Τα ωραιότερα ποιήματα για τη μάνα
Ανθολογία
Συλλογικό έργο
ανθολόγηση: Θανάσης Α. Καστανιώτης, Θανάσης Θ. Νιάρχος
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007
316 σελ.
Σε πέμπτη, επαυξημένη έκδοση, η ανθολογία με "Tα ωραιότερα ποιήματα για τη μάνα" στοιχειοθετεί
ήδη ένα εκδοτικό γεγονός: Περιλαμβάνει στις σελίδες της τα ποιήματα για τη μάνα που έχουν γράψει πασίγνωστοι ή λιγότεροι γνωστοί Έλληνες ποιητές μέσα στο μάκρος δεκαετιών.
Άκρως συγκινητικό παραμένει, όπως προκύπτει από την ανθολογία αυτή, το γεγονός ότι, αν και η χρονική και αισθητική απόκλιση ανάμεσα στους ποιητές είναι τεράστια, η τοποθέτηση απέναντι στη
μορφή της μάνας είναι πάντα η ίδια: λατρευτική. H ποίηση, με την ικανότητά της να μεταβάλλει σε μια άκρως προσωπική περιουσία ακόμη και τα πιο αυτονόητα πράγματα, αναγόρευσε την έννοια της
μάνας σε σύμβολο, χωρίς να χάνει τίποτα η τελευταία από τη ζεστασιά της σωματικής της παρουσίας.
Ανθολογούνται οι:
- Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ, "Η μάνα μου κι οΣατανάς"
- Τέλλος Άγρας, "Μάνα και γιος"
- Γεώργιος Αθάνας, "Ύμνος στη μητέρα"
- Κρίτων Αθανασούλης, "Αφήστε τη μάνα μου να φύγει..."
- Έφη Αιλιανού, "Μητέρα"
- Χάρης Αλεξίου, "Όταν βραδιάζει, μάνα μου"
- Κούλης Αλέπης, "Στη μητέρα μου"
- Γλαύκος Αλιθέρσης, "Για τις μητέρες"
- Τεύκρος Ανθίας, "Το κέντημα"
- Αριάδνη Αντύπα - Απέργη, "Στη μάνα μου"
- Γιάννης Βαρβέρης, "Εγώ κοιτάζω το μέλλον μου"
- Κώστας Βάρναλης, "Η μάνα του Χριστού"
- Γ. Θ. Βαθόπουλος, "Η μητέρα"
- Γιώργος Βερίτης, "Μάνα γλυκύτατη"
- Γεώργιος Βιζυηνός, "Η μητέρα", "Της μάνας η αγκαλιά"
- Τίμος Βιτσώρης, "Μανούλα το σπιτάκι μας"
- Χάρης Βλαβιανός, "La Madre Greca"
- Πέτρος Βλαστός, "Της μάνας μου"
- Όλγα Βότση, "Μάνα πανάρχαια"
- Νικηφόρος Βρεττάκος, "Η μητέρα μου στην εκκλησία"
- Σπύρος Βρεττός, "Τα γύψινα μάτια"
- Γιώργος Γεραλής, "Μητέρα"
- Φώτος Γιοφύλλης, "Μικρομάνες"
- Μιχάλης Γκανάς, "Νοσοκομείο Ερυθρού Σταυρού"
- Νίκος Γκάτσας, "Μάνα μου μάνα"
- Ρήγας Γκόλφης, "Μάνα"
- Γιάννης Γκούμας, "Βραδιά με τη μητέρα"
- Νίκος Γρηγοριάδης, "Συμβίωση"
- Ιωάννης Γρυπάρης, "Μάνα"
- Αιμιλία Δάφνη, "Μισούπνι"
- Στέφανος Δάφνης, "Η σκάλα"
- Ειρήνη Δεντρινού, "Στης μάνας μου το θάνατο"
- Κική Δημουλά, "Βιογραφικός πίνακας"
- Άρης Δικταίος, "Μία νέα μητέρα"
- Μαρία Δρογκάρη, "Έλεγος"
- Γεώργιος Δροσίνης, "Η εορτή της μητέρας", "Σε μητέρα που της πέθανε το παιδί"
- Αγγελική Ελευθερίου, "Κι έσερνε η μάνα το παιδί της"
- Γιοσέφ Ελιγιά, "Μητέρα"
- Οδυσσέας Ελύτης, "Των Βαΐων"
- Καίσας Εμμανουήλ, "Γράμμα ενός μετανάστη"
- Ανέστης Ευαγγέλου, "Μην απορείς μητέρα"
- Μαρία Ζάμπα, "Μάνα"
- Κούλης Ζαμπαθάς, "Μητέρα, καληνύχτα"
- Διαλεχτή Ζευγώλη - Γλέζου, "Της μάνας μου"
- Χρυσάνθη Ζιτσαία, "Η μανούλα"
- Γιώργος Θέμελης, "Γενεαλογία του προσώπου"
- Βικτώρια Θεοδώρου, "Εγκώμιο"
- Κώστας Θρακιώτης, "Στη μητέρα μου"
- Λίλη Ιακωβίδη, "Μιά μάνα"
- Γιώργος Ιωάννου, "Σαν τη μητέρα, αλήθεια"
- Κ. Π. Καβάφης, "Δέησις"
- Γαλατεία Καζαντζάκη, "Στη μάνα μας"
- Άγγελος Καλοκαιρινός, "Μάνα"
- Ιάκωβος Καμπανέλλης, "Τραγούδι της ντροπής"
- Ρήγας Καππάτος, "Για τη μάνα μου που έφυγε", "Για τη μάνα μου στο κοιμητήρι του Άϊ - Λιά"
- Ελπίδα Καρά, "Μητέρα μου..."
- Βασίλης Καραβίτης, "Παιδί - μητέρα..."
- Αντρέας Καραντώνης, "Το μνήμα της μητέρας"
- Γιώργος Καρατζάς, "Μάνα"
- Γιάννης Καρατζόγλου, "Γυρίζω, μάνα"
- Μαρία Καρδαρά, "Θρήνος για τη μητέρα μου"
- Ν. Δ. Καρούζος, "Η ελιά"
- Βαγγέλης Κάσσος, "Η μάνα - μου"
- Μαρία Κέντρου - Αγαθοπούλου, "Η μητέρα"
- Παναγιώτης Κερασίδης, "Χαμένος στα ψηλά βουνά"
- Τάλμποτ Κεφαλινός, "Μανούλα"
- Αστέρης Κοββατζής, "Η μάνα ταξιδεύει"
- Φροσούλα Κολοσιάτου, "Η μάνα μου"
- Γιάννης Κορίδης, "Μητρότητα"
- Λέων Κουτσούνης, "Αίματα"
- Κώστα Κρυστάλλης, "Αφιέρωσις"
- Πάνος Κυπαρίσσης, "Τρελή μάνα"
- Πέτρος Κυπριωτέλης, "Τραγούδι στη μάνα μου"
- Αθανάσιος Κυριαζής, "Γλυκειά μου μάνα"
- Θάνος Κωτσόπουλος, "Τραγούδι στη μητέρα μου"
- Νίκος Β. Λαδάς, "Μητέρα"
- Γεώργιος Λαμπελέτ, "Στη μάνα"
- Ναπολέων Λαπαθιώτης, "Δάκρυα"
- Χρίστος Λάσκαρης, "Μνήμη της μητέρας μου"
- Ορέστης Λάσκος, "Θάνατος της μητέρας"
- Τάσος Λειβαδίτης, "Μητρότητα"
- Γιώργος Λίκος, "Στη μητέρα μου"
- Χριστόφορος Λιοντάκης, "Τα τελευταία της χελιδόνια"
- Δ. Θ. Λιπέρτης, "Οι Ταγιές"
- Ξάνθος Λυσιώτης, "Μάνας καημός"
- Λορέντζος Μαβίλης, "Η μητρική θλίψις"
- Δ. Ι. Μάργαρης, "Μιά μάνα"
- Κλαύδιος Μαρκίνας, "Λαμπρή στην ξενιτειά"
- Γιώργος Μαρκόπουλος, "Η φοβερή πατρίδα μου"
- Γεράσιμος Μαρκοράς, "Μάνα"
- Α. Ι. Μάρταλης, "Η μάνα"
- Τζένη Μαστοράκη, "Περίληψη"
- Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη, "Μητέρα"
- Μελισσάνθη, "Η μπαλάντα της μάνας"
- Μάρκος Μέσκος, "Εξομολόγηση"
- Γιώργος Μετσόλης, "Νύχτα στο κοιμητήρι..."
- Μιχαήλ Μήτρας, "Η μητέρα στ' ονειρό μου"
- Δώρα Μοάτσου - Βάρναλη, "Μανούλα"
- Γιώργος Μολέσκης, "Το πορτρέτο της μάνας μου"
- Κώστα Μόντης, "Το παγκάκι"
- Ματθαίος Μουντές, "Κοίμηση"
- Όμηρος Μπεκές, "Χαμένος Θεός"
- Ιωάννα Μπουκουβάλα - Αναγνώστου, "Μάνα"
- Ρίτα Μπούμη - Παππά, "Από τα "Τραγούδια της μάνας""
- Κωνσταντίνος Μπούρας, "Τη μάνα μου τη λέγανε Αγαύη"
- Κ. Χ. Μύρης, "Μάνα"
- Μυρτιώτισσα, "Μανούλα"
- Λευτέρης Ξανθόπουλος, "Ερωτικό"
- Κώστας Ουράνης, "Μοιρολόγι"
- Κατίνα Παΐζη, "Η μανούλα μου"
- Κωστής Παλαμάς, "Η μάνα"
- Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, "Υστερ' από πέντε χρόνια"
- Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, "Έρχεται η μάνα μου"
- Λεωνίδας Παπαδάκης, "Το αμάρτημα της μητρός μου"
- Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, "Προς την μητέρα μου"
- Λευτέρης Παπαδόπουλος, "Η μάνα μου"
- Θανάσης Παπαθανασόπουλος, "Όταν βουρκώνουν..."
- Μήτσος Παπανικολάου, "Εσωτερικό"
- Ζαχαρίας Παπαντωνίου, "Το τραγούδι της μάνας μου"
- Αχιλλεύς Παράσχος, "Η μάνα"
- Άγγελος Παρθένης, "Χωρισμός"
- Σπήλιος Πασαγιάννης, "Μάνα"
- Π. Β. Πάσχος, "Μπορεί να ρθει"
- Σαράντος Παυλέας, "Στη μητέρα του Θεού"
- Γιολάντα Πέγκλή, "Η μάνα του ανρθώπου"
- Μαριέττα Πεπελάση, "Εργαζόμενη μητέρα"
- Αντώνης Περαντωνάκης, "Η μητέρα μου"
- Νίκος Πετιμεζάς - Λαύρας, "Στον τάφο της μητέρας"
- Μιχάλης Π. Πετρίδης, "Μανούλα"
- Κώστας Πηγαδιώτης, "Πόσο μεγάλωσα, μητέρα!..."
- Ιωάννης Πολέμης, "Ευτυχισμένη μάνα", "Ο αποχαιρετισμός της μάνας"
- Μαρία Πολυδούρη, "Μητέρα μου,..."
- Λάμπρος Πορφύρας, "Η μάνα των θλιμμένων"
- Δημήτρης Ποταμίτης, "Μάνα φοβάμαι"
- Μανόλης Πρατικάκης, "Όταν η λάμψη..."
- Γιάννης Ρίτσος, "Από τον "Ορέστη""
- Κώστα Ριτσώνης, "Η Ελλάδα μοιάζει πολύ..."
- Βασίλης Ρώτας, "Μάνα μου"
- Μίλτος Σαχτούρης, "Ο δαίμονας", "Η Μητέρα"
- Άγγελος Θ. Σημηριώτης, "Μάνες"
- Μαρίνος Σιγούρος, "Η μάνα"
- Αγγελική Σιδηρά, "Μητέρα δωρητή σώματος"
- Άγγελος Σικελιανός, "Η μάνα του Ντάντε"
- Ηλίας Σιμόπουλος, "Ο θρήνος της μάνας"
- Τάκης Σινόπουλος, "Η μοναξιά της μάνας"
- Σωτήρης Σκίπης, "Ο θάνατος της μητέρας"
- Διονύσιος Σολωμός, "Η τρελή μάνα ή Το κοιμητήριο"
- Πάνος Σπάλας, "Η μάνα"
- Στέλιος Σπεράντζας, "Η γιορτή της μάνας"
- Τατιάνα Σταύρου, "Η Μητέρα μας"
- Κώστας Στεργιόπουλος, "Μονάχος με τη μητέρα μου"
- Γιάννης Γ. Σφακιανάκης, "28 Σεπτεμβρίου"
- Κλαίτη Σωτηριάδου, "Μάνα"
- Θανάσης Ταλαγάνης, "Η μητέρα μου"
- Αθηνά Ταρσούλη, "Πόνος μάνας"
- Θέμης Τασούλης, "Οι μητέρες"
- Νίκος Τουτουντζάκης, "Από τη "Μάνα""
- Κωνσταντίνος Τσάτσος, "Το κόνισμα της μάνας μου"
- Ιωάννα Τσάτσου, "Μητέρα του Χριστού"
- Στυλιανός Τσιάκας, "Μάνα μου, φύλαγε"
- Μάγδα Τσιρογιάννη, "Ο κήπος"
- Βασίλης Τσιτσάνης, "Κάποια μέρα αναστενάζει"
- Γιώργος Τσουκαλάς, "Μητέρα"
- Γιώργος Δ. Τσούτης, "Μάνα τα χέρια σου φιλώ"
- Λώρος Φανταζής, "Μάνα"
- Ρώμος Φιλύρας, "Μητέρα"
- Κυριάκος Χαραλαμπίδης, "Η μάνα - πούππα"
- Σ. Δ. Χατζημιχελάκης, "Ελεγεία της μητέρας"
- Θανάσης Χατζόπουλος, "Όψη Α΄", "Όψη Β'"
- Ιγνάτης Χουβαρδάς, "Μάνα"
- Ντίνος Χριστιανόπουλος, "Τύψεις"
- Δήμητρα Χριστοδούλου, "Το όνομα της μητέρας"
- Δημήτρης Χριστοδούλου, "Θ' αφήσω τη μανούλα μου"
- Γιώργος Χρονάς, "Μάνα εδώ που βρίσκομαι"
- Κύπρος Χρυσάνθης, "Mater Dolorosa"
πηγή: biblionet
Γεώργιος Βιζυηνός:
Η μητέρα
Πώς να πειράξω τη μητέρα
να κάμω εγώ να λυπηθεί,
που όλη νύχτα κι όλη μέρα
για το καλό μου προσπαθεί;
Πώς ν' αρνηθώ ή ν ' αναβάλω
ό,τι ορίζει κι απαιτεί,
αφού στη γη δεν έχω άλλο
κανένα φίλο σαν αυτή;
Αυτή στα στήθη τα γλυκά της
με είχε βρέφος απαλό,
με κάθιζε στα γόνατά της
και μ' έμαθε να ομιλώ.
Αυτή με τρέφει και με ντύνει
όλο το χρόνο που γυρνά,
και δίπλα στη μικρή μου κλίνη,
σαν αρρωστήσω ξαγρυπνά.
Αυτή σαν πέσω και χτυπήσω
φιλά να γειάνει την πληγή.
Αυτή, τι πρέπει να αφήσω
και τι να κάμω μ'΄οδηγεί.
Πώς το λοιπόν τέτοια μητέρα
να κάμω εγώ να λυπηθεί,
που όλη νύχτα κι όλη μέρα
για το καλό μου προσπαθεί;
*******
ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
[Στη μάνα μου]
Το σπίτι
κοιτάζει τον δημόσιο δρόμο
και τη θάλασσα
με λογική τεσσάρων παραθύρων,
χαμογελώντας στερεότυπα
μ' ένα πλατύ πορτοκαλί
μπαλκόνι.
Σ' αυτό το μπαλκόνι
σ' αυτό το χαμόγελο
τ' απογεύματα, η μάνα μου
το δυσανάγνωστό της πρόσωπο
εκθέτει.
Ο χρόνος το συνέγραψε
χωρίς έξαρση
από νύχτα σε νύχτα
σε γλώσσα πόνου ρέουσα
γεμίζοντας
κατεβατά φθοράς.
Κι ούτε ένα λάθος γέλιου.
Κάθεται
άκρη άκρη στην καρέκλα
να μην επιβαρύνει το απόγευμα
μ' όλο το βάρος της κατάκοιτης καρδιάς της,
ίσα ίσα να υπάρχει
σταματημένη μέσα στη ζωή της
από μιάν άπνοια τύχης,
ίσα ίσα για ν΄αντέξει τώρα
της έκπληξής της το σπασμό:
"Υπάρχουν θάλασσες
καράβια νευρικά
που σπρώχνουν λύσεις
στο ανεμπόδιστο;
Και άνεμοι που ξεριζώνουνε τα στάσιμα;
Κι αυτά τα εύληπτα που πίνει χρώματα
το αλκοολικό απόγευμα
υπάρχουν;" Δεν το 'ξερε.
Δεν το 'ξερε η ζωή της.
Τώρα
αποτολμά μιά κίνηση παράξενη:
λίγο το σώμα ρίχνει εμπρός,
το ξαναφέρνει πίσω,
βαριά κωπηλασία μνήμης κάνει,
γιαλό γιαλό τα δάκρυά της.
Σιγά σιγά
απόγευμα, πρόσωπο και μπαλκόνι
από το σούρουπο υποσκάπτονται.
Το σχήμα τους παραφρονεί.
Σε χώρο θάμπους κλείνονται
να μην μπορούν να μπουν άλλο τα μάτια μας.
Νυχτώνει.
*************
Τύψεις
ό,τι ορίζει κι απαιτεί,
αφού στη γη δεν έχω άλλο
κανένα φίλο σαν αυτή;
Αυτή στα στήθη τα γλυκά της
με είχε βρέφος απαλό,
με κάθιζε στα γόνατά της
και μ' έμαθε να ομιλώ.
Αυτή με τρέφει και με ντύνει
όλο το χρόνο που γυρνά,
και δίπλα στη μικρή μου κλίνη,
σαν αρρωστήσω ξαγρυπνά.
Αυτή σαν πέσω και χτυπήσω
φιλά να γειάνει την πληγή.
Αυτή, τι πρέπει να αφήσω
και τι να κάμω μ'΄οδηγεί.
Πώς το λοιπόν τέτοια μητέρα
να κάμω εγώ να λυπηθεί,
που όλη νύχτα κι όλη μέρα
για το καλό μου προσπαθεί;
*******
ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
[Στη μάνα μου]
Το σπίτι
κοιτάζει τον δημόσιο δρόμο
και τη θάλασσα
με λογική τεσσάρων παραθύρων,
χαμογελώντας στερεότυπα
μ' ένα πλατύ πορτοκαλί
μπαλκόνι.
Σ' αυτό το μπαλκόνι
σ' αυτό το χαμόγελο
τ' απογεύματα, η μάνα μου
το δυσανάγνωστό της πρόσωπο
εκθέτει.
Ο χρόνος το συνέγραψε
χωρίς έξαρση
από νύχτα σε νύχτα
σε γλώσσα πόνου ρέουσα
γεμίζοντας
κατεβατά φθοράς.
Κι ούτε ένα λάθος γέλιου.
Κάθεται
άκρη άκρη στην καρέκλα
να μην επιβαρύνει το απόγευμα
μ' όλο το βάρος της κατάκοιτης καρδιάς της,
ίσα ίσα να υπάρχει
σταματημένη μέσα στη ζωή της
από μιάν άπνοια τύχης,
ίσα ίσα για ν΄αντέξει τώρα
της έκπληξής της το σπασμό:
"Υπάρχουν θάλασσες
καράβια νευρικά
που σπρώχνουν λύσεις
στο ανεμπόδιστο;
Και άνεμοι που ξεριζώνουνε τα στάσιμα;
Κι αυτά τα εύληπτα που πίνει χρώματα
το αλκοολικό απόγευμα
υπάρχουν;" Δεν το 'ξερε.
Δεν το 'ξερε η ζωή της.
Τώρα
αποτολμά μιά κίνηση παράξενη:
λίγο το σώμα ρίχνει εμπρός,
το ξαναφέρνει πίσω,
βαριά κωπηλασία μνήμης κάνει,
γιαλό γιαλό τα δάκρυά της.
Σιγά σιγά
απόγευμα, πρόσωπο και μπαλκόνι
από το σούρουπο υποσκάπτονται.
Το σχήμα τους παραφρονεί.
Σε χώρο θάμπους κλείνονται
να μην μπορούν να μπουν άλλο τα μάτια μας.
Νυχτώνει.
*************
Ντίνος Χριστιανόπουλος,
όσο περνούν οι μέρες και μακραίνει
η ηλικία της σεμνότητας, αισθάνομαι
τις ανεπαίσθητες ραγισματιές εντός μου
από νύχτα σε νύχτα να πληθαίνουν:
δρόμοι που πήρα με χαμηλωμένα μάτια
φώτα που πέσαν πάνω μου ανελέητα
λόγια πιο πρόστυχα κι απ' τις χειρονομίες -
μα πιο πολύ, η όψη της μητέρας μου
όταν γυρνώ αργά το βράδυ και τη βρίσκω
μ' ένα βιβλίο στο χέρι να προσμένει
βουβή ξενυχτισμένη και χλομή
Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ: Η μάνα μου κι ο Σατανάς
Τη μεγάλη Παρασκευή
η Παναγιά ξαναγίνεται το πρόσωπο της ημέρας
και η δική μου μάνα ξεμαρμαρώνει.
Δε φοράει πια εκείνο το ροζ
που τη θάψανε
κι ούτε κατεβαίνει ολοένα
με το κουτί της μαζί.
Τη Μεγάλη Παρασκευή
η μάνα μου ζωντανή, ζεστή σαν το κερί
φοράει το τετριμμένο και μαζί το άλλο.
Το νύχι της το προτελευταίο
παχουλό στις άκρες σαν το δικό μου
άγνωστη
όταν κρυφοσκεπτόταν
και κρυφοαμάρτανε
μακριά μου
σαν άρχιζε τον ατέλειωτο θάνατό της Πηγή: www.lifo.gr