Γιαννούλης Χαλεπάς ,της Ασημίνας Ξηρογιάννη

   Ειναι από τις σημαντικότερες μορφές της νεοελληνικής τέχνης από τα τέλη του 19ου αιώνα και ως σήμερα.Μοναχικός,αινιγματικός και καταραμένος,πλανιέται σαν μύθος αξεπέραστος μέσα στην ιστορία και στις καρδιές των ανθρώπων.Από την Τήνο ,απο οικογένεια μαρμαράδων ,θα παλέψει με τη μοίρα,την τρέλα και την μοναξιά,θα χαθεί σε σκοτάδια και σιωπές για να αναδυθεί πάλι καθάριος και ωραίος σαν όλους τους μεγάλους της Τέχνης.Χωρίς να δεσμεύεται από σχολές ,ρεύματα και κινήματα προχωρά στον δικό του δρόμο ,δημιουργεί με δικό του ιδιαίτερο ύφος,με βλέμμα στον μοντερνισμό.Διδάσκεται για ένα φεγγάρι από τον Λύτρα και από τον Δρόση και από τον κλασικιστή γλύπτη Μαξ Φον Βίντμαν(Ακαδημία Μονάχου),μα έχει την δύναμη να χαράξει την γραμμή του , όπως κάθε εμπνευσμένος καλλιτέχνης!Εχοντας πάρει εφόδια ακαδημαικής εκπαίδευσης και έχοντας αφομοιώσει τον κλασικισμό επιστρέφει στην Αθήνα και θα κερδίσει την εκτίμηση ολων την ίδια στιγμή που βγαίνει στην επιφάνεια η ψυχική του πάθηση.Η Κοιμωμένη και ο Σάτυρος που παίζει με τον Ερωτα αποτελούν ώριμα δέιγματα υψηλής τέχνης..Προκειται για εργα που <οδηγούν τον κλασικισμό στα όριά του και τον υπερβαίνουν>.Ο γλύπτης πάντα παίζει με τα όρια στη ζωή του,υπάρχει και δεν υπάρχει,κινείται για σαράντα χρονια περίπου μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας .Το μυαλό του γνωρίζει το απόλυτο χάος!Την τρέλα.
Ενα φαντασμα,μια σκιά....Στο Φρενοκομείο Κέρκυρας για <δεκατρία έτη ,δέκα μήνες και είκοσι επτά ημέρες>,στο σωφρονιστήριο του Πύργου,με μια υπερπροστατευτική μητέρα.Παρατά την εργασία του,<κλειστόν λόγω μελαγχολίας υπέρμετρης>,βυθίζεται σε σκοτάδια....Το ευθραυστον της ύπαρξής του....Αυτή ήταν η πορεία.Υπερευαισθησία,καταπίεση από τους γονείς,σπουδές μισοτελειωμένες,ανταγωνισμός από τους ομοτέχνους του,υπερκόπωση,ο βαθύς έρως για την Μαριγώ Χριστοδούλου...Με όλα αυτά η διάλυση μοιραία!Γέλοια άνευ λόγου,φόβοι και φοβίες,παραμιλητά,έντονοι πονοκέφαλοι,σύγχυση,ατελείωτη σιωπή.
Προσπάθειες για αυτοκτονία.Πολλαπλές.Συνεχείς ονειρώξεις και τάσεις προς αυνανισμό.Ακρατη επιθετικότητα κατά οικείων και μη οικείων.Η τέχνη πάει στην άκρη για μεγάλα διαστήματα....η τέχνη πνίγεται μαζί με τον δημιουργό .Μα εκείνη θα ζήσει κι όταν αυτός θα χαθεί.Κιεδώ δεν μπορώ να μην κάνω λόγο για την τραγική του μητέρα.Αυτή θα δει έναν ακόμη γιο της,τον Αριστοκλή,να αυτοκτονεί και την κόρη της ,την Αικατερίνη,επίσης τρελή,να ΄΄τρέχει μισόγυμνη τις θυελλώδεις νυχτες του χειμώνα μέσα στις σπηλιές του νησιού΄΄.Η μάνα αρνείται τον εγκλεισμό του,ο πατέρας τον επιβάλλει.[Ωστόσο,το βιβλιο κινήσεως του Φρενοκομέιου της Κέρκυρας μαρτυρά ότι ποτέ κανένα μέλος της οικογενείας του δεν τον επισκέφθηκε.]Μετά το θάνατο της αυταρχικής μητέρας του ο Χαλεπάς λυτρώνεται.Μέχρι τότε ηταν φυλακισμένος σε αυτήν,ειδικά μετά την έξοδό του από το Φρενοκομείο και τον θάνατο του πατέρα.Ο θάνατος της μάνας αυτόματα σημαίνει την άρση των απαγορεύσεων για να ασχοληθεί με τον πηλό του,με την τέχνη που αγαπά.Γιατί εκείνη τον απέτρεπε και υπονόμευε τις προσπάθειές του εέιδή θεωρούσε ότι η ενασχόλησή του με την τέχνη ήταν μια από τις αιτίες της ΄΄επίκτητης ΄΄πάθησής του.Μετά λοιπόν από αυτόν τον θάνατο ακολουθεί μια κάπως φωτεινή περίοδος.Ο Χαλεπάς δημιουργεί θαύματα απερίσπαστος.Η Αριάδνη,το παραμύθι της Πεντάμορφης,ο Σάτυρος,ένας καθολικός ιερέας καθισμένος σε θρόνο!Σιγά σιγά μπαίνει και πάλι στον αγαπημένο του χώρο της τέχνης...επικοινωνεί,ενημερώνεται δουλέυει,δημιουργεί την Ακαδημία Τέχνης για να διδάξει σε παιδιά την πλαστική,ονειρεύεται και ελπίζει πάλι,ζητά την αναγνώριση των άλλων.Κι ας ζει μόνος ,φτωχικός,ατημέλητος,μέσα στη εγκατάλειψη και μέσα στην εξαθλίωση,με χαλασμένα επιπλα κι ένα παλιό παλτό για σκέπασμα.Ωσπου βρίσκεται στον δρόμο του και τον <ανακαλύπτει> ο καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών Θωμάς Θωμόπουλος και του οργανώνει Εκθεση στην Ακαδημία Αθηνών.(1925).Ενθουσιασμένος και συγκινημένος από το μεγαλείο της τέχνης του Χαλεπά δηλώνει σε σχετική ομιλία του για τον γλύπτη ότι<εξετάζει την τέχνη του Χαλεπά ΄΄ως το έργο ενός μεγαλοφυούς που προσήγγισε τα όρια της τρέλας΄΄> Οταν τον <ανακάλυψε > ο Θωμόπουλος ο Χαλεπάς είχε προχωρήσει πολύ στην Τέχνη του ,είχε υπερβεί συμβατικότητες,Ακαδημιες,Κλασικισμούς,Σχολές,είχε πετάξει προς άλλες ,νεωτερικές μορφές ΄'εκφρασης και δημιουργίας,γοητευτικές και ρωμαλέες.Συμφωνα με ψυχιάτρους , η αυθεντικότητα,η πρωτοτυπία και η <πρωτόγονη τεχνοτροπία> οφείλονται στον αποκλεισμό και την τρέλα.Χωρίς καλά καλά κι ο ίδιος να το καταλάβει από κλασικιστής είχε γινει μοντέρνος!Λογω της κλειστής ζωής του δεν καταφερε να έρθει σε επαφή με τους μεγάλους ευρωπαίους γλύπτες της εποχής του,αλλά οι ειδικοί τον θεωρούν έναν από αυτούς τελικά και<κάνουν λόγο για ύπαρξη μεγαλοφυίας].Πρόκειται για έργο εκφραστικά καθαρό,λαμπερό,ευρηματικό,ευφάνταστο,εργο που έχει συνδέσεις με αρχαία πρότυπα και ενώνει τους θεούς της μυθολογίας με τους αγιους της εκκλησίας.
Κι ο ίδιος μέσα στην οδύνη του αγιοποιείται και μυθοποιείται οπως κάθε καταραμένος.Και...ΔΕΝ ΣΥΝΤΡΙΒΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΤΡΑΓΙΚΗ ΤΟΥ ΜΟΙΡΑ!ΓΙΝΕΤΑΙ ΦΩΣ!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.ΗΛΙΑΣ ΖΙΩΓΑΣ,ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ.ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ,Αθήνα 1941.
2.ΣΤΡΑΤΗΣ ΔΟΥΚΑΣ,Ο ΒΙΟΣ ΕΝΟΣ ΑΓΙΟΥ(ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ,Θεσσαλονίκη 1967)
3.ΣΤΕΛΙΟΣ ΛΥΔΑΚΗΣ,ΟΙ ΄ΕΛΛΗΝΕΣ ΓΛΥΠΤΕΣ,ΑΘΗΝΑ 1981,σελ:63-64,492-497.
4.ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΧΑΛΕΠΑΣ,ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ,ΤΑ ΝΕΑ

Όρνιθες και ιεράρχες του Αλέξη Καζαντζίδη

Tι ρομαντισμό, έστω σκοτεινό, να έχουν πέντε ευρώ στην τσέπη, Σάββατο βράδυ,όταν είσαι είκοσι χρονών ή τριάντα κι αμήχανα τα δάκτυλά σου -με τα χέρια χωμένα στις τσέπες, μουτρωμένα- κινούνται απ' το ένα κέρμα στο άλλο, ψηλαφίζοντας «κορώνα ή γράμματα», «κιθαρίστας ή ντράμερ»;

Ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες.Δημοκόποι στη σκηνή και δημοσκόποι στις οθόνες.

Χώρα χωρίς χωριά αλλά με υπό ανάπτυξιν τουριστικά τοπία, στρέμματα και τετραγωνικά -οι γεωργοί ένα βαρίδι στα πόδια μας, σαν τους παλιούς Ρωμαίους της Δημοκρατίας, που κανείς εργολάβος - στρατηγός δεν τους χρειάζεται πια.

Απομεινάρια, αγέλες που ψήφιζαν κοπαδηδόν -εκατό ψήφοι το μαντρί, δέκα μαντριά ο κυαίστωρ- τι θα τους κάνουμε τώρα; απομεινάρια και τα τρακτέρ τους, σαν αχρείαστες πανοπλίες από λεγεώνες, σκονίζονται και θαμπώνουν στοιβαγμένες στις αποθήκες. Ζητώντας πίσω ένα δίκιο ακριβά, που οι ίδιες πούλησαν φθηνά.

Δεν έχουμε λύσεις για όλα αυτά ούτε και χρόνο... «Φέρτε πίσω τα λεφτά».

Το τοπίο στις πόλεις τετραγωνίζεται συνεχώς -μαύρα κουτιά, δίπλα σε γκρι κουτιά, δίπλα σε αλάνες-πάρκινγκ και οι διαφημίσεις στις γιγαντοαφίσες ποπ στημένες φωτογραφίες- δεν είναι οι άνθρωποι σταρ, αλλά οι φωτογραφίες επιμένουν. Στημένες, τυραννικές, βέβαιες για τον εαυτόν τους διατάσσουν, υπαγορεύουν ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες.

Μιλάς φθηνά απ' την τάδε κινητή, βιώνεις τις συγκινήσεις της ζωής με τη δείνα κινητή, νοιώθεις με την υποστήριξη της άλλης κινητής. σε νοιώθουν οι κινητές.

Στα δωμάτιά τους οι πιτσιρικάδες πιάνουν τις γωνίες. «Καχύποπτοι και δυσαρεστημένοι». Μερικοί χάνονται μέσα τους μοχθηροί κι άλλοι προσπαθούν να πιαστούν απ' την αστρόσκονη των ελπίδων για να μη φάνε λάχανο τις χοντρές κοιλιές - πιάσε μιαν αστακομακαρονάδα, έναν τηλεοπτικό σταρ κι ένα παπαγαλάκι να έχει ευχάριστη παρέα απόψε στο κότερο ο κύριος καναλάρχης.

Η πόλη βράζει. Μάης με εικοσί πέντε βαθμούς, με δυο πτυχία και εξακόσια ευρώ μισθό.

«Φέρτε πίσω τα λεφτά» φωνάζει ο ένας Καραγκιόζης στον άλλον.

Ελεύθεροι σκοπευτές στις σκεπές, στην τσέπη μου πιστωτικές και κάμερες στο μυαλό μου.

Τι θα γίνουμε όταν μας ξεριζώσουν τελείως την αγάπη; Τίποτε τότε δεν θα τους σώζει.

Είχε πολλή δουλειά ο Διάβολος όλα αυτά τα χρόνια να διαφημίζει το καλό (τον Μπλαιρ, τα δάνεια, την τέχνη για την τέχνη), τώρα βγάζει στους δρόμους τον Σαρκοζί να μαζέψει την απόδοση των επιτοκίων...

Η φύση πεθαίνει, η βενζίνη ακριβαίνει.

Για το πρώτο ο αποσυνάγωγος παρίας της παρέας δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Για το δεύτερο απορεί με τον ανταγωνισμό -δεν θα έπρεπε να φθηναίνει τα πράγματα, όπως κανοναρχούν χρόνια τώρα οι μαλάκες;

«Δεν καταλαβαίνει την καινούργια μουσική» θυμώνει• κι όμως, κατά βάθος, τα ξέρει όλα. Χρόνια τώρα τα ξέρει όλα: το μεγάλο φαγοπότι γύρω του και τη ρητορική του.

Οσο για τον ίδιο στα ζόρικα, ένα ουζάκι κι έρχεται στα ίσα του• ο «ήλιος της Ελλάδας» βλέπετε -άσχετο, αν το έχει κάνει θερινό το μαγαζί αυτή η φάμπρικα.

Ελεύθεροι σκοπευτές στις ταράτσες -ψυχρός πόλεμος ξανά, θερμικές κάμερες -το φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι πολύπλευρες πια οι παράπλευρες απώλειες.

Την αγάπη μας και μίαν καλύβην (με στεγαστικό δάνειο) -στην ψάθα, μεγάλε, με την Τράπεζα συνεταίρο στη ζωή σου για όσο θα ζεις.

Ω ναι, ξέρω, δεν φταις εσύ. Η διαφήμιση σε εξαπάτησε. Κι εμένα.