notationes /// 'ANOIΞΗ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2015 /// ΑΝΤΙΟΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ ,Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΣΑΝ ΜΑΓΙΣΣΑ /// ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ

                                                 

Η ζωή μου σαν μάγισσα

Αντιόπη Αθανασιάδου

Momentum, 2015
248 σελ.

------------------------------------------------------------------

ΓΡΑΦΕΙ Η ΜΑΡΙΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ

Μία γυναίκα –που θεωρεί τον εαυτό της- αράχνη, η πρώτη μου αναγνωστική εντύπωση. Μία γυναίκα που βγαίνει από τα σπάργανα μιας αστικής οικογένειας, και αφού διαισθάνεται νωρίς την ανθρωποφάγα φύση του θεσμού στρέφεται σε συνεχείς μεταμορφώσεις κατά τις επιμέρους αφηγήσεις που θα μπορούσαν να είναι και αυτοτελείς

Στο πρώτο μέρος, η ιστορία της χαμένης παιδικότητας διανθίζεται από τις ποιητικές παρεκβάσεις της ενήλικης περσόνας. Ο τρόπος είναι υπερρεαλιστικός και μαζί φιλοσοφικός, στοχαστικός, σαρκαστικός –στη κυριολεξία-. Η σάρκα και οι εμπειρίες της χαράζουν την ψυχή που πετάει σε κόσμους ονειρικούς.
Επανέρχεται στη «φωλιά» με τις ενήλικες αποσκευές της, την βυθομετρά, την καταγράφει. Με πρόσχημα στο μύθο κάποια «εναλλακτική κοινότητα», θα ξεδιπλωθούν οι ιστορίες που η αφηγήτρια ως… «πεταλούδα» θα αφουγκραστεί καθώς έλκεται από ένα ψυχαναλυτικό ντιβάνι, «εμπριμέ» και καθόλου σοβαροφανές.
Οι προσερχόμενοι εκεί, ως μέλη της κοινότητας, θα διηγηθούν τα πάθη τους με έναν σπαρταριστό τρόπο, και σε μια γλώσσα ρέουσα. Η αφηγήτρια κάθεται πότε μαζί τους και πότε απέναντι. Χοντροί, κοντοί αλλά «ψηλοί» στη συμπεριφορά, ανορεξικοί, μια έφηβη πόρνη, ετοιμοθάνατοι ενώπιον του κενού- ή της φιλοχρήματης ή/και της ανθρωπιστικής, πολιτικής τους δράσης-. Καρδιοκατακτητές και ναυαγισμένοι, μιας ιδιότυπης «κιβωτού», φορείς ενός ξύλινου σταυρού που πονάει και μιλάει.
Ερπετά, πουλιά, ψάρια και έντομα, ως «κατώτερες» έναντι των θηλαστικών συνομοταξίες των έμβιων, παρίστανται χωρίς νατουραλιστικές αναλογίες, θυμίζοντας πίνακες του Μπος ή του Μπρέγκελ. Εκφράζουν αυτά που είτε αποσιωπώνται είτε διατυπώνονται και διατρέχουν τις τύπου ψυχαναλυτικές ακροάσεις. Τα ζώα καιροφυλακτούν και ερμηνεύουν με παγωμένα μάτια, ξεσκισμένες σάρκες και αρπακτική διάθεση την επιφάνεια της λογικής: Τα άγρια ένστικτά μας.
Η μεταφυσική αγωνία απέναντι στο νόημα της ζωής τρώει τα παιδιά της. Τη νόηση, την ανάλυση, την τακτοποίηση των ηρώων στα φέρετρα της μνήμης και της λήθης. Το αίμα, η ρευστότητα της ύπαρξης, κυλάνε αλλά δεν αποτελειώνουν τίποτα. Μια αφήγηση για πονεμένους ανθρώπους από μία οντότητα πονεμένη. Προσπαθεί να κατανείμει τον πόνο, να τον ανακουφίσει, να διαβάσει τις αιτίες του πέρα από τις αισθήσεις και τη νόηση.
Το φυσικό περιβάλλον και οι κοινωνικές κατασκευές ενοποιούνται, με αρκετή επιτυχία. Σκοτεινά δάση συνυπάρχουν με λαϊκές πολυκατοικίες και τα ενδότερά τους. Τα πολυτελή ενδιαιτήματα των θεραπευτών με τις απόκοσμες γωνιές της πόλης. Ενώ το αστικό τοπίο –μαζί και οι «φυγές» προς τους ονειρικούς κόσμους- κυριαρχεί ως φυσικός χώρος, μαζί και οι κοινωνικές του αντιθέσεις, ευτυχώς απουσιάζουν οι επικολυρισμοί, οι στρεβλές ηρωποιήσεις των πιο ευάλωτων ομάδων (νεόφτωχοι, γυναίκες) αλλά θεώνται με έναν τρόπο κατά κάποιο τρόπο ρομαντικό (γυναίκες που καθαρίζουν λάχανο σε σπίτια με μωσαϊκά). Συνυπάρχουν αρμονικά με τους «θύτες» που αναδεικνύονται κι αυτοί, θύματα του ίδιου κανιβαλισμού, της ίδιας ματαιότητας. Η σύγχρονη πραγματικότητα είναι εκεί αλλά η οπτική γωνία έχει μια «στράτευση» που είναι υπαρξιακή και μόνο.
Το πλούσιο υλικό που προσκομίζει η συγγραφέας από περιπτώσεις ατόμων κακοποιημένων, αποσυνάγωγων, κλινικών ή δικονομικών περιπτώσεων προσπαθεί να συνενωθεί με την επαναφορά κάποιων «ηρώων». Ωστόσο η πρώτη μου ανάγνωση δεν στάθηκε σ΄ αυτό το νήμα που ενώνει, που θεώρησα και αφηγηματική αδυναμία. Οι χαρακτήρες χάνονται μέσα στις σαφώς πιο δυνατές εικόνες. Και στα ακόμα πιο δυνατά επιστεγάσματα, τις παρατηρήσεις που εμφορούνται σταθερά από το πνεύμα και το βλέμμα της αφηγήτριας που τους δημιούργησε και τους ελέγχει.
Αντίθετα, η δομή του έργου -δραματικά περιστατικά εναλλάξ με στοχασμούς, ή εκτεταμένα αφηγήματα εναλλάξ με βινιέτες μεταφυσικής ενόρασης- μου έδωσε την αίσθηση που στο αφήγημα το ίδιο προεξάρχει :Οι αναμνήσεις σβήνουν και η ανάδυσή τους από τον σκοτεινό και αδηφάγο κόσμο θέλει κόπο και χρόνο, συσχετίσεις, κυρίως.
Η ετεροπαρατήρηση γίνεται αυτοπαρατήρηση, οι αποστάσεις δεν υπάρχουν, κι όταν μικραίνουν κυριαρχεί ο τρόμος, η επίγνωση της επιθυμίας, που φροϋδικά καταλήγει στη σαγήνη του ανεκπλήρωτου θανάτου, της κατασπάραξης, η ανθρωποφαγία που είπαμε…
Φονιάδες, βιαστές, κοινωνικά ανερχόμενοι, φιλόνικοι μπράβοι αλλά και βρέφη και έφηβες, είναι ενδεικτικά μόνο από τα πρόσωπα, πρωταγωνιστές ή κομπάρσους που παρίστανται. Σε τι διαφέρουν; Πόσο μας μοιάζουν; Κι αν τους πλησιάσουμε πολύ και για πολύ, τι μπορεί να μάθουμε από τη λήθη που σκεπάσαμε;
Βαθιά πηγάδια και νεκρούς, ή μήπως πουλιά πετάμενα;