Δραματοθεραπεία & Θεατρο της Μαρίας Σούμπερτ

Όταν αποφοίτησα το 2003 από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Αθήνας, μετεωριζόμουν ανάμεσα στις δύο βασικές επαγγελματικές προοπτικές: τη δουλειά σε ένα θέατρο -την οποία αποτόλμησα για ελάχιστο χρονικό διάστημα- ή την αναζήτηση εργασίας στην εκπαίδευση -μετά την πρώτη κατάθεση χαρτιών είδα πως τα μόριά μου ήταν στο μείον ένα, άρα χρωστούσα στο κράτος και ένα μόριο. Αποφάσισα τότε πως η εκπαίδευση δεν μου ταιριάζει. Για κάποιο χρονικό διάστημα επέλεξα να εργαστώ στο χώρο του πολιτισμού, μέχρι που ανακάλυψα πως υπάρχει ένας τομέας επαγγελματικός -ο οποίος βέβαια προϋποθέτει εξειδικευμένες σπουδές- στον οποίο μπορώ να συνδυάσω το θέατρο και τη θεατρική πρακτική, με την άμεση επαφή και την υποστήριξη ανθρώπων που βρίσκονται σε ανάγκη. Ο τομέας αυτός δεν είναι άλλος από τη Δραματοθεραπεία,  η οποία έχει αναγνωριστεί στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού ως ξεχωριστή ψυχοθεραπευτική πρακτική.

Η Δραματοθεραπεία άρχισε να διαδίδεται στην Ελλάδα τα τελευταία είκοσι με τριάντα χρόνια. Βασισμένη τόσο στις ψυχοθεραπευτικές αλλά και στις θεατρικές πρωτοπορίες των δεκαετιών αυτών, η Δραματοθεραπεία αντλεί στοιχεία όχι μόνο από το θέατρο και τη θεατρική παράσταση, αλλά και από το δράμα και την τελετουργία, με στόχο την έκφραση και ανάπτυξη της δημιουργικότητας. Βασίζεται στη χρήση του σώματος, των αισθήσεων και των συναισθημάτων. στη συμβολική ταύτιση και την ανάπτυξη του αισθήματος ασφάλειας στη θεραπεία, η οποία λειτουργεί μέσω της αισθητικής απόστασης. Για τη Δραματοθεραπεία ο λόγος λειτουργεί σαν γενική έννοια, όχι αποκλειστικά λεκτικοποιημένα. Κάθε τι που εκφράζεται με το σώμα και τις αισθήσεις είναι λόγος. Στόχος όμως δεν είναι η απεμπόληση της λογικής για χάρη του συναισθήματος, αλλά η εύρεση της προσωπικής ισορροπίας του θεραπευόμενου, ώστε να μπορεί να ζήσει και να απολαύσει τη ζωή του, παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα -είναι μύθος άλλωστε πως οι θεραπείες «λύνουν» τα προβλήματα. Τα άτομα συνειδητοποιούν τι τους συμβαίνει και βρίσκουν την εσωτερική τους ισορροπία, έχοντας πια τη δυνατότητα να αντέχουν και να εμπεριέχουν τις δυσκολίες της ζωής, βάζοντας στόχο την προσωπική και ψυχολογική τους εξέλιξη.

 Στόχος της Δραματοθεραπείας είναι η κοινωνικοποίηση του ατόμου στην ομάδα και  η ανάπτυξη της δημιουργικότητας και της εκφραστικότητάς του, μέσα από τη χρήση ρόλων και μύθων, αλλά και η τοποθέτηση του σώματος στην αφήγηση και η επεξεργασία της προσωπικής ιστορίας καθενός. Όπως το θέατρο είναι μια συνδυαστική τέχνη, έτσι και η Δραματοθεραπεία συνδυάζει κομμάτια τόσο της ψυχοθεραπείας, της μουσικοθεραπείας, της χοροθεραπείας και της θεραπείας μέσω τέχνης, δημιουργώντας ένα νέο και ολοκληρωμένο σύστημα.

Το άμεσο υλικό με το οποίο δουλεύουν οι θεραπευτές σε ομαδικό και ατομικό επίπεδο αφορά προσωπικές ή φανταστικές ιστορίες, μύθους και παραμύθια, θεατρικά έργα τα οποία μπορεί να καθρεφτίζουν την πραγματικότητα της ομάδας και του θεραπευόμενου, όνειρα, έργα τέχνης, αλλά και ψυχοθεραπευτικές μεθόδους όπως η γραμμή της ζωής και η εικόνα του σώματος. Η δημιουργικότητα της ομάδας μπορεί να αναπτυχθεί στο πλαίσιο της θεραπείας, εντός των κλειστών ορίων των συνεδριών ή και να παρουσιαστεί σε παράσταση μπροστά σε καλεσμένο κοινό, το οποίο να αποτελείται από τους Σημαντικούς Άλλους.  Μια ενδεχόμενη δραματοθεραπευτική παράσταση μπορεί να «γεννηθεί» από υλικό της ομάδας -πραγματικό ή φανταστικό- ή να χρησιμοποιηθούν γνωστά κείμενα, θεατρικά, λογοτεχνικά, ποιητικά, ακόμα και έργα μουσικά και εικαστικά. Ενώ όμως η παράσταση είναι μια πιθανότητα, δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αφού πρέπει να συμβαδίζει τόσο με το θεραπευτικό αίτημα της ομάδας, όσο και με την εξέλιξή της. Ταυτόχρονα δεν δίνεται τόσο μεγάλη σημασία στο ίδιο το αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά στη θεραπευτική διεργασία, χωρίς το ένα να αποκλείει το άλλο.

Η εφαρμογή της δραματοθεραπείας μπορεί να γίνει σε κέντρα ψυχικής υγείας, νοσοκομεία και ψυχιατρεία, σε μονάδες απεξάρτησης και επανένταξης τοξικομανών, σε ομάδες εθισμένων στον τζόγο και το αλκοόλ. Η Δραματοθεραπεία έχει αποδειχθεί πως λειτουργεί με τρόπο θετικό σε παιδιά και εφήβους με προβλήματα συμπεριφοράς και μαθησιακές δυσκολίες, με κακοποιημένα παιδιά και γυναίκες, με ηλικιωμένους -ακόμα και με προβλήματα άνοιας-, με διατροφικές διαταραχές, με μειονότητες και μετανάστες, αλλά και με τον καθημερινό πληθυσμό που αντιμετωπίζει τα δικά του προβλήματα. Ο Δραματοθεραπευτής μπορεί να εργαστεί είτε σε κάποιο θεραπευτικό πλαίσιο (κλινική, νοσοκομείο, ξενώνας, κέντρο ημέρας κτλ), είτε  ιδιωτικά. Μπορεί να εργαστεί ως θεραπευτής ομάδας ή ατομικός θεραπευτής. Πάνω απ' όλα όμως είναι ένας άνθρωπος ο οποίος θα πρέπει εκτός από την ενημέρωσή του γύρω από τα ψυχοθεραπευτικά ζητήματα, να παρακολουθεί σε καθημερινή βάση τις θεατρικές εξελίξεις, να ασχολείται ενεργά με την τέχνη -είτε δημιουργώντας τέχνη, είτε παρακολουθώντας την-, προκειμένου να μεταδώσει τις αισθητικές της αξίες σε ανθρώπους που χρειάζονται μια διαφορετική οπτική για να προχωρήσουν στη ζωή τους και να αγαπήσουν τον εαυτό τους.