Συνέντευξη στην Aσημίνα Ξηρογιάννη
Διάβασα σε μια συνέντευξή σας στη lifo το εξής :«Όντως ήμουν πάντα λάτρης του απόλυτου. Ονειρευόμουν και εξωράιζα τα πράγματα, προσδοκώντας έναν κόσμο πέρα από εδώ, μακριά από τη φθορά....»Αυτή η λατρεία συνέβαλε στο να ζείτε λογοτεχνικά και να έχετε πλούσια λογοτεχνική ζωή;
Δεν υπήρξα ποτέ λάτρης του απόλυτου, είμαι σχετικίστρια από χαρακτήρα. Πιστεύω, βέβαια, ότι η ζωή δεν αξίζει όταν βιώνεται επιδερμικά, αλλά όταν κάθε εμπειρία αφήνεται να μας σφραγίσει με το αποτύπωμά της. Το να ζήσω, ωστόσο, «λογοτεχνικά» ήταν μια παιδική φαντασίωση, τροφοδοτημένη από τα βιβλία που καταβρόχθιζα από νωρίς. Σχεδίαζα τη ζωή μου στα μέτρα της λογοτεχνίας, κι αυτό με καταδίκασε, στην εφηβεία μου, σε προσδοκίες που δεν χωρούσαν στην πραγματικότητα. Ευτυχώς γρήγορα προσγειώθηκα∙ σήμερα θεωρώ το «ζην λογοτεχνικώς» μια πόζα, ιδανική για να κρύβει τις ανεπάρκειες και την πνευματική μας νωθρότητα. Ο artiste maudit είναι ένας ωραίος, βολικός μύθος. Αν επιδιώκω να ζήσω κάπως, είναι αυθεντικά.
Πώς βλέπετε και βιώνετε τη σύγχρονη λογοτεχνική πραγματικότητα; Σας αρέσουν πράγματα, σας ενοχλούν κάποια άλλα;
Μου αρέσει η ποικιλία της σύγχρονης λογοτεχνικής δημιουργίας, ο πολλαπλασιασμός των λογοτεχνικών περιοδικών, το ενδιαφέρον ολοένα και περισσότερων για τη γραφή∙ με ενοχλεί το θόλωμα των κριτηρίων, η ευκολία με την οποία εξυμνούνται βιβλία χαμηλής ποιότητας που άλλοτε δεν θα έβρισκαν με τίποτα εκδότη, η δυσανεξία απέναντι στην κριτική. Με ενθουσιάζει η μέριμνα για την γλώσσα, όποτε την συναντώ, και με θυμώνει η αφροντισιά της. Με προβληματίζει, επίσης, το ότι ολοένα και περισσότεροι γράφουν παρά διαβάζουν.
Νιώθετε περισσότερο κριτικός ή μεταφράστρια;
Θεωρώ τον εαυτό μου καλή αναγνώστρια. Ως αναγνώστρια προσέρχομαι και στην κριτική και στην μετάφραση.
Το βιβλίο σας «Καλή και Ανάποδη» αγαπήθηκε πολύ από τον κόσμο...Εχετε εισπράξει την αποδοχή αυτή; Mιλήστε μου λίγο για το πώς ξεκίνησε η ιστορία αυτή...Τι είχατε στο μυαλό σας;
Χαίρομαι που αγαπήθηκε το βιβλίο, όπως λέτε, ήταν κάτι που ειλικρινά με ξάφνιασε, ιδίως επειδή το θέμα του ήταν τόσο ειδικό και τόσο ιδιωτικό, αφού αφορούσε μια παλιά μου εμμονή, το πώς δηλαδή η βαθιά γνώση μιας τεχνικής προάγει τη γνώση του εαυτού, ή το πώς αποκαθίσταται μια πρωτογενής σχέση με τα πράγματα, όταν
απομακρυνόμαστε από το εξωτερικό φαίνεσθαι των αντικειμένων και αρχίζουμε να καταγινόμαστε με αυτά. Ήθελα να δείξω ότι το πλέξιμο δεν είναι απλώς μια τεχνική αναδημιουργίας, αλλά μια δραστηριότητα που μπορεί να έχει συμβολικό βάρος, ποιητικό περιεχόμενο, μαθηματική ή μουσική χρήση, πολιτικές και φεμινιστικές συνδηλώσεις. Ξεκίνησα να γράφω μια στήλη στο περιοδικό Book’s Journal, η οποία τελικά εξελίχθηκε σ’ ένα βιβλίο σχεδόν χωρίς να το καταλάβω.
Πρόσφατα από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος κυκλοφόρησε ένα νέο σας βιβλίο...Θα θέλατε να μας βάλετε στο κλίμα του βιβλίου; Ti πραγματεύεται;
Έγραψα ένα βιβλίο για παιδιά, παρακολουθώντας τον δύσκολο και μακρύ δρόμο που είχαν να διανύσουν σαράντα σημαντικές Ελληνίδες, για να κερδίσουν την αυτονομία και την αυτοπραγμάτωσή τους. Θα έλεγα πως είναι μια εικονογραφημένη ιστορία της γυναικείας χειραφέτησης, από την αρχαιότητα ως σήμερα. Οι σαράντα Ελληνίδες που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο θα μπορούσαν, βέβαια, να είναι πενήντα, εξήντα, εκατό… Ωστόσο, μέσα στην περιορισμένη, εκ των πραγμάτων, έκταση, του βιβλίου, χώρεσαν, νομίζω, μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις γυναικών που κατάφεραν να υπερβούν, σε δύσκολους καιρούς, τους περιορισμούς του φύλου τους, τα στερεότυπα, τα εμπόδια, τις προκαταλήψεις και να δημιουργήσουν. Αφηγήθηκα τις ιστορίες τους απλά, σαν ένα παραμύθι που θα έλεγα στην κόρη μου όταν ήταν μικρή, για να την απομακρύνω από τις ζαχαρένιες, εξωπραγματικές ηρωίδες, να της δημιουργήσω πρότυπα πιο στέρεα και πιο ουσιαστικά.
Αν σας ζητούσα τρεις μόνο συγγραφείς να μου αναφέρετε..που όμως με το έργο τους άλλαξαν το βλέμμα σας για τον κόσμο, ποιοί θα ήταν αυτοί;
Είναι πολλοί – ωστόσο αν πρέπει να διαλέξω μόνο τρεις, θα ανέφερα τη Βιρτζίνια Γουλφ, τον Χ.Λ.Μπόρχες και τον Β.Γκ.Ζέμπαλντ. Θα μου επιτρέψετε όμως, για να μην αδικήσω τους Έλληνες, να συμπληρώσω: ο Γεώργιος Βιζυηνός, ο Άρης Αλεξάνδρου και ο Γιάννης Πάνου.
Ποιο το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας εν τέλει;
Ο καιρός θα το δείξει. Δεν ξέρω αν θα είναι λαμπρό, σίγουρα, πάντως, θα είναι πυκνό.
Διαβάζετε ποίηση, θεάτρο;
Νεότερη διάβασα πολλή ποίηση και εξακολουθώ να επιστρέφω σ’ αυτήν, όχι τόσο συχνά, ωστόσο, όσο θα ήθελα. Οι νέοι ποιητές με αιφνιδιάζουν με την πειραματική τους τόλμη και το βάθος τους. Όσο για το θέατρο, ομολογώ ότι τα τελευταία χρόνια προτιμώ να το διαβάζω, παρά να το βλέπω.
'Ένα βιβλίο που επιθυμείτε διακαώς να μεταφράσετε ,αλλά ακόμα δεν το έχετε κάνει ακόμα...
Θα ήθελα να μεταφράσω τον «Οδυσσέα» του Τζόυς, αλλά χρειάζομαι μια υποτροφία γι’ αυτό, και κανείς δεν θα βρεθεί να μου τη δώσει.
«Tα μυστικά του συρταριού » προσωπικό ,αλλά και αποκαλυπτικό συνάμα βιβλίο ....Για φανατικούς της λογοτεχνίας τολμώ να πω...
Προσωπικό, στον βαθμό που ανέκαθεν με ενδιέφερε η ημερολογιακή γραφή. Όμως αυτή η ανθολογία είναι μια χειρονομία προς τους άλλους, προς όσους, μέσα στη μοναξιά του δωματίου τους, ανέπτυξαν την ιδέα της πραγμάτωσης του εαυτού, έστω και μέσω των καθημερινών εγγραφών σε ένα μυστικό τετράδιο∙ προς όσους απέσταξαν ακόμη και από την ασημαντότητα κάποια ουσία, αναζητώντας επίμονα το νόημα του ζην. Η προσπάθεια ερμηνείας, ανασύνταξης και οργάνωσης του κόσμου της εμπειρίας που επιχειρεί ο ημερολογιογράφος, αυτή η συνήχηση αισθημάτων και συμβάντων, δεν είναι μονάχα ενδιαφέρουσα, είναι και συγκινητική. Ίσως γιατί, τη στιγμή που γράφει κανείς, δεν επινοεί μονάχα τον εαυτό του, αλλά και τον υπερβαίνει, καθώς προχωρεί οριστικά προς ένα ανεξιχνίαστο αύριο.
Τι θα λέγατε σε έναν νέο λογοτέχνη που κάνει τώρα τα πρώτα του βήματα...
Να διαβάζει. Να διαβάζει γιατί μόνο αυτό θα του δώσει ένα μέτρο για το τι επιχειρεί να κάνει ο ίδιος και πόσο το επιτυγχάνει. Να διαβάζει τα κείμενα της ελληνικής γραμματείας, για να σμιλέψει το γλωσσικό του όργανο. Να δείχνει τα γραπτά του στους ομότεχνους που θαυμάζει και εμπιστεύεται, και να δέχεται την κριτική τους.
Παρακολουθείτε τα πολιτικά πράγματα; Πιστεύετε ότι η όποια κρίση στην πολιτική έχει όντως αντίκτυπο στην λογοτεχνία;
Ασφαλώς παρακολουθώ την πολιτική και υφίσταμαι, όπως και όλοι μας, τις επιπτώσεις της. Η κρίση επηρεάζει όλες τις πλευρές της ζωής μας, άρα δεν θα μπορούσε να μην έχει αντίκτυπο στη λογοτεχνία. Στην αρχή της, βέβαια, γέννησε στερεότυπες περιγραφές και επιδερμικές προσεγγίσεις, διδακτισμό, ηθικολογία, μια γενική τάση για καταγγελία και δαιμονολογία – ήταν της μόδας, να γράφεις για την κρίση, και οι συρμοί είναι κατά κανόνα επιφανειακοί. Σήμερα, πια, με οκτώ χρόνια κρίσης στο κεφάλι μας, και χωρίς ελπίδα να υποχωρήσει έτσι που έχει δηλητηριάσει από άκρου εις άκρον την καθημερινότητά μας, οι συγγραφείς μας την αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ωριμότητα, παρότι δεν επινοούν ακριβώς ένα σχήμα για την κατανόηση και την ερμηνεία της.
'Αμεσα εκδοτικά σας σχέδια.
Πολλές, πολλές, πολλές μεταφράσεις. Ένα βιβλίο για τη σχέση λογοτεχνίας και μουσικής, που προχωρεί πάρα πολύ αργά.
Τί ελπίζετε,τί ονειρεύεστε;
Ονειρεύομαι μια πολιτική, κοινωνική, πνευματική, αισθητική αποτελμάτωση. Αλλά δεν είμαι τόσο αισιόδοξη ώστε να ελπίζω.
***
