Ανδρέας Κουραμάνης Τι είναι;, Γαβριηλίδης, 2017
ΓΡΆΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΠΟΛΥΜΕΝΗΣ
Η ποιητική συλλογή του Ανδρέα Κουραμάνη σα να μας παροτρύνει, δια του τίτλου της, να της απευθύνουμε το ίδιο ερώτημα: τι είναι; Τι είναι μια ποιητική συλλογή με τέτοιο τίτλο; Μια πρώτη απάντηση ας μας τη δώσουν οι ίδιοι της οι στίχοι:
«Mια εποχή που αποβροχοποίησε τον ουρανό»
«Οδηγούμαστε στους πρακτικούς θανάτους»
«Ζούμε για ένα Σ΄αγαπώ σύγκορμο»
«Άνθρωποι μακριά από τους ανθρώπους
Ψέμα μέσα στο ψέμα»
«Στο υπερώο η φωτιά του σύμπαντος
Καίγεται το αγαθό σε όλη του την απλότητα»
«Δισυπόστατοι μπαίνουμε στο χρόνο
Λευκοί και φέροντες χρωμάτων»
Η ποιητική συλλογή αρθρώνεται σε δέκα ποιήματα: Ο τρόπος του ήλιου, Κόσμος έξω στον κόσμο , Λευκό φως, Κοίταγμα ακτίνας, Δεν έγινε και τίποτα, Μοναχικά, Ε!, Ω!, Γράψε τα όνειρά σου, Τι είναι; Θεός. Οι τίτλοι δίνουν μια εικόνα του νήματος που διατρέχει τη συλλογή, η οποία έχει τα χαρακτηριστικά μια φιλοσοφικοποιητικής σύνθεσης. Απορίες και με τις δύο όψεις τους, είτε ως θαυμασμός είτε ως ερώτημα ενώπιον του κόσμου, αναγκάζουν τον ποιητή να αναμετρηθεί με κεντρικά ζητήματα: Τι είναι αυτό αξίζει στη ζωή, τι είναι οι άνθρωποι γύρω μας, τι είναι ο κόσμος, τι είναι η γνώση, τι είναι η εμπειρία, τι είναι η τέχνη. Το περίγραμμά του σα να σχηματίζεται από φιλοσοφικές πινελιές: το πρόσωπο του υποκείμενο, η γνώση, το σώμα, τα πρόσωπα γύρω μας, η φύση, ο κόσμος και τι θα μας κοσμίσει εντέλει.
Τα ποιήματα έχουν φακό ευρυγώνιο, αποσκοπούν σε μια εποπτική θέα, ταυτόχρονα όμως «ζουμάρουν» σε λεπτομέρειες, σαστίζουν μπροστά σε καθημερινά μικρά θαύματα, εκείνα που μας ξυπνάνε και αντιστέκονται στους καταλλήλως επιβληθέντας «πρακτικούς θανάτους», όπως του αποκαλεί ο ποιητής. Αντιστέκονται σε ό,τι νεκρώνει το θαύμα της ανθρώπινης περιπέτειας επί γης.Αν μπορούσε να απομονωθεί τι αποπνέει ως αίσθηση η συλλογή είναι μιαπαιδική αθωότητα, όχι όμως ανέφελη αλλά με επίγνωση των διαψεύσεων που παραμονεύουν. Έτσι, η αθωότητα εδώ προκύπτει ως μια δύσκολη κατάκτηση, για να μπορέσει να στρέψει ο άνθρωπος το βλέμμα του στον ουρανό και να προσανατολιστεί με τον τρόπο του ήλιου.
Οι στίχοι στα ποιήματα κινούνται με ευκολία από ένα φιλοσοφικό λεξιλόγιο σε ποιητικές εκλάμψεις. Είναι εμφανής μια προσπάθεια συμπύκνωσης από τον ποιητή και μια επίγνωση ότι οι στίχοι του, παρά το φιλοσοφικό τους φορτίο, εντέλει θα κριθούν στο πεδίο του ποιητικού ιδιώματος. Οι αιφνίδιες τομές, οι εικόνες και οι μεταφορές κυριαρχούν, μαζί με μια ρυθμικότητα, κάτι ανάλαφρο και βαρύ ταυτόχρονα στην αίσθηση του κόσμου. Κάπως έτσι συνυπάρχουν ποιήματα όπως το «Ε!Ω!» ή ο «Κόσμος έξω στον κόσμο»
Οι απορίες που διατρέχουν τη συλλογή, δεν είναι μια πόζα, υπάρχει η ανάγκη να προσδιοριστεί μια στάση, μια υπόσχεση έστω απάντησης. Ο Κουραμάνης αρχίζει να κινείται προς το ιερό, προς το θείο. Δεν νίπτει τα χείραςτου, αλλά προχωρεί στην δική του κατάθεση: στην αλήθεια ορισμένων ανθρώπινων σχέσεων, στη δημιουργία, στον τρόπο του ήλιο. Και καταλήγει:
« το μυστήριο του «Τι είναι;»
Επαφίεται στο Θεό
Ναι σκεπάστηκε»
Το μυστήριο δεν εξατμίστηκε, δεν λύθηκε, αλλά σκεπάστηκε. Επαφίεται στον Θεό και σκεπάζεται, με τη δύναμή του όμως να είναι εσαεί παρούσα.
Στο ποίημα «Θεός» αναφωνεί ο Κουραμάνης: «Όλη η ζωή μια αρχή!»
Επιστρέφοντας στο αρχικό ερώτημα για την ίδια τη συλλογή, δηλαδή τι εντέλει είναι, διαφωτιστικό γίνεται το «τι δεν είναι» η συλλογή ετούτη: δεν είναι αποσπασματικό, δεν είναι εσωστρεφές, δεν είναι πόζα, δεν είναι η μανιέρα της εύκολης θανατίλας που συχνά πρωταγωνιστεί στην εκμαίευση ποιητικού συναισθήματοςαλλά δίχως χωρίς να εκφράζει μια τρομώδη αγωνία πριν το τέλος. Η ποιητική συλλογή του Κουραμάνη είναι ένας ύμνος, είναι νοήματα ξεδιπλωμένα πάνω σε ένα παιδικό χαμόγελο, είναι η ζεστασιά από την ανάσα δίπλα, είναι ένα βλέμμα στραμμένο ψηλά.
****