<Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου ειναι πληγή από φρικτό μαχαίρι>.Και είπε ο Καβάφης,ο μοναδικός αυτός Αλεξανδρινός.Το γήρασμα...ο τρόμος μου.Τρόμος αέναος και καθηλωτικός.Μιλούσα χρόνια ολόκληρα,ώρες ατέλειωτες με τον ψυχοθεραπευτή μου για αυτόν τον Τρόμο.Ο θάνατος ποτέ δεν με τρόμαξε,πολύ απλά γιατί ποτέ δεν με απασχόλησε.Καθόλου.Ομως,τα γηρατιά αποτέλεσαν μια από τις κινητήριες δυναμεις της ζωής και του συγγραφικού μου έργου.Γιατί οι άνθρωποι να γερνάνε;Γιατί να χάνεται η ομορφιά;Γιατί έτσι πίστευα για χρόνια,πως χάνεται η ομορφιά όταν γερνάς.Αργησα πολύ να το δω με βλεμμα ψυχραιμο .
Κάποτε πέτυχα στην τηλεόραση ενα ντοκυμαντέρ για την τρίτη ηλικία.Εδειχνε ανθρώπους με ζαρωμένα μάγουλα και θλιμμένα μάτια,βασανισμένους και παρατημένους σε <οίκους ευ-γηρίας> ,όπως κομψά το λένε.Ξεχασμένους από παιδιά,φίλους,συγγενείς.Κακόμοιρους,άμοιρους.Μαχαίρι στην ψυχή μου.Απλά δεν αποδεχόμουν τα γηρατιά,ούτε και το άντεχα.Αλλά το ιδιο μου συνέβαινε με όλους τους γερους,ακομα και με κείνους που εβλεπα να κυκλοφορούν στους δρόμους,να κινούνται σερνάμενοι ανάμεσα στο πλήθος και να κουβαλούν το μαραμένο και ταλαιπωρημένο κορμί τους....Σκεπτόμουν τις ηλικιωμένες....που πριν ξεπέσουν,είχαν υπάρξει κάποτε στητές,ομορφες,αεράτες.Που θα χαίρονταν τον έρωτα,που θα γλεντούσαν τη ζωή και τους χυμούς της,που θα σχεδίαζαν μεθυστικά το μέλλον τους και θα βιωναν τις ποικίλες εφαρμογές του ζην .Και μετά αναπόφευκτα έρχεται η παρακμή,ο κύκλος στενεύει.<Δεν έχω εγκαρτέρηση καμία>.Οι ιδιαίτερα ευαίσθητοι άνθρωποι πλήττονται από αυτήν την παρακμή,την παίρνουν προσωπικά.Οσοι λατρεύουν την Ομορφιά,όσοι παλεύουν για να υπάρχει Ομορφιά στον κόσμο.΄Οπως οι κάθε λογής καλλιτέχνες που αγωνίζονται να νικήσουν την ασχήμια και να αγγίξουν-έστω για μια στιγμή-την αιωνιότητα.Ο Καβάφης μελαγχολεί για τα γηρατειά και <προστρέχει στην Τέχνη της Ποιήσεως για να γιατρευτεί,έστω να κάνει να μην νοιώθεται η Πληγή>.
Μου πηρε χρονια για να αλλαξω κάπως το βλέμμα μου απέναντι στο θεμα γηρατιά.Γεγονός ότι οι γεροι εχουν ζησει τη ζωή τους ,έχουν χορτάσει εντυπώσεις,ταξίδια,συναισθήματα,φιλίες και έχθρες,έρωτες,θλίψεις,καρδιοχτύπια ,ακυρώσεις,όνειρα,οικογένεια.Κάποτε κουράζεται ο άνθρωπος και θέλει να ξεκουραστεί.Ετσι ειναι.Ο φυσικός κυκλος της ζωής.Ξεκινάει με τη γέννηση,τελειώνει με τον θάνατο και πάλι από την αρχή.Δεν πρόκειται για συμβιβασμό,αλλά για φυσική αποδοχή του φυσικού κύκλου της ζωής.Είναι ύβρη να μην τον αποδέχεσαι εν τέλει..Να ευλογείς τη ζωή,να παρακαλείς να τα έχεις όλα όσα επιθυμείς και να φύγεις ,όταν έρθει η ώρα,ήσυχα και αβίαστα στον ύπνο σου από γηρατειά.Αυτό ειναι ο ορισμός της μακαριότητας.
Τί γίνεται όμως με τους ανθρώπους που δεν πρόλαβαν να ζήσουν ,επειδή αναζητώντας τη γαλήνη απεύφευγαν τη ζωή;Αυτοί που ταμπουρώθηκαν μέσα σε <πρέπει>και σε <μη>,μέσα σε πλασματικά διλήμματα και εσωτερικές συγκρούσεις,μέσα σε φοβίες και τσιγκουνιές στα αισθήματα;Aυτοί που<άφησαν ένα ποτάμι να πέράσει μέσα από τα χέρια τους χωρίς να πιουν ούτε μια στάλα;>Αυτοί που κάποια στιγμή,γέροι πια,κοίταξαν πίσω τους-στα πλαίσια του τελικού απολογισμού-και είδαν ένα μεγάλο τίποτα;Ω,τι απογοήτευση!!!!
Ας είχαν ζήσει λ οιπόν!Ποιός τους εφταιγε;Tί τους κυνηγούσε;Aς είχαν ζήσει.
Αφού είχα περάσει από πολλά κύματα ψυχοθεραπείας και αυτοανάλυσης....το παραδέχτηκα στον εαυτό μου:oτι ένας από τους λόγους που με τρομοκρατούσαν τα γηρατιά ήταν κι αυτός:MΗΠΩΣ ΔΕΝ ΕΧΩ ΖΗΣΕΙ.Μήπως γεράσω και εχω τη γνώση ότι δεν έζησα.Μήπως δεν έχω κάνει αρκετά λάθη,μήπως δεν έχω ερωτευθεί αρκετά,μηπως δεν έχω ταξιδέψει όσο θα έπρεπε,μηπως δεν έχω πονέσει δεόντως,μήπως δεν εχω κανει πολύ σεξ,δεν έχω αγαπήσει,δεν έχω δημιουργήσει,δεν έχω βουτηχθεί στη ζωή;Kι αν τα όνειρά μου ήταν λίγα;Kι αν δεν έχω διαχειριστεί σωστά τη ζωή μου;
Mα υπάρχει κάτι αντιφατικό με τη ζωή.Είναι τόσο μικρή και τόσο μεγάλη συγχρόνως!Ρώτησαν μια ετοιμοθάνατη ενενηντάχρονη γριούλα πώς ήταν η ζωή της.Και κείνη απάντησε αμέσως:<ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ> Και ξεψύχησε γαλήνια.Γι αυτό ανοίχτε τα μάτια σας και ζήστε.Ζηστε με όλες σας τις αισθήσεις,με κάθε σας κύτταρο!Για να μην πείτε μετά ότι δεν ζήσατε!
Οσο για την Ποίηση,Καβάφη μου είχες δικαιο!Ναι,αυτή μπορεί να νικήσει,τη φθορά,όπως και κάθε Τέχνη.Γι αυτό η Τ'έχνη είναι ευλογημένη.Κάποιοι δημιουργοί έζησαν αιώνια χάρη στη Τέχνη τους ,ακόμα κι αν αυτοί έφυγαν νωρίς.Είχαν ,όμως προλάβει να δημιουργήσουν κάτι σπουδαιο που τους έκανε <αλησμόνητους> και <άφθαρτους>: Στίχοι,αράδες,γλυπτά,πίνακες,χορογραφίες,ταινίες,κτήρια,βιβλία,
ταξιδεύουν μέσα στους αιώνες και υμνούν την ζωή.Κάποιος μαθητής μου που πηγαινε τότε τρίτη λυκείου και έπαιζε σε μουσικό συγκρότημα,όταν είχαμε θίξει αυτό το θέμα,με αφορμή το ποίημα του Καβάφη,μου είχε πει:
<Εγώ δεν θα΄θελα να γινω διάσημος.Τί νόημα θα χε να ζουν τα έργα μου,αφού εγώ θα έχω πεθάνει;Προτιμώ να ζω.Μακάρι να ΄ταν για πάντα.Αλλά δεν υπάρχει για πάντα.Ετσι είναι.Τί να κάνουμε>.Απλά χαμογέλασα.
Οσο για μενα...τωρα που σας μιλώ ,νιωθω ανακουφισμένη πια.Λεω έχουν και τα γηρατιά τη δική τους ομορφιά,ποικιλία,δράση,αξία.Αρκεί κανείς να ειναι αναμεσα σε ανθρώπους που αγαπά και τον αγαπούν και κείνοι.Κάποιοι κάνουν παιδιά με την σκέψη ότι διευρύνουν έτσι τη ζωή τους και με τη ελπίδα να έχουν συντροφιά στα γεράματά τους ή πιστεύοντας ότι έτσι θα συνεχιστεί το έργο τους.Καποιοι δεν δέχονται τέτοιου είδους δεσμεύσεις.Ζουν ελέυθερα και προσλαμβάνουν βουλγάρες κυρίες να τους φροντίσουν όταν έρθει η ώρα.<Ειναι κι αυτή μια στάσις.Νοιώθεται>,όπως θα σχολίαζε ο Αλεξανδρινός.΄Ολα νοιώθονται.΄Ολα κατανοητά.΄Ολα επιτρεπτά.Λιγο πριν κλείσω,μνημονεύω ενα αγαπημένο ποίημα της Mansour,έτσι για να υμνήσουμε τη ζωή:
Aφού σε προκαλούν τα στήθια μου
θέλω τη λύσσα σου
θέλω τα μάτια σου να βαραίνουν
τα μάγουλά σου να ρουφιόνται να χλωμιάζουν
θέλω τ΄ανατριχιάσματά σου
θέλω ανάμεσα στα σκέλια μου να γενείς κομμάτια
πάνω στο καρπερό του κορμιού σου χώμα
οι πόθοι μου χωρίς ντροπή να εισακουστούνε
Τα βίτσια των ανδρών
είναι η επικράτειά μου
οι πληγές τους τα γλυκίσματά μου
αγαπάω να μασώ τις χαμερπείς τους σκέψεις
γιατί η ασκήμια τους κάνει την ομορφιά μου.
[Κραυγές,Σπαράγματα,'Ορνια,
Απόδοση Εκτωρ Κακναβάτος,Αγρα-1994]
Εχω ένα φίλο που δεν θέλει να μεγαλώσει.Είναι σχεδόν σαράντα,ευκατάστατος,ορκισμένος εργένης.Εχει καταφέρει να έχει τη ζωή που είχε στη ηλικία των 24-28.Νεαρές παρέες,ξενύχτια,νεανικά ντυσίματα και χτενίσματα,σύντομες και απολαυστικές ερωτικές σχέσεις,συνεχή μεταπτυχιακά,λιγη εργασια,.Ειναι άνετος,cool και αρνείται να αναλάβει περαιτέρω ευθύνες.Ταξιδεύει συνεχώς και πάντα σιγομουρμουρίζει το τραγουδάκι του Tom Waits:.
Ι don΄t wonna grow up
Κάποτε πέτυχα στην τηλεόραση ενα ντοκυμαντέρ για την τρίτη ηλικία.Εδειχνε ανθρώπους με ζαρωμένα μάγουλα και θλιμμένα μάτια,βασανισμένους και παρατημένους σε <οίκους ευ-γηρίας> ,όπως κομψά το λένε.Ξεχασμένους από παιδιά,φίλους,συγγενείς.Κακόμοιρους,άμοιρους.Μαχαίρι στην ψυχή μου.Απλά δεν αποδεχόμουν τα γηρατιά,ούτε και το άντεχα.Αλλά το ιδιο μου συνέβαινε με όλους τους γερους,ακομα και με κείνους που εβλεπα να κυκλοφορούν στους δρόμους,να κινούνται σερνάμενοι ανάμεσα στο πλήθος και να κουβαλούν το μαραμένο και ταλαιπωρημένο κορμί τους....Σκεπτόμουν τις ηλικιωμένες....που πριν ξεπέσουν,είχαν υπάρξει κάποτε στητές,ομορφες,αεράτες.Που θα χαίρονταν τον έρωτα,που θα γλεντούσαν τη ζωή και τους χυμούς της,που θα σχεδίαζαν μεθυστικά το μέλλον τους και θα βιωναν τις ποικίλες εφαρμογές του ζην .Και μετά αναπόφευκτα έρχεται η παρακμή,ο κύκλος στενεύει.<Δεν έχω εγκαρτέρηση καμία>.Οι ιδιαίτερα ευαίσθητοι άνθρωποι πλήττονται από αυτήν την παρακμή,την παίρνουν προσωπικά.Οσοι λατρεύουν την Ομορφιά,όσοι παλεύουν για να υπάρχει Ομορφιά στον κόσμο.΄Οπως οι κάθε λογής καλλιτέχνες που αγωνίζονται να νικήσουν την ασχήμια και να αγγίξουν-έστω για μια στιγμή-την αιωνιότητα.Ο Καβάφης μελαγχολεί για τα γηρατειά και <προστρέχει στην Τέχνη της Ποιήσεως για να γιατρευτεί,έστω να κάνει να μην νοιώθεται η Πληγή>.
Μου πηρε χρονια για να αλλαξω κάπως το βλέμμα μου απέναντι στο θεμα γηρατιά.Γεγονός ότι οι γεροι εχουν ζησει τη ζωή τους ,έχουν χορτάσει εντυπώσεις,ταξίδια,συναισθήματα,φιλίες και έχθρες,έρωτες,θλίψεις,καρδιοχτύπια ,ακυρώσεις,όνειρα,οικογένεια.Κάποτε κουράζεται ο άνθρωπος και θέλει να ξεκουραστεί.Ετσι ειναι.Ο φυσικός κυκλος της ζωής.Ξεκινάει με τη γέννηση,τελειώνει με τον θάνατο και πάλι από την αρχή.Δεν πρόκειται για συμβιβασμό,αλλά για φυσική αποδοχή του φυσικού κύκλου της ζωής.Είναι ύβρη να μην τον αποδέχεσαι εν τέλει..Να ευλογείς τη ζωή,να παρακαλείς να τα έχεις όλα όσα επιθυμείς και να φύγεις ,όταν έρθει η ώρα,ήσυχα και αβίαστα στον ύπνο σου από γηρατειά.Αυτό ειναι ο ορισμός της μακαριότητας.
Τί γίνεται όμως με τους ανθρώπους που δεν πρόλαβαν να ζήσουν ,επειδή αναζητώντας τη γαλήνη απεύφευγαν τη ζωή;Αυτοί που ταμπουρώθηκαν μέσα σε <πρέπει>και σε <μη>,μέσα σε πλασματικά διλήμματα και εσωτερικές συγκρούσεις,μέσα σε φοβίες και τσιγκουνιές στα αισθήματα;Aυτοί που<άφησαν ένα ποτάμι να πέράσει μέσα από τα χέρια τους χωρίς να πιουν ούτε μια στάλα;>Αυτοί που κάποια στιγμή,γέροι πια,κοίταξαν πίσω τους-στα πλαίσια του τελικού απολογισμού-και είδαν ένα μεγάλο τίποτα;Ω,τι απογοήτευση!!!!
Ας είχαν ζήσει λ οιπόν!Ποιός τους εφταιγε;Tί τους κυνηγούσε;Aς είχαν ζήσει.
Αφού είχα περάσει από πολλά κύματα ψυχοθεραπείας και αυτοανάλυσης....το παραδέχτηκα στον εαυτό μου:oτι ένας από τους λόγους που με τρομοκρατούσαν τα γηρατιά ήταν κι αυτός:MΗΠΩΣ ΔΕΝ ΕΧΩ ΖΗΣΕΙ.Μήπως γεράσω και εχω τη γνώση ότι δεν έζησα.Μήπως δεν έχω κάνει αρκετά λάθη,μήπως δεν έχω ερωτευθεί αρκετά,μηπως δεν έχω ταξιδέψει όσο θα έπρεπε,μηπως δεν έχω πονέσει δεόντως,μήπως δεν εχω κανει πολύ σεξ,δεν έχω αγαπήσει,δεν έχω δημιουργήσει,δεν έχω βουτηχθεί στη ζωή;Kι αν τα όνειρά μου ήταν λίγα;Kι αν δεν έχω διαχειριστεί σωστά τη ζωή μου;
Mα υπάρχει κάτι αντιφατικό με τη ζωή.Είναι τόσο μικρή και τόσο μεγάλη συγχρόνως!Ρώτησαν μια ετοιμοθάνατη ενενηντάχρονη γριούλα πώς ήταν η ζωή της.Και κείνη απάντησε αμέσως:<
Οσο για την Ποίηση,Καβάφη μου είχες δικαιο!Ναι,αυτή μπορεί να νικήσει,τη φθορά,όπως και κάθε Τέχνη.Γι αυτό η Τ'έχνη είναι ευλογημένη.Κάποιοι δημιουργοί έζησαν αιώνια χάρη στη Τέχνη τους ,ακόμα κι αν αυτοί έφυγαν νωρίς.Είχαν ,όμως προλάβει να δημιουργήσουν κάτι σπουδαιο που τους έκανε <αλησμόνητους> και <άφθαρτους>: Στίχοι,αράδες,γλυπτά,πίνακες,χορογραφίες,ταινίες,κτήρια,βιβλία,
ταξιδεύουν μέσα στους αιώνες και υμνούν την ζωή.Κάποιος μαθητής μου που πηγαινε τότε τρίτη λυκείου και έπαιζε σε μουσικό συγκρότημα,όταν είχαμε θίξει αυτό το θέμα,με αφορμή το ποίημα του Καβάφη,μου είχε πει:
<Εγώ δεν θα΄θελα να γινω διάσημος.Τί νόημα θα χε να ζουν τα έργα μου,αφού εγώ θα έχω πεθάνει;Προτιμώ να ζω.Μακάρι να ΄ταν για πάντα.Αλλά δεν υπάρχει για πάντα.Ετσι είναι.Τί να κάνουμε>.
Οσο για μενα...τωρα που σας μιλώ ,νιωθω ανακουφισμένη πια.Λεω έχουν και τα γηρατιά τη δική τους ομορφιά,ποικιλία,δράση,αξία.Αρκεί κανείς να ειναι αναμεσα σε ανθρώπους που αγαπά και τον αγαπούν και κείνοι.Κάποιοι κάνουν παιδιά με την σκέψη ότι διευρύνουν έτσι τη ζωή τους και με τη ελπίδα να έχουν συντροφιά στα γεράματά τους ή πιστεύοντας ότι έτσι θα συνεχιστεί το έργο τους.Καποιοι δεν δέχονται τέτοιου είδους δεσμεύσεις.Ζουν ελέυθερα και προσλαμβάνουν βουλγάρες κυρίες να τους φροντίσουν όταν έρθει η ώρα.<Ειναι κι αυτή μια στάσις.Νοιώθεται>,όπως θα σχολίαζε ο Αλεξανδρινός.΄Ολα νοιώθονται.΄Ολα κατανοητά.΄Ολα επιτρεπτά.Λιγο πριν κλείσω,μνημονεύω ενα αγαπημένο ποίημα της Mansour,έτσι για να υμνήσουμε τη ζωή:
Aφού σε προκαλούν τα στήθια μου
θέλω τη λύσσα σου
θέλω τα μάτια σου να βαραίνουν
τα μάγουλά σου να ρουφιόνται να χλωμιάζουν
θέλω τ΄ανατριχιάσματά σου
θέλω ανάμεσα στα σκέλια μου να γενείς κομμάτια
πάνω στο καρπερό του κορμιού σου χώμα
οι πόθοι μου χωρίς ντροπή να εισακουστούνε
Τα βίτσια των ανδρών
είναι η επικράτειά μου
οι πληγές τους τα γλυκίσματά μου
αγαπάω να μασώ τις χαμερπείς τους σκέψεις
γιατί η ασκήμια τους κάνει την ομορφιά μου.
[Κραυγές,Σπαράγματα,'Ορνια,
Απόδοση Εκτωρ Κακναβάτος,Αγρα-1994]
Εχω ένα φίλο που δεν θέλει να μεγαλώσει.Είναι σχεδόν σαράντα,ευκατάστατος,ορκισμένος εργένης.Εχει καταφέρει να έχει τη ζωή που είχε στη ηλικία των 24-28.Νεαρές παρέες,ξενύχτια,νεανικά ντυσίματα και χτενίσματα,σύντομες και απολαυστικές ερωτικές σχέσεις,συνεχή μεταπτυχιακά,λιγη εργασια,.Ειναι άνετος,cool και αρνείται να αναλάβει περαιτέρω ευθύνες.Ταξιδεύει συνεχώς και πάντα σιγομουρμουρίζει το τραγουδάκι του Tom Waits:.
Ι don΄t wonna grow up