Τζων Άσμπερυ /// Αυτοπροσωπογραφία σε κυρτό κάτοπτρο

Αυτοπροσωπογραφία σε κυρτό κάτοπτρο

Τζων Άσμπερυ

Mετάφραση:
Χάρης Βλαβιανός

Νεφέλη, 1999
67 σελ.

 ****

'Oπως το έφτιαξε ο Παρμιτζανίνο ,το δεξί χέρι
Μεγαλύτερο από το κεφάλι,να ορμάει στον θεατή
Και ύστερα ν' αποτραβιέται αβίαστα,σαν να θέλει να προστατεύσει
Ό,τι αναγγέλλει.Λίγα μολύβδινα πλαίσια τζαμιών,
Παλιά δοκάρια,γούνα. πλισαρισμένη μουσελίνα,ένα κοραλλένιο δαχτυλίδι
Δεμένα σε μια κίνηση που στηρίζει το πρόσωπο,καθώς κολυμπάει
Μπρος-πίσω όπως το χέρι
Σε στάση  ανάπαυσης,ωστόσο.Είναι αυτό που 
Απομονώθηκε.Γράφει ο Βαζάρι:« Ο Φραντσέσκο αποφάσισε μια μέρα
Να φτιάξει το πορτραίτο του,κοιτάζοντας για τον σκοπό αυτό τον εαυτό του
Σ' ένα κυρτό κάτοπτρο,σαν αυτό που χρησιμοποιούν στα κουρεία...
Παράγγειλε λοιπόν  σ' έναν τορνευτή  μια ξύλινη μπάλα
Και αφού τηη χώρισε στα δύο και την έφερε στα μέτρα
Του κατόπτρου,άρχισε με  μεγάλη τέχνη
Ν' αντιγράφει όσα έβλεπε στο γυαλί  »,
Κυρίως το είδωλό του,του οποίου το πορτραίτο
Είναι το μόλις μετατοπισμένο είδωλο. 
Το γυαλί διάλεξε να καθρεφτίσει μόνο όσα εκείνος έβλεπε
Που ήταν αρκετά για τον σκοπό του: το είδωλό του
Στιλπνό,βαλσαμωμένο,προβεβλημένο σε γωνία 180 ο.
Η ώρα της ημέρας ή η πυκνότητα του φωτός
Προσηλωμένη στο πρόσωπο  το διατηρεί
Ζωντανό και πλήρες σ' ένα παλινδρομικό κύμα
Αφίξεων.Η ψυχή εδραιώνεται.
Αλλά πόσο μπορεί να ξεμακρύνει μέσα από τα μάτια
Κι όμως να επιστρέφει με ασφάλεια στη φωλιά της;H επιφάνεια
Του κατόπτρου όντας κυρτή μεγαλώνει την απόσταση
Σημαντικά' δηλαδή,αρκετά για να τονίσει
Ότι η ψυχή είναιι δεσμώτις,που κρατείται κάτω από ανθρώπινες συνθήκες,
Σε αιώρηση,ανίκανη να προχωρήσει πέρα
Από το βλέμμα σου  καθώς διασταυρώνεται με την εικόνα.
Ο Πάπας Κλήμης και η Αυλή του έμειναν «έκθαμβοι» 
'Απ΄αυτήν ,σύμφωνα με τον Βαζάρι,και υποσχέθηκαν μια παραγγελία 
Που ποτέ δεν έγινε.Η ψυχή πρέπει να μείνει εκεί που βρίσκεται,
Αν και ανήσυχη,ακούγοντας τις σταγόνες της βροχής στο πλαίσιο,
Τον αναστεναγμό των φθινοπωρινών φύλλων που τα δέρνει ο 
άνεμος,
Λαχταρώντας να ελευθερωθεί ,να βγει έξω,αλλά πρέπει να μείνει,
Ποζάροντας σ' αυτό εδώ το μέρος.Πρέπει να κινείται
Όσο γίνεται λιγότερο.'Ετσι ορίζει το πορτραίτο.
'Ομως υπάρχei σ΄αυτό το βλέμμα ένας συνδυασμός
Τρυφερότητας,ευθυμίας και θλίψης τόσο ισχυρός
Στην ανάσχεσή του,που δεν αντέχει κανείς να το κοιτάζει για πολύ.
Το μυστικό είναι ολοφάνερο.Η ευσπλαχνία του πονάει,
Κάνει ν' αναβλύζουν καυτά δάκρυα : ότι η ψυχή δεν είναι ψυχή,
Δεν κρύβει κανένα μυστικό,είναι μικρή και ταιριάζει
Στην κοιλότητά της τέλεια: o χώρος της,η στιγμή της προσήλωσής μας.
Αυτή είναι η μελωδία αλλά δεν υπάρχουν λέξεις.
Οι λέξεις είναι μόνοο speculation*
(Aπό το λατινικό speculum, κάτοπτρο):
Ψάχνουν και δεν μπορούν να βρουν το νόημα της μουσικής.
Βλέπουμε μόνο τις στάσεις του ονείρου,
Αναβάτες της κίνησης που στρέφοντας το πρόσωπο
Το φανερώνει στον βραδυνό ουρανό,χωρίς ψεύτικες
Συσπάσεις ως απόδειξης αυθεντικότητας.
Αλλά είναι ζωή παγιδευμένη σε μια σφαίρα.
Θα ήθελε κανείς να βγάλει το χέρι του
Έξω από τη σφαίρα,όμως το μέγεθός της,
Και ό,τι τη στηρίζει ,δεν το επιτρέπει.

[...]

*Διαλογισμός,εικασία,κερδοσκοπία.

*****