notationes /// ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ -ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2015 /// ΣΤΗΛΗ THE ARTMANIACS /// ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΥΤΣΟΥΝΗΣ

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ : BAKXIKON

Στάθης Κουτσούνης: "Γράφω για να ζήσω την άλλη όψη των πραγμάτων"

 

Συνέντευξη

στην Ασημίνα Ξηρογιάννη

  Συνομιλήσαμε με τον ποιητή Στάθη Κουτσούνη με αφορμή το τελευταίο βιβλίο του Στιγμιότυπα του σώματος, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο (2014). Σχετικά με το βιβλίο ανατρέξτε στη σελίδα των εκδόσεων.


Θα σας πάω χρόνια πίσω. Πώς ξεκίνησαν όλα με τη γραφή;
 
Φαίνεται πως είχα ευαισθησία με τις λέξεις, αλλιώς δεν εξηγείται. Κι έπειτα είναι κι εκείνη η ευφορία της δημιουργίας, η ηδονή που νιώθεις όταν αρμόζεις τις λέξεις στο χαρτί και γεννιέται ένα αληθινό οικοδόμημα. Η πεποίθηση ότι μπορείς να δημιουργήσεις έναν ολόκληρο κόσμο, διαφορετικό, μέσω μιας γλώσσας αποκλίνουσας, την οποία χρησιμοποιείς όχι όπως η νόρμα ορίζει, αλλά όπως εσύ επιλέγεις. Η πεποίθηση ότι δια της τέχνης μπορείς να αντισταθείς σε ένα δοσμένο σύστημα, να το ανατρέψεις και να προτείνεις το διαφορετικό.

Γιατί γράφετε;

 
Είναι σα να ρωτάτε ένα πουλί γιατί πετάει ή έναν σκορπιό γιατί χύνει δηλητήριο όταν βρεθεί σε κίνδυνο. Δεν ξέρω γιατί γράφω. Ίσως για να ζήσω την άλλη όψη των πραγμάτων, να εισχωρήσω στο βάθος της ψυχής διερευνώντας το ασυνείδητο και ανιχνεύοντας το μυστήριο, να ανατάμω το σώμα μου, να πλάσω μέσω της γλώσσας καινούργιους κόσμους. Δεν ξέρω γιατί γράφω. Ίσως ακριβώς για να δώσω απάντηση στο ερώτημα που μου θέτετε.

Πείτε μου για το τελευταίο σας βιβλίο και γενικά θα ήθελα να μας βάλετε λιγάκι μέσα στο εργαστήρι σας.

 
Το τελευταίο μου βιβλίο, με τίτλο Στιγμιότυπα του σώματος, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το φθινόπωρο του 2014. Η πρόθεσή μου ήταν να εξετάσω ορισμένα θέματα, όπως τον έρωτα, τη φύση, τις επιθυμίες και τις ενοχές, την ακμή και τη φθορά, μέσα από την αέναη εναλλαγή των εποχών και τις μεταμορφώσεις του σώματος. Βλέπω το σώμα σαν ένα ποτάμι που ρέει διαρκώς, που χύνεται ορμητικό στον ωκεανό της ματαιότητας για να το ρουφήξει πάραυτα το υπόγειο πηγάδι της ανυπαρξίας. Ακριβώς αυτό, επιχειρώ να φωτογραφήσω στιγμιότυπα του σώματος σ’ έναν αγώνα με βέβαιο νικητή. Γενικά τώρα, όπως ίσως γνωρίζετε, είμαι σχετικά ολιγογράφος, αφού πηγαίνω στον εκδότη μου μια φορά στα πέντε χρόνια περίπου. Είναι ο δικός μου χρόνος για να ωριμάσει μέσα μου η ποιητική ύλη, ώστε να ξεπεράσει την προσωπική διάσταση και να αγγίξει την οικουμενική. Σχετικά με τον τρόπο που εργάζομαι, θα έλεγα ότι κάθε βιβλίο μου αποτελεί μια ενότητα ή ένα σύνολο ενοτήτων, όπου το κάθε ποίημα χωρίς να χάνει την αυτονομία του υπηρετεί έναν κεντρικό στόχο.

Λογοτεχνικές σας επιρροές.

 
Οι επιρροές έχουν να κάνουν με το πόσο κοντά από πλευράς ψυχοσύνθεσης και γλωσσικής οπτικής βρισκόμαστε με τους δημιουργούς και με τα κείμενα γενικά που διαβάζουμε. Υπάρχουν ποιητές που θαυμάζω, Έλληνες και ξένοι, για την ακρίβεια υπάρχουν βασικά χαρακτηριστικά στο έργο ορισμένων ποιητών, τα οποία αισθάνομαι ότι ανταποκρίνονται στη δική μου ποιητική αίσθηση, όπως η εκφραστική ακρίβεια και λιτότητα του Καβάφη ή η άλογη φαινομενικώς γραφή του Σαχτούρη ή η ροϊκότητα στην ποίηση του Σινόπουλου, αναφέρω ενδεικτικά ορισμένες περιπτώσεις. Όλα αυτά προφανώς και θα έχουν επηρεάσει τη γραφή μου, αλλά η προσπάθεια κάθε ποιητή είναι να μπορέσει να γίνει πατροκτόνος, αναζητώντας τη δική του, προσωπική και ιδιαίτερη φωνή.

Πιστεύετε στην κριτική;

 
Βεβαίως. Αρκεί να είναι ουσιαστική και καλοπροαίρετη. Η κριτική οφείλει να επιχειρεί την αξιολόγηση του έργου με συγκεκριμένα κριτήρια. Τα φιλικά σημειώματα, που διαβάζουμε σε εφημερίδες και περιοδικά, όπου εκθειάζονται τα βιβλία και οι συγγραφείς, χωρίς να λέγεται τίποτε ουσιαστικό, είναι άνευ σημασίας.

Ποια άλλη τέχνη αγαπάτε;

 
Πολλές. Περισσότερο όμως τον κινηματογράφο, όπου υπάρχει κίνηση και εικόνα. Αλλά και τη φωτογραφία, που είναι η τέχνη της σύλληψης του ακαριαίου, όπως και η ποίηση. Και δε θα ήθελα να μην αναφερθώ και στην τέχνη του χορού, την κατεξοχήν τέχνη του σώματος, όπου το σώμα είναι ταυτόχρονα και μέσο/εργαλείο έκφρασης και αυτοεκφραστική οντότητα.

Η γνώμη σας για τα λογοτεχνικά βραβεία.

 
Δεν είναι αρνητική. Βέβαια, κανείς σοβαρός ποιητής δε γράφει για να πάρει ένα βραβείο, είναι όμως σημαντικό να επιβραβεύονται τα καλά έργα. Το θέμα βέβαια είναι αν τα λογοτεχνικά βραβεία λειτουργούν σωστά. Αν επιβραβεύονται δηλαδή τα καλά έργα ή οι καλές σχέσεις, οι φιλίες, οι υποχρεώσεις, τα ονόματα, οι επετηρίδες κ.λπ.

Ποίηση είναι…

 
Θα απαντήσω με ένα ανέκδοτο ποίημά μου.

Ποίηση είναι
η βεβαιότητα του μελλοθάνατου
–η ψευδαίσθηση έστω–
ότι μπορεί τάχα μια λέξη
να ανατρέψει μέλλον
να κόψει στα δυο
το μαχαίρι του δήμιου

Πολιτικοί και πολιτική.

 
Δυστυχώς νιώθω πλήρη απογοήτευση από την πολιτική και τους πολιτικούς. Υπάρχει σοβαρό έλλειμμα στη χώρα μας και πολιτικής και πολιτικών. Το πολιτικό σύστημα σε όλο το εύρος του, είναι εξαιρετικά φθαρμένο, και ανίκανο να παρακολουθήσει τις ανάγκες και την εξέλιξη της κοινωνίας. Και υπάρχει κι ένας λαός απαίδευτος, κακομαθημένος, βολεμένος, που εύκολα υποκύπτει στη δημαγωγία και το όμορφο ψέμα. Ο μύθος του σοφού λαού μόνο δια της παιδείας μπορεί να αρθεί. Και οι άρχοντες δε νοιάζονται ιδιαίτερα γι’ αυτό, για να μην πω ότι επιδιώκουν ακριβώς το αντίθετο, ώστε να είναι ο λαός ευκολότερα χειραγωγήσιμος. Χρειάζεται να γίνουμε περισσότερο ενεργοί πολίτες, με φαντασία και όραμα.

Θεός;

 
Τι θα μπορούσα να πω για κάτι που δε γνωρίζω; Υπάρχει; Δεν υπάρχει; Κανείς δεν ξέρει. Ωστόσο, στην Αγία Γραφή, συνδέεται άμεσα με την ποίηση. Ο Θεός είναι Ποιητής των πάντων και Δημιουργός του κόσμου. Υπ’ αυτή την έννοια ίσως κι ο ποιητής να είναι ένας μικρός θεός.

Ένα σχόλιο για το σύγχρονο λογοτεχνικό τοπίο.

 
Υπάρχει ένα παράδοξο στη χώρα μας, αλλά όχι μόνο, εξ όσων γνωρίζω. Ιδιαίτερα στον τομέα της ποίησης εκδίδονται περισσότερα βιβλία ετησίως σε σχέση με τον αριθμό των αναγνωστών της. Αυτός ο πληθωρισμός παραγωγής λογοτεχνικών βιβλίων, η ευκολία με την οποία μπορεί σήμερα κανείς να εκδώσει, δε νομίζω πως λειτουργεί θετικά για τη λογοτεχνία. Από κει και πέρα βέβαια καλά βιβλία γράφονται και τις περισσότερες φορές ξεχωρίζουν και αναδεικνύονται.

Ποιο είναι το μέλλον της Ποίησης;

 
Κανείς δεν ξέρει. Το μέλλον της ποίησης εξαρτάται από την ικανότητα των νέων κυρίως ποιητών να προτείνουν κάτι εξαιρετικά διαφορετικό και πρωτότυπο σε σχέση με το υπάρχον? με άλλα λόγια, εξαρτάται από τις τομές που μπορεί να γίνουν, ώστε να επανατοποθετηθεί το ποιητικό φαινόμενο. Και γνωρίζουμε ότι μεγάλη τομή στην ελληνική ποίηση έχει να γίνει από τη γενιά του ’30.

Γράφετε κάτι τώρα;

 
Αν εννοείτε κάτι συγκεκριμένο όχι, άλλωστε δεν έχει παρέλθει χρόνος από την κυκλοφορία του τελευταίου βιβλίου μου. Ωστόσο πάντα σημειώνω, πάντα κρατώ μολύβι, πάντα αναζητώ χαρτί.

Διαβάζετε κάτι τώρα;

 
Τις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου, στην εξαιρετική μετάφραση του Θ. Δ. Παπαγγελή.

Τι ονειρεύεστε;

 
Ονειρεύομαι ανοιχτές θάλασσες, άγνωστες και ανεξερεύνητες περιοχές, εντός και εκτός, νέους συνδυασμούς λέξεων που θα συντάξουν ένα ακόμη ποίημα.