ΣΤΗΛΗ //ΤΗΕ ΑRTMANIACS///KΩΣΤΑΣ ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ

 ...συνέντευξη στην Ασημίνα Ξηρογιάννη

Θα σας πάω χρόνια πίσω. Πώς ξεκινήσατε με τη γραφή;
Αυτό το «χρόνια πίσω» με σακατεύει. Θα μπορούσατε να διατυπώσετε πιο διακριτικά την αιχμή σας για την ηλικία μου. Ας είναι. Δίχως να 'μαι «παιδί θαύμα», αντιθέτως μάλλον πάντα βρισκόμουν σ' αυτό που προσδιορίζεται ως «μέσος όρος», ξεκίνησα κι εγώ στο Γυμνάσιο παρότι είμαι επιφυλακτικός μ' όλους αυτούς που «γράφουν από παιδιά». Αφορμή ένας ξεχωριστός φιλόλογος εκ Σάμου ονόματι Βαγιανός που μας έβαζε να μετατρέπουμε σε ποίηση, πεζά κείμενα των νεοελληνικών.

 O Μανδραγόρας είναι ένα περιοδικό που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στα λογοτεχνικά πράγματα...Μιλήστε μου λίγο για αυτό... Εκπληρώνονται οι προσδοκίες που είχατε όταν αρχίσατε αυτήν την ιστορία...

Είναι ένα περιοδικό έντιμο των προθέσεων και των δυνατοτήτων των δημιουργών, διαμορφωτών, συνεργατών του. Επιθυμία μας να 'ναι τόσο επαναστατικό ώστε να «συνάπτει συμβόλαιο με δαίμονες», ή να βάζει μπουρλότο στην Τέχνη, απόδειξη ο Παρθενών, όπως λέει ο Νικόλαος Κάλας. Κι έχει κάνει σπουδαία πράγματα που μένουν στ' αζήτητα όπως ας πούμε η αλληλογραφία Σινόπουλου και ζωγράφου Danil (Παναγόπουλου), το αφιέρωμα στον Ε.Χ. Γονατά, στον Δ. Παπαδίτσα, η σπουδαία συνέντευξη του Νίκου Καρούζου στους Γιαγιάννους (Απόστολο και Αριστείδη), το αφιέρωμα στον Καραγάτση, στην Μαντώ Αραβαντινού, στο δημοτικό τραγούδι, στα στα στα.. Ποιος τα ξέρει, ποιον ενδιαφέρουν, ποιος τ' αγοράζει; Γιατί το μόνο που ενδιαφέρει κάποιον σήμερα είναι πώς θα δημοσιεύσει το ποιηματάκι του και πώς θα εξασφαλίσει παρουσίαση στο βιβλιαράκι του.

 Ένα σχόλιο για τη σύγχρονη λογοτεχνική πραγματικότητα. Διαβάζει σήμερα ο κόσμος ποίηση; Είναι καιροί για ποίηση αυτοί;

Οι μισοί Έλληνες γράφουν ποιήματα κι οι άλλοι μισοί δε διαβάζουν τίποτα, έλεγε ο Θωμάς Γκόρπας. Κι ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός συμπλήρωνε: «Τι τι θέλετε την ποίηση; Δεν παίρνετε καλύτερα κανένα βίντεο;». Κάπως έτσι ήταν τα πράγματα και παραμένουν. Με τη διαφορά ότι σήμερα, λόγω διαδικτύου και υπολογιστών, έχει αυξηθεί κι η προχειρότητα. Ο καθένας αισθάνεται επαρκής να γράφει, ακόμα και ανορθόγραφα, και να λέει, με ευκολία, ό,τι του κατεβαίνει. Και μαζί του κι εγώ.

Αγαπημένοι σας ποιητές, παλαιότεροι και σύγχρονοι.

Κώστας Καρυωτάκης, Μιχάλης Κατσαρός, Ανδρέας Εμπειρίκος, Μαγιακόφσκι, Νικόλαος Εγγονόπουλος, Νικόλαος Κάλας και άλλοι πολλοί.

 Τρία βιβλία που σας στιγμάτισαν και σας άλλαξαν το βλέμμα για τα πράγματα.
Της Αλεξάνδρας Ραχμάνοβα «Η τραγωδία μιας αγάπης, Ιστορικό μυθιστόρημα της ζωής του Λέοντα Τολστόι», Τίτου Πατρίκιου «Ποιήματα Ι 1948-1954», εκδ. Θεμέλιο 1977, και εξ ημισείας «Οι Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα, με το «Ευθύτης οδών» και «Το Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου.

 Πιστεύετε στην κριτική;
Ασφαλώς, με ενδιαφέρει, τη χρειάζομαι, την ψάχνω, μακάρι να την είχαμε δυναμική στον Μανδραγόρα. Την επιχειρήσαμε με τον Χρήστο Ηλιόπουλο σύντροφο και φίλο, ο μικρότερος συλληφθείς στα χρόνια της χούντας, που δυστυχώς μας άφησε οριστικά στα σαράντα του στις 23 Ιανουαρίου 1997.

Ποίηση και Διαδίκτυο
Μάλλον πληθώρα, ανεβαίνει ξαφνικά και το ίδιο ξαφνικά εξαφανίζεται. Στο διαδίκτυο περισσεύει η οικονομία. Βέβαια μπορεί να κάνει και καλό αν μπουχτίσουμε με όλα αυτά τα περιττά, ξεφουσκώσει και επανέλθουμε στην οικονομία του εντύπου. 

Ποιά άλλη τέχνη πέραν της Ποιήσεως σας συγκινεί;

Η ζωγραφική που τη θεωρώ μοναδική και τη χαίρομαι όταν μπορώ και μόνο ως θεατής, καθώς είμαι εντελώς ατάλαντος. Ετοίμαζα μια γκαλερί στο χώρο του Μανδραγόρα, που αναβάλλω λόγω κρίσης. Να δούμε. 

 Τελευταία γίνεται προσπάθεια για τη διάδοση του ψηφιακού βιβλίου...
Όποια προσπάθεια διάδοσης είναι καλοδεχούμενη γιατί σίγουρα βοηθά στην υπόθεση του βιβλίου.

Ως εκδότης θα εχετε αποκομισει πολλες εμπειριες .επισης..Ποσα βιβλια περιπού εχει εκδώσει ο Μανδραγόρας...Ποια η φιλοσοφία του όλου εγχειρηματος;

Έχουμε ήδη στο ενεργητικό μας 170 βιβλία, τίτλοι σημαντικοί για το εύρος των εκδοτικών μας δυνατοτήτων. Τα περισσότερα ποιητικά, νέων κυρίως ανθρώπων, αλλά και πολλών της γενιάς μου, ποικίλης τεχνοτροπίας και ρευμάτων. Άλλωστε βρισκόμαστε εμφανώς σε στάδιο μεταβατικό όπου τα πάντα έχουν ειπωθεί, είναι πια άμεσα προσπελάσιμα, οι επαφές μας διευρύνουν ορίζοντες και πεδία. Κι όμως το αποτέλεσμα όσων παράγουμε/παράγονται γενικώς (όχι ειδικά στις εκδόσεις του Μανδραγόρα) -αξιοπρεπούς αισθητικής και ουσίας- παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμήχανο, ασφυκτικά κλεισμένο περί τον άξονά του. Μόνο που δεν το βλέπουμε γιατί συνήθως επικεντρώνουν τα πυρά μας οι άλλοι, αφού εμείς εξακολουθούμε να παραμένουμε στο απυρόβλητο. Για μένα παραμένει ως μόνη λύση/πρόταση η γνωστή ευαγγελική(;) παρότρυνση «νηστεία και προσευχή», ακόμα και για τους άθεους. Ή το επίσης γνωστό τρίπτυχο, ο άλλοτε χρυσούς κανών των εγκλείστων πολιτικών κρατουμένων: «τρώγε το φαί σου, αγάπα το κελί σου και διάβαζε πολύ».

Τι ονειρεύεστε;Σχέδια για το μέλλον.

Μια συλλογική πλατειά μαζική επανάσταση της ποίησης της ζωής της ομορφιάς που θα εξοβελίσει στο πυρ το εξώτερο τους βλάσφημους και χαμερπείς καιρούς των Τροϊκανών, των Σαμαράδων, των Κουβέληδων και των Βενιζέλων. Τουλάχιστον να ζήσουμε ασφαλείς υπό την σκέπη του Μητσοτάκη. Βασική φιλοσοφία μας είναι να υπάρχει ένα βήμα ώστε να εκφραστούν οι ανησυχίες των νέων. Και μια οπτική να αντιμετωπίζουμε τους άλλους όπως θα 'θελαμε να αντιμετωπίζουν κι εμάς.