Γράφει η Ασημίνα Ξηρογιάννη ///
Κρατώ στα χέρια μου το βιβλίο της Επίκουρης Καθηγήτριας του τμήματος Θεατρικών σπουδών Κλειώς Φανουράκη [1]που φέρει τον τίτλο «Το θέατρο στην εκπαίδευση με τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών.» Δεδομένης της τροπής που έχουν πάρει τα πράγματα και στα πλαίσια της αλλαγής της υφής της εκπαιδευτικής διαδικασίας, πρόκειται για ένα βιβλίο εξαιρετικά επίκαιρο που οι προτάσεις και οι καίριες παρατηρήσεις του μπορούν να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς – όχι μόνο της θεατρικής αγωγής, αλλά και γενικά αυτούς που επιθυμούν να δανειστούν κάτι από τις τεχνικές του θεάτρου , καθώς και εκείνους που θα ‘θελαν ένα διαδραστικό κατά το δυνατόν ψηφιακό μάθημα.
Ο διάλογος με τις ψηφιακές τεχνολογίες είναι ένα γοητευτικό πεδίο που διευρύνει τις τεχνικές που μέχρι τώρα είχαν στη διάθεσή τους οι εκπαιδευτικοί του θεάτρου και ανοίγει νέες πολλαπλές δυνατότητες, καθώς επίσης και θέτει νέα ερωτήματα γύρω από την εν λόγω τέχνη και την πραγμάτωση και διάδοσή της. Επειδή οι εποχές αλλάζουν, δεν είναι μοιραίο να αλλάζουν και οι φιλοσοφίες αλλά και οι ανάγκες; Πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας κάτι που μας προσφέρεται χωρίς όμως να «βεβηλώσουμε» την θεατρική τέχνη; Σίγουρα οι ψηφιακές τεχνολογίες είναι ένα σημαντικό όπλο, ένα σπουδαίο εργαλείο που όμως απαιτείται και ο κατάλληλος τρόπος χρήσης του ώστε να υπάρξουν και αποτελέσματα λειτουργικά.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στην μεστή και ουσιαστική εισαγωγή του ο Καθηγητής Νoell Witts [2], «Το βιβλίο αυτό είναι ένα επίκαιρο και φιλόδοξο βιβλίο που αφορά στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στη διδασκαλία και στη δημιουργία του θεάτρου ή του δράματος. Ως τέτοιο είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται στις σημερινές γενιές, που μεγαλώνουν έχοντας πλήθος ψηφιακών τεχνολογιών στη διάθεσή τους, όπως για παράδειγμα τα κινητά τηλέφωνα, οι φορητές κάμερες, οι φορητοί υπολογιστές (laptops), oι λήψεις από ψηφιακή τηλεόραση κ.α., τα οποία αποτελούν μέρος της ζωής τους».
Στο πρώτο κεφάλαιο δίνονται εξηγήσεις σχετικά με την έννοια του «θεάτρου/δράματος» στην εκπαίδευση, σχολιάζεται η έννοια της «θεατρικής αγωγής», αλλά και ο όρος Τ.Π.Ε.(Τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας). Ακόμα, μεταξύ άλλων, τονίζεται η σπουδαιότητα του ρόλου του εκπαιδευτικού κατά τη διάρκεια των ψηφιακών δράσεων. Είναι εκεί, είναι παρών. Σχεδιάζει, συντονίζει, προτείνει, καθοδηγεί. Πρόκειται για ρόλο λοιπόν εξαιρετικά ενεργητικό, «διευκολυντικό», όπως διαβάζουμε στη σελίδα 30.
Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναλυτική αναφορά στις Τεχνολογίες του διαδικτύου και τις ψηφιακές συσκευές. Ποιες οι μορφές, τα μέσα και οι τεχνικές του θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση με την χρήση των Ψηφιακών Τεχνολογιών; Περιγράφονται οι διαστάσεις μιας ηλεκτρονικής/ψηφιακής σκηνογραφίας με τη χρήση του προτζέκτορα. Είναι ένα πεδίο που ευνοεί τον πειρασματισμό από την πλευρά δασκάλων και μαθητών. Όπως τον πειραματισμό επιτρέπει και η χρήση των smartphones, του διαδικτύου, του υπολογιστή και των ποικίλων μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Είναι ευφάνταστο να σκεφτεί κανείς πως μέσω της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (e mail) μπορούμε να προβούμε στη δραματοποίηση μιας ιστορίας στην οποία θα συμμετάσχει μια ολόκληρη ομάδα. Επιπλέον, η Φανουράκη επισημαίνει τη χρήση των blogs, των Forums και των wikis στο πλαίσιο της θεατρικής και δημιουργικής γραφής. [3]Παράλληλα, μέσω των άνωθεν δίνεται η δυνατότητα προς την προσέγγιση γνώσεων που αφορούν στην ιστορία και τη θεωρία του θεάτρου [4] Και φυσικά το facebook, το twitter, τα ηλεκτρονικά-ψηφιακά και εκπαιδευτικά παιχνίδια, οι πλατφόρμες ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης, οι ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες, τα ηλεκτρονικά λεξικά και οι ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες μέσω Ίντερνετ, αλλά και η ψηφιακή αφήγηση μπορούν να διαδραματίσουν το δικό τους εποικοδομητικό ρόλο. Eπιπλέον, το skype, η τηλεσυνάντηση (μέσω της e class), διάφορα ελεύθερα ανοιχτά λογισμικά, κάποιες εφαρμογές κινητών. Εξετάζεται σε αυτό το κεφάλαιο και πώς ο κινηματογράφος αποτελεί ένα από τα αντικείμενα μελέτης της θεατρικής αγωγής, όσο και μια από τις ψηφιακές μορφές της.
Το κεφάλαιο 3 φέρει τον τίτλο «Θέατρο, Ψηφιακές τεχνολογίες και διδακτική πράξη. Η συγγραφέας παρουσιάζει κάποιες προτάσεις διδασκαλίας ή αλλιώς εφαρμογές των ψηφιακών τεχνολογιών στο θέατρο/δραμάτων στην εκπαίδευση. Γίνεται αναφορά στο πώς οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν στην εκτέλεση θεατροπαιδαγωγικών προγραμμάτων. Αλλά και περιγράφεται η λειτουργία του θεάτρου φόρουμ (του θεάτρου της αγοράς) και με ποιους τρόπους οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να ενταχθούν μέσα σε αυτό.
Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται εκτενής λόγος για την ταυτότητα και τον ρόλο του συντονιστή/θεατροπαιδαγωγού/ εμψυχωτή στην εφαρμογή του θεάτρου/δράματος με τη χρήση των Ψηφιακών Τεχνολογιών. Σίγουρα οι καθηγητές πληροφορικής μπορούν να φανούν χρήσιμοι και με τις γνώσεις τους πάνω στην Τεχνολογία να συνδράμουν τον θεατρολόγο/εμψυχωτή στην υλοποίηση όλων αυτών των δράσεων και των δραστηριοτήτων. Εδώ η συγγραφέας υπογραμμίζει πως είναι έντονη η ανάγκη για επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πάνω στις ψηφιακές τεχνολογίες με στόχο και την σύνδεσή του με τον κινηματογράφο. Το βιβλίο κλείνει με συγκεκριμένες προτάσεις για την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών στην θεατρική αγωγή. Ακολουθεί αναλυτική βιβλιογραφία, παράθεση διαδικτυακών τόπων αλλά και πλούσιου φωτογραφικού υλικού εύγλωττου και συμπληρωματικού για όσα προηγήθηκαν.
Και κλείνοντας πάλι με Νoel Witts, λίγο πριν το τέλος του κειμένου του σημειώνει: «[Το βιβλίο] παρέχει παραδείγματα σχετικά με το πώς οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μαθήματα θεάτρου, αλλά επίσης, εξίσου σημαντικό, εξετάζει τρόπους μέσα από τους οποίους τα υπόλοιπα μαθήματα μπορούν να ενισχυθούν με τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών. Σημαντικό συμπέρασμα αυτής της μονογραφίας είναι το ότι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να είναι παρόντες στη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών κατά τη δημιουργία νέων πρότζεκτ, πολλά από τα οποία αναπόφευκτα περνούν τα συμβατικά όρια του τι μπορεί να εννοούμε με τις έννοιες «θέατρο», «χορός» «δράμα», «παραστατικές τέχνες», για την παραγωγή νέων εμπειριών τόσο για τους δημιουργούς όσο και για τους αποδέκτες της νέας δουλειάς.»[5]
Γενικά πρόκειται για μια μελέτη που δεν πρέπει να λείπει από τη βιβλιοθήκη όσων θεατρολόγων, θεατροπαιδαγωγών, εκπαιδευτικών θεάτρου, ηθοποιών και σκηνοθετών ασχολούνται συστηματικά με τη διδασκαλία του αντικειμένου στα πλαίσια της θεσμοθετημένης παιδείας και όχι μόνο.
————————————————————–
[1] Το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο της κ.Φανουράκη, οι επιστημονικές ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις της εστιάζονται στο πεδίο του θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση, στην εφαρμογή των ψηφιακών τεχνολογιών στη θεατρολογία και τη διδακτική του θεάτρου, στη διδασκαλία της γλώσσας και των ξένων γλωσσών μέσω του θεάτρου, στη διαπολιτισμική εκπαίδευση μέσω της συνέργειας των παραστατικών τεχνών, στη διδασκαλία και σκηνοθεσία του σύγχρονου θεάτρου και κινηματογράφου κ.ά. Άρθρα και ανακοινώσεις της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων.
[2] σελ.11
[3] σελ. 51-52 και υποσημείωση 28.
[4] σελ.52
[5] σελ.13.
*Αναδημοσίευση από το περιοδικό www.fractalart.gr
