Oι βραχείες λίστες για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2018 ///

Ανακοινώθηκαν οι Βραχείες Λίστες για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2018 (εκδόσεις 2017): Μυθιστορήματος, Διηγήματος-Νουβέλας, Ποίησης, καθώς και για τα Κρατικά Βραβεία: Δοκιμίου - Κριτικής, Μαρτυρίας - Βιογραφίας - Χρονικού - Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας, και για το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα, στις οποίες και κατέληξε η Επιτροπή. 

Επιμέλεια: Λεωνίδας Καλούσης 

πηγή :Bookpress

Υποψήφιοι για το Βραβείο Μυθιστορήματος :

• Κώστας Καβανόζης, Τυχερό, Πατάκης
• Γιώργος Κούβας, Καρμπόν, Κίχλη
• Νίκος Α. Μάντης, Οι τυφλοί, Καστανιώτης
• Δημήτρης Νόλλας, Ο κήπος στις φλόγες, Ίκαρος
• Τέτη Παγκάλου, Ο αγριόγατος πηγαίνει πάντα μόνος, Γαβριηλίδης
• Σωφρόνης Σωφρονίου, Αργός σίδηρος, Αντίποδες
• Σώτη Τριανταφύλλου, Το τέλος του κόσμου σε αγγλικό κήπο, Πατάκης

Υποψήφιοι για το Βραβείο Διηγήματος – Νουβέλας :

• Αχιλλέας Κυριακίδης, Σώμα, Πατάκης
• Γιώργος Κυριακόπουλος, Η τρισεγγονή της Αραπίνας και άλλες ιστορίες, Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ
• Χρήστος Οικονόμου, Οι Κόρες του Ηφαιστείου, Πόλις
• Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ντεπό, Πατάκης
• Βίβιαν Στεργίου, Μπλε υγρό, Πόλις
• Κωνσταντία Σωτηρίου, Φωνές από χώμα, Πατάκης
• Ελισάβετ Χρονοπούλου, Ο έτερος εχθρός, Πόλις

Υποψήφιοι για το Βραβείο Ποίησης :

• Βασίλης Αμανατίδης, Εσύ: τα στοιχεία, Νεφέλη
• Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, Η επιστροφή των νεκρών, Πόλις
• Γιάννης Ζαρκάδης, Μελισσόχορτο, Μελάνι
• Διονύσης Καψάλης, Μαύρη καγκελόπορτα και άλλες ιστορίες, Άγρα
• Λιάνα Σακελλίου, Όπου φυσά γλυκά η αύρα, Gutenberg
• Γιάννης Στίγκας, Εξυπερύ σημαίνει χάνομαι, Μικρή Άρκτος
• Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Παράκτιος οικισμός, Μελάνι

Υποψήφιοι για το Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής :

• Δημήτρης Αγγελάτος, Λογοτεχνία και Ζωγραφική. Προς μια ερμηνεία της διακαλλιτεχνικής (ανα)παράστασης, Gutenberg
• Κατερίνα Κωστίου, “Ασύμβατη συνοδοιπορία”. Όψεις της έκκεντρης γραφής και ιδεολογίας του Γιάννη Σκαρίμπα, Νεφέλη
• Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, Μετά το 1922: Η παράταση του διχασμού, Πατάκης
• Αλέξης Πολίτης, Η ρομαντική λογοτεχνία στο έθνος κράτος 1830-1880 : Ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, πνευματική κίνηση, αναγνώστες, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
• Μαρίκα Ρόμπου - Λεβίδη, “Εδώ καπούτ”: Η βία του συνόρου, Αλεξάνδρεια
• Παύλος Κ. Σούρλας, Δημοκρατία και αυτονομία, Πόλις
• Δημήτρης Τζιόβας, Η πολιτισμική ποιητική της ελληνικής πεζογραφίας: Από την ερμηνεία στην ηθική, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Υποψήφιοι για το Βραβείο Μαρτυρίας - Bιογραφίας - Χρονικού - Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας:  

• Ανδρέας Κακριδής, Κυριάκος Βαρβαρέσος, Η βιογραφία ως οικονομική ιστορία, Τράπεζα της Ελλάδος
• Ρίκα Μπενβενίστε, Λούνα, Πόλις
• Ηλίας Νικολακόπουλος, Ηλίας Ηλιού, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων
• Κατερίνα Οικονομάκου, Ο τραγουδιστής του Άουσβιτς, Καπόν
• Άντζη Σαλταμπάση, Μπερλίν, Πόλις
• Μαριάννα Χριστοπούλου, Δημήτριος Γούναρης, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων

Υποψήφιοι για το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα:

• Παυλίνα Μάρβιν, Ιστορίες απ’ όλον τον κόσμο μου, Κίχλη
• Δημήτρης Μεσορράχης, Ανάβαση, Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ
• Αντωνίνη Σμυρίλλη, Βλέπω ακόμα παιδικά, Θράκα
• Βάλια Τσάιτα-Τσιλιμένη, Άγρια χόρτα, Κίχλη
• Χρυσόστομος Τσαπραϊλης, Παγανιστικές δοξασίες της θεσσαλικής επαρχίας, Αντίποδες

Υπενθυμίζεται ότι η σύνθεση της αρμόδιας εννεαμελούς Επιτροπής (ΦΕΚ 365/ΥΟΔΔ/26.6.2018) έχει ως εξής:

Η Επιτροπή για τα ετήσια Βραβεία Λογοτεχνίας και το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων, το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα, το Ειδικό Θεματικό Βραβείο και τα Βραβεία Δοκιμίου - Μαρτυρίας:

Μαριλίζα Μητσού, Καθηγήτρια του Ινστιτούτου Βυζαντινών Σπουδών, Βυζαντινής Ιστορίας της Τέχνης και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μονάχου, Πρόεδρος

Μαίρη Λεοντσίνη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντιπρόεδρος

Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, Καθηγητής Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μέλος

Κλαίρη Μιτσοτάκη, Συγγραφέας, Μέλος

Κάλλια Παπαδάκη, Συγγραφέας, Μέλος

Παυλίνα Παμπούδη, Συγγραφέας, Μέλος

Έλενα Μαρούτσου, Κριτικός, Μέλος

Άννα Αφεντουλίδου, Κριτικός, Μέλος

Κώστας Καραβίδας, Κριτικός, Μέλος

Βραχείες λίστες Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου:

Η ανακοίνωση για τις βραχείες λίστες των Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου, σε εφαρμογή της νομοθεσίας που διέπει τον θεσμό των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων (Ν. 3905/23-12-2010), για τις τέσσερις κατηγορίες Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου (Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου, Κρατικό Βραβείο Εφηβικού - Νεανικού Βιβλίου, Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά):

Κατηγορία Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου

• Άννα Κουππάνου, Η εξαφάνιση της Κ. Παπαδάκου και τι έγινε εκείνο το καλοκαίρι, εκδόσεις Πατάκη 2017
• Αντώνης Σέργης, Η πυξίδα δε δείχνει πάντα το Βορρά, εκδόσεις Ψυχογιός 2017
• Γιώργος Κ. Παναγιωτάκης, Λέσχη αλλόκοτων πλασμάτων, βιβλίο 2, Όταν ήρθαν για εμένα, εκδόσεις Πατάκη 2017
• Νεκτάριος Στελλάκης, Είμαι πρόσφυγας από την Κερύνεια, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο 2017
• Πάνος Τσερόλας, Διονύσης Δελής: Κυνηγός Μυθικών Πλασμάτων. Λόκι: Η απόπειρα δολοφονίας μιας δολοφόνου φάλαινας, εκδόσεις Κέδρος 2017
• Σάκης Σερέφας, Γκολέο, εκδόσεις Μεταίχμιο 2017
• Σταμάτης Κεσόγλου, Τη μέρα που θα ’ρθουν τα αγριοπερίστερα, εκδόσεις Πατάκη 2017

Κατηγορία εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου

• Έφη Λαδά εικονογράφηση, Βαγγέλης Ηλιόπουλος συγγραφή, Δεν, εκδόσεις Πατάκη 2017
• Κέλλυ Ματαθία-Κόβο, εικονογράφηση και συγγραφή, Τα κίτρινα καπέλα, εκδόσεις Πατάκη 2017
• Μάρω Κατσίκα, εικονογράφηση και συγγραφή, Ο Κουκούσκα, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο 2017
• Ντανιέλα Σταματιάδη εικονογράφηση, Βαγγέλης Ηλιόπουλος συγγραφή, Η βάρκα που τη λένε μνήμη. Η μνήμη ως βάλσαμο της ψυχής και θεμέλιο της κοινωνίας, εκδόσεις Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη 2017
• Seng Soun Ratanavanh εικονογράφηση, Ροδούλα Παππά συγγραφή, Στη μύτη του κουταβιού μια ακριδούλα… Χαϊκού για τις τέσσερις εποχές, εκδόσεις Νεφέλη 2017
• Φίλιππος Φωτιάδης εικονογράφηση, Μιχάλης Μουλάκης συγγραφή, Ένα κίτρινο φύλλο, εκδόσεις Ίκαρος 2017
• Φωτεινή Τίκκου εικονογράφηση, Άννα Κοντολέων και Μάνος Κοντολέων συγγραφή, Φεύγει έρχεται, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο 2017
• Φωτεινή Τίκκου εικονογράφηση, Έλλη Πεταλά συγγραφή, Ήταν κάποτε ένα όνειρο, εκδόσεις Πατάκη 2017

Κατηγορία εφηβικού-νεανικού βιβλίου

• Αγγελική Δαρλάση, Το αγόρι στο θεωρείο, εκδόσεις Μεταίχμιο 2017
• Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Θωμάς Q. BIT, Ταξιδιώτης στο κάτοπτρο του χρόνου, εκδόσεις Πατάκη 2017
• Ελένη Κατσαμά, Το σκλαβάκι της Κνωσού, εκδόσεις Πατάκη 2017
• Κωνσταντίνος Πατσαρός, Ο άνθρωπος φωτιά, εκδόσεις Μεταίχμιο 2017

Κατηγορία βιβλίου γνώσεων για παιδιά

• Κατερίνα Σχινά, Ιστορίες για ατρόμητα κορίτσια, 40 μοναδικές Ελληνίδες, εκδόσεις Παπαδόπουλος 2017
• Μαρία Αγγελίδου, Το Βυζάντιο σε έξι χρώματα: Μαύρο, εκδόσεις Μεταίχμιο 2017
• Μαρίζα Ντεκάστρο, Λίγο πριν…λίγο μετά το 1821. Ένας κόσμος σε κίνηση, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο 2017
• Νίκος Ποταμιάνος, Γιατί οι πρωτόγονοι δεν ήξεραν τίποτα και άλλες ιστορίες από την Προϊστορία όπως τις είπα στην κόρη μου, εκδόσεις Κέδρος 2017

Η Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου:

Αναστασία Οικονομίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Πρόεδρος

Μένη Κανατσούλη, Καθηγήτρια του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Αντιπρόεδρος

Τασούλα Τσιλιμένη, Καθηγήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, συγγραφέας , Μέλος

Αγγελική Γιαννικοπούλου, Καθηγήτρια Παιδικής Λογοτεχνίας του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μέλος

Σοφία Μαντουβάλου, συγγραφέας, Μέλος

Κλαίρη Γεωργέλλη, εικονογράφος, Μέλος

Ίρις Σαμαρτζή, εικονογράφος, Μέλος

Κατερίνα Δερματά, κριτικός, Μέλος

Χρύσα Κουράκη, κριτικός, Μέλος

Ευσταθίας Δήμου, Η Δύναμη της Συμπύκνωσης - Για την ποιητική συλλογή της Ασημίνας Ξηρογιάννη, Δεύτερη φύση

πηγή:θράκα

 Εξηνταπέντε χαϊκού, εκδόσεις ΑΩ, 2018.

Έπειτα από δέκα ακριβώς χρόνια στο χώρο της ποίησης, η Ασημίνα Ξηρογιάννη, και αφού δοκιμάστηκε επιτυχώς στον ελεύθερο στίχο, αποφασίζει να στραφεί και να καλλιεργήσει ένα ιδιαίτερα δύσκολο, απαιτητικό όσο και προκλητικό είδος ποίησης. Πρόκειται για το μικρότερο σε έκταση ποίημα, το περίφημο χαϊκού, ιαπωνικής προέλευσης - τώρα πια παγκόσμιας εμβέλειας - που κέντριζε και συνεχίζει να κεντρίζει το ενδιαφέρον και τη δημιουργική διάθεση των ποιητών. Η δοκιμή και η δοκιμασία πάνω στη φόρμα του χαϊκού μπορεί, είτε να λειτουργήσει ως πρόκληση και άσκηση για ένα νέο ποιητή, είτε ως πειραματισμός για έναν ποιητή περισσότερο έμπειρο που έχει καλλιεργήσει την ποίηση σε άλλες μορφές και επιδιώκει τώρα να τιθασεύσει και να χωρέσει την έμπνευσή του σε 17 μόλις συλλαβές, αυστηρά κατανεμημένες στο σχήμα 5-7-5 συλλαβών σε κάθε στίχο. Σε αυτή τη δεύτερη περίπτωση ανήκει η Ασημίνα Ξηρογιάννη.

Με ένα σύνολο εξηνταπέντε ποιημάτων – χαϊκού, η ποιήτρια κατορθώνει να δείξει πως η μικρή φόρμα είναι ίσως πιο καίρια και καταλυτική στην έκφραση της ποιητικής σκέψης και στη μορφοποίηση της ποιητικής έμπνευσης. Κι αυτό γιατί η δέσμευση του χώρου, αλλά και του χρόνου, δημιουργεί την ανάγκη για συντομία και αφαίρεση, έτσι που να μένει μόνο ο πυρήνας και η ουσία που, λειτουργώντας ακριβώς σαν σπόρος, μπορεί να δώσει αφορμή για έναν χείμαρρο σκέψεων και συσχετισμών από την πλευρά του αναγνώστη.

Η θεματολογία των ποιημάτων της συγκεκριμένης συλλογής εκκινεί από διάφορες κατευθύνσεις. Ένας πρώτος μεγάλος κύκλος αποτελείται από τα ποιήματα που μιλούν και ορίζουν την ίδια την ποίηση και την ποιητική δημιουργία. Οι λέξεις ως πρώτη ύλη της ποίησης και η αγάπη του ποιητή γι’ αυτές («Αρκεί ν’ αγαπάς / τις λέξεις για να είσαι / ποιητής;» Ρωτάς!), η έμφυτη τάση του τελευταίου να βυθίζεται στη σιωπή (Πάντα τη σιωπή/αναζητάς. Γνήσιος/είσαι ποιητής.), η έμπνευση και η φύση της (Η παραφορά/δεύτερη φύση είναι/για σένα, Μούσα), η λειτουργία της φαντασίας (Ό,τι δυνατό/μέσα στη φαντασία/πάντα υπάρχει), η σημασία της ποίησης για τον ποιητή (Την γραφή σου λες/ουσία της ύπαρξης/που έχεις ντυθεί), η διαδικασία δημιουργίας του ίδιου του χαϊκού (Με τις Ιδέες/φλερτάρεις και τις Λέξεις./Φτιάχνεις χαϊκού), η ανατρεπτική λειτουργία της τέχνης, η ποίηση ως αντίδοτο στο πέρασμα του χρόνου, ο σκοπός και το ζητούμενο κάθε ποιητικής δημιουργίας, αλλά και η ποίηση ως υποκατάστατο του έρωτα (Γεια σου, εραστή!/Καλή μας αντάμωση/μες στο ποίημα.) είναι μερικά από τα θέματα που θίγει η ποιήτρια σε σχέση με την τέχνη του λόγου, ενώ κοντά σε αυτά στέκουν τα χαϊκού που μιλούν για την τέχνη του θεάτρου (Κάνεις θέατρο./Υπερβαίνεις το ψέμα/μιας ρηχής ζωής.).

Έναν δεύτερο κύκλο αποτελούν τα ποιήματα που αφορμώνται από τυπικά και αγαπημένα – υπαρξιακά κυρίως - θέματα των ποιητών όπως είναι η μοναξιά (Φάε μοναξιά!/Θα γίνεις πιο δυνατός!/Φάε μοναξιά), η φθαρτή φύση του ανθρώπου (Είμαστε τρωτοί./ Αν το αποδεχθείς,/όμορφα θα ζεις.), η αγάπη (Αγάπη είναι:/αληθινή έκφραση./Μόνο αυτό), ο έρωτας, η ηδονή, η μνήμη και η λήθη, το όνειρο, η αμαρτία, οι εμμονές. Η προσέγγιση των θεμάτων αυτών, μόνο και μόνο λόγω της φόρμας του χαϊκού, γίνεται με έναν τρόπο τελεσίδικης απόφανσης ή αποφθέγματος, με μια φιλοσοφία και θυμοσοφία ζωής που αποδεικνύει περίτρανα ότι μια σκέψη απλή και αβίαστη μπορεί να μορφοποιηθεί σε ποίηση και, αντίστροφα, η ποίηση να προσφέρει το όχημα σκέψεων που ενώ φαντάζουν περίπλοκες, στην πραγματικότητα είναι τόσο απλές, όσο και η ίδια η ζωή.

Μια άλλη, μεγάλη ομάδα αποτελούν τα διδακτικά – συμβουλευτικά χαϊκού με τα οποία η Ξηρογιάννη είτε δίνει γενικές συμβουλές για τη ζωή (Την άλλη ζωή/περιμένοντας πάντα,/ποτέ σου δε ζεις) και για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει ο κάθε άνθρωπος να αντιμετωπίζει τον εαυτό του, είτε προτρέπει τον ποιητή να λειτουργεί αφυπνιστικά των συνειδήσεων (Ξεβόλευσέ τους/με τους στίχους, ποιητή!/Βάλε τους φωτιά!), αλλά και τον κάθε άνθρωπο να μιλά γιατί μόνο έτσι μπορεί να αισθάνεται ζωντανός. Άλλοτε πάλι αποφαίνεται για την αληθινή φύση του καλού και του κακού (Καλό και κακό/συχνά την ίδια μάσκα/φοράνε, ακούς;), για την έννοια και το νόημα της αληθινής θρησκείας (Θρησκεία είναι:/όπως εσύ θέλεις να/ζεις τη ζωή σου.), αλλά και για τη ματαιότητα των προσπαθειών του ανθρώπου, ένα θέμα που έχει διαχρονικά, από τον Όμηρο κιόλας, δώσει σπουδαία ποιήματα με κορυφαίο τους «Τρώες» του Καβάφη.

Τέλος, αν και λιγότερα, ιδιαίτερα ενδιαφέροντα είναι τα ποιήματα με τα οποία η Ξηρογιάννη αποτίει φόρο τιμής σε μεγάλους καλλιτέχνες – ζωγράφους, λογοτέχνες, θεατρανθρώπους, σκηνοθέτες. Μοντιλιάνι, Μουνκ, Λόρκα, Σαίξπηρ, Καβάφης, αλλά και Βογιατζής, Γούντι Άλλεν είναι τα πρόσωπα εκείνα στα οποία απευθύνεται ή με τα οποία συνδιαλέγεται η ποιήτρια εντασσόμενη με αυτόν τον τρόπο σε μια παράδοση και, το κυριότερο, αναγνωρίζοντας τις οφειλές της σε μια σειρά μεγάλων δημιουργών που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπήρξαν δάσκαλοι και εμπνευστές της.

Εκείνο που, συνολικά, αξίζει να παρατηρήσει κανείς είναι η σαφής προτίμηση της ποιήτριας στη χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου. Είναι πολλά τα ποιήματα στα οποία η Ξηρογιάννη απευθύνεται σε κάποιον, που θα μπορούσε να είναι και ο ίδιος της ο εαυτός, άλλοτε για να αναρωτηθεί και άλλοτε για να αποφανθεί ή να ζητήσει κάτι. Η προτίμηση αυτή μπορεί να ερμηνευθεί από μια τάση της ποιήτριας, ενδεχομένως ενδόμυχη, λόγω της ενασχόλησής της με το θέατρο στο οποίο το β΄ ενικό είναι το κατεξοχήν πρόσωπο και το οποίο συγκροτεί τους διαλόγους. Στην ποίηση, βέβαια, το β΄ ενικό χρησιμοποιείται κυρίως για να προσδώσει έναν συμβουλευτικό χαρακτήρα και να καταστήσει τη σχέση δημιουργού – αναγνώστη αμεσότερη και στενότερη.

Με τη Δεύτερη Φύση η Ξηρογιάννη εισέρχεται σε έναν ποιητικό χώρο ιδιαίτερα απαιτητικό, όσο και γοητευτικό, πετυχαίνοντας έναν διπλό σκοπό. Αφενός μεν να βαθύνει, να εξελίξει και να δώσει νέα κατεύθυνση στην τέχνη της, αφετέρου δε να προσφέρει στον αναγνώστη ένα εγχειρίδιο ζωής και να τον κάνει κοινωνό της δικής της βιοθεωρίας, των δικών της αντιλήψεων, αλλά και των δικών της συναισθημάτων, εμπειριών και βιωμάτων. Η ποίησή της, κι σε αυτή τη συλλογή διακρίνεται για την αλήθεια και την ειλικρίνεια της και φυσικά για την οικονομία και τη λιτότητα του ποιητικού λόγου. Από αυτήν την άποψη βαθαίνει κι πλουτίζει την μακροχρόνια παράδοση των χαϊκού, προσφέροντας όμως παράλληλα και μια απόλαυση αισθητικής τάξεως που προκύπτει από την απλότητα, τη συμπύκνωση και την ευστοχία.