Επιμέλεια: Ασημίνα Ξηρογιάννη
[...]
εκείνη η εποχή που νοικιάζαμε ποδήλατα
και τρέχαμε λάμποντας μισή ωρίτσα...[...]
Ν.Καρούζος,Χορταριασμένα χάσματα
Επειδή ένας μαθητής μου από την έκτη με περίμενε μια μέρα έξω από την πόρτα με το ποίημα του Βρεττάκου ''ΤΟ ΈΡΓΟ ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ'' και την ώρα που μου το έδινε μου είπε:''Κυρία,οι ποιητές κατοικούν έξω από τον φόβο'',γι'αυτόν
τον λόγο ,φέτος το varelaki γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα ποίησης παρέα με Ποιητικές Ανθολογίες για παιδιά και εφήβους . Αναγκάζομαι να ανατρέξω σε αυτές κάθε φορά που ετοιμάζω στο σχολείο κάποιο ποιητικό ή θεατροποιητικό δρώμενο.Και όλο ανακαλύπτω πράγματα.Πλούσιες όλες οι ανθολογίες, συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό ποιημάτων ,των οποίων η παράθεση γίνεται συνήθως με βάση το θέμα τους.Διότι σχεδόν όλοι οι ανθολόγοι πιστεύουν πως μια παιδική σχολική ανθολογία μόνο θεματικού τύπου κατηγοριοποίηση απαιτεί και κανενός άλλου(δημιουργών ,περιόδων κ.α).Στις ανθολογίες συναντάμε και εκτενείς κατατοπιστικές εισαγωγές μέσα στις οποίες υπάρχουν σχόλια και κείμενα σχετικά με τους βασικούς στόχους του ανθολόγου,τα κριτήρια επιλογής των ποιημάτων,το εύρος του υλικού ,τη διάταξη της ύλης .
Στο τέλος συνήθως βιβλιογραφικά σημειώματα,εκτενής ή σύντομη βιβλιογραφία,πηγές ,ευρετήριο ποιημάτων και ποιητών,καθώς και ευρετήριο όρων,εννοιών και πραγμάτων.
A.Ξηρογιάννη
A.Ξηρογιάννη
_________________________________________
Ανθολογία παιδικής ποίησης
ανθολόγηση: Θέτη Χορτιάτη
εικονογράφηση: Τζώρτζης Παρμενίδης
Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2000
332 σελ.
Αφού πέρασε το εκφραστικό μου άγγιγμα από τους ενήλικους, στάθηκα μαζί
με τα παιδιά να ξανακοιτάξω απ΄ την αρχή τον κόσμο, προσπαθώντας να δω
σαν μέσα απ' την παρθένα ματιά των παιδιών και να μιμηθώ τη δροσερή τους
αφέλεια.
Έτσι άρχισα να παίζω το ρόλο του παιδιού και να κάνω παιχνίδι την τέχνη μου μ' έναν τρόπο που πιστεύω πως το παιδί αναγνώστης ή ακροατής θα ήθελε να ιδιοποιηθεί.
Κι όπως έκανα τις λέξεις μου παιχνίδι, προσκάλεσα τα παιδιά να παίξουμε και να πετάξουμε μ' άλλους ρυθμούς στη φαντασία, με σκοπό να μπουν σε κίνηση οι δημιουργικές δυνάμεις των παιδιών.
Θ. Χορτιάτη
Έτσι άρχισα να παίζω το ρόλο του παιδιού και να κάνω παιχνίδι την τέχνη μου μ' έναν τρόπο που πιστεύω πως το παιδί αναγνώστης ή ακροατής θα ήθελε να ιδιοποιηθεί.
Κι όπως έκανα τις λέξεις μου παιχνίδι, προσκάλεσα τα παιδιά να παίξουμε και να πετάξουμε μ' άλλους ρυθμούς στη φαντασία, με σκοπό να μπουν σε κίνηση οι δημιουργικές δυνάμεις των παιδιών.
Θ. Χορτιάτη
και εδω
********
Ποιητική ανθολογία για παιδιά και εφήβους
Συλλογικό έργο
ανθολόγηση: Μαρία Μαρτζούκου, Σωτήρης Τριβιζάς
επιμέλεια σειράς: Νίκος Καλέντης
Καλέντης,
ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ
Αυτή η ποιητική ανθολογία απευθύνεται στα παιδιά και στους εφήβους. Ανθολογούνται ποιήματα γνωστών ποιητών, από τον Σολωμό ως τις μέρες μας, που είτε αναφέρονται στην παιδική ηλικία και σχετίζονται με τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς της, είτε απλώς είναι εύληπτα και επομένως κατάλληλα για να διαβαστούν από παιδιά. Η επιλογή ποιητών και ποιημάτων έγινε με μοναδικό κριτήριο την ανταπόκριση που ελπίζουμε ότι θα βρουν στη νεανική ευαισθησία. Ο στόχος της ανθολογίας παραμένει προφανής: να φέρει την ποίηση κοντά στους εφήβους και στα παιδιά, προετοιμάζοντας ενδεχομένως τους μελλοντικούς αναγνώστες.
**********
Σχολική ποιητική ανθολογία
ανθολόγηση: Σπύρου Κοκκίνη
Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1994
333 σελ.
********
Σύγχρονη σχολική ποιητική ανθολογία
Διονύσης Παπαδόπουλος
Φύλλα, 2008
290 σελ.
******
Ανδρέας Εμπειρίκος
Ηχώ
Τα
βήματά μας αντηχούν ακόμη
Μέσα
στο δάσος με τον βόμβο των εντόμων
Και
τις βαριές σταγόνες απ’ τ’ αγιάζι
Που
στάζει στα φυλλώματα των δέντρων.
Κι
ιδού που σκάζει μέσα στις σπηλιές
Η
δόνησις κάθε κτυπήματος των υλοτόμων
Καθώς
αραιώνουν με πελέκια τους κορμούς
Κρατώντας
μες στο στόμα τους τραγούδια
Που
μάθαν όταν ήτανε παιδιά
Και
παίζανε κρυφτούλι μες στο δάσος.
Το
ποίημα προέρχεται από τη συλλογή Τα Κάστρα του ανέμου (1934).
****
Χρίστος Λάσκαρης
Άνθρωποι της πόλης
Θα τους δείτε το πρωί της Κυριακής
-πηγαίνοντας για την εκκλησία-
να πλένουν οικογενειακώς το αυτοκίνητο.
Είναι οι άνθρωποι της πόλης που ετοιμάζονται.
Θα βγούνε στην εξοχή.
Θα πάνε να φέρουνε
στο διαμέρισμα λουλούδια.
******
ΔΗΜΗΤΡΑ Χ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
Για ένα παιδί που κοιμάται
Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο.
Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο,
Οι μηχανές, αποσταμένες μα άγρυπνες,
Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες
Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος
Κοντά στη σκάρα του ατμού,
Με του αδερφού του το παλτό σκεπασμένος
Ξεκουράζεται.
Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια
Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο.
Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι.
Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί
Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα,
Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα.
Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο,
Οι μηχανές, αποσταμένες μα άγρυπνες,
Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες
Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος
Κοντά στη σκάρα του ατμού,
Με του αδερφού του το παλτό σκεπασμένος
Ξεκουράζεται.
Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια
Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο.
Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι.
Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί
Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα,
Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα.
Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του,
Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του
Γυναικείο μαντίλι για το κρύο,
Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα
Μόλις θυμάται.
Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,
Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα.
Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας,
Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου
Ενός ανίκητου στρατηλάτη
Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη,
Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του
Γυναικείο μαντίλι για το κρύο,
Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα
Μόλις θυμάται.
Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,
Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα.
Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας,
Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου
Ενός ανίκητου στρατηλάτη
Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη,
Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη.
Καμιά φορά πιο εγκάρδια
Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας,
Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό.
Καμιά φορά πιο εγκάρδια
Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας,
Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό.
Δ. Χ. Χριστοδούλου, Το κυπαρίσσι
των εργατικών, Καστανιώτης
των εργατικών, Καστανιώτης
********
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΤΣΟΧΕΡΑΣ
Ο Έφηβος των Αθηνών
που έθαψα με της καρδιάς μου το αίμα
την τρανή κραυγή της λευτεριάς
τραγουδώντας την και αποχαιρετώντας.
******
[Να σ΄ αγναντεύω θάλασσα]
Να σ' αγναντεύω, θάλασσα, να μη χορταίνω,
απ' το βουνό ψηλά
στρωτήν και καταγάλανη και μέσα να πλουταίνω
απ' τα μαλάματά σου τα πολλά.
Να 'ναι χινοπωριάτικον απομεσημερ', όντας
μετ' άξαφνη νεροποντή
χιμάει μες απ' τα σύννεφα θαμπωτικά γελώντας
ήλιος χωρίς μαντύ.
Να ταξιδεύουν στον αγέρα τα νησάκια, οι κάβοι,
τ' ακρόγιαλα σα μεταξένιοι αχνοί
και με τους γλάρους συνοδιά κάποτ' ένα καράβι
ν' ανοίγουν να το παίρνουν οι ουρανοί.
*******
Μαρία Πολυδούρη
Κοντά σου
Κοντά σου δεν αχούν άγρια οι ανέμοι.
Κοντά σου είνε η γαλήνη και το φως. Στου νου μας τη χρυσόβεργην ανέμη
Ο ρόδινος τυλιέται στοχασμός.
Κοντά σου η σιγαλιά σα γέλιο μοιάζει
που αντιφεγγίζουν μάτια τρυφερά
κ’ αν κάποτε μιλάμε, αναφτεριάζει,
πλάι μας κάπου η άνεργη χαρά.
Κοντά σου η θλίψη ανθίζει σα λουλούδι
κι’ ανύποπτα περνά μέσ’ στη ζωή.
Κοντά σου όλα γλυκά κι’ όλα σα χνούδι,
σα χάδι, σα δροσούλα, σαν πνοή.
******
Δ.Ν.ΠΑΠΑΔΙΤΣΑΣ
['ΟΛΑ ΤΑ ΦΥΛΛΑ]
'Ολα τα φύλλα ανέμισαν το Μάιο
Μια κρήνη μια λεπτοκαμωμένη λεύκα τραγουδάει
Στο κυανό ελληνικό παράθυρο
Άλλαξα τον ήχο των βημάτων μου
Με το ζεστό ανέβασμα του Ικάρου
Κι ένα βραχάκι ομορφιάς κατρακυλάει
'Απ τα μαλλιά μου ως το γέλιο μου ως τη φτέρνα.
********
Σχολική ποιητική ανθολογία
ανθολόγηση: Θεόδωρου Α. Γιαννόπουλου
Νίκας / Ελληνική Παιδεία Α.Ε., 1983
352 σελ.
******
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝ ΣΙΜΟΝΩΦ(ΜΕΤ.ΡΙΤΑΣ ΜΠΟΥΜΗ -ΠΑΠΑ)
Η ΠΟΙΗΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ
-Η ποίηση είναι εθνική και αγαπά τη γη που γεννήθηκε.
-Η ποίηση μάχεται για την ελευθερία.
-Η ποίηση μάχεται για την ειρήνη.
-Η ποίηση μάχεται για το μέλλον.
Κι αυτό σημαίνει ότι η ποίηση είναι αδιάκοπη αντίσταση ,αφού:
-H ποίηση πολεμά την αδικία.
-Η ποίηση πολεμά την απανθρωπιά.
-Η ποίηση πολεμά τις αιτίες των πολέμων.
-Η ποίηση δεν είναι ρυθμός και ρίμες.
-Η ποίηση δεν είναι λέξεις σε ισόμετρες στήλες.
-Είναι η ψυχή του λαού.
-Ενσαρκώνει τις ελπίδες του.Τα όνειρα που κάνει για το μέλλον του.
Γι αυτό και τίποτα δεν αξίζει όσο η ποίηση.
Κανένας τίτλος πιο άξιος από του ποιητή.
*****
******
Γιωργου Σαραντάρη
Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ
Η πόλη που γεννήθηκες είναι η Κωνσταντινούπολη.
Πόλη του μέλλοντος.
Ενώ εσύ πολύ προτού πεθάνεις
Μέσα στο παρελθόν έπαιζες ζάρια
Όχι,η ζωή σου δεν ήταν ωραία
Με τα μυρωδικά
Με τα βιβλία
Με τις εξαίσιες εκείνες
Αλλά ψεύτικες οπτασίες
Αγάπησες ποτέ σου μια Ρωξάνη;
Ο Αντώνιος της ποίησής σου η Αλεξάνδρεια.
*****
Γιώργος Θέμελης
ΑRS POETICA
Τί γυρεύεις από το ποίημα;
Το'χεις το ψωμί σου;
Tρώγε το
Δεν το'χεις
θυρόδερνε
ή κόβε το άπ'το στόμα του άλλου με το μαχαίρι σου.
Μπορείς να το μοιράσεις ζυγιάζοντας δίκαια κι ίσα μπουκιές
και φέτες χορτασμού σε Πεντακισχιλίους;
Τί να σου δώσει το Ποίημα;
Δεν έχει κόψη μαχαιριού.
Δεν εκπυρσοκροτεί.
Μην το παραβιάζεις.
Το Ποίημα είναι επικίνδυνο σε κινδυνεύει
σαν τ'άγριο φυτό που φύτρωσε στο χείλος του γκρεμού,
ίλιγγος,πέτρα γλιστερή,κραυγή της ερημιάς...
(Απόσπασμα)
*****
Ναπολέων Λαπαθιώτης
Ποιητής
Πόσο βαθὺ κι ἀσήμαντο συνάμα,
τῆς Ζωῆς καὶ τῆς Τέχνης σου τὸ δρᾶμα,
σ᾿ ἕνα παιχνίδι μάταιο καὶ γελοῖο,
τοῦ Νοῦ σου νὰ σκορπᾷς τὸ μεγαλεῖο!
Μέρα-νύχτα νὰ παίζεις μὲ τὶς λέξεις,
πῶς, πρέπει, μεταξύ των, νὰ τὶς πλέξεις
καὶ πῶς, μαζί, νὰ σμίξεις κάποιους ἤχους,
ὥστε νὰ κλείσεις τ᾿ Ὄνειρο σὲ στίχους!
Πόσος κόπος καὶ πόνος κι ἀγωνία,
νὰ πλάσεις ἀπ᾿ τὴ θλίψη σου ἁρμονία
καὶ νὰ τὴ πλάσεις μ᾿ ὅλους σου τοὺς τρόπους,
γιὰ νὰ τὴ ξαναδώσεις στοὺς ἀνθρώπους!
Μήτε κι ἀληθινὰ ποὺ ξέρω πρᾶμα
πιὸ θλιβερό, ἀπ᾿ τοῦ πόνου σου τὸ δρᾶμα,
τοῦ Πόνου αὐτοῦ, ποὺ στέργει γιὰ κλουβί του,
τὸ χῶρο ἑνὸς ἀνθρώπινου ἀλφαβήτου!
Κι ἀφοῦ, σὰ τὰ μικρὰ παιδάκια, παίξεις,
τόσο καιρό, μὲ ρίμες καὶ μὲ λέξεις
κι ὅλες σου τὶς ἐλπίδες ἀφανίσεις,
χαμένος, ὅλος, μέσ᾿ στὶς ἀναμνήσεις,
μόλις φανοῦν οἱ πρῶτες μαῦρες τύψεις
κι ἔρθ᾿ ἡ στιγμὴ νὰ σκύψεις, νὰ μὴ σκύψεις,
μὰ παίρνοντας μαζὶ τὸ θησαυρό σου,
τὸ Γολγοθᾶ σου ἀνέβα καὶ σταυρώσου!
*****
ANAΣΤΑΣΗ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗ
ARS POETICA
Το ποίημα δεν είναι σαν τα φύλλα
που ο άνεμος σέρνει στους δρόμους.
Δεν είναι η ακίνητη θάλασσα,
το αραγμένο καράβι.
Δεν είναι ο γαλάζιος ουρανός,
κι η καθαρή ατμόσφαιρα.
Το ποίημα είναι ένα καρφί
στην καρδιά του κόσμου.
Ένα φωτεινό μαχαίρι
μπηγμένο κάθετα στις πόλεις.
Το ποίημα είναι σπαραγμός.
Κομμάτι γυαλιστερό μέταλλο,
πάγος,σκοτεινή πληγή,
το ποίημα είναι σκληρό
-πολυεδρικό διαμάντι.
Συμπαγές-λαξευμένο μάρμαρο.
Ορμητικό-Ασιατικός ποταμός.
Το ποίημα δεν είναι φωνή,
πέρασμα πουλιού
Είναι πυροβολισμός
στον ορίζοντα και την ιστορία.
Το ποίημα δεν είναι άνθος που μαραίνεται.
Είναι βαλσαμωμένος πόνος.