνες). Στην πραγματικότητα, οι συγγραφείς είναι λιγότεροι (49), διότι συχνά ο ίδιος συγγραφέας εντάσσεται σε περισσότερες από μία κατηγορίες. Η διάκριση αυτή αποτελεί τη διαιρετική βάση. Από εκεί και πέρα, τα σημειώματα τοποθετούνται σύμφωνα με την αλφαβητική σειρά στα ονόματα των συγγραφέων στους οποίους αναφέρονται.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ /// ΜΑΚΗΣ ΤΣΙΤΑΣ /// Ο ΙΠΠΟΤΗΣ ΚΑΙ Η ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΤΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ

ΜΑΚΗΣ ΤΣΙΤΑΣ*

Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη

        Ο Μάκης Τσίτας είναι ένας καθιερωμένος στις συνειδήσεις των μεγάλων και μικρών αναγνωστών συγγραφέας.Βραβευμένος ,πολυμεταφρασμένος,δεν χρειάζεται συστάσεις.Τούτο το κείμενο έχει σκοπό να αναφερθεί σε δύο παιδικά βιβλία του Μάκη Τσίτα.Αφενός μεν το πολύ πρόσφατο«Ο ιππότης και η χαμογελαστή βασίλισσα»,αφετέρου το «Βρες ποιος είμαι»  που είχε κυκλοφορήσει παλαιότερα από τα ελληνικά γράμματα(2007),αλλά επανακυκλοφορεί αργότερα από τις εκδόσεις Πατάκη (2014).Τι κοινό έχουν τα δύο βιβλία;TO (ΘΕΑΤΡΙΚΟ )ΠΑΙΧΝΙΔΙ που εμπεριέχει τη δραματοποίηση και το  ΠΑΙΧΝΙΔΙ  ΡΟΛΩΝ.

         Στο πρώτο βιβλίο, ο μικρός ήρωας χρίζεται ιππότης από τη χαμογελαστή και ευγενική βασίλισσα.Ορκίζεται να τη συνοδεύει παντού ,να την προστατεύει ,να είναι ο φύλακας άγγελός της.Την σώζει εύκολα από το δολοφονικό κουνούπι,από τους εχθρικούς στρατιώτες που έχει στείλει ο αντίπαλος,από την πυρκαγιά που έπιασε το παλάτι.Και κείνη είναι περήφανη και συνεχώς τον εκθειάζει ,κι ας κοκκινίζει εκείνος από ντροπή.Αλλά ξέρει ότι το αξίζει.Οι μικροί αναγνώστες αρχικά χαμογελούν όταν βλέπουν ότι η χαμογελαστή βασίλισσα είναι γριούλα.Στο τέλος νιώθουν περίεργα όταν  ο μικρός λέει ότι η γιαγιά του του δίνει φιλί.«Τι σχέση έχει τώρα η γιαγιά του;»,εύλογα αναρωτιούνται.Αυτός τόση ώρα μας μιλούσε για μια βασίλισσα!Μαγική ανατροπή,στ΄αλήθεια!Το παιδάκι «παίζει» με τη γιαγιά του.Εκείνο υποδύεται το ρόλο του γενναίου ιππότη ,ενώ η καλόβολη και καλόκαρδη γιαγιά του το ρόλο της βασίλισσας.Τρυφερότητα,αγάπη ,ευλογία εκπέμπεται από τις αράδες του Μάκη Τσίτα.Λιτός,απέρριτος,πάντα to the point κερδίζει τους μικρούς αναγνώστες,τους έλκει και θέλουν κι αυτοί να παίξουν ανάλογα παιχνίδια με τους δικούς τους ανθρώπους.Είναι αλήθεια πως επειδή οι σύγχρονοι γονείς συνεχώς εργάζονται ή κυνηγάνε το κέρδος ,αναγκάζονται να αφήσουν ή μοιραία αφήνουν τα παιδιά τους με τους παππούδες και τις γιαγιάδες.Οταν οι παπούδες και οι γιαγιάδες είναι ενεργητικοί και έχουν τη διάθεση ,αφιερώνουν χρόνο και παίζουν με τα εγγόνια τους .

      Ανάλογο θέμα θα λέγαμε πως υπάρχει και στο ΒΡΕΣ ΠΟΙΟΣ ΕΙΜΑΙ.Ο κύριος Ρηγόπουλος πριν πάει για ύπνο παίζει παιχνίδια με τον γιο του.Προσπαθεί να βρει την ταυτότητά του  μεσα από μεταμορφώσεις και παντομίμες και παιχνίδια ρόλων.Οταν χτυπάει το τηλέφωνο στο γραφείο του κ.Ρηγόπουλου,μπορεί να είναι πραγματικά οποιοσδήποτε.Ένας ελέφαντας,ένας τζίτζικας,ο τρομερός μάγος Ραταπουρίμ.Τα μικρά παιδιά ευχαριστιούνται και αναζητούν τέτοιου είδους παιχνίδια.Διασκεδάζουν,εκτονώνονται και είναι ένας τρόπος να επικοινωνούν με τους γονείς τους.

      Και στις δύο περιπτώσεις η συνεργασία με τους εικονογράφους είναι πετυχημένη με την έννοια πως οι πλούσιες και καλοσχεδιασμένες εικόνες συμπληρώνουν το κείμενο.

     Πρόκειται για δύο κείμενα εύκολα για δραματοποίηση .Εχει σημασία να δούμε πώς ο Μάκης Τσίτας χειρίζεται το ίδιο θέμα ,αλλά με διαφορετικό τρόπο,δίνοντας δύο βιβλία που μας αγγίζουν με την απλότητα,τη διαύγεια και την αλήθεια τους.

     Έχοντας παρακολουθήσει στενά την πορεία του Μάκη Τσίτα και έχοντας ασχοληθεί με τα βιβλία του σημειώνω τα εξής πέντε σημεία:

-Δίνει το θέμα του με αμεσότητα,τρόπο λιτό και παιχνιδιάρικο.

-Καλλιεργεί τη συναισθηματική νοημοσύνη στα παιδιά.

-Ασχολείται με το θέμα του Εαυτού/ποιος είμαι ,ποιος ο οικογενειακός και κοινωνικός μου περίγυρος,τί κάνω.

-Θέτει ενίοτε σύγχρονα σημαντικά ζητήματα έχοντας σύνδεση με τους καιρούς που διανύουμε και τα φαινόμενα που συναντάμε(π.χ.Η μικρή διάσημη/Μπροστά στην τηλεόραση)

-Δεν προσπαθεί με πολύπλοκο τρόπο κάτι να αποδείξει.Αφηγείται σύντομες ιστορίες δίνοντας τροφή για σκέψη σε μικρούς ,αλλά και σε μεγάλους.

   Έχει αποκτήσει το κοινό του που αναμένει διαρκώς κάποιο επόμενο βιβλίο του.

*Η φωτό είναι παρμένη απόεδώ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ/// ΤΑΣΟΣ ΨΑΡΡΗΣ /// ΜΟΛΥΒΙ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ

ΠΈΜΠΤΗ 17 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2019 ΣΤΙΣ 8:00 μ.μ.

Η παρουσίαση του βιβλίου του Τάσου Ψαρρη

«Μολύβι για τα μάτια»

στο Poliς Αrt Cafe

OMIΛΗΤΕΣ:

Εύη Βουλγαράκη

Στέφανος Φύσκιλης

Διαβάζει η Νίκη Ανδρικοπούλου

                                       

Χωρίς αποσιωποίηση ΙΙ - Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι 19/10, 19.00, στο Free Thinking Zone

«Χωρίς αποσιωποίηση²: Vladimir Mayakovsky, Sandro Penna John Berryman, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Georg Trakl, Sergei Yesenin, Cesare Pavese, Paul Celan – αφιέρωμα σε 8 σημαντικούς ποιητές»

19/10 Vladimir Mayakovsky: Χρήστος Κούκης, Παναγιώτης Μηλιώτης

23/11 Sandro Penna: Σπύρος Αραβανής, Αντώνης Τσόκος

14/12 John Berryman: Βασίλης Παυλίδης, Δημήτρης Πέτρου

25/1 Ναπολέων Λαπαθιώτης: Χάρης Νικολαΐδης, Στέργιος Ντέρτσας

22/2 Georg Trakl: Γιώργος Αλισάνογλου, Βασίλης Ζηλάκος

28/3 Sergei Yesenin: Σταμάτης Πολενάκης, Κυριάκος Συφιτζόγλου

25/4 Cesare Pavese: Διονύσης Μαρίνος, Φάνης Παπαγεωργίου       

30/5 Paul Celan: Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, Νίκος Ερηνάκης,

Επιμέλεια-συντονισμός: Αγγελική Λάλου

Καλλιτεχνική υποστήριξη: Αναστασία Γκίτση

Μουσική επιμέλεια: Ηλίας Χατζόγλου

«Χωρίς αποσιωποίηση²», ένας κύκλος 8 συζητήσεων, από τον Οκτώβριο του 2019 έως τον Μάιο του 2020, αφιέρωμα σε 8 σπουδαίους ποιητές (7 από τους 8 αυτόχειρες) που σημάδεψαν την εποχή τους και συνεχίζουν και σήμερα να ακούγονται και να μαγνητίζουν τους αναγνώστες με τη δύναμη, την αλήθεια και το εσωστρεφές βλέμμα του λόγου τους. Μία ποιητική διαδρομή από τον ψίθυρο στην κραυγή, σε μια προσπάθεια να αποδοθεί η εσωτερική αγωνία που έθρεψε και όπλισε τις λέξεις καθ’ όλα τα παραγωγικά στάδια της σιωπής μεταμορφώνοντάς την σε ποίηση. Οι ομιλητές καλούνται να εισδύσουν σε βάθος στον λόγο των οκτώ ποιητών, να καταδυθούν στο έργο, να αφουγκραστούν κάθε ίχνος και κάθε συναίσθημα. Σύγχρονοι Έλληνες ποιητές, κάποιοι με παρουσία χρόνων και ώριμο έργο, κάποιοι νεότεροι και πρωτοεμφανιζόμενοι, διαβάζουν αυτούς τους 8 μεγάλους ποιητές και μας ξεναγούν στην ανάγνωσή τους. Η Αγγελική Λάλου, σε ρόλο συντονιστή, συνομιλεί μαζί τους και κάνει μια αναφορά στη ζωή και σε γεγονότα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πορείας και του έργου τους.

Οι εκδηλώσεις γίνονται στις 19.00

Free Thinking Zone: Σκουφά 64 και Γριβαίων, 106 80 Αθήνα, 210 3617461, F: Free Thinking Zone, T:@freethinkinzone, Y: Free Thinking Zone, I: Free_Thinking_Zone

EΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΖΟΥ ΛΟΓΟΥ:ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ Β.ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗ

Συνεχίζεται και φέτος το Εργαστήρι Δημιουργικής Γραφής του Κώστα Β. Κατσουλάρη σε συνεργασία με τις εκδόσεις Μεταίχμιο, στον Πολυχώρο των εκδόσεων στην Ιπποκράτους. Οι εγγραφές για τη φθινοπωρινή περίοδο ξεκίνησαν, δείτε αναλυτικά όρους και προϋποθέσεις. 

Εργαστήρι πεζού λόγου: Δημιουργική γραφή & τεχνικές της αφήγησης

Σε αυτό το εργαστήριο, μέσα από αναγνώσεις, ασκήσεις, επισημάνσεις, αλλά πρωτίστως μέσα από τη δημιουργική διάδραση μεταξύ των συμμετεχόντων, μαθητών και δασκάλου, διερευνούμε με πρακτικό τρόπο ποικίλα ερωτήματα.

Κάποια από αυτά είναι πιο «τεχνικά»:

• Ποιος «μιλάει» μέσα σε μια αφήγηση;
• Τι είναι προτιμότερο, να «δείχνεις και να μη λες» (show, don't tell) ή μπορείς εξίσου καλά να «λες χωρίς να δείχνεις»;
• Πότε ολοκληρώνεται μια ιστορία και πότε απλώς σταματάει;
• Τι πρέπει να κάνουμε ώστε οι αφηγήσεις μας να είναι ζωντανές και παλλόμενες και όχι… «ψόφια κουνέλια»;

Ενώ άλλα είναι γενικότερα:

• Τι είναι το καλό γράψιμο και γιατί δεν είναι «σχετικό»;
• Είναι ο εαυτός μας προϊόν μυθοπλασίας;
• Πώς οι αγαπημένοι μας συγγραφείς γίνονται οι καλύτεροι δάσκαλοί μας και γιατί είναι καλό να έχουμε παραπάνω από έναν;

Στη διάρκεια των δέκα εβδομάδων που διαρκεί ο πρώτος κύκλος του εργαστηρίου, κάθε ενδιαφερόμενος/η συμμετέχει με 4 ή 5 ασκήσεις-διηγήματα (ένα σε κάθε δεύτερη συνάντηση), μικρότερης έκτασης στην αρχή, εκτενέστερα στη συνέχεια, καθένα από τα οποία αποσκοπεί στην «απορρόφηση» μιας αφηγηματικής τεχνικής ή ενός «τρόπου» θεάσης της γραφής. Επίσης, υποχρεούται να διαβάζει προσεκτικά στο σπίτι τα διηγήματα των λοιπών συμμετεχόντων και να συνεισφέρει δημιουργικά στη συζήτηση με βάση συγκεκριμένο πλαίσιο ανάλυσης.

Γενικότερα: Θα μελετήσουμε διαφορετικά στιλ γραφής, θα δοκιμάσουμε τεχνοτροπίες· θα δούμε πώς η επιλογή μιας «φόρμας» μπορεί να καθορίσει το «περιεχόμενο» ενός λογοτεχνικού έργου και πώς, αντίστροφα, ένα συγκεκριμένο «περιεχόμενο» έλκει τη δική του «φόρμα». Πάντοτε έχοντας επίγνωση ότι η συγγραφή είναι αγώνας μεγάλων αποστάσεων, άσκηση επιμονής και υπομονής, έκφραση πίστης στη δύναμη των λέξεων και αγάπης για τους ανθρώπους.

Αναλυτικά:

ΕΝΑΡΞΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ: ΤΕΤΑΡΤΗ 9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2019

ΗΜΕΡΑ ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ: ΠΕΜΠΤΗ, 26 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ, ώρα 18:00, στον Πολυχώρο των εκδόσεων, Ιπποκράτους 118. 

Δήλωση συμμετοχής με αποστολή αναλυτικού βιογραφικού σημειώματος και ευσύνοπτου δείγματος γραφής (κείμενο μυθοπλασίας) στο e-mail  polychoros@metaixmio.gr
Επιπλέον προσφορές για τους συμμετέχοντες καθώς και περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο εγγραφής σας θα βρείτε ΕΔΩ.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Κώστας Β. Κατσουλάρης γεννήθηκε το 1968 στην Άρτα. Σπούδασε οικονομικά στην Αθήνα, κινηματογράφο στο Παρίσι και λογοτεχνία στη Θεσσαλονίκη. Έχει εκδώσει οκτώ βιβλία πεζογραφίας κι έχει συμμετάσχει με διηγήματά του σε συλλογικές εκδόσεις, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το προηγούμενο βιβλίο του, η συλλογή διηγημάτων Νυχτερινό ρεύμα (Πόλις, 2015), τιμήθηκε με το βραβείο διηγήματος του λογοτεχνικού περιοδικού «Ο Αναγνώστης» και με το βραβείο διηγήματος του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του, το μυθιστόρημα Στο στήθος μέσα χάλκινη καρδιά (Μεταίχμιο 2018), ήταν υποψήφιο για το βραβείο καλύτερου μυθιστορήματος της χρονιάς στα βραβεία του «Αναγνώστη» και του λογοτεχνικού περιοδικού «Κλεψύδρα».

Για περισσότερα από δέκα χρόνια εμψυχώνει εργαστήρια δημιουργικής γραφής ή ανάγνωσης (στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, στο ΕΚΕΜΕΛ, στο Κολλέγιο της Ελλάδας, στις εκδόσεις Πατάκη, στις εκδόσεις Μεταίχμιο και αλλού), ενώ είναι καθηγητής-σύμβουλος στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Δημιουργική Γραφή» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ). Από τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορεί η συλλογή διηγημάτων Μαθαίνοντας ποδήλατο, με διηγήματα μαθητών του, ενώ αρκετοί από αυτούς έχουν εκδώσει βιβλίο με προσωπική δουλειά τους. Μεταφράζει, αρθρογραφεί κι εργάζεται ως σύμβουλος κινηματογραφικών σεναρίων. Το 2009 συνίδρυσε –κι έκτοτε διευθύνει– τη διαδικτυακή πύλη για το βιβλίο και τον πολιτισμό Bookpress.gr.

Περισσότερα για τον συγγραφέα θα βρείτε ΕΔΩ.

Υπεύθυνος – Διδασκαλία: Κώστας Β. Κατσουλάρης, συγγραφέας

Διάρκεια: 30 ώρες / 10 συναντήσεις

Μέρα και ώρες μαθημάτων: Τετάρτη, 17:00-20:00

Κόστος: 290 € - Για φοιτητές και ανέργους: 260 €

Σε όλους τους συμμετέχοντες θα δοθεί δωρεάν το βιβλίο Ελέφαντας του Ρέιμοντ Κάρβερ ή το βιβλίο Η τριλογία της Νέας Υόρκης του Paul Auster.