Συνέντευξη στην ΑΣΗΜΙΝΑ ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ
-Κύριε Βόλκοβιτς, Θα σας πάω χρόνια πίσω και θα ρωτήσω πώς ξεκίνησαν όλα με τη μετάφραση, πρώτα ερεθίσματα, σπουδές και ενδεχόμενες επιρροές.
Είχα πάντα μια συγγένεια με τις ξένες γλώσσες, επειδή ένας παππούς μου ήταν Ρώσσος και ήμουν δίγλωσσος μέχρι 7 χρονών. Επίσης, πάντα ονειρευόμουν να γίνω συγγραφέας, αλλά δεν έβγαινε. Στην αρχή λοιπόν η μετάφραση υπήρξε ένα υποκατάστατο του γραψίματος, πριν μάθω να γράφω σιγά-σιγά χάρη σ΄ αυτήν.
-Το 1978 ήταν που αρχίσατε να μαθαίνετε ελληνικά, σωστά; – κάπου το διάβασα αυτό. Αγάπη για την Ελλάδα και ενδιαφέρον για το ένδοξο παρελθόν της να υποθέσω;
Μπα. Θαυμάζω τα αρχαία, αλλά χωρίς πάθος. Με τράβηξε αμέσως η σύγχρονη, η ζωντανή Ελλάδα. Αγάπησα τα νέα ελληνικά, τη νεοελληνική λογοτεχνία με τους θησαυρούς της, και τους ανθρώπους φυσικά, παρ΄όλο που — ή επειδή — είναι τόσο διαφορετικοί από μένα.
-Tί είδους βιβλία έχετε μεταφράσει από τα ελληνικά;
Απ’ όλα, συστηματικά. Πεζογραφία, ποίηση, θέατρο. Μου αρέσει η ποικιλία, με ξεκουράζει. Έχω μεταφράσει πολλά σύγχρονα έργα, επειδή τα κλασικά κείμενα, συνήθως, έχουν ήδη μεταφραστεί από άλλους. Προτιμώ τα δύσκολα, τα μη-εμπορικά. H μετάφραση του Χειμωνά, π.χ., ήτανε μια δυνατή εμπειρία. Περιφανεύομαι που έκανα γνωστά στην Γαλλία τρία σπουδαία βιβλία παραγνωρισμένα στην πατρίδα τους : την σπαρακτική Τζιοκόντα του Νίκου Κοκάντζη, τον γουστόζικο Θρύλο του Κωσταντή του Κώστα Χατζηαργύρη και το εντυπωσιακότατο Τι είδε η γυναίκα του Λοτ της Ιωάννας Μπουραζοπούλου. Ταυτόχρονα όμως, μου αρέσει να ασχοληθώ με καλά μπεστ-σέλλερς, σαν τα αστυνομικά του Πέτρου Μάρκαρη.
-Δώστε μου το δικό σας ορισμό για την Ποίηση.
Τρομακτική ερώτηση! Έχω ένα γαλλικό βιβλίο που συγκεντρώνει χίλιους ορισμούς για την ποίηση, από τους οποίους κανένας δεν είναι τελείως ικανοποιητικός. Ο Βαλερύ λέει ότι ο πεζός λόγος περπατάει ενώ ο ποιητικός χορεύει, και μου φαίνεται αρκετά σωστό, ώς ένα βαθμό. Θα έλεγα φυσικά ότι στην ποίηση ο λόγος είναι πιο πυκνός, η μουσικότητα είναι πιο φανερή. Υπάρχουν όμως κείμενα στο μεταίχμιο, και στο κάτω-κάτω δεν μ΄ ενδιαφέρει να κατατάξω κάθε βιβλίο σε μια ορισμένη κατηγορία. Ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, στη μεταφραστική δουλειά δεν υπάρχει διαφορά. Πάντα έχεις να κάνεις με λέξεις και φράσεις, πάντα υπάρχει ρυθμός, παντα υπάρχουν παρηχήσεις, μια μουσικότητα πότε ολοφάνερη, πότε πιο διάχυτη. Για μένα, επίσης, κάθε κείμενο είναι προφορικό, θεατρικό λοιπόν. Διαβάζω, γράφω και μεταφράζω με το αυτί.
-Ποιητές ή λογοτέχνες γενικότερα, που θαυμάζετε και αγαπάτε;
Οι Γάλλοι θεοί μου είναι ο Προυστ και ο Φλωμπέρ. Στα έλληνικά, θα περιοριστώ στους νεκρούς, για ευνόητους λόγους. Λατρεύω τον Χατζή, τον Ταχτσή και τον Ιωάννου, αυτή τη γενιά. Με σφράγισαν αυτοί οι τρεις. Περιορίζομαι στην πεζογραφία επειδή στην ποίηση τα ονόματα θα ήταν πάρα πολλά.
-Έχετε επιχειρήσει o ίδιος να γράψετε ποίηση ή πεζογραφία;
Γράφω μόνο πεζογραφία, και κάτι στιχάκια πού και πού, για πλάκα αλλά και για άσκηση: μεταφράζω πάντα έμμετρα τα έμμετρα ποιήματα (Καββαδία, Καρυωτάκη, Γκανά, δημοτικά τραγούδια, ρεμπέτικα…). ΄Εχω δημοσιεύσει οχτώ προσωπικά βιβλία και γράφω τακτικά στην ιστοσελίδα μου. Το γράψιμο είναι προπόνηση για τη μετάφραση, και αντιστρόφως.
-Tι άλλο σας αρέσει να κάνετε από το να μεταφράζετε ; Εκτός από τη Λογοτεχνία ποια άλλη τέχνη αγαπάτε;
Ήμουνα μαραθωνοδρόμος παλιά, κουτσοτρέχω ακόμη κάθε μέρα και πιστεύω ότι το τρέξιμο έχει κάποια σχέση με τη μετάφραση. Υπήρξα μουσικός ακόμα πιο παλιά, μα παράτησα την μουσική όταν κατάλαβα ότι την αγαπάω μεν, αλλά αυτή δεν μ΄ αγαπάει. Ήμουνα και λάτρης του κινηματογράφου, τώρα πια δύσκολα προλαβαίνω, αλλά η μουσική και ο κινηματογράφος δίδαξαν πολλά στον μελλοντικό μεταφραστή. Είμαι μουσικός των λέξεων. Όλες οι τέχνες, εδώ που τα λέμε, είναι αλληλένδετες και ρίχνουν φως η μία στην άλλη.
-Πιστεύετε στην Κριτική και τα Βραβεία;
Στην Ελλάδα δεν ξέρω, αλλά στην Γαλλία οι καλοί κριτικοί είναι λίγοι μεν, αλλά υπάρχουν. Χωρίς αυτούς τους ξεναγούς, θα χανόμασταν στον λαβύρινθο των βιβλιοπωλείων. Αν και προσωπικά, βασίζομαι περισσότερο στις συμβουλές ορισμένων φίλων. Όσο για τα βραβεία, σε μας πολλά απ’ αυτά πάνε σε έργα που δεν αξίζουν, αλλά δεν πειράζει. Ας είναι κακό το βραβευμένο βιβλίο, ο φουκαράς ο συγγραφέας θα πάρει λίγο χαρτζιλίκι και ο εκδότης, αφού πωλήσει περισσότερα αντίτυπα, θα μπορέσει να εκδώσει ένα καλό βιβλίο. Και πρέπει να πω ότι στην Ελλάδα τουλάχιστον, όσο μπορώ να κρίνω, τα λογοτεχνικά βραβεία είναι εκπληκτικά αξιόπιστα! Γίνεται μια σοβαρή δουλειά σ’ αυτό τον τομέα, μπράβο σας.
-Πολιτικοί και πολιτική;
Οι περισσότεροι πολιτικοί είναι για κλάματα και για πέταμα, το ξέρουμε. Γι΄ αυτό ακριβώς δεν πρέπει να τους αφήσουμε την πολιτική. Ο καλός πολίτης πρέπει να ενημερώνεται, να ψηφίζει οπωσδήποτε — αν και δεν ξέρει πια ποιον να ψηφίσει — κι ενδεχομένως να πάει σε διαδηλώσεις όταν χρειάζεται. Στην ουσία, κάθε πράξη μας είναι πολιτική. Το γράψιμο και η μετάφραση, π.χ., είναι άνταρση εναντίον αυτών που μας κυβερνάνε, εννοώ τους τραπεζίτες, τους βιομήχανους και τους υπηρέτες τους, με άλλα λόγια τους πολιτικούς.
-Ποιούς έλληνες ποιητές έχετε μεταφράσει στα γαλλικά; Ποιούς θα θέλατε να μεταφράσετε στο μέλλον;
Έχω μεταφράσει μέχρι στιγμής 180 ποιητές, Έλληνες και Κύπριους, δηλαδή σχεδόν όλους τους πιο σημαντικούς. Προς το παρόν τα μεγάλα μου απωθημένα είναι δυο: ο Λειβαδίτης, του οποίου ο κληρονόμος δεν λέει να μου δώσει την άδεια, και ο Ελύτης. Θέλω να δημοσιεύσω Τα ρο του έρωτα και τα Ελεγεία της Οξώπετρας, αλλά η γυναίκα του μακαρίτη δεν μ’ αφήνει. Στις δυο περιπτώσεις, δεν καταλαβαίνω καν γιατί με σνομπάρουν αυτοί.
-Πείτε μας για τον εκδοτικό οίκο που έχετε ιδρύσει και τα μέχρι τώρα βήματά του;
Έγινα εκδότης για να δημοσιεύσω μερικά έργα, από τα καλύτερα, που δεν τα θέλουνε οι άλλοι. Ξεκινήσαμε το 2013 η σύζυγος κι εγώ και τρία χρόνια μετά έχουμε 14 τίτλους στον κατάλογο. Αρχίσαμε με την ποίηση και βγάζουμε σιγά-σιγά μια ανθολογία των ελλήνων ποιητών του 21ου αιώνα σε 6 τόμους και 60 ποιητές. Έχουμε εκδώσει επίσης ποιήματα των Εμπειρίκου, Καρούζου, Βαγενά, Παμπούδη και Πρατικάκη, καθώς και ρεμπέτικα τραγούδια. Ταυτόχρονα αρχίζουμε και δημοσιεύουμε διηγήματα νέων συγγραφέων. Στο πρόγραμμα για το φθινόπωρο και για του χρόνου: Χατζής, Εμπειρίκος πάλι, Μαρκόπουλος, τραγούδια του Γκανά, τα ποιητικά άπαντα του Καβάφη και η αρχή μιας θεατρικής σειράς.
-Λογοτεχνία και Διαδίκτυο;
Δεν έχω τίποτα εναντίον του Internet, και μάλιστα φροντίζω με πολύ κέφι το δικό μου site, www.volkovitch.com, για το οποίο γράφω πολλά και διάφορα κάθε μήνα. Είναι σαν περιοδικό μ’ έναν και μόνο συντάκτη. Συνεργάζομαι έπισης με τον εκδότη on line publie.net ο οποίος στεγάζει μια πολύ πλούσια ελληνική σειρά με τους Σαχτούρη, Λιοντάκη, Γκανά, Πασχάλη, Χάκκα, Ιωάννου, Μίσσιο, Ζατέλη… αλλά κανένας δεν πάει εκεί να μας διαβάσει. Δεν έπιασε ακόμη σε μας το ηλεκτρονικό βιβλίο. Οπότε, ζήτω το χαρτί!
-Αγαπημένοι σας μεταφραστές.
Τους αγαπάω όλους. Είμαστε μια συμπαθέστατη ομάδα, με σπάνιες εξαιρέσεις.
-Τί θα λέγατε σε έναν νέο μεταφραστή ως συμβουλή;
Θα διαβάζεις μετά μανίας, κάθε είδους βιβλία, κλασικά και σύγχρονα, καλά και κακά, όχι μόνο στην άλλη γλώσσα, αλλά και στη δικιά σου, προπαντός στη δικιά σου, επειδή εκεί κρίνεται το παιχνίδι. Θα ακούς μουσική, θα πας σινεμά. Θα γράφεις τα δικά σου, έστω και μόνο για το συρτάρι σου. Θα δουλεύεις ακούραστα, σκυλίσια. Είσαι αθλητής, μη το ξεχνάς, και χωρίς γερή προπόνηση δεν γίνεται τίποτα.
-Eίναι η μετάφραση αναδημιουργία;
Είναι φόνος πάντα, και αναγέννηση καμιά φορά…
-Θεός;
Ο Θεός δεν μ΄ αγάπησε αρκετά ώστε να κάνει να πιστέψω σ’ αυτόν. Ούτως ή άλλως, δεν τον συμπαθώ. Έχω μια αδυναμία στους αρχαίους θεούς, που είναι πολύ πιο ανθρώπινοι και δεν έχουν αίμα στα χέρια τους.
-Έρχεστε συχνά στην Ελλάδα;
Μια φορά το χρόνο.
-Ti μεταφράζετε τώρα;
Ποιήματα του Καρυωτάκη και του Μαρκόπουλου, διηγήματα των Παπαμάρκου, Καβανόζη και Κουφάκη.
-Tί ελπίζετε, τί ονειρεύεστε;
Ζητάω μερικά χρόνια υγείας ακόμη για να πετύχω το σκοπό μου: να εκδώσω 50 βιβλία στο Miel des anges. Και για να δω την Ελλάδα σε καλύτερη κατάσταση επιτέλους.
Αναδημοσίευση από: fractal
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου