''Ανάπτυξη της ενσυναίσθησης μέσα από αναστοχαστικές τεχνικές εκπαιδευτικού δράματος σε θέματα αποδοχής της ετερότητας''

ΓΡΑΦΕΙ Η  ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ  ΜΠΙΡΠΙΛΗ

Ο τίτλος της παρούσας εισήγησης περιέχει τις λέξεις Ενσυναίσθηση, Αναστοχαστικές τεχνικές, Εκπαιδευτικό δράμα, Αποδοχή και Ετερότητα. Αναλύοντας τις έννοιες αυτές, θα επιχειρήσω να αποδείξω πώς συγκεκριμένες τεχνικές που χρησιμοποιεί το εκπαιδευτικό δράμα μπορούν να αποβούν χρήσιμες στο σημερινό πολυπολιτισμικό σχολείο.

Ετερότητα και Ενσυναίσθηση

            Τι είναι ετερότητα; Το διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει, το ''Άλλο'', το ανοίκειο.  Πολύς λόγος γίνεται για τον ''Άλλο'' στις μέρες μας και συνήθως το μυαλό μας πάει στον ξένο, τον μετανάστη. Η ετερότητα ωστόσο είναι μέρος της ζωής μας, είτε μιλάμε για ετερότητα ως προς τον πολιτισμό και την κουλτούρα, είτε ετερότητα στη θρησκεία, είτε αναφερόμαστε σε οτιδήποτε διαφορετικό. Ο ''Άλλος'' μπορεί να είναι ο μαθητής με μαθησιακές δυσκολίες ή με ειδικές ανάγκες και δεξιότητες, ο οικονομικά κατώτερος, εκείνος με διαφορετική μορφή οικογένειας (μονογονεϊκή, υιοθετημένος, παππούδες αντί για γονείς, δυο οικογένειες που ενώθηκαν σε μια, κ.ο.κ). ''Άλλος'' μπορεί να είναι εκείνος που έχει διαφορετική σωματική διάπλαση ή απλώς κάποιος που τα ενδιαφέροντά του είναι διαφορετικά από της πλειοψηφίας.  ''Άλλος'' είναι ακόμα ο μεγαλύτερος ή ο ''μικρός'' της πρώτης τάξης που οι ''μεγάλοι'' δε θέλουν να κάνουν παρέα μαζί του.

Η ετερότητα έχει τόσες μορφές που ίσως να είναι δύσκολο να μιλάμε για ομοιότητα. Αν επικεντρωθούμε στην ετερότητα ως προς την εθνικότητα, το πιο σημαντικό είναι να μην ξεχνάμε ότι κι εμείς, οι γηγενείς, οι ντόπιοι, είμαστε οι ''Άλλοι'', οι διαφορετικοί για τους μετανάστες μαθητές. Όπως εμείς βρίσκουμε δύσκολο να τους καταλάβουμε, άλλο τόσο δυσκολεύονται κι αυτοί να ενταχθούν και να κατανοήσουν τις συνήθειές μας. Χρειάζεται και οι δυο ομάδες, και οι ντόπιοι και οι μετανάστες, να κάνουμε βήματα μπροστά και να συναντηθούμε στη μέση.

Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να νιώσεις πώς αισθάνεται ο άλλος, να αναγνωρίσεις τα συναισθήματά του και να τον κατανοήσεις σε βάθος. Σύμφωνα με τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης του Gardner η ενσυναίσθηση είναι χαρακτηριστικό της διαπροσωπικής νοημοσύνης. Το θέατρο δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να αποκτήσουν ενσυναίσθηση, αφού μέσα από διαφορετικούς ρόλους έρχονται σε επαφή με την ετερότητα και τοποθετούν τους εαυτούς τους στη θέση του Άλλου.  Μπαίνοντας στη θέση του Άλλου, προβληματίζεσαι μαζί του, αισθάνεσαι πώς αισθάνεται και η οπτική σου για τον κόσμο διευρύνεται

Εκπαιδευτικό δράμα (Drama in Education)

            Θα συνεχίσω με τον όρο εκπαιδευτικό δράμα. Ο φορέας διοργάνωσης του Συνεδρίου, ο ΠΕΣΥΘ, και τα μέλη του, γνωρίζουν καλά πόσο δύσκολος ήταν ο δρόμος μέχρις ότου το θέατρο μπει στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το επίσημο όνομα της ελληνικής θεατρικής παιδείας είναι ''Θεατρική αγωγή'', και κάτω από αυτήν την ομπρέλα χωράνε πολλές τεχνικές και μέθοδοι. Από την παντομίμα και τον αυτοσχεδιασμό, έως το κουκλοθέατρο και τις σχολικές θεατρικές παραστάσεις.

Για λόγους συνεννόησης ας μου επιτραπεί η αυθαιρεσία να χωρίσω τη θεατρική αγωγή σε δυο μεγάλες κατηγορίες, σε δυο μεθοδολογίες, οι οποίες φυσικά και χρησιμοποιούν κοινές τεχνικές (το θέατρο έχει τα ίδια μέσα σε όλες του τις εκφάνσεις). Από τη μια τοποθετώ το θεατρικό παιχνίδι, όπως κυρίως το έχει συστηματοποιήσει ο Λάκης Κουρετζής, με βασικά του χαρακτηριστικά το αυθόρμητο και το τυχαίο. Από την άλλη έχουμε το εκπαιδευτικό δράμα, όρος που χρησιμοποιώ για το αγγλικό Drama in Education. Βασικό χαρακτηριστικό του εκπαιδευτικού δράματος είναι ότι έχει έναν εκπαιδευτικό στόχο, ο οποίος πραγματοποιείται μέσα από τις τεχνικές του δράματος.

Στην παρούσα εισήγηση θα χρησιμοποιήσω τον όρο εκπαιδευτικό δράμα, συμπεριλαμβάνοντας μέσα σε αυτόν τόσο τη μεθοδολογία όσο και τις τεχνικές του δράματος όπως αυτό διαμορφώθηκε και χρησιμοποιείται στον αγγλοσαξωνικό κυρίως χώρο (drama in education).

Δραματικές Τεχνικές (Drama Techniques)

Το εκπαιδευτικό δράμα χρησιμοποιεί ως εργαλεία του τις δραματικές τεχνικές. Αναφέρω επιγραμματικά τις τεχνικές αυτές για να επικεντρωθώ αργότερα σε αυτές που κατά τη γνώμη μου έχουν ιδιαίτερη αναστοχαστική λειτουργία.

Οι δραματικές τεχνικές, σύμφωνα με την αγγλική και ελληνική βιβλιογραφία^[1] είναι: Δάσκαλος σε Ρόλο (Teacher in Role), Δικαστήριο (Tribunal), Θέατρο της Αγοράς (Forum Theatre), Παγωμένη εικόνα (Still image/ Freeze frame), Μια μέρα στη ζωή (A day in the life), Αναδρομή στο παρελθόν ή προβολή στο μέλλον (Flashback/ Flash forwards), Η γραμμή της ζωής (Life line), Μανδύας του ειδικού (Mantle of the expert), Τελετουργικά (Rituals), Συζητήσεις που κρυφακούγονται (Eavesdropping), Συνεντεύξεις (Interviews), Παιχνίδι ρόλων (Role playing), Επισημαίνοντας τη στιγμή (Marking the moment), Αναπαράσταση (Re-enactment).

Στις δραματικές τεχνικές συγκαταλέγονται και οι παρακάτω, τις οποίες έχω ξεχωρίσει λόγω της δομής τους. Οι τεχνικές αυτές θεωρώ ότι δρουν αναστοχαστικά, προσφέροντας στα παιδιά τη δυνατότητα να κάνουν ένα βήμα πίσω και να δουν από απόσταση τις πράξεις τους και τις συνέπειές τους.

Οι τεχνικές αυτές είναι: Περίγραμμα ρόλου στον τοίχο (Role on the wall), Γραφή σε ημερολόγια, γράμματα, εφημερίδες, μηνύματα όντες σε ρόλο (Diaries, letters, journals, messages), Αντιστροφή Ρόλου (Role Reversal), Διάδρομος της συνείδησης (Conscience alley), Φωνές στο κεφάλι (Voices in the head), Καρέκλα των αποκαλύψεων (Hot seating), Αναλογία (Analogy), Σκέψεις που λέγονται φωναχτά/ Διαβάζοντας τη σκέψη (Thought tracking). Ο κατάλογος αυτός δεν είναι δεσμευτικός.

Στόχος μου δεν είναι να δώσω έναν ''οδηγό τεχνικών'', αλλά να δείξω πώς το θέατρο έχει τη δύναμη να σε κάνει να ''μπεις στα παπούτσια των άλλων'', αντί απλώς ''να δεις τα παπούτσια των άλλων''.

Εύλογα θα μπορούσε κάποιος να ρωτήσει: ''και γιατί μέσω δράματος;''.

 Γιατί είναι εμπειρική μέθοδος και δοκιμάζεις ό, τι προτείνεις: α) Όλες οι τεχνικές είναι βιωματικές και αυτή τους η ιδιότητα προσφέρει το πλεονέκτημα τα παιδιά να μπορούν να ''ζήσουν'' αυτό που σε μια συζήτηση απλώς φαντάζονται. Το μαγικό ''αν'' του θεάτρου γίνεται το ''εδώ και το τώρα''. β) Στο ασφαλές περιβάλλον του δράματος τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν τις λύσεις που προτείνουν και τελικά ένας ολόκληρος κόσμος προβάλει ολοζώντανος μπροστά τους με τα ίδια τα παιδιά στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Οι αρνητικές συνέπειες μιας λανθασμένης επιλογής απουσιάζουν από τον φανταστικό κόσμο του θεάτρου. γ) Οι ιστορίες που παίζουν τα παιδιά είναι παρμένες από το δικό τους κόσμο και την καθημερινή τους πραγματικότητα, διαλεγμένες έτσι ώστε να έχουν αντιστοιχίες με το προς εξέταση ζήτημα που πραγματεύονται. Οι δραματικές τεχνικές είναι σύμφωνες με τις σύγχρονες διδακτικές αρχές της αυτενέργειας και της εγγύτητας προς τη ζωή.

Γιατί το δράμα είναι παιχνίδι: Στο περιβάλλον του σχολείου πολλές φορές ξεχνάμε ότι έχουμε απέναντί μας παιδιά. Δεν είναι δοχεία που πρέπει να γεμίσουμε με γνώσεις, αλλά άνθρωποι και μάλιστα άνθρωποι με ιδιαιτερότητες, επιθυμίες, προτιμήσεις και ενδιαφέροντα. Βασικό τους γνώρισμα είναι ότι τους αρέσει να παίζουν. Αν καταφέρναμε να κάνουμε τη μάθηση παιχνίδι, τότε θα είχαμε ίσως εκπληρώσει το μεγαλύτερο στόχο της εκπαίδευσης. Να φεύγουν τα παιδιά ευχαριστημένα και να εξαλείψουμε έτσι τη σχολική αποτυχία. Το δράμα είναι παιχνίδι. Μπορούμε μέσω αυτού του παιχνιδιού λοιπόν να κάνουμε τα παιδιά να αισθανθούν πώς είναι να είσαι ο Άλλος. ''Με το πρόσχημα μιας θεατρικής παράστασης, ο εκπαιδευτικός έχει την ευκαιρία, μέσα από ομαδικές ασκήσεις, να δημιουργήσει αντιστοιχίες βιωμάτων και καταστάσεων, ώστε οι μαθητές να περνάνε από τη μία κατάσταση στην άλλη και 'παίζοντας' να διαδέχονται ο ένας τον άλλο στη συναισθηματική κατάσταση που επιβάλλει ο ρόλος της άσκησης'' (Τσαλέρα, 2006: 141)

Γιατί το θέατρο είναι επικοινωνία και διάλογος: Η λέξη θέατρο είναι πολυσήμαντη. Σημαίνει το χώρο του θεάτρου, το κτίσμα δηλαδή, την πράξη (την παράσταση), το να βλέπεις θέατρο (θεατής), το κείμενο, και πολλά ακόμα. Πάνω απ' όλα όμως το θέατρο είναι επικοινωνία. Και η επικοινωνία είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για να επιτευχθεί η γνωριμία με τον Άλλο και στη συνέχεια η αποδοχή.

Γιατί είναι δράση: Ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες, στους μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, υπάρχει έντονη η ανάγκη για δράση. Η δυσκολία κάποιες φορές να εκφραστούν λεκτικά, να ντύσουν με λέξεις τις εμπειρίες τους και τις σκέψεις τους, καλύπτεται από τη δράση μέσω του θεάτρου. Εστιάζοντας στα συναισθήματα, είναι πολυτιμότερο να μπορεί κάποιος να νιώσει παρά να μιλήσει για το πώς ένιωσε.

Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν και απαντώντας στην ερώτηση ''Γιατί μέσω δράματος;''. Γιατί το εκπαιδευτικό δράμα:

·         Eίναι βιωματική/ εμπειρική μέθοδος

·         Xρησιμοποιεί ιστορίες και παραδείγματα από τον κόσμο των παιδιών

·         Pαρέχει ασφάλεια

·         Dίνει την ευκαιρία να δοκιμάζεις τις λύσεις που προτείνεις

·         Eίναι παιχνίδι!

·         Eίναι επικοινωνία

·         ΔΡΩ

Αναστοχασμός (Reflection)

            Αναστοχασμός είναι η διαδικασία κατά την οποία σκεφτόμαστε πώς σκεφτήκαμε και τελικά δράσαμε κατά την επίλυση ενός προβλήματος ή θέματος. Σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης ο αντίστοιχος αγγλικός όρος reflection, ερμηνεύεται ως ''Η προσεκτική σκέψη πάνω σε κάτι, μερικές φορές για μεγάλο χρονικό διάστημα/ Οι γραπτές ή προφορικές σκέψεις πάνω σε ένα ζήτημα ή θέμα''.

Τα τελευταία χρόνια, ο όρος του αναστοχασμού αποκτά κεντρικό ρόλο στην εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να αναστοχάζονται τακτικά πάνω στο σχεδιασμό των μαθημάτων τους και το τελικό αποτέλεσμα.

Μέσω του αναστοχασμού οι μαθητές από πρωταγωνιστές  των πράξεών τους γίνονται παρατηρητές του εαυτού τους. Ο αναστοχασμός δεν είναι μια γραμμική διαδικασία: περιλαμβάνει την κριτική σκέψη, την εμπλοκή σε διάλογο, τη δημιουργία συνδέσεων και την κατανόηση.

Ο αγγλικός όρος reflection για τον αναστοχασμό με οδηγεί σε μια ίσως αυθαίρετη, αλλά χρήσιμη, κατά τη γνώμη μου, μεταφορά. Θα μπορούσα να παρομοιάσω τον αναστοχασμό με τη διαδικασία του καθρεφτίσματος και τις τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος με τον καθρέφτη. Ο αναστοχασμός, όπως το καθρέφτισμα, μας δίνει τη δυνατότητα να πάρουμε αποστάσεις από τα γεγονότα, και να τα δούμε ολοκληρωμένα, και όχι ένα μέρος τους όπως όταν βρισκόμαστε εμπλεκόμενοι σε αυτά. Ο αναστοχασμός, ως διαδικασία, εμπεριέχει την συνειδητή επανεξέταση των γεγονότων. Σαν ένας νοητικός καθρέφτης μέσω του οποίου μπορούμε να δούμε τι έχουμε μάθει, τι έχουμε πράξει, τι αισθανθήκαμε και να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς μας.  Μέσω του αναστοχασμού πετυχαίνουμε μια μετατόπιση από την επιφάνεια στη βαθύτερη μάθηση.

Το δραματικό περιβάλλον μιας ιστορίας είναι για τα παιδιά πρόσφορο έδαφος για σκέψη και προβληματισμό, καθώς εμπλέκονται σε διάλογο με τον εαυτό τους (σκέψεις που λέγονται φωναχτά, καρέκλα των αποκαλύψεων, ημερολόγια/ γράμματα) και τους άλλους ρόλους (αυτοσχεδιασμοί, φωνές στο κεφάλι, διάδρομος της συνείδησης). Το σημαντικότερο όμως είναι η ασφάλεια που προσφέρει το δραματικό περιβάλλον αφού πραγματεύεται μια ιστορία μυθοπλασίας. Η δημιουργία συνδέσεων και στη συνέχεια η κατανόηση γίνεται παρέχοντας στο παιδί κλίμα ασφάλειας και αποδοχής.

Τα παιδιά δεν μπορούν να κρατήσουν αναστοχαστικό ημερολόγιο για τις γνώσεις τους ή τις συμπεριφορές τους, μπορούν όμως να αυτοαξιολογηθούν εάν πάρουν αποστάσεις από αυτές. Μπορούν να αυτοαξιολογηθούν εάν αναστοχαστούν επάνω σε συγκεκριμένα γεγονότα, εάν απομακρυνθούν από αυτά και από απόσταση ''καθρεφτιστούν'' και δουν από μακριά τη συμπεριφορά τους.  
Aναστοχαστικές Δραματικές Τεχνικές

            Οι τεχνικές που θα αναλύσω παρακάτω χρησιμοποιούνται για να παγώσουν μια στιγμή και να ''ανοίξουν'' τον χρόνο. Στο δράμα έχουμε τη μοναδική ευκαιρία, ευκαιρία που δε μας δίνεται στη ζωή, να διευρύνουμε μια στιγμή, να την αναλύσουμε και να στοχαστούμε πάνω σε αυτή. Να δοκιμάσουμε διαφορετικές λύσεις, να εξετάσουμε  το ίδιο γεγονός από διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Κάθε διαδικασία αξιολόγησης και κριτικής σκέψης ξεκινά από ερωτήματα. Το αιώνιο ΓΙΑΤΙ; Οι ερωτήσεις που θέτω στην αναστοχαστική διαδικασία είναι οι εξής:

·         Γιατί συμπεριφέρεται έτσι;

·         Τι νομίζεις ότι σκέφτεται;

·         Τι αποκόμισες από αυτήν την εμπειρία;

·         Νομίζεις ότι θα δρούσες με τον ίδιο τρόπο μελλοντικά;

Οι ερωτήσεις αυτές προκύπτουν ως ανάγκη μέσα στην ομάδα. Ανάγκη να γνωρίσουν τον ήρωά τους και τον συμπρωταγωνιστή τους. Η ίδια η ιστορία που παίζουν, το παιχνίδι, είναι η αφορμή για ένα  ταξίδι γνωριμίας του Άλλου ήρωα και ταυτόχρονα αυτογνωσίας. ''Το εκπαιδευτικό δράμα χρησιμοποιεί τεχνικές οι οποίες επιτρέπουν στα άτομα να δράσουν, να ξεκινήσουν από τις δικές τους ανάγκες, να δημιουργήσουν καταστάσεις κατανόησης του εαυτού τους, των άλλων και τη ζωής. Μέσα από αυτήν την εμπειρία ανοίγεται ο δρόμος προς την γνώση και την κατανόηση του διαφορετικού.'' (Γιαννοπούλου, Κ., 2006:271)

            Περίγραμμα Ρόλου στον τοίχο: Στην τεχνική αυτή ζωγραφίζουμε το περίγραμμα ενός ρόλου σε χαρτί του μέτρου και μέσα σε αυτό γράφουμε τι μπορεί να σκέφτεται ή να αισθάνεται ο ρόλος. ''Η τεχνική τους δίνει την ευκαιρία να κατανοήσουν βαθύτερα την κατάσταση του χαρακτήρα, να βιώσουν την ενσυναίσθηση, να εκφράσουν αισθήματα αλληλεγγύης, αλλά και την κριτική τους απέναντι σε συμπεριφορές με τις οποίες δε συμφωνούν'' (Παπαδόπουλος, 2007:67). ''Επιτρέπει τα παιδιά να επικοινωνήσουν με τον χαρακτήρα σε κλίμα ενσυναίσθησης και στοχασμού''. (Παπαδόπουλος, 2010:249)

            Ημερολόγια/ Γράμματα/ Μηνύματα: Τα παιδιά που έχουν συμμετάσχει σε μια ιστορία γράφουν σε ρόλο ημερολόγιο για το πώς πέρασαν ή τι αισθάνθηκαν, γράφουν ένα γράμμα σε κάποιον από τους άλλους ρόλους ή αφήνουν ένα μήνυμα. ''Ιδωμένη μέσα από την επικοινωνιακή τους διάσταση, η γραφή τους είναι συνυφασμένη με την παραγωγή και την χρήση, με στόχο την έκφραση και την ανταλλαγή σημασιών'' (Παπαδόπουλος, 2007, σελ. 67)

            Αντιστροφή ρόλου: Ενώ παίζουν μια ιστορία τα παιδιά αλλάζουν ρόλους έχοντας έτσι την ευκαιρία να δουν τα πράγματα από άλλη οπτική. Αλλάζοντας ρόλο γίνεσαι ο Άλλος που τόση ώρα στέκονταν απέναντί σου.          

Διάδρομος της συνείδησης: Η τεχνική χρησιμοποιείται σε στιγμές διλήμματος. Ο ήρωας περνά από ένα διάδρομο που έχουν σχηματίσει τα υπόλοιπα παιδιά και περνώντας από το διάδρομο ακούει διάφορες γνώμες.        

Φωνές στο κεφάλι: Ο ήρωας μιας ιστορίας ακούει τους άλλους σαν φωνές στο κεφάλι του. Ακούει γνώμες αντικρουόμενες κι έτσι έχει την ευκαιρία να δει τα πράγματα σφαιρικά. Η πολυπλοκότητα μιας κατάστασης εκφράζεται από τις αντικρουόμενες σκέψεις που ακούγονται σα μια συλλογική συνείδηση. ''Η τεχνική αυτή δημιουργεί κλίμα ευθύνης. Φέρνει τους συμμετέχοντες, κυριολεκτικά και μεταφορικά, τον ένα κοντά στον άλλο, δυναμώνοντας τους δεσμούς εμπιστοσύνης. Ξυπνά αισθήματα τρυφερότητας, κατανόησης, αλλά και ρεαλισμού και σκληρότητας. Τους βοηθάει να αντιληφθούν τις αντικρουόμενες δυνάμεις που συνθέτουν και κυβερνούν τον άνθρωπο και τον κόσμο και να συλλάβουν το μέγεθος της μάχης των στοιχείων που τον αποτελούν''. (Παπαδόπουλος, 2010, σελ. 262)

            Σκέψεις που λέγονται φωναχτά: Ο εμψυχωτής παγώνει τη δράση και ακουμπώντας κάποιον ρόλο του δίνει την ευκαιρία να μιλήσει και να πει φωναχτά τι σκέφτεται εκείνη τη στιγμή. ''Στις ερωτήσεις οι συμμετέχοντες απαντούν σε ρόλο, αποκαλύπτοντας τις βαθύτερες σκέψεις τους, τα κίνητρα, τις προθέσεις, τις πραγματικές τους επιδιώξεις. Η ασφάλεια που τους δίνει ο ρόλος να αποκαλύπτουν τις πραγματικές αιτίες και προθέσεις καλλιεργεί την κριτική και στοχαστική τους ικανότητα, αφού τους ζητά να παρατηρήσουν ή να ξαναδούν τη στάση τους. Η αποστασιοποίηση τους βγάζει από τη δυναμική της δράσης και τους εισάγει σε έναν κόσμο ελέγχου της δράσης'' (Παπαδόπουλος, 2010, σελ. 253, 254)

            Καρέκλα των αποκαλύψεων: Τα παιδιά κάθονται στην ανακριτική καρέκλα και απαντούν σε ρόλο ό, τι τους ρωτούν οι υπόλοιποι. ''Η τεχνική καθίσταται πρόσφορο μέσο διερεύνησης των ανθρώπινων σχέσεων, επιτρέποντας στα παιδιά να ρωτήσουν αυτά που πραγματικά ενδιαφέρονται να μάθουν για το ρόλο''. (Παπαδόπουλος, 2007, σελ. 67) ''Η καρέκλα των αποκαλύψεων επιτρέπει, επίσης, την ανάδειξη της απόκλισης  στις γνώμες, έως και την 'εκ διαμέτρου' αντίθετη ερμηνεία των καταστάσεων. Οι συμμετέχοντες κατανοούν τη σημασία που έχει η οπτική γωνία και η συνακόλουθη ερμηνεία κάθε ανθρώπου για την ίδια κατάσταση''. (Παπαδόπουλος, 2010, σελ. 265)

            Αναλογία: Ο εμψυχωτής δίνει μια ιστορία ως πλαίσιο δράσης η οποία αλληγορικά περιγράφει μια κατάσταση της καθημερινότητας των παιδιών. ''Με γνώμονα την ανακαλυπτική μάθηση τους εμπλέκει σε γνωστές καταστάσεις, οδηγώντας τους μέσα από τη στοχαστική διαδικασία στο ανοίκειο, ενώ με τον παραβολικό της χαρακτήρα διασφαλίζει την έμμεση προσέγγιση κοινωνικών ζητημάτων, των οποίων η άμεση διερεύνηση συχνά δεν είναι πρόσφορη''. (Παπαδόπουλος, 2007: 71) ''Ως χαρακτήρες της ιστορίας, αντιμετωπίζουν τα καυτά ερωτήματα σχετικά με τις έννοιες και τα ζητήματα, μέσα από την αποστασιοποίηση και τη σκέψη πάνω στη δράση'' (Παπαδόπουλος, 2010: 278)

Αποδοχή

            Και γιατί να αποδεχτούμε το διαφορετικό; Η ερώτηση αυτή θα έπρεπε ίσως να είχε τεθεί στην αρχή της εισήγησής μου, καθώς μια αρνητική απάντηση ακυρώνει όλα τα προαναφερθέντα. Μια αυθόρμητη απάντηση είναι ότι ζούμε σε μια κοινωνία περιστοιχισμένοι από διαφορετικούς ανθρώπους και τα παιδιά, οι αυριανοί ενήλικες θα ζήσουν επίσης σε μια τέτοια κοινωνία.

Το θέμα της ετερότητας είναι τόσο μεγάλο και καλύπτει τόσους τομείς που είναι αδύνατον να καλυφθεί μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Το ίδιο και το θέμα της αποδοχής της. Αποφάσισα να θέσω αυτό το ερώτημα στο τέλος για να δώσω μια κάπως ιδιόμορφη απάντηση χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα από τη διδακτική μου εμπειρία. Το παράδειγμα που θα σας αναφέρω δεν απαντά απευθείας στην ερώτηση. Δημιουργεί όμως δυο εικόνες. Την εικόνα της τάξης πριν την αποδοχή του διαφορετικού και την εικόνα της τάξης μετά την αποδοχή. Την εικόνα αυτή περιγράφουν πολύ γλαφυρά τα λόγια του Μεριέ ''Με το να αξιώνεις ότι ο άλλος, ο τόσο στερημένος, μπορεί να είναι ικανός, ήδη του δίνεις φτερά'' (Μεριέ, 2004, σελ. 25)

Ο Άλλος δεν είναι τελικά παρά ο διπλανός σου στο θρανίο, ο γείτονάς σου, αυτός που βλέπεις κάθε μέρα. Αν απορρίψεις όλα τα διαφορετικά, αν τα αντιμετωπίσεις με εχθρότητα, τότε ακολουθείς ένα δρόμο μοναχικό.

Γιατί να αποδεχτούμε την ετερότητα; Θα αφήσω ανοιχτό το ερώτημα για να δώσει ο καθένας τη δική του απάντηση.

***Η παραπάνω εισήγηση ακούστηκε από την Σπυριδούλα Μπιρμπίλη  στο Β΄θεατρολογικό Συνέδριο του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συλλόγου Θεατρολόγων με θέμα:

METANAΣΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗ ΣΥΧΓΡΟΝΗ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΚΗΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ.

         H Σπυριδούλα Μπιρπίλη είναι θεατρολόγος, απόφοιτη του τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος με τίτλο ''Το Δράμα και οι δημιουργικές τέχνες στην εκπαίδευση'' (University of Exeter/ UK). Από το 2004 διδάσκει σε δημοτικά σχολεία της Αττικής θεατρική αγωγή και σε δημόσια ΙΕΚ τα μαθήματα Ιστορία Ενδυμασίας και Θεατρικό Παιχνίδι, καθώς και το μάθημα Ιστορία Θεάτρου σε Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΚΕΕ). Έχει επίσης δουλέψει ως εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού σε προγράμματα οργανωμένα από συλλόγους γονέων δημοτικών σχολείων της Αττικής. Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων, ημερίδων και συνδιασκέψεων με θέμα το θεατρικό παιχνίδι, τη διερευνητική δραματοποίηση/ εκπαιδευτικό δράμα, τον αυτοσχεδιασμό, το παραμύθι, το κουκλοθέατρο και τη δραματοθεραπεία, με Έλληνες και ξένους εισηγητές- εμψυχωτές. Έχει συμμετάσχει στο πρώτο Forum νέων επιστημόνων το 2008 εμψυχώνοντας βιωματικό εργαστήριο με θέμα Η Διερευνητική Δραματοποίηση στο μάθημα της αγωγής του Πολίτη καθώς και στο 2^ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών Πολιτιστικών Θεμάτων (Π.Ε.Ε.ΠΟ.ΘΕ) με τη μαθητική ταινία ''Παίζοντας με τη Γκουέρνικα''. Το 2011 συμμετείχε στο Διεθνές Συνέδριο Τέχνες και Γλώσσα εμψυχώνοντας βιωματικό εργαστήριο με θέμα ''Γραμματικοί κανόνες: Το εκπαιδευτικό Δράμα ως μέθοδος διδασκαλίας''. Είναι ενεργό μέλος του ΠΕΣΥΘ (Πανελλήνιος σύλλογος Θεατρολόγων) και του Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.

 

Δέκατη εκδήλωση του Κύκλου «Ποιητές στη σκιά»

 Oι εκδόσεις Γαβριηλίδης και η ΕΡΑ σας προσκαλούν στο ART BAR Ποιήματα Και Εγκλήματα.Αγίας Ειρήνης 17(μεταξύ Αθηνάς και Αιόλου),Μοναστηράκι.


 Την ΠΕΜΠΤΗ 5 ΑΠΡΙΛΙΟΥ στις 8:30 μ.μ.

Στη  δέκατη εκδήλωση του Κύκλου «Ποιητές στη σκιά»

αφιερωμένη στην ποίηση του ΤΑΣΟΥ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗ                                       

Μιλούν οι ποιήτριες Ασημίνα Ξηρογιάννη και Εσμεράλδα Γκέκα

και ο ποιητής Αργύρης Παλούκας

Διαβάζει ο ηθοποιός Γιώργος Γιαννακάκος

Επιμέλεια Κύκλου: Γιώργος Μπλάνας

Ραδιοφωνική Επιμέλεια: Κώστας Φασουλάς

art bar Ποιήματα και Εγκλήματα
Αγίας Ειρήνης 17 ,Μοναστηράκι(60 μέτρα από το Μετρό),210 3228839

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ONE:STORY

.
Ο ιστοχώρος ONE:STORY είναι μια πειραματική προσπάθεια με στόχο να λειτουργήσει ως ανοικτή λογοτεχνική πλατφόρμα για οποιονδήποτε εκφράζεται δημιουργικά μέσω της γραφής. Πρόκειται για ένα συλλογικό έργο στην κατεύθυνση της ανοικτής λογοτεχνίας που πρεσβεύει η ψηφιακή βιβλιοθήκη www.openbook.gr
Στις σελίδες του θα φιλοξενεί κάθε μέρα και μια καινούρια ιστορία από διαφορετικό συγγραφέα, σαν ένα καθημερινό ψηφιακό ημερολόγιο λόγου. Οι δυνατότητες που προσφέρει το Διαδίκτυο είναι απεριόριστες και μπορούν να γίνουν ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας στα χέρια των σύγχρονων δημιουργών.
Στείλτε προς επιλογή για δημοσίευση ένα δικό σας διήγημα, ώστε να γίνει μέρος της διαδικτυακής ανθολογίας. (Τα διηγήματα θα πρέπει να έχουν έκταση έως 2.000 λέξεις και να συνοδεύονται από βιογραφικό του δημιουργού σε τρίτο πρόσωπο έως 70 λέξεις). Όλες οι ιστορίες που επιλέγονται για τη συλλογή, θα αναρτώνται επίσης καθημερινά στο Facebook και στο Twitter.
Οποιαδήποτε σχόλια, προτάσεις και παρατηρήσεις είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα, καθώς πρόκειται για μια ανοικτή συνεργατική προσπάθεια που διαρκώς θα εξελίσσεται.
_Καλή σας ανάγνωση λοιπόν (και όμορφες εμπνεύσεις!)
Γιάννης Φαρσάρης
giannis.farsaris@gmail.com

Μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου/2012

• Μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 27 Μαρτίου 2012 Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.). Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Δ.Ι.Θ. επιλέγει κάθε φορά μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου από μια χώρα-μέλος του για να γράψει μήνυμα, το οποίο διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε σε όλον τον κόσμο. Το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου έχουν γράψει μεταξύ άλλων οι: Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς κ.ά. Φέτος το μήνυμα έγραψε ο Αμερικανός ηθοποιός, παραγωγός, σεναριογράφος, συγγραφέας και σκηνοθέτης John Malkovich. Το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου διαβάζεται σε κάθε θέατρο πριν από την παράσταση της 27ης Μαρτίου. ΜΗΝΥΜΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ από τον Τζον Μάλκοβιτς Είναι τιμή μου που το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου της Ουνέσκο μου ζήτησε να χαιρετίσω την 50η επέτειο της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου. Θα απευθυνθώ σύντομα στους συνάδελφους του θεάτρου, φίλους και συντρόφους. Μακάρι η δουλειά σας να είναι πειστική και αυθεντική. Μακάρι να είναι βαθιά, συγκινητική, στοχαστική και μοναδική. Μακάρι να μας βοηθά να στοχαζόμαστε τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος και μακάρι αυτός ο στοχασμός να είναι ευλογημένος με θάρρος, ειλικρίνεια, ανυποκρισία και χάρη. Μακάρι να είστε σε θέση να ξεπερνάτε τις αντιξοότητες, τη λογοκρισία, τη φτώχεια και το μηδενισμό, αφού είναι σχεδόν βέβαιο ότι πολλοί από εσάς θα είστε υποχρεωμένοι να το κάνετε. Μακάρι να είστε ευλογημένοι με ταλέντο και αυστηρότητα για να μας διδάξετε πώς χτυπά η καρδιά σε όλη την πολυπλοκότητα της, και να έχετε την περιέργεια και την ταπεινότητα να το κάνετε έργο ζωής. Και μακάρι οι καλύτεροι από εσάς – γιατί μόνο οι καλύτεροι από εσάς, και μόνο σε εξαιρετικά σπάνιες και σύντομες στιγμές, – να καταφέρετε να διατυπώσετε το βασικότερο των ερωτημάτων: «Με ποιό τρόπο ζούμε;» Καλή τύχη! John Malkovich John Malkovich, Αμερικανός ηθοποιός, παραγωγός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης Είναι πάνω απ’ όλα καλλιτέχνης του θεάτρου. Αφού ανακάλυψε το θέατρο στις αρχές της δεκαετίας του ’70 στο Illinois State University, δημιούργησε το 1976 τη διάσημη θεατρική ομάδα Steppenwolf με τους Terry Kinney, Jeff Perry και Gary Sinise. Έγινε γνωστός από τον κινηματογράφο με την ερμηνεία του Βαλμόν στην ταινία Επικίνδυνες σχέσεις του Stephen Frears όπου πρωταγωνιστούσε μαζί με τις Michelle Pfeiffer και Glenn Close. Μετά απ’ αυτόν τον ρόλο, ο οποίος αποτέλεσε σημαντικό βήμα στην καριέρα του, συμμετείχε σε περισσότερες από 70 ταινίες στις Η.Π.Α. και στο εξωτερικό. Έχει ερμηνεύσει μια μεγάλη γκάμα από ρόλους και έχει προταθεί δύο φορές για το Όσκαρ β’ ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του στις ταινίες Μια θέση στην καρδιά (1984) και Η δεύτερη ευκαιρία (1993). Έχει βραβευτεί για την ερμηνεία του στις ταινίες Κραυγές στη σιωπή (1984), Επικίνδυνες σχέσεις (1988), Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς (1999) και Η ανταλλαγή (2008). Το 2011 σκηνοθέτησε τις Επικίνδυνες σχέσεις στο Théâtre de l'Atelier στο Παρίσι. Πρόκειται για την τρίτη θεατρική παραγωγή του μετά την επιτυχία των έργων Hysteria (Marigny, 2002) και Good Canary (Comedia 2007). Για το τελευταίο βραβεύτηκε με το βραβείο Molière καλύτερης σκηνοθεσίας. Μετάφραση από τα αγγλικά για το Ελληνικό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου: Βίκυ Μαντέλη & Νεόφυτος Παναγιώτου

Θέατρο στην εκπαίδευση

 

της

Νατάσας   Μερκούρη*

Η αναγκαιότητα της θεατρικής παιδείας σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης είναι πλέον δεδομένη παγκοσμίως και, όπου τίθεται υπό συζήτηση ή –ακόμα χειρότερα- υπό αμφισβήτηση, τότε δρομολογείται οπισθοδρόμηση σε θέματα εκπαίδευσης και πολιτισμού. Το παρόν κείμενο, και στα δύο του μέρη, δε φιλοδοξεί να αποτυπώσει πλήρως τη θέση του θεάτρου στην εκπαίδευση στην Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού. Δίνει όμως μια αρκετά κατατοπιστική εικόνα της θεατρικής παιδείας στο κάθε εκπαιδευτικό σύστημα κρατώντας αποστάσεις, ενίοτε και επιφυλάξεις, για το πόσο υλοποιούνται στην πράξη όσα προτείνει το εκάστοτε αναλυτικό πρόγραμμα.
Στην Ελλάδα, ο όρος «θέατρο στην εκπαίδευση» είναι γενικός και περιλαμβάνει το θεατρικό παιχνίδι, τη δραματοποίηση, το εκπαιδευτικό δράμα, τα θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα, ποικίλες θεατρικές τεχνικές και δραστηριότητες. Στο εξωτερικό, παρατηρείται σύγχυση σε θέματα ορολογίας λόγω της πολυμορφίας των μοντέλων. Διαφορετικό περιεχόμενο έχουν τα Drama, Drama Education, Drama in Education, Theatre in Education, Theatre and Education, Théâtre Éducation κ.ο.κ. Γι’ αυτό και υιοθετήθηκε, στα ελληνικά, ο ευρύτερος όρος «θέατρο/δράμα» για τη θεατρική παιδεία στο εξωτερικό συνολικά.
Από τη μέχρι τώρα εφαρμογή του στο πλαίσιο αναλυτικών προγραμμάτων αλλά και έξω από αυτά προκύπτει ότι το θέατρο μπορεί να είναι αυτόνομο διδακτικό αντικείμενο, διδακτική μέθοδος και μέσο κοινωνικής παρέμβασης. Και αυτονόητα, μορφή τέχνης. Όποιο όμως και αν είναι το περιεχόμενο του μαθήματος, με όποιο τρόπο και αν εφαρμόζεται, κοινός παρονομαστής παραμένει ότι βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με την κοινωνία, όπως και το ίδιο το θέατρο. Το θέατρο στην εκπαίδευση στοχεύει, σήμερα περισσότερο παρά ποτέ, στην ανάπτυξη και καλλιέργεια των δεξιοτήτων των μαθητών, στη δημιουργία ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, πολιτών με κοινωνική συνείδηση, σε περιβάλλον αυτενέργειας, συνεργατικότητας, συλλογικότητας, δημοκρατικής σκέψης και πρακτικής.
Μετά τη μεταπολίτευση, το 1979 προτείνεται για πρώτη φορά να αξιοποιηθούν στο αναλυτικό πρόγραμμα τα θεατρικά κείμενα και η ερμηνεία τους. Από το 1975 έχει ήδη επιτραπεί η προετοιμασία και διεξαγωγή θεατρικών παραστάσεων στα σχολεία, οι οποίες αποτελούν μέρος των δράσεων των Μαθητικών Κοινοτήτων. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 ξεκινά ο διάλογος γύρω από τη θεατρική παιδεία στο σχολείο και οργανώνεται το 1983 το Α’ Σεμινάριο Θεατρικής Παιδείας στην Αναργύρειο Σχολή Σπετσών. Το σχολικό έτος 1985-1986 λειτουργεί για πρώτη φορά το πρόγραμμα «Μελίνα» με έμφαση στην «πολιτισμική διάσταση της εκπαίδευσης (θέατρο, εικαστικά, μουσική, χορός, σύγχρονες οπτικοακουστικές μορφές τέχνης)». Αφορούσε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και διακρινόταν σε οκτώ προτεινόμενες δράσεις. Το 1990 το μάθημα της Θεατρικής Παιδείας χαρακτηρίζεται προαιρετικό, οδηγεί συχνά σε θεατρική παράσταση και γίνεται σε βάση υπερωριακή για τους εκπαιδευτικούς, με χρηματοδότηση από φορείς του Δημοσίου. Οι μαθητικοί θεατρικοί αγώνες, που είχαν ξεκινήσει άτυπα από το 1989, θεσπίζονται το 1992-1993 με πρωτοβουλία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας και του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν».
Το μάθημα της Αισθητικής Αγωγής (εικαστικά, μουσική, θέατρο) στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ήδη προβλέπεται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών από το 1990. Η θεατρική αγωγή όμως εντάσσεται με σχολικό εγχειρίδιο για την Ε’ και ΣΤ’ τάξη επίσημα το 2006, όχι χωρίς διαμαρτυρίες για την απαραίτητη πλην ελλιπή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Έτσι, ο «χάρτης» του μαθήματος της Αισθητικής Αγωγής διαμορφώνεται ως εξής: 4 ώρες για την Α’ και τη Β’ δημοτικού, 3 ώρες για τη Γ’ και τη Δ’ δημοτικού και 2 ώρες για την Ε’ και τη ΣΤ’ δημοτικού. Το Αναλυτικό Πρόγραμμα προβλέπει διδασκαλία και των τριών μαθημάτων και προτείνει συγκεκριμένες δραστηριότητες ανά θεματική ενότητα. Παράλληλα, προτείνεται η χρήση θεατρικών τεχνικών στη διδασκαλία της ελληνικής και των ξένων γλωσσών, καθώς και των μαθηματικών. Στο Ολοήμερο Σχολείο το μάθημα της θεατρικής αγωγής είναι προαιρετικό. Στην Ευέλικτη Ζώνη, η οποία ακόμα εφαρμόζεται αλλά με λιγότερη συμμετοχή, επίσης προβλέπεται ως διδακτικό αντικείμενο.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις έμφαση δίνεται στην παιδαγωγική αξία της χρήσης του θεάτρου στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στόχος είναι η πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, η καλλιέργεια της δημιουργικότητας, η άσκηση στην ομαδική εργασία, η ενίσχυση της συλλογικότητας χωρίς να παραβλέπεται και η απόκτηση γνώσεων για τη δημιουργία και την αποτίμηση του καλλιτεχνικού προϊόντος.
«Στο Γυμνάσιο το μάθημα του Θεάτρου εντάσσεται στο πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών Σχολικών Δραστηριοτήτων καθώς και στο πλαίσιο της εκπόνησης διαθεματικών σχεδίων εργασίας γενικά και ειδικότερα στην Ευέλικτη Ζώνη» όσο αυτή εφαρμοζόταν. Παρ’ ολ’ αυτά, το θέατρο διδάσκεται στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη Γ’ Γυμνασίου και στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας από μετάφραση (Δραματική Ποίηση- Ελένη του Ευριπίδη, Όρνιθες του Αριστοφάνη) στην ίδια τάξη. Στα νέα σχολικά εγχειρίδια της Δραματικής Ποίησης προβλέπεται ομάδα ερωτήσεων και εργασιών εστιασμένων στην παραστασιακή πλευρά των θεατρικών κειμένων («Ας γίνουμε θεατές») καθώς και πληθώρα φωτογραφιών από παραστάσεις αρχαίου δράματος, κυρίως των υπό εξέταση έργων. Δραστηριότητες θεατρικού χαρακτήρα προτείνονται και στα μαθήματα της Γλώσσας, ελληνικής και ξένων, της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, της Ιστορίας, των Εικαστικών.
Στο Λύκειο, από το 1998-1999 μέχρι το 2010-2011, το μάθημα Στοιχεία Θεατρολογίας συμπεριλαμβάνεται στο δίωρο μάθημα επιλογής Αισθητική Αγωγή στην Α’ Λυκείου, όπου συνυπάρχει με τα εικαστικά και τη μουσική. Επίσης στη Β’ Λυκείου διδάσκεται η Αντιγόνη του Σοφοκλή στο πλαίσιο του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας από πρωτότυπο.
Στα Καλλιτεχνικά Γυμνάσια και Λύκεια, στην Κατεύθυνση Θεάτρου-Κινηματογράφου διδάσκονται ως υποχρεωτικά, σε ό,τι αφορά στο θέατρο, κινησιολογία, υποκριτική, φωνητική – ορθοφωνία, δραματοποίηση κειμένου, αυτοσχεδιασμός, θεατρικό παιχνίδι, αγωγή προφορικού λόγου, Ιστορία Θεάτρου και ως επιλογής στο Λύκειο σκηνογραφία, μουσικό θέατρο και Ιστορία κοστουμιού. Στα Πειραματικά Σχολεία (δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια) προβλέπεται η διδασκαλία της θεατρικής αγωγής στο πλαίσιο του μαθήματος της Αισθητικής Αγωγής, μαζί με τα εικαστικά και τη μουσική.
Πέρα από το πλαίσιο του Αναλυτικού Προγράμματος, υλοποιούνται στα σχολεία πολιτιστικά προγράμματα θεατρικής παιδείας ή θεατροπαιδαγωγικά προγράμματα με θέματα όπως η πολυπολιτισμικότητα, η ταυτότητα, η θρησκευτική ετερότητα, οι εξαρτήσεις, τα δικαιώματα του παιδιού κ.α., καθώς και προγράμματα περιβαλλοντικά ή αγωγής υγείας, στα οποία χρησιμοποιούνται συχνά θεατρικές τεχνικές. Παρουσιάζονται είτε ολοκληρωμένα είτε δειγματοληπτικά στο τέλος κάθε σχολικού έτους σε διοργανώσεις των οικείων Διευθύνσεων ή σε φεστιβάλ. Καλλιτεχνικοί φορείς υλοποιούν επίσης εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές και για ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες νέων (τσιγγανόπαιδες, μουσουλμανόπαιδες, μετανάστες).
Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, το Θέατρο στην Εκπαίδευση περιλαμβάνει διαφορετικά αντικείμενα (κουκλοθέατρο, θέατρο σκιών, δραματοποίηση, θεατρικό παιχνίδι, διδακτική και παιδαγωγική του θεάτρου στην εκπαίδευση κ.α.). Το μάθημα διδάσκεται στα παιδαγωγικά τμήματα των πανεπιστημιακών σχολών (Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία – Ε.Κ.Π.Α., Τμήμα Προσχολικής Αγωγής – Α.Π.Θ., Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης – Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης – Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας). Η διδασκαλία του, είτε ως υποχρεωτικού μαθήματος είτε ως μαθήματος επιλογής, περιλαμβάνεται και στους Οδηγούς Σπουδών των Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α., του Α.Π.Θ., του Πανεπιστημίου Πατρών και του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Το μάθημα της θεατρικής αγωγής στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση καλούνται να διδάξουν οι εκπαιδευτικοί και πρόσφατα θεατρολόγοι, απόφοιτοι των παραπάνω σχολών. Το ζήτημα της επιμόρφωσης, ακανθώδες. Οι αρμόδιοι φορείς του Δημοσίου δεν έχουν δραστηριοποιηθεί όσο το απαιτούν οι συνθήκες. Διοργανώνονται, στις εκάστοτε Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης συχνά σε συνεργασία με άλλους φορείς, βιωματικά εργαστήρια θεατρικής παιδείας συνήθως σύντομης διάρκειας. Στην ανάγκη για επιμόρφωση ανταποκρίνονται επιστημονικοί φορείς όπως το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, ο Πανελλήνιος Επιστημονικός Σύλλογος Θεατρολόγων, ο Σύλλογος Αποφοίτων του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πατρών, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εκπαιδευτικού Δράματος, η UNIMA- ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κούκλας και πληθώρα ιδιωτικών φορέων (εργαστήρια δραματικής τέχνης, κουκλοθεάτρου, θεατρικού παιχνιδιού, δραματικές σχολές, Μ.Κ.Ο. κ.α.). Η επιμόρφωση περιλαμβάνει κυρίως βιωματικά θεατρικά εργαστήρια για εκπαιδευτικούς ή για εμψυχωτές νεανικών ομάδων, επιστημονικά συνέδρια, ημερίδες, θεατρικές κατασκηνώσεις.
Σημαντική και διαρκώς αυξανόμενη είναι και η ελληνόγλωσση επιστημονική βιβλιογραφία και το εκπαιδευτικό υλικό που συνοδεύουν τις παραπάνω δραστηριότητες των πανεπιστημιακών τμημάτων και των επιστημονικών φορέων (επιστημονικές μελέτες, πρακτικά διεθνών συνδιασκέψεων, επιστημονικό περιοδικό Εκπαίδευση και Θέατρο, καταγραφή βιωματικών εργαστηρίων, εκπαιδευτικό υλικό θεατροπαιδαγωγικών προγραμμάτων).
Σε άλλες χώρες
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η θέση του θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση σε άλλες χώρες. Ενδελεχής έρευνα θα ήταν απαγορευτική στις παρούσες συνθήκες. Η επιλογή των παρακάτω χωρών έγινε με κριτήριο τη σταθερότητα της παρουσίας της θεατρικής αγωγής στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών τις τελευταίες δεκαετίες.
Στη Γαλλία ισχύει από το 1980 μέχρι σήμερα το Partenariat, το οποίο θεσμοθετήθηκε από τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού. Τα προηγούμενα 20 χρόνια οι προσπάθειες που γίνονταν να ενταχθεί το θέατρο στην εκπαιδευτική διαδικασία ήταν σποραδικές, όχι όμως και αμελητέες. Το Partenariat είναι η επίσημη συνεργασία ανάμεσα σε έναν καλλιτέχνη και έναν εκπαιδευτικό στο πλαίσιο του σχολείου, με στόχο την από κοινού διδασκαλία του μαθήματος της θεατρικής αγωγής. Η εφαρμογή του είναι υποχρεωτική για το συγκεκριμένο μάθημα, το οποίο περιλαμβάνει θεατρικό εργαστήρι με συγκεκριμένο θέμα, ανταλλαγή ιδεών ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, υλοποίηση και παρουσίαση σε κοινό.
Η διδασκαλία γίνεται στο πλαίσιο του ωρολόγιου προγράμματος κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Η ANRAT (Association Νationale de Recherche et d’Action Τhéâtrale) είναι η επίσημη επιστημονική ένωση για την έρευνα και τη θεατρική πράξη στην εκπαίδευση στη Γαλλία, η οποία στηρίζει το θεσμό του Partenariat με προγράμματα επιμόρφωσης, επιστημονικές εκδόσεις, εκπαιδευτικό υλικό και παρακολούθηση των επιμέρους προγραμμάτων. Το Partenariat ως θεσμός αξιολογείται κάθε χρόνο. Οι στόχοι του γίνονται αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης ανάλογα με τις δυσκολίες στην εφαρμογή, τις απαιτήσεις όλων των συμβαλλόμενων μερών και τις συνθήκες μέσα στις οποίες αυτό υλοποιείται.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο το θέατρο/δράμα αποτελεί διδακτικό εργαλείο στο σχολείο ήδη από τη δεκαετία του ‘50. Η πολυμορφία της θεατρικής αγωγής στην Αγγλία έχει καθιερώσει διαφορετικές σχολές, οι οποίες έχουν επηρεάσει πολλές ευρωπαϊκές και μη χώρες (Drama in Education, Process Drama, Drama Education, Theatre in Education κ.α.). Σύμφωνα με το βρετανικό αναλυτικό πρόγραμμα, το εκπαιδευτικό δράμα διδάσκεται ως μάθημα επιλογής σε πολλά σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί κυρίως μέθοδο διδασκαλίας πρόσφορη για πολλά διδακτικά αντικείμενα, όπως γλωσσικά μαθήματα, αγωγή υγείας, πολιτική αγωγή, περιβαλλοντική εκπαίδευση κ.α. Σχολεία όμως προσφέρουν στο πρόγραμμά τους μάθημα Θεάτρου/Δράματος. Το Arts Council προβλέπει συγκεκριμένη στοχοθεσία σε ό,τι αφορά τη θεωρητική γνώση και την πρακτική εφαρμογή, και προτείνει θεατρικές δραστηριότητες ανά βαθμίδα (και ηλικιακό επίπεδο) εκπαίδευσης.
Σε πανεπιστημιακά τμήματα προσφέρονται μαθήματα προπτυχιακού επιπέδου ειδικά για το θέατρο/δράμα στην εκπαίδευση, καθώς και μεταπτυχιακοί τίτλοι. Παράλληλα, η ευρεία πρακτική πλαισιώνεται από συνεχή ενδελεχή έρευνα και την αντίστοιχη βιβλιογραφία, προσιτή για όλους όσοι διδάσκουν ή χρησιμοποιούν το θέατρο/δράμα στο σχολείο ή σε δραστηριότητες εκτός τάξης. Στο χώρο δραστηριοποιούνται επιστημονικές ενώσεις, όπως το National Drama, και εκδίδονται επιστημονικά περιοδικά που προάγουν την έρευνα, όπως τα Ride: The Journal of Applied Theatre and Performance, The Journal of National Drama κ.α.
Στην Ιρλανδία το θέατρο/δράμα στην εκπαίδευση εντάσσεται στο αναλυτικό πρόγραμμα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από το 1999. Ως τότε, διδασκόταν στο πλαίσιο του μαθήματος της Γλώσσας. Οι διδακτικές ώρες που διατίθενται αυξάνονται ανάλογα με την τάξη. Πρόσφατα, κατατέθηκε η πρόταση αυτές να μειωθούν, γεγονός που έχει προκαλέσει αντιδράσεις. Παράλληλα, θεατρικές τεχνικές χρησιμοποιούνται και στη διδασκαλία άλλων μαθημάτων. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν υφίσταται επίσημα ως διδακτικό αντικείμενο. Παρ’ ολ’ αυτά, στο προαιρετικό έτος που προβλέπεται στο τέλος του- αντίστοιχου ελληνικού- Λυκείου, υπάρχει μάθημα θεάτρου και χορού. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση διδάσκεται το μάθημα του θεάτρου στην εκπαίδευση σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, απαραίτητα σε όλες τα Παιδαγωγικά Τμήματα πανεπιστημιακών σχολών και κολεγίων.
Τα τελευταία 15 χρόνια, εκτός από πανεπιστημιακά τμήματα και τις ιρλανδικές ενώσεις εκπαιδευτικών, δραστηριοποιούνται όλο και περισσότεροι ανεξάρτητοι φορείς στον τομέα της επιμόρφωσης. Εδώ και ένα χρόνο το Griffith College σχεδίασε ετήσιο πρόγραμμα σπουδών, που θα παρέχει την απαραίτητη παιδαγωγική επάρκεια στους ανεξάρτητους επιμορφωτές.
Η Επιστημονική Ένωση για το Θέατρο/Δράμα στην Εκπαίδευση στην Ιρλανδία (ADEI) διοργανώνει βιωματικά εργαστήρια για εκπαιδευτικούς, παρέχει εκπαιδευτικό υλικό στην ιστοσελίδα της και υλοποιεί προγράμματα Θεάτρου/Δράματος στην Εκπαίδευση για εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Επίσης ο σύμβουλος Θεάτρου/Δράματος στην Εκπαίδευση βρίσκεται στη διάθεση των εκπαιδευτικών που χρειάζονται βοήθεια στο σχεδιασμό των μαθημάτων τους, στην εμψύχωση ομάδας, στην παραγωγή μαθητικών θεατρικών παραστάσεων κ.λπ. Το περιοδικό Drama Times πλαισιώνει τις παραπάνω δραστηριότητες.
Στη Νορβηγία το θέατρο/δράμα αποτελεί αυτόνομο διδακτικό αντικείμενο στη βασική εκπαίδευση. Χρησιμοποιείται όμως ως μέθοδος διδασκαλίας σε πολλά μαθήματα, ιδίως στα γλωσσικά και στη λογοτεχνία, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ως μάθημα επιλογής είναι πολύ διαδεδομένο, ιδίως στις τελευταίες τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Πολλά πανεπιστήμια και κάθε παιδαγωγική σχολή περιλαμβάνουν το θέατρο/δράμα στους οδηγούς σπουδών, σε προπτυχιακό και σε μεταπτυχιακό επίπεδο, προετοιμάζοντας έτσι τους εκπαιδευτικούς που θα το διδάξουν στα σχολεία ή όλους όσοι θα ασχοληθούν με την έρευνα στο πεδίο αυτό. Το 2012 το Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας θα εφαρμόσει εκπαιδευτική μεταρρύθμιση εστιασμένη στο ρόλο του εκπαιδευτικού. Ήδη από το 2009 έχει κατατεθεί συγκεκριμένη πρόταση για τη θέση του θεάτρου/ δράματος στη βασική εκπαίδευση.
Στη Φινλανδία τεχνικές θεάτρου/δράματος χρησιμοποιούνται από εκπαιδευτικούς σε πολλά σχολεία στο πλαίσιο της διδασκαλίας της φινλανδικής γλώσσας. Σε αρκετά σχολεία επίσης, υπάρχει στο πρόγραμμα ως μάθημα επιλογής. Στις τελευταίες τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τα σχολεία προσφέρουν τον τίτλο του Diploma στο Θέατρο/Δράμα στην Εκπαίδευση σε εκατοντάδες μαθητές κάθε χρόνο. Υπάρχουν γύρω στους 2000 εκπαιδευμένους δασκάλους και καθηγητές και δέκα κάτοχοι διδακτορικού τίτλου πάνω στο αντικείμενο. Παρ’ ολ’ αυτά, μέλη του FIDEA (Finnish Drama/Theatre Education Association), παρά τις επίμονες προσπάθειες τα τελευταία χρόνια, δεν κατόρθωσαν να πείσουν το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για την αναγκαιότητα να ενταχθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα το μάθημα του θεάτρου/δράματος ως υποχρεωτικό. Η πρόταση θα κατατεθεί πάλι την άνοιξη του 2011.
Στις σκανδιναβικές χώρες, δημιουργήθηκε το 1994 το δίκτυο Drama Boreale, με στόχο την εφαρμογή του θεάτρου στην εκπαίδευση και την κατάρτιση επαγγελματιών (ερευνητές, καθηγητές θεάτρου/δράματος, επιμορφωτές) που θα στελεχώσουν αυτή την προσπάθεια. Το δίκτυο οργανώνει κάθε τρία χρόνια επιστημονικό συνέδριο παρέχοντας έτσι ζωτικό χώρο στην έρευνα, τον επιστημονικό προβληματισμό και την ανταλλαγή απόψεων. Άλλες επιστημονικές ενώσεις, όπως η Community of Drama and Theatre in Education Association και το δίκτυο Νordplus, μέσα από προγράμματα ανταλλαγής εκπαιδευτικών και μαθητών, συνεχείς συναντήσεις και συστηματικό σχεδιασμό, έχουν συνεισφέρει στην εδραίωση του θεάτρου/δράματος στην εκπαίδευση. Ανταλλαγές πανεπιστημιακών καθηγητών και συνεργασίες σε επίπεδο μεταπτυχιακών σπουδών μεταξύ πανεπιστημιακών τμημάτων της Νορβηγίας και της Φινλανδίας ενισχύουν τον από κοινού σχεδιασμό της έρευνας στον τομέα αυτό. Ενώσεις με τα επιστημονικά τους περιοδικά συμπληρώνουν και εκδοτικά τις παραπάνω δραστηριότητες.
Στην Τουρκία εφαρμόζεται από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα αυτό που αργότερα ονομάστηκε εκπαιδευτικό δράμα (ή δημιουργικό δράμα) ως μέθοδος διδασκαλίας στα σχολεία μέσα από ασκήσεις δραματοποίησης. Με την πάροδο των δεκαετιών, το εκπαιδευτικό δράμα, και γενικότερα οι θεατρικές τεχνικές, χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία όλο και περισσότερων αντικειμένων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, κυρίως στην πρωτοβάθμια. Ταυτόχρονα, ξεκινούν συστηματικά προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών από το Υπουργείο Παιδείας της χώρας.
Τομή αποτελεί η δεκαετία του 1980. Από τη μια πλευρά, διασαφηνίζεται η σχετική επιστημονική ορολογία, από την άλλη, ξεκινούν προπτυχιακά, αργότερα και μεταπτυχιακά, προγράμματα εκπαιδευτικού δράματος σε πανεπιστημιακά τμήματα. Για την Τουρκία η ενσωμάτωση και χρήση του εκπαιδευτικού δράματος γίνεται ζωτικό εργαλείο για τον εκδημοκρατισμό της χώρας και τη δημιουργία «νέας γενιάς ανθρώπων, που θα είναι δημιουργικοί, έτοιμοι για το μέλλον και με υψηλές απαιτήσεις από τον ίδιο τους τον εαυτό και το περιβάλλον τους». Το 1990 ιδρύεται ο Σύλλογος Εκπαιδευτικού Δράματος. Διοργανώνονται σεμινάρια και διεθνή επιστημονικά συνέδρια με στόχο την προώθηση και εδραίωση του εκπαιδευτικού δράματος στην εκπαίδευση. Παράλληλα, ο Σύλλογος βρίσκεται σε συνεχή επιστημονικό διάλογο με τις αντίστοιχες ενώσεις της Αγγλίας και της Γερμανίας.
Σήμερα στην Τουρκία το εκπαιδευτικό δράμα διδάσκεται ως αυτόνομο μάθημα στην προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση, σε ιδιωτικά και δημόσια σχολεία. Επίσης χρησιμοποιείται ως μέθοδος διδασκαλίας ή ως εξωσχολική δραστηριότητα στο πλαίσιο ομίλων. Το μάθημα έχει γίνει υποχρεωτικό σε προπτυχιακό επίπεδο σε όλες τις πανεπιστημιακές σχολές που δίνουν πτυχία Παιδαγωγικής και διπλώματα διδασκαλίας. Επίσης, προσφέρονται προγράμματα master’s και διδακτορικά διπλώματα σε αυτό το επιστημονικό πεδίο.
Παρατηρούμε παγκόσμια μια στροφή προς την ευρύτερη παιδευτική αξία του θεάτρου στην τυπική και μη τυπική εκπαίδευση. Από το παραδοσιακό σχολικό θέατρο και τη συνακόλουθη παράσταση κινούμαστε προς την παιδαγωγική πλευρά του θεάτρου και σε κάποιες περιπτώσεις και στην κοινωνική του πλευρά. Μέσα από την αξιοποίηση του θεάτρου στην εκπαίδευση συμμετέχουμε ως εκπαιδευτικοί στην προσπάθεια να αναπτύξουν οι μαθητές και οι νέοι τις δεξιότητες εκείνες που θα τους βοηθήσουν να ανταποκριθούν ενεργά, με δημιουργικό τρόπο, στις συνθήκες μέσα στις οποίες θα κληθούν να ζήσουν. Η δημιουργία είναι μια μορφή παρέμβασης στη σύγχρονη πραγματικότητα. Όπως επεσήμανε ο Augusto Boal στο μήνυμά του για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου το 2009, «Είμαστε όλοι ηθοποιοί: το να είσαι πολίτης δεν σημαίνει ότι ζεις σε μια κοινωνία, σημαίνει ότι την αλλάζεις». z

Θερμές ευχαριστίες στους Steven Clark, Stig A. Eriksson, Tintti Karppinen, Anna Lena Östern, Ali Öztürk και Triona Stokes για τις πληροφορίες και τις επισημάνσεις τους.

Οι φωτογραφίες προέρχονται από τα θεατρικά εργαστήρια στο πλαίσιο προγράμματος Comenius, από υλικό που παραχώρησε ο Steven Clark

l Πληροφορίες επίσης αντλήθηκαν από τα οικεία Αναλυτικά Προγράμματα, τα αντίστοιχα σχολικά εγχειρίδια και τις παρακάτω δημοσιεύσεις:
• Γκόβας Ν. (επιμ.) (2008), Θέατρο & Εκπαίδευση στο Κέντρο της Σκηνής. Πρακτικά της 6ης Διεθνούς Συνδιάσκεψης για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, εκδ. Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, Αθήνα.
• Κακουδάκη Τ. (2007), «Θέατρο και εκπαίδευση στα ελληνικά πανεπιστήμια ιδρύματα. Μια πρώτη καταγραφή του αναλυτικού προγράμματος και των δραστηριοτήτων των τμημάτων», Εκπαίδευση & Θέατρο, τ. 7, σσ. 54-61.
• Μουλά Ευ. (2006), Ο τραγικός μύθος της αρχαιότητας για την παιδική ηλικία, διδ. διατριβή, ΤΕΠΑΕΣ, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ρόδος.
• Πούχνερ Β. (1997), «Το θέατρο στο σχολείο. Παιδαγωγικοί, ψυχολογικοί και θεατρολογικοί προβληματισμοί στη σύγχρονη ευρωπαϊκή εκπαίδευση από τις εθνικές γιορτές και τη μορφωτική πράξη στο δραματοποιημένο παιχνίδι και το ψυχόδραμα», Κείμενα και αντικείμενα. Δέκα θεατρολογικά μελετήματα, Αθήνα, σσ. 17-75.
• Τσενέ Ν., Λουτριανάκη Β., Περαντωνάκης Α. (2009), «Το θέατρο στα νέα βιβλία του Γυμνασίου», Εκπαίδευση & Θέατρο, τ. 10, σσ. 57-65.

*Εργάζεται ως φιλόλογος στην ιδιωτική εκπαίδευση. Υπήρξε γ.γ. του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Πρόσφατα μετακόμισε στο http://blogs.sch.gr/anmerkouri.

Ημερομηνία δημοσίευσης: 29/05/2011

 

ΠΗΓΗ:H AYΓΗ on line

ΜΙΚΡΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ /ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ - ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ 2012

                

 
                   Και κάθε  ποίημα 
                   είναι  πάντοτε ένα φως.
                   Υψώνεται   μπροστά μας 
                   και οργανώνεται σαν               σιωπηλή δύναμη
                   που, μέσα από τη σιωπή,
                   δίνει σχήμα και μορφή στη σιωπή.
     
                           [Χάρης Βλαβιανός]

***************
 


 XAΡΙΤΙΝΗ  ΞΥΔΗ

Μεταξουργείο

Περνώντας από την Παναγίτσα ήθελα να κλάψω. Θα έκλαιγα από θυμό, από οργή,  αν δεν σκεφτόμουν ότι πάνε δέκα χρόνια από τότε που έπαψα να πιστεύω και να  σταυροκοπιέμαι αυτιστικά όπως οι υπόλοιποι της οικογενείας. Μετά θυμήθηκα το ζυγό της άμαξας, το ψάρι του ανέμου και το καλαθούρι με τα άγκιστρα και τις πετονιές. Κι αντί να κλάψω, γέλασα. Μούδιασε το κεφάλι μου από το γέλιο. Μ' έπιασε μαύρη απελπισία γελώντας. Κι ο πανικός ξαναγύρισε. Μέχρι δακρύων. Μπήκα σ' ένα δισκάδικο. Βαθύτερο από εκκλησία. Εδώ είναι ο ναός. Εδώ και το φαρμακείο. Ακλόνητο το Μεταξουργείο-Βάθης τόπος ποίησης- ολοζώντανος βυθός ανέστιων και ανέργων. Ρούχα καρφωμένα στα κάγκελα. Πουτάνες νεοκλασικά βρυχηθμοί από χαλασμένες εξατμίσεις. Πρεζόνια τρελάδικα αφαίμαξη.
Εδώ είναι η ρωγμή του τραγουδιού εδώ και η ρίζα του ποιήματος.



 ****************



 ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΛΑΝΑΣ



 Ανθρωποι;



 Ti ονειρεύεται
 ο έφηβος ασπάλακας
 βαθιά κάτω απ΄τη ρίζα
 του ξερόχορτου;Δεν είναι
 ασήμαντο ερώτημα,γιατί
 αν ονειρεύεται χωράφια τρυφερά,
 κάτω απ΄το στοργικό
 φως της σελήνης,και γλυκό
 καρπό να ταπεινώνει
 την εξουσία του χάους,
 χαιδεύοντας τα  στήθη της βροχής....
 τότε ντροπή μας άνθρωποι!
 Ντροπή μας!









**********************




                                                                      ΑΜΑΛΙΑ  ΡΟΥΒΑΛΗ           

Σ.... συρρρρρριστικό

Δεν μπορεί,

κάποτε

θα υποσταλούν

                               οι σημαίες

                                                                   του εγώ

οι  συρμοί

σσσς συριστικό

ή παχύ?

sh-sch- ¿sheet?

θα  έχουν

καταποντιστεί

κάτω από

        τη μοναδική γέφυρα

που

    τους είχε απομείνει

                όλες

οι αναστροφές

                           τιμονιού

θα τρακάρουν

       σε δέντρα,

αισθήσεις,

ποντισμούς,

                                          σεισμούς-

\νύχτες ασέληνες_

                      θλιβερό αποτέλεσμα

                                                         συντρίμια λαμαρίνας

                                                           κατά προτίμησιν

                                                                                            γαλάζιας

σαν τα μάτια

                           του σούρουπου

                                                               στα Καμμένα Βούρλα

μώβιζε απαλά

                                 τα φλυτζάνια

με τον κρύο

                             καφέ

  κρυώναμε

                                          μες τη ζέστη

                                                                               του εμείς πιά-

Κάποτε

                                                   οι θάλασσές μου

δεν θα είναι γκρίζες

μόνο

γλυκά γαλάζιες

θ’ αναγνωρίζω

  τους ορίζοντές μου

πια-

Ίσως τότε,

λέω,

     ίσως τότε,

τα βράδυα

       να μην είναι αλαργινά

    παρά

     χιονένιες

                              νιφάδες

στα φυτά μας

Φυτά κοινά

κι αειθαλή

        στην αφή-

                                                           δεν θα περιμένουν

                                         άλλο/.

Τα α

δεν θα χάσκουν άδεια

σαν Κυριακές

που κλαίνε

Τα ο

θα κλείνουν

 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ  ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ



ΟΙ ΘΑΜΩΝΕΣ ΣΤΟ ΣΤΕΚΙ

Σκαρφαλωμένο στην αρχή του δάσους,

κάτω από ψάθες και πολύχρωμα λαμπιόνια

ήταν το στέκι που έχει θέα

το βουνό και τη θάλασσα.

Με ανοικτές αγκάλες με υποδέχτηκαν

όταν ανέβηκα.

Μαζί τους άρχιζε η σύναξη της νύχτας.

Εκεί στο πιο όμορφο μπαλκόνι αγαπημένε μου,

ήσουν και ήμουν η σάρκα που γυαλίζει

και υποβάλλει,

η σάρκα που εξευγενίζει, χαίρεται

και μαθαίνει να πεθαίνει.

( "Το γυμνό ζευγάρι" εκδ. Διαγωνίου )



  ******************



 ΜΑΡΙΑ ΠΙΣΙΩΤΗ

Την κολυμβήθρα του Σιλωάμ
αναζήτησα.

Έτσι στην απομίμησή της
χρίστηκα.

Τα δυο παράλληλα σοκάκια να διαβώ
ορίστηκα.

Σε δυο κομμάτια, και άλλα δυο
κι ακόμα δυο...
χωρίστηκα.

Ώσπου νάτην εμπρός μου.
Λιτή, επιβλητική, απλή!

Εξαγνίστηκα.

******************



ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ  ΓΚΙΤΣΗ

                                                          γλυκά να μου μιλάς
                                                          γλυκά να μελώνω
                                                          χαραμάδες πλησμονών




Επαίτης της τρυφερότητάς σου
παραπαίω σε κάθε
επικινδυνη ράγα
της σαρκικής σου αμαξοστοιχίας


Τα βράδια  όμως,
όταν ο κόσμος αποσύρεται
και τα μεγάφωνα χαμηλώνουν
την ένταση της πολυλογίας  τους
και οι διάδρομοι
πιο μόνοι από ποτέ γυαλίζουν
το μαρμάρινο κορμί τους
και τα τρένα κουλουριάζονται
το ένα δίπλα στου άλλου το χνώτο
και οι επιγραφές σβήνουν
να γίνει νύχτα για τα μικρά πλάσματα
της γης.

κλαίω για  το τόσο σακάτεμα
της απουσίας σου


[Από το Κορίτσι των Σκοτεινών Δασών]
 

**********************

 ΓΙΩΡΓΟΣ  ΛΙΛΛΗΣ

AIXMAΛΩΣΙΑ

Σε κρυφοκοιτάζω από το ανοιχτό παράθυρο.
Πίσω ο λόφος, η θάλασσα και πάλι από την αρχή
σε μια αργή επιστροφή στο κορίτσι, που πήρε την θέση
εκείνου που τώρα είναι ξαπλωμένο
κι ας έχουν διαμεσολαβήσει τα χρόνια.
Βοήθα με να κατανοήσω την κυλινδρική δομή
του σύμπαντος, να εξοικειωθώ με τη φθορά.
Να προσεγγίσω ξανά αυτό που χάθηκε.

******************




 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΗΝΑΚΗΣ 




―Κάποιος εδώ γύρω αναζητά μιαν εξίσωση―

Ακούω θορύβους στο δωμάτιο.
Με μυρίζω παντού, θυμάμαι το πρώτο σώμα.
Δάχτυλο επίμονο, όρθιο να μιλήσει.
Ακούω κάτι· άλογα θα ’ναι· τρέχει απέξω.
Στομάχι αδύναμο· ονειρεύεται άλογα.
Σχεδιάζω με το νύχι.

Βράδυ· το δωμάτιο πνίγεται· εγώ κοιμάμαι.
Σώμα άλλο· επεμβαίνει, με κοιτά.
Κάθεσαι δίπλα μου και με χαζεύεις.
Τα νύχια μου μεγαλώνουν· φτάνουν ώς το ταβάνι.
Το τρυπούν και χύνονται νερά.
Ρούχα παντού· δεν τ’ αναγνωρίζω.

Δεν θέλω να ξέρω αυτόν που χαζεύει τα νερά.
Να πλένεται· αλλιώς: να πνίγεται.
Μέσα κι έξω θόρυβοι.

Τα νύχια μού τελειώνουν.
Ονειρεύομαι καινούργιο σώμα ή κάτι που να μου ανήκει.

Έσπειρα σώματα, και τώρα θερίζω ρούχα.


 [2010]


*****************

ΣΤΑΘΗΣ  ΚΟΥΤΣΟΥΝΗΣ 

ΤΟΚΕΤΟΣ

              Συνήθως ωριμάζω στο συρτάρι                                                       
                     όπως το έμβρυο στην κοιλιά

                    προτού διψάσω για οξυγόνο
                    ανασαίνω τα νερά                                                                 
                    του αμνιακού μου σάκου

                  τρέφομαι με τις σάρκες μου
                  καταβροχθίζω τις ασχήμιες              
                  τα περιττά κιλά
                 ώσπου η όρασή μου                                                                         
                 να ευφρανθεί στον καθρέφτη                                                           
                 της αυταρέσκειάς μου 

                μεστώνω στο σκοτάδι                                                                        

               έτοιμος να γεννηθώ                                                               
               στο φως των ματιών σου

[από την ποιητική συλλογή: Η τρομοκρατία της ομορφιάς, Μεταίχμιο 2004]

*************


 ΑΣΗΜΙΝΑ  ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ




Ανύποπτα κινούμαι μες στο χρόνο.
Σαν σκιά φύλλου που γλυστράει ανώδυνα στο δρόμο.



Από την ποιητική συλλογή Πληγές, Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2011




 **********************



 ΝΙΚΟΣ  ΕΡΗΝΑΚΗΣ




 
Από την αιωνιότητα στη ζωή


Γνώριζες από πάντα το δώρο
Και τώρα έρχονται για σένα

Μα εσύ κοιμάσαι κόντρα στον άνεμο
Και έχεις το νου σου στη θάλασσα

Ρωτάς τους νεκρούς για ευτυχία

Ήταν τα περίεργα αρώματα

Σε αναγνώρισα από τον τρόπο που ανακάτευες
τα κύματα στα βήματα σου

Κρυβόμουν πίσω από τις αμυγδαλιές

Σε μιλούσαν οι λέξεις 

 Ποιός αρχαίος θεός σε νίκησε στα όνειρα σου
Και σηκώθηκες με αυτήν τη γεύση ήττας

Ήταν το άγνωστο της μελαγχολίας

Κι αν θέλεις να αλλάξω πάθη
Γίνε εσύ το νέο μου πάθος

Και μίλα μας για τους παρακμασμένους βράχους
Και τους ήλιους που ξεπροβάλλουν από κακόκεφες αβύσσους

Από την αιωνιότητα στη ζωή

Πόσες φαντασίες θα χρειαστούμε ακόμα
Να μιλήσουν για τις ευχές μας

Από την αιωνιότητα στη ζωή

Κι αν αύριο όλα τελειώσουν
Εμείς θα παραμείνουμε εδώ
Αέναοι στις ανάσες που ορίσαμε

Εσύ η βουκαμβίλια κι εγώ το αμπέλι
Μια εξαίσια πάλη σε ένα ξεχασμένο μπαλκόνι

Θα περικυκλώνουμε τον ήλιο

Αφού χώρο για εμάς έχει μόνο στην αιωνιότητα



*********************



ΕΥΤΥΧΙΑ  ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ



ΣΑΣ ΔΙΝΕΙ ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ


σηκώνω το δεξί, λέω χάιλ στήθος.

κλείνω τα μάτια, λέω χάιλ στόχος.

με τ’ αριστερό στην κοιλιά, λέω χάιλ σημαία.

και πυροβολούν αλύπητα.

κανείς δεν με βρίσκει.
εστιάζουν σε ό,τι λέγεται

—κακόφημη ανυπαρξία, αναίτιο κενό, μπλα μπλα—

και στήνουν στον τοίχο τις λεπτομέρειες.

εγώ όμως ζω

* χορεύω χάος

με λένε Μωραλίνα, κι όμως αυτή δεν είμ’ εγώ.

σ’ έναν κάδο η καρδιά μου καίει τα ρούχα της.

για να σώσει η φωτιά της απ’ τα δακρυγόνα

ό,τι αξίζει.

κάπως έτσι αναπνέω.

πώς να το πω απλά;

μέσα στον κόσμο χάνεις

μόνο νύχτες.



[Απο΄το βιβλιο Μαύρη Μωραλίνα]




*********************

 ΒΑΛΗ   ΤΣΙΡΩΝΗ

Έχουμε τόσα κατάρτια μέσα μας…
Πρέπει να φτιάξουμε κι άλλες θάλασσες
Να υποδυθούμε τον άνεμο
Να κατασκευαστούμε κατά ριπές
Να πετάξουμε ως τους αστραγάλους της ελπίδας..
Και κύματα μουλιασμένα
με φλέβες λευκές
κεραυνού χιονισμένου
έτοιμα να τα κατοικήσουμε
Ιδού τα μάτια
  έτοιμα να γεμίσεις τις κούπες τους
Και στις λαβές των μελτεμιών
στροβιλικά προσηλωμένη η αύριος…
Τα στόματα θα φέρουν ρυπαρά τη σιωπή
(οι λέξεις ηχούνε μοναχά προς τα έξω?)
Από έσω μεταμοσχεύεις ράμματα
στα ανοιχτά παράθυρα χειλιών..
Τώρα οι μνήμες
διάφανα βρέφη στο παράθυρο
Στις μυρωδιές των κοχυλιών
μελετώντας την υγρασία της σιωπής
  --χωνευτικά σωπαίνοντας..
Ποιος νοιάζεται για τα φωνήεντα?
την κατάφαση στο «ναι» την κάνει αυτό το σύμφωνο…
Χωρίς συνέπειες…

********************************

 ΔΙΟΝΥΣΗΣ  ΜΑΡΙΝΟΣ

λέξεις, τόσες λέξεις 

οι λέξεις διαβαίνουν

καθώς  τα ρόδινα παζλ της μουσικής τρέμουν

στον τοίχο ήπειρο των μυρμηγκιών

φεύγουν αλυχτούν ψεκάζουν τις κόμπρες του μεσονυχτίου

οι λέξεις

ένας κιμάς λέξεων όπως αλεσμένο ξεψύχισμα

που ο Λι Πο θα τον έριχνε στον σπασμένο του φάρυγγα

που ο Σέσαρ Βαγιέχο θα’ στηνε θηλιά στο κλωνί του ιβίσκου

που ο Ρενέ Σαρ σεντόνια θα άπλωνε στο βορινό τοίχο των εκτελέσεων

α, κι ο Ενρίκε Λιν σκουριά κεφαλιού σε ύπνο βαθύ θα έβγαζε

ξέρω επίσης τι θα έκανε ο Χαρτ Κρέιν μ’ εκείνο το διαλεκτικό σημάδι θάνατος

στο ταβάνι του

οι λέξεις κλίνουν προς τα δεξιά αναπολώντας ουρανίσκους σε αποκόμματα ποιητών

τέτοιο ακατάπαυστο τσάκισμα

όπως ο Τσέζαρε Παβέζε άλωσε τα μάτια της υπέροχης στάχτης του δωματίου του

και ο Τζον Μπέριμαν άναψε όλα τα πορτοκάλια του πρωινού με νιφάδες τζιν τόνικ

και ο Τσαρλς Μπουκόφσκι είδε κόκκινα δόντια να φυτρώνουν στον εγκέφαλό του

τόσες ωραίες ύαινες λέξεις

για κάθε λακκούβα λογικής

για κάθε γουλιά τριαντάφυλλου που καίγεται

για κάθε ποίημα τόσες λέξεις για κάθε ιδρωμένο ποίημα

ακόμη και γι’ αυτό εδώ.

*****************************

 ΕΙΡΗΝΗ  ΒΟΓΙΑΤΖΗ


Αφησε με να φυγω

 Φάλτσα συγχορδία
επαναλαμβανόμενης ματαίωσης
πλήκτρα κατευθυνόμενα
δίχως πρωτοτυπία στο αποτέλεσμα,
δεν προκύπτουν συναισθήματα να με ξαφνιάζουν
μoνάχα ρηχές των δρόμων ανυπέρβλητες στοές
σαν προφητείες να μαστιγώνουν την υπομονή μου.

 Άφησε με να φύγω
από όρια και ορίζοντες χωρίς το ο
οι κορυφές μαρμάρωσαν
σ' αγέννητες λιακάδες.

Εγκλωβισμένη στο ατσαλάκωτο του χαρακτήρα μου
τσαλακώνω την ανεμελιά μιας πεταλούδας ,
εσύ δαμάζεις τις κακοτοπιές
σε έχω εμπιστευτεί σε περασμένες
του ήλιου μου ανατολές.


 Άφησε με να φύγω
μην με αφήνεις άλλο να παραπαίω
στα απομεινάρια ενός διχασμένου αιτήματος
που τίποτα δεν σκιάζει την αναίρεση του.

Αγρύπνια κι αμφιταλαντεύσεις
γδέρνουν τα σημάδια της νεότητας μου
κι έχω ξεχάσει πώς είναι να μην υπάρχεις
για να υπάρξεις.

Μια συντριβή να σέρνεται απ' το ψέμα η αλήθεια
-η ελεθερία αιχμαλωτίζεται στη λήθη μιας σπηλιάς-
μέσα από εσένα επέλεξα ν'απαλλαγώ
πάει καιρός για ετούτη την απόφαση ,
πολλά έχουν αλλάξει
όμως τα πρόσωπα γυρνούν στις ίδιες θέσεις
κι η αντοχή μου κρέμεται απ' ό,τι περισσεύει.

Λοιπόν μίλα
-πες κάτι εσύ αντί για εμένα-
θέλω να πιστέψω στη συγκίνηση σου
ή στήσε με στον τοίχο
μέχρι να σωπάσει ο μύθος που θέριεψε ,
να τσακιστεί από σκουριά η τρίαινα του Ποσειδώνα
που με τρυπάει και δεν ματώνω ν' αδειάσω ,
μέσα σε μουδιασμένες θάλασσες
γυρεύω αυθεντικότητα.

Άφησε με να φύγω
έχω πνιγεί σε περιορισμούς
και στη βαρύτητα της ανοχής ,
στην ελαφρότητα που αμαυρώθηκε
από την ευτέλεια συνειδήσεων.

Όν ,οντότητα, οντότητες . Ανήκεις.
Πού ; Ανήκω.
Έλα κι έχω αργήσει.





*****************



 ΕΛΕΝΗ  ΣΕΡΓΙΟΥ


Arte-poem



"Θα τα πούμε σύντομα".
Eπεσε κάθετα πάνω στην οθόνη του υπολογιστή
με εκκωφαντικό θόρυβο.
Η καρδιά μου ξέρει
πως δεν πρέπει να σε ρωτήσει
πόσο διαρκεί το "σύντομα".
Αν η ανάγκη να μου μιλήσεις δεν κοχλάζει
σήμερα, απόψε, τώρα,
άφησε το "σύντομα" να γίνει "ποτέ"
να χαθεί στη λιγοστή τη βλάστηση
στις χαμηλές ξερολιθιές
όπου η ασπαίρουσα καρδιά συνεχίζει να ονειρεύεται
και να ταξιδεύει με το βιβλίο "Σμιλεύοντας το Φως".
Η γυναίκα.
Ταραγμένη ψυχή στον ασάλευτο χρόνο
δίνει μάχη.
(Ποιoς την πιστεύει;)
Ο άντρας.
Μόνο αυτός πρέπει να αποφασίσει.
Μόνος αυτός.
Κι είναι μόνος.
Μόνος αυτός με το δίλημμα.
Δομήνικος* δεν είναι το όνομά του
μα έτσι φώναξέ τον.
Θ' ακούσει...

* Δομήνικος είναι ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου του Γιώργου Ξενάριου, Σμιλεύοντας το Φως



************************* 



ΜΑΡΙΑ  ΤΣΙΡΑΚΟΥ
 


Μοντέρνοι άνθρωποι

Θέλω να έχω
έχω και θέλω

                       Ονόμασαν ανάγκη
                       τη συνηθεια των πραγμάτων


Αν είχα
θα ήθελα

                     την των υποθέσεων
                    παράνοια επέτρεψαν,

'Εχω,δε  βλέπω
Βλέπω,το θέλω .

                           σ τερώντας υγιή πραγματικότητα
                   από το μέλλον μας.

Μ ε τ ρ ο μ ά ζ ε ι η  σ ι ω π ή ό σ ω ν λ ο γ ί ζ ο ν τ α ι.



**************************




      

  ΒΑΓΓΕΛΗΣ  ΦΙΛΟΣ



Τι  ευτυχία

Ω! τι χαρά
να ανοίγεις τα μάτια σου
και να σου λέει καλημέρα
το χαμόγελο
που τριγυρνούσε στον ύπνο σου
όλη νύχτα
Και να σκεφτείς πως ξύπναγες
κάθε φορά στο άγγιγμά του
με εκείνη την αίσθηση τη στυφή
της διάψευσης
Ήταν συνήθεια πια
να περνάνε οι επιθυμίες
σε χρόνο περασμένο
να μην προφταίνεις
ποτέ να μην προφταίνεις
γιατί πάνω στην προσμονή
σ' έβρισκε ο ύπνος
κι ύστερα
κυνηγούσες τον προορισμό σου
σε νυκτερινές διαδρομές
αφώτιστες
Τι κρίμα!
Όμως
τι τύχη τώρα
να σε ξυπνά ένα χάδι
αιφνίδιο
πάντα η αφή ήταν η έλλειψη σου
στις πέτρες που κατοίκησαν
την ανάμνηση σου
Φως να σε λούζει
όνειρο
Ω! τι χαρά
τι ευτυχία
να επιστρέφεις

[Ανέκδοτο]




********************



XΡΥΣΑ  ΜΑΣΤΟΡΟΔΗΜΟΥ


ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΝΑΜΟΝΗ

Περάσαμε το ένα τρίτο της ζωής μας
σε αίθουσες δημόσιας αναμονής
κοιτάζοντας τα παπούτσια του μπροστινού
κλωτσώντας το μέλλον μας
σε θυρίδες δίχως φως

Το άλλο τρίτο
σε λάθος ανθρώπους το ξοδέψαμε
σε συναισθήματ δίχως αξία
και σε φιλίες χωρίς αντίκρισμα κανενα

Σε λάθος κόσμο επενδύσαμε
στη χώρα που κατάπιε
τα όνειρά  μας
σε κίβδηλους υποκριτές.

Τί έμεινε για μας;


***********

ΙΩΑΝΝΑ   ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Μέσα στη σαθρότητα των λόγων της κρύας τούτης νύχτας

στο δίχτυ των αστεριών

σωπαίνουν τα ουρλιαχτά μιας γυμνής ψυχής.

Ξυπόλητη σέρνεται στους αιώνες

ψάχνοντας.

Καρτερικά ακούει το διάβα των ανθρώπων

νωχελικά βήματα, ταλαιπωρημένα κορμιά, σμιλεμένα πρόσωπα

μυρωδιές στον αέρα ένα πράγμα σημαίνουν: ζωή

μια πόλη καταστρέφεται. Μια άλλη γεννιέται.

Η Αριάδνη καταστρώνει σχέδιο,

ο Θησέας σκοτώνει τον Μινώταυρο,

ο Αιγαίας πεθαίνει,

ο έρωτας και η δόξα τυφλώνουν.

Ένας πλανόδιος μουσικός παίζει έναν σκοπό..

χαρούμενος ακούγεται,

μα.... όχι... δεν είναι.... λάθος...

κι εσύ αδύναμος, κουρασμένος από τη φρίκη των ανθρώπων

σε ένα δωμάτιο μικρό

με τους τοίχους να ψηλώνουν επικίνδυνα και να φαντάζεις τόσο μα τόσο μικρός.

.


**************



ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΥΡΟΒΟΛΑΚΗΣ

                                                                            Κανείς

Κανείς δε πρόκειται να ' ρθει.

Μονάχα δάχτυλα αθάνατων θα προπηλακίζουν τις σκανδάλες.

Μονάχα ξωτικά θα λοιδορούν βροχές θρυμματισμένες σε σταγόνες.

Μια λερναία ύδρα , πάλι μικρή ανόητη θέλησες να φοβίσεις

με τα ασημένια σου μαχαιροπίρουνα.

Κανένας.

Μονάχα το κορμί μου θα απαιτεί τα καθυστερημένα νοίκια από τη ζωή του.

Οι κυνηγοί του ονείρου πάλι με μια αγρύπνια θ' απεργήσουν.

Αν διαθέτετε τα κατάλληλα προσόντα

έχετε ήδη προσληφθεί για τα ισοζύγια των άδηλων μου λέξεων.

Πόνος να βγαίνει δηλαδή, σιγά το νέο.

Κανείς.

Μόνο ένα πείσμα σαν μουλάρι γερασμένο με τα χαϊμαλιά της τρέλας.

Ευτυχώς.

Δυστυχώς.

Τα χείλη μου σ' ένα καθρέφτη ψιθυρίζουν

''..αξιότιμε μου εγώ , μόνος κάτω από τις καστανιές θα αποκοιμηθώ...' 

 ********************

 

SALUADE Α΄

Μαρία  Πανούτσου

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ γ΄

Στους δρόμους αργά τη νύχτα τα τελευταία αυτοκίνητα.

Στις γωνιές τα σκουπίδια και οι γάτες.

Είσαι χρόνια τώρα μακριά μου.

Γίνομαι σκιά της σκέψης σου, σαν τον αέρα που στο σκοτάδι,

περνάει τις χαραμάδες και φτάνει ακάλεστος.

Στον κύκλο της μνήμης σου, είμαι και σαν στεφάνι μαγιάτικο,

πάνω απ’ το κρεβάτι σου με ’χεις

κι’ εγώ μοναστικές αγιορείτικες υπομονές φορτώνομαι

και θάλασσες ρηχές και λιμνοφόρες.

Εμείς γεννηθήκαμε κλεισμένοι σε χρυσό κλουβί,

με μπαλαλάικες στ’ αυτιά κι’ αντικρυστούς χορούς στα μάτια,

γι’ αυτό, με θεία δώρα κερασιάς με ράντισες από κορφή στο τέρμα.

Όμως όσοι δεν έζησαν πάνω στη γη, τα σύννεφα το δείλι δεν θυμούνται.

Το στήθος μου προτείνω τώρα στις δυό σου φούχτες κι’ ας μείνουμε

στο ίδιο σημείο, όπως μιά μέρα Σάββατο, μέρα ξεκούρασης, χαράς,

μέρα πρώτη.

Πόσες φορές κυράδες από άλλες ώρες δεν κάλεσα μαζί τους

να με πάρουν, σε χώρες λίγο σιωπηλές.

Τα μέλη του κορμιού μου μουσεία έγιναν γι’ αγαπημένους άνδρες

και γυναίκες.

Όταν ο ήλιος θα ξανάρθει μη τον ρωτήσεις ό,τι χτες.

Καβάλα ένα άλογο σε χωματένιους τάφους να φτάσεις, πριν ένα γίνεις

με τα ρόδα, τις σταφίδες, τα πούπουλα, τα λάδια, τις βελόνες των πεύκων, το γάλα απ’ τα σύκα ...

Φθινόπωρο κι’ έλπιζα να σε δω μακριά να προσπερνάς.

Τα γράμματα ταχτικά βαλμένα στο κουτί με τα βότσαλα και

η βεντάλια από πάνω.

Όλα ας πλαγιάσουν την ώρα αυτή του αποχαιρετισμού.

Η Ιώ μόνη στο ακροπύργιο θρηνεί, συνηθισμένη σε αρχαίους νόμους.

Μια τελευταία ματιά στο δωμάτιο, μεγάλο και το κρεβάτι στενό, δίπλα

στο παράθυρο.



********************************



 ΆΝΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ

 

 ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ


 Το ξημέρωμα με βρίσκει να βάφομαι
 με τα χρώματα του πολέμου
 Μετά θα καλύψω το πρόσωπο
 με μια βενετσιάνικη μάσκα,
 ξεχασμένη σ’ένα αραχνιασμένο συρτάρι.
Το τέλειο καμουφλάζ!
 Έτσι , θα κερδίσω στο παιχνίδι της υποκρισίας.
 Κανείς δεν θα δει
τους μορφασμούς της οργής μου.
 Είναι άοσμος ο πόνος της απελπισίας.
Σαρδόνιο το χαμόγελο της μάσκας,
 παγωμένο.
Και κάτω απ΄ αυτήν , εγώ.

 Ένας κλόουν
 με κέρινο πρόσωπο.




***************




                                                               ΚΑΠΑΡΔΕΛΗ    ΕΥΤΥΧΙΑ

ΓΕΦΥΡA

Στο ποτάμι του καιρού

το νερό

ξύπνησε ανυπόταχτο

σαν το ακούραστο κορμί

που την αγάπη

με φλέβα ζωντανή

μοιράζει

με την βροχή με

στόμα υγρό μαζί της να ενωθεί

***

Οι μέρες, πέτρινες εντολές

με χέρια  αξόδευτης

δύναμης

και με άσπρες πέτρες

του βυθού

χτίζω γέφυρα

δυο κόσμους, δυο δρόμους

δυο στεριές να ενώσω

τα όνειρα  από τις

όχθες της φθοράς να σώσω

                                                                                 ***

Βυθίζομαι  στην πέτρα

γίνομαι στήριγμα γερό

Γέφυρα βάσταξε τον Ουρανό

το ξάστερο συναίσθημα

*******


ΕΛΕΝΗ  ΚΟΦΤΕΡΟΥ





 ΤΑ "ΚΟΚΚΙΝΑ" ΦΙΛΙΑ

"Έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη"
μου είχες πει...
Κι εγώ, μόνο τα "κόκκινα" φιλιά
ονειρευόμουν.
Έτσι νόμιζα
πως ήταν όλα τα φιλιά
του πάθους και του
τριαντάφυλλου
και τ' ουρανού
που καίγεται

T' αηδόνια τ' άστρα
απ' τα φιλιά μας
γεννημένα
κόκκινα τα
ήθελα κι αυτά


Κι όταν εντέλει
με πλησίασες
μ' ένα φυλλάδιο
κόκκινο της επανάστασης
(αυτής που αναβλήθηκε
για λόγους ανωτέρας λείας)
που γέμισε αργότερα
τους κάδους
ανακύκλωσης
χαρτιού και επιθυμίας,
λέξη ανώδυνη
μικρό φιλί σου
το μέτωπό μου
καταδέχτηκε..




Το φύλαξα
το κόκκινο
το ακριβό σημάδι
και για καιρό
αυτοπαραμυθιάστηκα
Ινδή ιέρεια πως ήμουν.


************** 



 ΚΑΤΕΡΙΝΑ  ΧΑΝΔΡΙΝΟΥ

mui generis

Είναι όμορφη η Θεσσαλονίκη αρχές Σεπτέμβρη.

Ενώνεται με την Ισταμπούλ.

Πρέπει όμως να πάρεις το τρένο το αργό απ' την Αθήνα

για να πας.

Στα μαύρα του καθίσματα αν προσέξεις, υπάρχουν πάνω ανάγλυφες παραστάσεις με γυναίκες του μεσαίωνα κλεισμένες μες στα σπίτια τους να υποφέρουν από δυσμηνόρροια.

Φτάνεις μετά από δέκα περίπου ώρες, ο σταθμάρχης ευχαριστεί τον κάθε επιβάτη χωριστά και του χαρίζει από ένα καπέλο που' χει πάνω

έναν αητό.

Αρχίζεις να περπατάς και τα χρώματα είναι τόσο μουντά

που θυμάσαι όλους σου τους παλιούς συμμαθητές.

Μέσα στη θάλασσα που κολυμπάς κατόπιν με τα ρούχα, υπάρχει πάντα ανοιχτός, ένας ναός.

Μπες.



***********************

ολοστρόγγυλα

αποκλείοντας τους ορίζοντες.

Τα σύμπλοκά τους

θα μας πλεύσουν

σε ποσειδώνιες

τρικυμίες

τα βαρκάκια

θα κυμανθούν

ποντιστούν,αμυνθούν-

                                                 καταφύγιο

σε θυελλώδεις

αφρούς-/.,

Θα κεραυνωθεί

το άκρο της γης

Το βλέμμα μας

στο διάστημα

υπάρχω-εμείς-/γιατί\???

Γαλήνη

μετά

την κρεμάμε

σε λόγμες

φουντωτής

κραυγής.

Καταύγασμα

σε νέες αιχμές

,μιας άνοιξης

,,/με πεδιάδα 

         θαλερή/????

       δέντρα χαμογελαστά

και

τις ελπίδες μας

να λιάζονται

/γυμνές\

από κάτω

Μια κουβέρτα σιωπηλή

-γκρι κατά προτίμησιν_/

να

τις σκεπάσει

στοργικά

παρακαλώ/

ή

\να τις πνίξει

ανηλεώς/.-

\ ¿απηνέστατα?/-???

Μάρτιος 10-11/2012



**********************

 ΓΙΩΡΓΟΣ  ΛΙΛΛΗΣ

AIXMAΛΩΣΙΑ

Σε κρυφοκοιτάζω από το ανοιχτό παράθυρο.
Πίσω ο λόφος, η θάλασσα και πάλι από την αρχή
σε μια αργή επιστροφή στο κορίτσι, που πήρε την θέση
εκείνου που τώρα είναι ξαπλωμένο
κι ας έχουν διαμεσολαβήσει τα χρόνια.
Βοήθα με να κατανοήσω την κυλινδρική δομή
του σύμπαντος, να εξοικειωθώ με τη φθορά.
Να προσεγγίσω ξανά αυτό που χάθηκε.

******************




 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΘΗΝΑΚΗΣ 




―Κάποιος εδώ γύρω αναζητά μιαν εξίσωση―

Ακούω θορύβους στο δωμάτιο.
Με μυρίζω παντού, θυμάμαι το πρώτο σώμα.
Δάχτυλο επίμονο, όρθιο να μιλήσει.
Ακούω κάτι· άλογα θα ’ναι· τρέχει απέξω.
Στομάχι αδύναμο· ονειρεύεται άλογα.
Σχεδιάζω με το νύχι.

Βράδυ· το δωμάτιο πνίγεται· εγώ κοιμάμαι.
Σώμα άλλο· επεμβαίνει, με κοιτά.
Κάθεσαι δίπλα μου και με χαζεύεις.
Τα νύχια μου μεγαλώνουν· φτάνουν ώς το ταβάνι.
Το τρυπούν και χύνονται νερά.
Ρούχα παντού· δεν τ’ αναγνωρίζω.

Δεν θέλω να ξέρω αυτόν που χαζεύει τα νερά.
Να πλένεται· αλλιώς: να πνίγεται.
Μέσα κι έξω θόρυβοι.

Τα νύχια μού τελειώνουν.
Ονειρεύομαι καινούργιο σώμα ή κάτι που να μου ανήκει.

Έσπειρα σώματα, και τώρα θερίζω ρούχα.


 [2010]


*****************

ΣΤΑΘΗΣ  ΚΟΥΤΣΟΥΝΗΣ 

ΤΟΚΕΤΟΣ

              Συνήθως ωριμάζω στο συρτάρι                                                       
                     όπως το έμβρυο στην κοιλιά

                    προτού διψάσω για οξυγόνο
                    ανασαίνω τα νερά                                                                 
                    του αμνιακού μου σάκου

                  τρέφομαι με τις σάρκες μου
                  καταβροχθίζω τις ασχήμιες              
                  τα περιττά κιλά
                 ώσπου η όρασή μου                                                                         
                 να ευφρανθεί στον καθρέφτη                                                           
                 της αυταρέσκειάς μου 

                μεστώνω στο σκοτάδι                                                                        

               έτοιμος να γεννηθώ                                                               
               στο φως των ματιών σου

[από την ποιητική συλλογή: Η τρομοκρατία της ομορφιάς, Μεταίχμιο 2004]

*************


 ΑΣΗΜΙΝΑ  ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗ




Ανύποπτα κινούμαι μες στο χρόνο.
Σαν σκιά φύλλου που γλυστράει ανώδυνα στο δρόμο.



Από την ποιητική συλλογή Πληγές, Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2011




 **********************



 ΝΙΚΟΣ  ΕΡΗΝΑΚΗΣ




 
Από την αιωνιότητα στη ζωή


Γνώριζες από πάντα το δώρο
Και τώρα έρχονται για σένα

Μα εσύ κοιμάσαι κόντρα στον άνεμο
Και έχεις το νου σου στη θάλασσα

Ρωτάς τους νεκρούς για ευτυχία

Ήταν τα περίεργα αρώματα

Σε αναγνώρισα από τον τρόπο που ανακάτευες
τα κύματα στα βήματα σου

Κρυβόμουν πίσω από τις αμυγδαλιές

Σε μιλούσαν οι λέξεις 

 Ποιός αρχαίος θεός σε νίκησε στα όνειρα σου
Και σηκώθηκες με αυτήν τη γεύση ήττας

Ήταν το άγνωστο της μελαγχολίας

Κι αν θέλεις να αλλάξω πάθη
Γίνε εσύ το νέο μου πάθος

Και μίλα μας για τους παρακμασμένους βράχους
Και τους ήλιους που ξεπροβάλλουν από κακόκεφες αβύσσους

Από την αιωνιότητα στη ζωή

Πόσες φαντασίες θα χρειαστούμε ακόμα
Να μιλήσουν για τις ευχές μας

Από την αιωνιότητα στη ζωή

Κι αν αύριο όλα τελειώσουν
Εμείς θα παραμείνουμε εδώ
Αέναοι στις ανάσες που ορίσαμε

Εσύ η βουκαμβίλια κι εγώ το αμπέλι
Μια εξαίσια πάλη σε ένα ξεχασμένο μπαλκόνι

Θα περικυκλώνουμε τον ήλιο

Αφού χώρο για εμάς έχει μόνο στην αιωνιότητα



*********************



ΕΥΤΥΧΙΑ  ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ



ΣΑΣ ΔΙΝΕΙ ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟ


σηκώνω το δεξί, λέω χάιλ στήθος.

κλείνω τα μάτια, λέω χάιλ στόχος.

με τ’ αριστερό στην κοιλιά, λέω χάιλ σημαία.

και πυροβολούν αλύπητα.

κανείς δεν με βρίσκει.
εστιάζουν σε ό,τι λέγεται

—κακόφημη ανυπαρξία, αναίτιο κενό, μπλα μπλα—

και στήνουν στον τοίχο τις λεπτομέρειες.

εγώ όμως ζω

* χορεύω χάος

με λένε Μωραλίνα, κι όμως αυτή δεν είμ’ εγώ.

σ’ έναν κάδο η καρδιά μου καίει τα ρούχα της.

για να σώσει η φωτιά της απ’ τα δακρυγόνα

ό,τι αξίζει.

κάπως έτσι αναπνέω.

πώς να το πω απλά;

μέσα στον κόσμο χάνεις

μόνο νύχτες.



[Απο΄το βιβλιο Μαύρη Μωραλίνα]




*********************

 ΒΑΛΗ   ΤΣΙΡΩΝΗ

Έχουμε τόσα κατάρτια μέσα μας…
Πρέπει να φτιάξουμε κι άλλες θάλασσες
Να υποδυθούμε τον άνεμο
Να κατασκευαστούμε κατά ριπές
Να πετάξουμε ως τους αστραγάλους της ελπίδας..
Και κύματα μουλιασμένα
με φλέβες λευκές
κεραυνού χιονισμένου
έτοιμα να τα κατοικήσουμε
Ιδού τα μάτια
  έτοιμα να γεμίσεις τις κούπες τους
Και στις λαβές των μελτεμιών
στροβιλικά προσηλωμένη η αύριος…
Τα στόματα θα φέρουν ρυπαρά τη σιωπή
(οι λέξεις ηχούνε μοναχά προς τα έξω?)
Από έσω μεταμοσχεύεις ράμματα
στα ανοιχτά παράθυρα χειλιών..
Τώρα οι μνήμες
διάφανα βρέφη στο παράθυρο
Στις μυρωδιές των κοχυλιών
μελετώντας την υγρασία της σιωπής
  --χωνευτικά σωπαίνοντας..
Ποιος νοιάζεται για τα φωνήεντα?
την κατάφαση στο «ναι» την κάνει αυτό το σύμφωνο…
Χωρίς συνέπειες…

********************************

 ΔΙΟΝΥΣΗΣ  ΜΑΡΙΝΟΣ

λέξεις, τόσες λέξεις 

οι λέξεις διαβαίνουν

καθώς  τα ρόδινα παζλ της μουσικής τρέμουν

στον τοίχο ήπειρο των μυρμηγκιών

φεύγουν αλυχτούν ψεκάζουν τις κόμπρες του μεσονυχτίου

οι λέξεις

ένας κιμάς λέξεων όπως αλεσμένο ξεψύχισμα

που ο Λι Πο θα τον έριχνε στον σπασμένο του φάρυγγα

που ο Σέσαρ Βαγιέχο θα’ στηνε θηλιά στο κλωνί του ιβίσκου

που ο Ρενέ Σαρ σεντόνια θα άπλωνε στο βορινό τοίχο των εκτελέσεων

α, κι ο Ενρίκε Λιν σκουριά κεφαλιού σε ύπνο βαθύ θα έβγαζε

ξέρω επίσης τι θα έκανε ο Χαρτ Κρέιν μ’ εκείνο το διαλεκτικό σημάδι θάνατος

στο ταβάνι του

οι λέξεις κλίνουν προς τα δεξιά αναπολώντας ουρανίσκους σε αποκόμματα ποιητών

τέτοιο ακατάπαυστο τσάκισμα

όπως ο Τσέζαρε Παβέζε άλωσε τα μάτια της υπέροχης στάχτης του δωματίου του

και ο Τζον Μπέριμαν άναψε όλα τα πορτοκάλια του πρωινού με νιφάδες τζιν τόνικ

και ο Τσαρλς Μπουκόφσκι είδε κόκκινα δόντια να φυτρώνουν στον εγκέφαλό του

τόσες ωραίες ύαινες λέξεις

για κάθε λακκούβα λογικής

για κάθε γουλιά τριαντάφυλλου που καίγεται

για κάθε ποίημα τόσες λέξεις για κάθε ιδρωμένο ποίημα

ακόμη και γι’ αυτό εδώ.

*****************************

 ΕΙΡΗΝΗ  ΒΟΓΙΑΤΖΗ


Αφησε με να φυγω

 Φάλτσα συγχορδία
επαναλαμβανόμενης ματαίωσης
πλήκτρα κατευθυνόμενα
δίχως πρωτοτυπία στο αποτέλεσμα,
δεν προκύπτουν συναισθήματα να με ξαφνιάζουν
μoνάχα ρηχές των δρόμων ανυπέρβλητες στοές
σαν προφητείες να μαστιγώνουν την υπομονή μου.

 Άφησε με να φύγω
από όρια και ορίζοντες χωρίς το ο
οι κορυφές μαρμάρωσαν
σ' αγέννητες λιακάδες.

Εγκλωβισμένη στο ατσαλάκωτο του χαρακτήρα μου
τσαλακώνω την ανεμελιά μιας πεταλούδας ,
εσύ δαμάζεις τις κακοτοπιές
σε έχω εμπιστευτεί σε περασμένες
του ήλιου μου ανατολές.


 Άφησε με να φύγω
μην με αφήνεις άλλο να παραπαίω
στα απομεινάρια ενός διχασμένου αιτήματος
που τίποτα δεν σκιάζει την αναίρεση του.

Αγρύπνια κι αμφιταλαντεύσεις
γδέρνουν τα σημάδια της νεότητας μου
κι έχω ξεχάσει πώς είναι να μην υπάρχεις
για να υπάρξεις.

Μια συντριβή να σέρνεται απ' το ψέμα η αλήθεια
-η ελεθερία αιχμαλωτίζεται στη λήθη μιας σπηλιάς-
μέσα από εσένα επέλεξα ν'απαλλαγώ
πάει καιρός για ετούτη την απόφαση ,
πολλά έχουν αλλάξει
όμως τα πρόσωπα γυρνούν στις ίδιες θέσεις
κι η αντοχή μου κρέμεται απ' ό,τι περισσεύει.

Λοιπόν μίλα
-πες κάτι εσύ αντί για εμένα-
θέλω να πιστέψω στη συγκίνηση σου
ή στήσε με στον τοίχο
μέχρι να σωπάσει ο μύθος που θέριεψε ,
να τσακιστεί από σκουριά η τρίαινα του Ποσειδώνα
που με τρυπάει και δεν ματώνω ν' αδειάσω ,
μέσα σε μουδιασμένες θάλασσες
γυρεύω αυθεντικότητα.

Άφησε με να φύγω
έχω πνιγεί σε περιορισμούς
και στη βαρύτητα της ανοχής ,
στην ελαφρότητα που αμαυρώθηκε
από την ευτέλεια συνειδήσεων.

Όν ,οντότητα, οντότητες . Ανήκεις.
Πού ; Ανήκω.
Έλα κι έχω αργήσει.





*****************



 ΕΛΕΝΗ  ΣΕΡΓΙΟΥ


Arte-poem



"Θα τα πούμε σύντομα".
Eπεσε κάθετα πάνω στην οθόνη του υπολογιστή
με εκκωφαντικό θόρυβο.
Η καρδιά μου ξέρει
πως δεν πρέπει να σε ρωτήσει
πόσο διαρκεί το "σύντομα".
Αν η ανάγκη να μου μιλήσεις δεν κοχλάζει
σήμερα, απόψε, τώρα,
άφησε το "σύντομα" να γίνει "ποτέ"
να χαθεί στη λιγοστή τη βλάστηση
στις χαμηλές ξερολιθιές
όπου η ασπαίρουσα καρδιά συνεχίζει να ονειρεύεται
και να ταξιδεύει με το βιβλίο "Σμιλεύοντας το Φως".
Η γυναίκα.
Ταραγμένη ψυχή στον ασάλευτο χρόνο
δίνει μάχη.
(Ποιoς την πιστεύει;)
Ο άντρας.
Μόνο αυτός πρέπει να αποφασίσει.
Μόνος αυτός.
Κι είναι μόνος.
Μόνος αυτός με το δίλημμα.
Δομήνικος* δεν είναι το όνομά του
μα έτσι φώναξέ τον.
Θ' ακούσει...

* Δομήνικος είναι ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου του Γιώργου Ξενάριου, Σμιλεύοντας το Φως



************************* 



ΜΑΡΙΑ  ΤΣΙΡΑΚΟΥ
 


Μοντέρνοι άνθρωποι

Θέλω να έχω
έχω και θέλω

                       Ονόμασαν ανάγκη
                       τη συνηθεια των πραγμάτων


Αν είχα
θα ήθελα

                     την των υποθέσεων
                    παράνοια επέτρεψαν,

'Εχω,δε  βλέπω
Βλέπω,το θέλω .

                           σ τερώντας υγιή πραγματικότητα
                   από το μέλλον μας.

Μ ε τ ρ ο μ ά ζ ε ι η  σ ι ω π ή ό σ ω ν λ ο γ ί ζ ο ν τ α ι.



**************************




      

  ΒΑΓΓΕΛΗΣ  ΦΙΛΟΣ



Τι  ευτυχία

Ω! τι χαρά
να ανοίγεις τα μάτια σου
και να σου λέει καλημέρα
το χαμόγελο
που τριγυρνούσε στον ύπνο σου
όλη νύχτα
Και να σκεφτείς πως ξύπναγες
κάθε φορά στο άγγιγμά του
με εκείνη την αίσθηση τη στυφή
της διάψευσης
Ήταν συνήθεια πια
να περνάνε οι επιθυμίες
σε χρόνο περασμένο
να μην προφταίνεις
ποτέ να μην προφταίνεις
γιατί πάνω στην προσμονή
σ' έβρισκε ο ύπνος
κι ύστερα
κυνηγούσες τον προορισμό σου
σε νυκτερινές διαδρομές
αφώτιστες
Τι κρίμα!
Όμως
τι τύχη τώρα
να σε ξυπνά ένα χάδι
αιφνίδιο
πάντα η αφή ήταν η έλλειψη σου
στις πέτρες που κατοίκησαν
την ανάμνηση σου
Φως να σε λούζει
όνειρο
Ω! τι χαρά
τι ευτυχία
να επιστρέφεις

[Ανέκδοτο]




********************



XΡΥΣΑ  ΜΑΣΤΟΡΟΔΗΜΟΥ


ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΝΑΜΟΝΗ

Περάσαμε το ένα τρίτο της ζωής μας
σε αίθουσες δημόσιας αναμονής
κοιτάζοντας τα παπούτσια του μπροστινού
κλωτσώντας το μέλλον μας
σε θυρίδες δίχως φως

Το άλλο τρίτο
σε λάθος ανθρώπους το ξοδέψαμε
σε συναισθήματ δίχως αξία
και σε φιλίες χωρίς αντίκρισμα κανενα

Σε λάθος κόσμο επενδύσαμε
στη χώρα που κατάπιε
τα όνειρά  μας
σε κίβδηλους υποκριτές.

Τί έμεινε για μας;


***********

ΙΩΑΝΝΑ   ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Μέσα στη σαθρότητα των λόγων της κρύας τούτης νύχτας

στο δίχτυ των αστεριών

σωπαίνουν τα ουρλιαχτά μιας γυμνής ψυχής.

Ξυπόλητη σέρνεται στους αιώνες

ψάχνοντας.

Καρτερικά ακούει το διάβα των ανθρώπων

νωχελικά βήματα, ταλαιπωρημένα κορμιά, σμιλεμένα πρόσωπα

μυρωδιές στον αέρα ένα πράγμα σημαίνουν: ζωή

μια πόλη καταστρέφεται. Μια άλλη γεννιέται.

Η Αριάδνη καταστρώνει σχέδιο,

ο Θησέας σκοτώνει τον Μινώταυρο,

ο Αιγαίας πεθαίνει,

ο έρωτας και η δόξα τυφλώνουν.

Ένας πλανόδιος μουσικός παίζει έναν σκοπό..

χαρούμενος ακούγεται,

μα.... όχι... δεν είναι.... λάθος...

κι εσύ αδύναμος, κουρασμένος από τη φρίκη των ανθρώπων

σε ένα δωμάτιο μικρό

με τους τοίχους να ψηλώνουν επικίνδυνα και να φαντάζεις τόσο μα τόσο μικρός.

.


**************



ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΥΡΟΒΟΛΑΚΗΣ

                                                                            Κανείς

Κανείς δε πρόκειται να ' ρθει.

Μονάχα δάχτυλα αθάνατων θα προπηλακίζουν τις σκανδάλες.

Μονάχα ξωτικά θα λοιδορούν βροχές θρυμματισμένες σε σταγόνες.

Μια λερναία ύδρα , πάλι μικρή ανόητη θέλησες να φοβίσεις

με τα ασημένια σου μαχαιροπίρουνα.

Κανένας.

Μονάχα το κορμί μου θα απαιτεί τα καθυστερημένα νοίκια από τη ζωή του.

Οι κυνηγοί του ονείρου πάλι με μια αγρύπνια θ' απεργήσουν.

Αν διαθέτετε τα κατάλληλα προσόντα

έχετε ήδη προσληφθεί για τα ισοζύγια των άδηλων μου λέξεων.

Πόνος να βγαίνει δηλαδή, σιγά το νέο.

Κανείς.

Μόνο ένα πείσμα σαν μουλάρι γερασμένο με τα χαϊμαλιά της τρέλας.

Ευτυχώς.

Δυστυχώς.

Τα χείλη μου σ' ένα καθρέφτη ψιθυρίζουν

''..αξιότιμε μου εγώ , μόνος κάτω από τις καστανιές θα αποκοιμηθώ...' 

 ********************

 

SALUADE Α΄

Μαρία  Πανούτσου

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ γ΄

Στους δρόμους αργά τη νύχτα τα τελευταία αυτοκίνητα.

Στις γωνιές τα σκουπίδια και οι γάτες.

Είσαι χρόνια τώρα μακριά μου.

Γίνομαι σκιά της σκέψης σου, σαν τον αέρα που στο σκοτάδι,

περνάει τις χαραμάδες και φτάνει ακάλεστος.

Στον κύκλο της μνήμης σου, είμαι και σαν στεφάνι μαγιάτικο,

πάνω απ’ το κρεβάτι σου με ’χεις

κι’ εγώ μοναστικές αγιορείτικες υπομονές φορτώνομαι

και θάλασσες ρηχές και λιμνοφόρες.

Εμείς γεννηθήκαμε κλεισμένοι σε χρυσό κλουβί,

με μπαλαλάικες στ’ αυτιά κι’ αντικρυστούς χορούς στα μάτια,

γι’ αυτό, με θεία δώρα κερασιάς με ράντισες από κορφή στο τέρμα.

Όμως όσοι δεν έζησαν πάνω στη γη, τα σύννεφα το δείλι δεν θυμούνται.

Το στήθος μου προτείνω τώρα στις δυό σου φούχτες κι’ ας μείνουμε

στο ίδιο σημείο, όπως μιά μέρα Σάββατο, μέρα ξεκούρασης, χαράς,

μέρα πρώτη.

Πόσες φορές κυράδες από άλλες ώρες δεν κάλεσα μαζί τους

να με πάρουν, σε χώρες λίγο σιωπηλές.

Τα μέλη του κορμιού μου μουσεία έγιναν γι’ αγαπημένους άνδρες

και γυναίκες.

Όταν ο ήλιος θα ξανάρθει μη τον ρωτήσεις ό,τι χτες.

Καβάλα ένα άλογο σε χωματένιους τάφους να φτάσεις, πριν ένα γίνεις

με τα ρόδα, τις σταφίδες, τα πούπουλα, τα λάδια, τις βελόνες των πεύκων, το γάλα απ’ τα σύκα ...

Φθινόπωρο κι’ έλπιζα να σε δω μακριά να προσπερνάς.

Τα γράμματα ταχτικά βαλμένα στο κουτί με τα βότσαλα και

η βεντάλια από πάνω.

Όλα ας πλαγιάσουν την ώρα αυτή του αποχαιρετισμού.

Η Ιώ μόνη στο ακροπύργιο θρηνεί, συνηθισμένη σε αρχαίους νόμους.

Μια τελευταία ματιά στο δωμάτιο, μεγάλο και το κρεβάτι στενό, δίπλα

στο παράθυρο.



********************************



 ΆΝΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ

 

 ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ


 Το ξημέρωμα με βρίσκει να βάφομαι
 με τα χρώματα του πολέμου
 Μετά θα καλύψω το πρόσωπο
 με μια βενετσιάνικη μάσκα,
 ξεχασμένη σ’ένα αραχνιασμένο συρτάρι.
Το τέλειο καμουφλάζ!
 Έτσι , θα κερδίσω στο παιχνίδι της υποκρισίας.
 Κανείς δεν θα δει
τους μορφασμούς της οργής μου.
 Είναι άοσμος ο πόνος της απελπισίας.
Σαρδόνιο το χαμόγελο της μάσκας,
 παγωμένο.
 Και κάτω απ΄ αυτήν , εγώ.
 Ένας κλόουν
 με κέρινο πρόσωπο.




***************




                                                               ΚΑΠΑΡΔΕΛΗ    ΕΥΤΥΧΙΑ

ΓΕΦΥΡA

Στο ποτάμι του καιρού

το νερό

ξύπνησε ανυπόταχτο

σαν το ακούραστο κορμί

που την αγάπη

με φλέβα ζωντανή

μοιράζει

με την βροχή με

στόμα υγρό μαζί της να ενωθεί

***

Οι μέρες, πέτρινες εντολές

με χέρια  αξόδευτης

δύναμης

και με άσπρες πέτρες

του βυθού

χτίζω γέφυρα

δυο κόσμους, δυο δρόμους

δυο στεριές να ενώσω

τα όνειρα  από τις

όχθες της φθοράς να σώσω

                                                                                 ***

Βυθίζομαι  στην πέτρα

γίνομαι στήριγμα γερό

Γέφυρα βάσταξε τον Ουρανό

το ξάστερο συναίσθημα

*******


ΕΛΕΝΗ  ΚΟΦΤΕΡΟΥ





 ΤΑ "ΚΟΚΚΙΝΑ" ΦΙΛΙΑ

"Έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη"
μου είχες πει...
Κι εγώ, μόνο τα "κόκκινα" φιλιά
ονειρευόμουν.
Έτσι νόμιζα
πως ήταν όλα τα φιλιά
του πάθους και του
τριαντάφυλλου
και τ' ουρανού
που καίγεται

T' αηδόνια τ' άστρα
απ' τα φιλιά μας
γεννημένα
κόκκινα τα
ήθελα κι αυτά


Κι όταν εντέλει
με πλησίασες
μ' ένα φυλλάδιο
κόκκινο της επανάστασης
(αυτής που αναβλήθηκε
για λόγους ανωτέρας λείας)
που γέμισε αργότερα
τους κάδους
ανακύκλωσης
χαρτιού και επιθυμίας,
λέξη ανώδυνη
μικρό φιλί σου
το μέτωπό μου
καταδέχτηκε..




Το φύλαξα
το κόκκινο
το ακριβό σημάδι
και για καιρό
αυτοπαραμυθιάστηκα
Ινδή ιέρεια πως ήμουν.


************** 



 ΚΑΤΕΡΙΝΑ  ΧΑΝΔΡΙΝΟΥ

mui generis

Είναι όμορφη η Θεσσαλονίκη αρχές Σεπτέμβρη.

Ενώνεται με την Ισταμπούλ.

Πρέπει όμως να πάρεις το τρένο το αργό απ' την Αθήνα

για να πας.

Στα μαύρα του καθίσματα αν προσέξεις, υπάρχουν πάνω ανάγλυφες παραστάσεις με γυναίκες του μεσαίωνα κλεισμένες μες στα σπίτια τους να υποφέρουν από δυσμηνόρροια.

Φτάνεις μετά από δέκα περίπου ώρες, ο σταθμάρχης ευχαριστεί τον κάθε επιβάτη χωριστά και του χαρίζει από ένα καπέλο που' χει πάνω

έναν αητό.

Αρχίζεις να περπατάς και τα χρώματα είναι τόσο μουντά

που θυμάσαι όλους σου τους παλιούς συμμαθητές.

Μέσα στη θάλασσα που κολυμπάς κατόπιν με τα ρούχα, υπάρχει πάντα ανοιχτός, ένας ναός.

Μπες.



***********************
 
 
.